Ότι δεν τολμά να κάνει η πολιτική ηγεσία του ΥΕΘΑ για να “κόψει” τη πραγματική σπατάλη στις ΕΔ,περιγράφεται στο κείμενο του υποστράτηγου Νίκου Τόσκα.
Η σημερινή ηγεσία του ΥΕΘΑ -αλλά και αυτές των τελευτείων ετών- προτιμά να συνθλίψει το εισόδημα και το ηθικό των στελεχών και του προσωπικού των ΕΔ,παρά να αγγίξει αποστεωμένες αντιλήψεις που θέλουν ανοιχτά τα…στρατόπεδα του εμφυλίου ,μόνο και μόνο για να μην στεναχωρηθούν οι συνάδελφοι βουλευτές και πολιτευτές! Γιατί αυτή είναι η αλήθεια. Στρατόπεδα την ύπαρξη των οποίων υποστηρίζουν μόνο συμφέροντα που καμία σχέση δεν έχουν με την εξυπηρέτηση πραγματικών επιχειρησιακών αναγκών,ειδικά του Στρατού Ξηράς,όπου υπάρχει κα το μεγαλύτερο πρόβλημα σπατάλης.
Το άρθρο που ακολουθεί εξηγεί πολλά.
Του ΝΙΚΟΥ ΤΟΣΚΑ
Υποστράτηγος ε.α
Το ΄΄γιοφύρι της Άρτας΄΄ στα θέματα άμυνας είναι η δομή δυνάμεων. Με τον όρο ‘’δομή δυνάμεων’’ εννοούμε πόσες μονάδες, πόσα πλοία, πόσα αεροσκάφη απαιτούνται να υπάρχουν για να εκτελεσθεί η αποστολή των ενόπλων δυνάμεων σε περίοδο ειρήνης, κρίσης ή πολέμου.
Για να διαφοροποιηθεί αυτή η οροφή των μέσων, των οπλικών συστημάτων και του προσωπικού που τα υπηρετεί θα πρέπει να αλλάξει η απειλή ή να μειωθούν τα διαθέσιμα χρήματα για την προμήθεια ή την συντήρησή τους ή τέλος να μη υπάρχει το διαθέσιμο προσωπικό.
Η μείωση της ποσότητας προκειμένου να κερδίσεις σε ποιότητα πάντοτε προκαλούσε αντιδράσεις. Όταν όμως έχεις δυνάμεις σε περιοχές που δεν χρειάζονται είναι σπατάλη.
Επίσης όταν διατηρείς δυνάμεις με δομή που δεν εξυπηρετεί την αντιμετώπιση της απειλής είναι σπατάλη και κακή διαχείριση των πόρων και του προσωπικού. Όταν κατασκευάζεις ΄΄απειλές΄΄ εκεί όπου δεν υπάρχουν για να εξυπηρετήσεις τοπικά ή συντεχνιακά συμφέροντα και μάλιστα προσπαθείς να στηρίξεις αυτές τις απόψεις με προκάλυμμα εθνικής αναγκαιότητας είναι έγκλημα γιατί αποδυναμώνεις την αντιμετώπιση της πραγματικής απειλής και σπαταλάς τα χρήματα του δημοσίου.
Υπόψη ότι η έννοια της απειλής περιλαμβάνει, διεθνώς, στρατιωτικές δυνατότητες συν προθέσεις. Μπορεί να υπάρχουν πολλοί που θέλουν το κακό μας αλλά αν δεν έχουν δυνατότητα να μας το προκαλέσουν δεν ασχολούμαστε, σε στρατιωτικό επίπεδο, μαζί τους.
Σε εποχή κρίσης θα πρέπει να κυριαρχήσουν σκέψεις που να εξυπηρετούν πρωταρχικά τις εθνικές ανάγκες και να στηρίζονται στις υπάρχουσες δυνατότητες.
Οι ένοπλες δυνάμεις, θα πρέπει να προσαρμοσθούν και να τοποθετηθούν κύρια για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής. Παράλληλα, να διατηρηθούν για την ενίσχυση της ασφάλειας των βορείων συνόρων, δυνάμεις ανάλογες των κινδύνων που μπορεί να προέλθουν από την περιοχή (μικρές και ευέλικτες), σε λογικό χρόνο (συνήθως η εκτίμηση γίνεται για μια δεκαπενταετία).
Η δομή δυνάμεων θα πρέπει να εξυπηρετεί συγκεκριμένα σχέδια για να αντιμετωπισθούν οι πιθανότεροι τρόποι ενεργείας του τουρκικού γενικού επιτελείου. Δηλαδή, να μη αφεθεί στη διάρκεια της ειρήνης να παραβιάζει τον εθνικό εναέριο και θαλάσσιο χώρο και το FIR, να μη είναι ικανός σε περίοδο κρίσης να απειλεί τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και σε περίπτωση πολέμου να ηττηθεί από τις πρώτες ώρες, εφόσον προσπαθήσει να καταλάβει χερσαίο χώρο στη Θράκη, νησιά μικρά, μεσαία ή μεγάλα ή ακόμη και βραχονησίδες.
Επειδή δε είναι λογικό να αναμένονται κατά προτεραιότητα αεροναυτικές επιχειρήσεις με παράλληλες αεροαποβατικές ενέργειες και μετέπειτα χερσαίες επιχειρήσεις, είναι προφανές ότι πρέπει να δίνεται στη χώρα μας η προτεραιότητα στους εξοπλισμούς και στη προσοχή και φροντίδα κατά σειρά Αεροπορία-Ναυτικό-Στρατός Ξηράς.
Για να γίνει αυτό και να υλοποιηθούν οι προτεραιότητες θα πρέπει υλοποιηθεί η διακλαδικότητα, να συμμαζευτεί και εκλογικευτεί η διάσπαρτη δομή του Στρατού μια και οι δομές της Αεροπορίας και του Ναυτικού χρειάζονται μόνο μικρές προσαρμογές. Για να έχουμε τη δυνατότητα να αντιδράσουμε γρήγορα η δομή μας θα πρέπει να είναι απλή, χωρίς ενδιάμεσα επίπεδα και περιττές διοικήσεις, που αυξάνουν μεν τις θέσεις των στρατηγών αλλά είναι αναποτελεσματικές.
Οι νέες πιο αποτελεσματικές δομές μπορούν να προέλθουν με μικρό ή μηδενικό κόστος από συγχώνευση υπαρχουσών δομών, οι οποίες πλέον δεν εξυπηρετούν. Οι νέες αυτές δομές θα πρέπει να στοχεύουν σε δυο βασικές κατευθύνσεις: την αύξηση της ισχύος πυρός κατά Μονάδα και την αύξηση της ευελιξίας, με τη συγχώνευση λειτουργιών λογιστικής υποστήριξης (Δ.Μ.), με βάση τη διεθνή εμπειρία και δοκιμασμένα πρότυπα.
Στις περισσότερες χώρες έγιναν σημαντικές μειώσεις των οροφών των μέσων και μονάδων, μετά την λήξη του ψυχρού πολέμου (1990).
Στη χώρα μας, μετά το 1974, βρεθήκαμε να κοιτάζουμε με διπλή ματιά προς την τουρκική απειλή στη Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου και συγχρόνως προς τα βόρεια σύνορα λόγω της νατοϊκής υποχρέωσης και των εσωτερικών προκαταλήψεων.
Η δεύτερη υποχρέωση έπαψε να υπάρχει μετά το 1991 αλλά στη πράξη τίποτα δεν άλλαξε. Μέχρι σήμερα διατηρούνται στα βόρεια σύνορα δυνάμεις λιγότερες από τα ανατολικά σύνορα αλλά αρκετές για να απομυζούν πόρους και προσωπικό από την πραγματική τουρκική απειλή, παρά την υπάρχουσα ύφεση.
Η ΄΄απειλή’’ από βορρά διατηρήθηκε με τεχνητούς τρόπους από το 1991, είτε ονομάζοντάς την ‘’ασύμμετρη απειλή’’ είτε υποβαθμίζοντάς την αλλά χωρίς να διαγραφεί. Μόνο το 2010, επίσημα, η Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) διευκρίνισε ότι δεν υπάρχει από βορρά απειλή. Και σε αυτή όμως την περίπτωση δεν μειώθηκαν οι δυνάμεις που βρίσκονται στα βόρεια σύνορα γιατί εξυπηρετούν τοπικά συμφέροντα, βουλευτές, στρατιωτικούς κ.λ.π.
Υπόψη ότι είχαν προηγηθεί αλλαγές στη δομή δυνάμεων το 1997, το 2001, το 2003, το 2005, το 2008 και σχεδιάσθηκαν άλλες το 2010 και το 2011, οι οποίες δεν άλλαξαν ουσιαστικά τίποτα.
Τον Νοέμβριο του 2009 ο προϋπολογισμός για την άμυνα φάνηκε ότι θα έπεφτε δραματικά. Έγιναν προτάσεις (με προσωπική πρωτοβουλία του γράφοντος) για μείωση των μονάδων του Στρατού κατά 30% (στρατοπέδων, κύριων οπλικών συστημάτων, μονάδων), για να μειωθεί το κόστος λειτουργίας που είναι το μεγαλύτερο από τις νατοϊκές χώρες και να ενισχυθεί παράλληλα η άμυνα προς ανατολάς. Η στρατιωτική ηγεσία τότε έπεισε την πολιτική και δεν έγινε καμία αλλαγή. Μάλιστα δημιουργήθηκαν ορισμένες καινούργιες μονάδες στη περιοχή Θεσσαλονίκης, για λόγους μικροκομματικούς και συντεχνιακούς που εξυπηρετούσαν την τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Οι ανόητες αυτές αντιδράσεις οδήγησαν στη συνέχεια σε περικοπή των αμοιβών των στρατιωτικών αλλά και των δαπανών για χρήσιμα ανταλλακτικά.
Για να γίνει κατανοητό πόσα χρήματα σπαταλούνται, το ετήσιο κόστος των προς βορρά δυνάμεων είναι περί τα έξι (6) εκατομμύρια ευρώ ενώ των δυνάμεων στη Θράκη είναι το τριπλάσιο. Δηλαδή, ο στρατός στα βόρεια σύνορα κοστίζει το 1/3 του στρατού πρώτης γραμμής. Αν υπολογίσουμε το στρατό του εσωτερικού θα δούμε ότι κοστίζει περίπου το μισό του συνολικού κόστους. Για την Αεροπορία και το Ναυτικό υπάρχουν αντίστοιχα παραδείγματα αλλά όχι σε τέτοια έκταση.
Η κατάσταση αυτή τροφοδοτείται από το 1974 με το σκεπτικό ότι ένας μεγάλος στρατός ικανοποιεί, με το μαξιμαλισμό του, τους στρατιωτικούς γιατί διαθέτει πολλές διοικητικές θέσεις, ικανοποιεί το κομματικό κατεστημένο για τα ρουσφέτια, ικανοποιεί τους εμπόρους όπλων γιατί απαιτεί πολλά όπλα και για ορισμένους κατοίκους των περιοχών που υπάρχουν μονάδες ΄΄παρέχει΄΄ αίσθημα ασφάλειας.
Πως αντιμετωπίζεται μια πραγματική απειλή και πιθανοί κίνδυνοι
Μια απειλή μπορεί να προέλθει από κάποια χώρα που έχει τις δυνατότητες και την πρόθεση να βάλει σε κίνδυνο τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους. Τέτοια είναι στη περίπτωσή μας, μόνο η Τουρκία, η οποία έχει και σοβαρές δυνατότητες και την πρόθεση, που εκδηλώνεται με συνεχείς προκλήσεις. Οι λοιπές βαλκανικές χώρες ακόμη και αν έχουν κάποιες προθέσεις να μας δημιουργήσουν πρόβλημα στερούνται σοβαρών στρατιωτικών δυνατοτήτων.
Οι ένοπλες δυνάμεις τους είναι σε πρωτόγονη κατάσταση, όπως φαίνεται από τις εκθέσεις του ΝΑΤΟ ενώ οι μικρές δυνατότητες που θα έχουν για το διάστημα της επόμενης δεκαπενταετίας δεν υπερβαίνουν τις ενέργειες μεμονωμένων ατόμων ή μικρών ομάδων και στη χειρότερη περίπτωση μπορούν να εκτελέσουν ενέργειες που αντιμετωπίζονται από όλες τις χώρες με αστυνομικής μορφής μέτρα. Με απλά λόγια στρατιωτική απειλή υπάρχει μόνο από την Τουρκία. Επειδή όμως δεν διαθέτουμε μεγάλο αριθμό στρατιωτών και μέσων ούτε απεριόριστα κονδύλια θα πρέπει να εφαρμοσθεί η αρχή της οικονομίας δυνάμεων.
Τα ξένα πρότυπα
Στο γερμανικό στρατό με την αναδιοργάνωση του 1995, υπήρχαν τρία Σώματα Στρατού (εκ των οποίων μόνο ένα αμιγώς γερμανικό), με 255.000 άτομα (εκ των οποίων 123.000 στρατεύσιμοι), με επτά μεραρχίες (προηγούμενα δώδεκα) και 24 ταξιαρχίες (προηγούμενα 48).
Από αυτές τις ταξιαρχίες οι έξι είχαν πλήρη επάνδρωση ενώ οι λοιπές ήταν επανδρωμένες κατά 60%, κύρια από στρατεύσιμους.
Σε αυτές τις ημιενεργές ταξιαρχίες ήταν επανδρωμένες η επιλαρχία αρμάτων και ένα μηχανοκίνητο τάγμα ενώ τα υπόλοιπα υλικά ήταν αποθηκευμένα, όπως επίσης και το 25% των οχημάτων. Μέχρι σήμερα ακολούθησαν και άλλες μειώσεις με αποτέλεσμα να υπάρχουν πέντε (5) μεραρχίες με 12 ταξιαρχίες.
Με τη σχεδιαζόμενη μετατροπή (transformation) του γερμανικού στρατού, θα διατηρηθούν μια τεθωρακισμένη μεραρχία με δυο ταξιαρχίες, μια μεραρχία ειδικών δυνάμεων, μια αερομεταφερόμενη μεραρχία, οι οποίες αποτελούν τις δυνάμεις ταχείας αντίδρασης. Επιπλέον, τέσσερεις ταξιαρχίες θα αποτελούν τις δυνάμεις σταθεροποίησης (stabilization forces). Βλέπουμε δηλαδή ότι οι μειώσεις και μετατροπές των δομών είναι συνεχείς και ανταποκρίνονται στις αλλαγές των αποστολών.
Τι τελικά χρειαζόμαστε ; Ορισμένοι από τους παραπάνω σχηματισμούς μπορεί να μην είναι επανδρωμένοι με υψηλό ποσοστό αλλά διαθέτουν αρκετές μονάδες, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν περισσότερο δυναμικό από μονάδες της περιοχής της Θράκης. Μερικοί ισχυρίζονται ότι οι παραπάνω μεραρχίες και ταξιαρχίες έχουν ιστορική αξία και επόμενα δεν είναι σωστό να καταργηθούν. Με την ίδια λογική δεν θα έπρεπε να παροπλίζονται τα παλιά πλοία που έχουν ιστορικά ονόματα ή θα έπρεπε να έχουμε το στρατό μας στις ιστορικές τοποθεσίες που πολέμησαν στο παρελθόν. Η συντήρηση
Θα μπορούσαν να κλείσουν τα παρακάτω στρατηγεία, χωρίς να επηρεασθεί αρνητικά η επιχειρησιακή ετοιμότητα του Στρατού :
Για να μειώσουμε το κόστος συντήρησης και εφοδιασμού του στρατού θα μπορούσε να μειωθούν τα επίπεδα λογιστικής υποστήριξης από το επίπεδο μονάδας μέχρι το ανώτατο επίπεδο. Παλαιότερα υπήρχε η ανάγκη να λειτουργεί μονάδα επιπέδου Τάγματος Τεχνικού σε κάθε Μεραρχία για να επισκευάζει τις βλάβες που δεν μπορούσαν να επισκευάσουν οι τεχνικοί της μονάδας, κύρια επειδή δεν είχαν την κατάλληλη τεχνογνωσία και τις δυνατότητες. Αυτό το κλιμάκιο ήταν υπεύθυνο για κάθε υλικό από άρμα μάχης, μέχρι οποιοδήποτε όχημα, πυροβόλο ή μικροαντικείμενα όπως διόπτρες και τηλέφωνα. Ήταν η λογική του συνεργείου της γειτονιάς που επισκεύαζε κάθε τύπο αυτοκινήτου. Σήμερα υπάρχει λόχος τεχνικού σε κάθε ταξιαρχία. Με τα σημερινά δεδομένα, όπου υπάρχει πλήρης εξειδίκευση αλλά και απλότητα στη συντήρηση, με τη λογική της αντικατάστασης των χαλασμένων εξαρτημάτων, η ενοποίηση των κλιμακίων συντήρησης στη βάση μονάδα-κεντρικό συνεργείο-εργοστάσιο, θα μειώσει τα επίπεδα και το κόστος, θα καταργήσει την κομπογιαννίτικη επισκευαστική αντίληψη, ενώ θα αυξήσει τις δυνατότητες των μεγάλων εργοστασίων του τεχνικού και θα προσαρμόσει το σύστημα στη λογική λειτουργίας που δουλεύουν οι μεγάλες επιχειρήσεις στην κοινωνία.
Με απλά λόγια προτείνεται η πλήρης κατάργηση των Λόχων Τεχνικού, γιατί δεν μπορούν να υποστηρίξουν πλέον το υλικό υψηλής τεχνολογίας, αποτελούν βάρος για τις μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, που χρειάζεται να είναι ευέλικτες και επιπλέον διασπείρουν το απαιτούμενο προσωπικό και υλικό του Τεχνικού Σώματος. Έτσι κι αλλιώς αυτή η διαδικασία εφαρμόζεται στην πράξη και οι λόχοι τεχνικού έχουν καταντήσει να επισκευάζουν λίγες βλάβες, τις οποίες θα μπορούσαν να επισκευάζουν οι μονάδες αν ήταν εξουσιοδοτημένες. Η εποχή του μάστορα με το κατσαβίδι που επισκεύαζε τα πάντα έληξε. Τώρα είναι η εποχή των οργανωμένων συνεργείων και της ταχείας αλλαγής των απαιτούμενων ανταλλακτικών. Όπως γίνεται και για τα ΙΧ οχήματά μας. Το όφελος θα είναι τεράστιο σε προσωπικό αλλά και σε πανάκριβες συλλογές εργαλείων.
Για να γίνει αυτό πραγματικότητα θα πρέπει να σταματήσουν οι δήθεν ανακατασκευές οχημάτων που έχουν διάρκεια ζωής περί τα 5 χρόνια, όταν μάλιστα γίνονται σε συνεργεία πρωτόγονα όπως στα Γιάννενα κ.α. Κάνει κανείς από εμάς ανακατασκευή (περιλαμβάνει διάλυση και επανασυναρμολόγηση) του Ι.Χ. οχήματός του κάθε 5 ή 10 χρόνια; Αυτά γίνονταν για πρωτόγονα υλικά αλλά και για απασχόληση του προσωπικού των συνεργείων.
Ο ανεφοδιασμός
Τα ίδια αφορούν τις υπομονάδες και μονάδες εφοδιασμού-μεταφορών (ΛΕΜ), που διαθέτουν μεταφορικά μέσα, φούρνους και οχήματα μεταφοράς καυσίμων. Κάποια από αυτά τα μέσα μεταφοράς δεν χρειάζονται στην ειρήνη και θα χρειασθούν μόνο σε περίοδο κρίσης ή πολέμου για να μεταφέρουν αποθέματα πυρομαχικών ή καυσίμων. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν έχουμε την ευχέρεια να διατηρούμε όλο αυτό τον στόλο μεταφορικών οχημάτων από τώρα ή για ένα μέρος τους μπορούμε να κάνουμε ότι και ορισμένοι άλλοι στρατοί και να στηριχτούμε στα επιτασσόμενα πολιτικού τύπου μεταφορικά οχήματα.
Ακόμη και για τους φούρνους θα έπρεπε να έχουν δημιουργηθεί προβληματισμοί γιατί πλέον η καθημερινή διατροφή στηρίζεται λίγο στο ψωμί και στο κάτω-κάτω οι περισσότεροι στρατοί στηρίζονται στην ξηρά, αφυδατωμένη και κονσερβοποιημένη τροφή, για το μικρό διάστημα των έντονων πολεμικών επιχειρήσεων. Από την άλλη μεριά υπάρχει έντονη ανάγκη για βυτιοφόρα οχήματα μεταφοράς ποσίμου ύδατος με τα κατάλληλα φίλτρα. Γι αυτό προτείνεται η κατάργηση της δυνατότητας παρασκευής άρτου από κάθε ταξιαρχία. Το ψωμί μπορεί να φτιάχνεται σε περιφερειακή βάση από τις στατικές μονάδες. Οι εφεδρείες ειδικά θα πρέπει να είναι ευέλικτες.
Μπορεί να καταργηθεί και ολόκληρος ο λόχος εφοδιασμού – μεταφορών (ΛΕΜ), αφού οι μηχανοκίνητες, τεθωρακισμένες και μονάδες αυτοκινούμενου πυροβολικού έχουν τα δικά τους μέσα ανεφοδιασμού σε καύσιμα και πυρομαχικά.
Το συνολικό όφελος από την προτεινόμενη αναδιοργάνωση των μονάδων υποστήριξης, για το επίπεδο ενός τυπικού Σώματος Στρατού, θα είναι πάνω από 500 οχήματα διαφόρων τύπων. Το τι όφελος οικονομικό αλλά και σε προσωπικό θα προκύψει είναι κατανοητό. Η παραπάνω μείωση των επιπέδων, με ένα κατά προσέγγιση υπολογισμό, θα επιφέρει όφελος 10.000 ατόμων και 1.000 οχημάτων, ενώ θα αυξηθεί η ευελιξία και θα μειωθεί η γραφειοκρατία.
Περιμένοντας τις πραγματικές αλλαγές
Στη χώρα μας, με τις εδαφικές ιδιομορφίες και την υπάρχουσα απειλή πολύ κοντά μας, είναι απόλυτα απαραίτητο να έχουμε δομές που να εξασφαλίζουν γρήγορη λήψη αποφάσεων και ταχεία αντίδραση, με μεγάλη ισχύ πυρός, που θα μεταφερθεί στο κέντρο βάρους του αντιπάλου, την κατάλληλη στιγμή. Με τα σημερινά δεδομένα είναι αναγκαία η μείωση του αριθμού των υπαρχόντων μονάδων και η αύξηση της ισχύος πυρός των υπολοίπων. Η διατήρηση δομών, απλά και μόνο για να υπάρχουν επιπλέον θέσεις ανωτάτων αξιωματικών ή για να εξυπηρετούνται τοπικά συμφέροντα αποτελεί λαϊκισμό και κατασπατάληση δυνάμεων και πόρων. Ο εξοπλισμός των μονάδων με πανάκριβα οπλικά συστήματα και μέσα ενώ διατηρούνται οι παλαιές δομές, στερεί τις νέες δυνατότητες των όπλων και αποτελεί επικίνδυνο και σπάταλο αναχρονισμό.
Είναι απόλυτη ανάγκη να ληφθεί μια σοβαρή απόφαση για τη δομή δυνάμεων των Ενόπλων Δυνάμεων και την αναδιοργάνωση των μονάδων του Στρατού, με βάση τις πραγματικές ανάγκες. Τια ανάγκες της άμυνας δεν πρέπει να τις καθορίζει ούτε η τρόϊκα ούτε τα συντεχνιακά συμφέροντα. Η απλή λογική επιβάλλει τώρα αυτό που δεν έγινε από το 1974.
Είναι πράγματι ζητούμενο να δούμε σύντομα σοβαρές αλλαγές στη πράξη, για να πετύχουμε καλύτερη αποτελεσματικότητα και μικρότερο κατά το δυνατό κόστος λειτουργίας (χωρίς άλλη μείωση αμοιβών του προσωπικού).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το ιστολόγιο δεν υιοθετεί και δεν φέρει καμία ευθύνη για τα σχόλια των αναγνωστών του. Πλέον, οι αναγνώστες μπορούν να σχολιάζουν με το λογαριασμό τους στο facebook ή με λογαριασμούς από τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα. Τα ανώνυμα σχόλια θα παραμείνουν κλειστά όσο υπάρχουν άτομα που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία για να προβοκάρουν και να επιτεθούν σε άλλους σχολιαστές για να επιβάλλουν τις απόψεις τους.