ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ. ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΩΝ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 1913 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα δημηουργήθηκε ιστορικά ως αποτέλεσμα της διχοτόμησης
της Ηπείρου, που διέπραξαν το 1913 οι Μεγάλες υνάμεις, με «πρωτοπόρους» την Ιταλία
και την Αυστροουγγαρία και παράλληλα, της ανυποχώρητης στάσης του
Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού να αποδεχθεί τα τετελεσμένα της παράνομης απεχθούς
αυτής πράξης. Μέχρι το 1912, όποτε ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος η ιστορία του
βορείου τμήματος του Ηπειρωτικού χώρου, είναι αυτή της Ενιαίας Ηπείρου, που εκτείνεται
από τον Αμβρακικό Κόλπο εως και τον Γενουσό ποταμό. Με τη διχοτόμηση της Ηπείρου
δημιουργήθηκε το ανύπαρκτο μέχρι τότε Αλβανικό Κράτος.
Πρώτο βήμα για την δημιουργία του Αλβανικού κράτους, έγιναν δύο κινήσεις στα τέλη
του 1912, με προτροπή της Ιταλίας. Ο αλβανός Φύλαρχος Ισμαήλ Κεμάλ, ονομαζόμενος
και Ισμαήλ μπέη Βλιώρα κήρυξε στις 28 Νοεμβρίου 1912 στον Αυλώνα «την ανεξαρτησία
της Αλβανίας».
εύτερο βήμα ήταν η απόφαση των Μεγάλων υνάμεων να αναγνωρίσουν αμέσως το
κρατος αυτό ( εκέμβριος 1912). Έτσι, όταν ο ελληνικός στρατός, μετά την απελευθέρωση
των Ιωαννίνων (21-2-1913) προχωρούσε νικηφόρα για απελευθερώσει τον Αυλώνα,
βρέθηκε μπροστά στην κατηγορηματική άρνηση της Ιταλίας που ευσπεσμένα είχε
αναγνωρίσει το νεότυκτο αλαβνικό κράτος. Ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να
σταματήσει την προέλασή του προς τον Αυλώνα, αφού η Ιταλία δήλωσε τότε διεθνώς ότι
εαν ο ελληνικός στρατός θα προχωρήσει θα εκήρυττε τον πόλεμο στην Ελλάδα, η οποία
αντίμετώπιζε τότε και άλλα προβλήματα στο Αιγαίο.
Τρίτο βήμα έγινε όταν στις 17 Μαϊου 1913, στην Συνθήκη του Λονδίνου (με την οποία
τερματιζόταν ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος), για πρώτη φορά αναφερόταν σε διεθνές
έγγραφο η λέξη «Αλβανία»
Τέταρτο βήμα για τη δημιουργία του Αλβανικού κράτους είναι το Πρωτόκολλο του
Λονδίνου (29 Ιουλίου 1913), με το οποίο ιδρύθηκε το κράτος αυτό.
Με αυτόν τον τρόπο, οι Μεγάλες υνάμεις, «τακτοποίησαν» τα πράγματα στα Βαλκάνια.
Όχι βέβαια από αγάπη προς στους Αλβανούς, αλλά επειδή προσέβλεπαν σε μελλοντική
κυριαρχία του κράτους αυτού.
Το αρνητικό για τον Ελληνισμό του βόρειου τμήματος της Ηπείρου, δεν ήταν η ίδρυση του
Αλβανικού κράτους, αλλά η επαίσχυντη απόφαση των ΜεγάλωΝ υνάμεων να
συμπεριλλάβουν μέσα στα όρια του νεόταυκτου αυτού κράτους ελληνικότατα από χιλιετίες
εδάφη, διότι ήθελαν να είναι όσο το δυνατό μεγαλύτερο το κράτος που ίδρυσαν, ώστε να
είναι μεγάλο και το δικό τους αντίστοιχο όφελος, όταν θα αποκτούσαν μελλοντικά την
κυριαρχία του. Ας δούμε τώρα βήμα-βήμα όλα τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που
συνέβησαν από το 1912 και μέχρι τούδε και που είναι συνεδεμένα με τη γένεση του
Αλβανικού Κράτους και του Βορεοηπειρωτικού Ζητήματος και κατά κάποιο τρόπο
επιρέασαν το Ζήτημα αυτό.
5 Οκτωβρίου 1912: Οι ελληνικές δυνάμεις διαβαίνουν την ελληνοτουρκική
μεθόριο και κινούνται προς την Ελασσόνα, ενώ στο ηπειρωτικό μέτωπο οι διαταγές
προβλέπουν αμυντικό αγώνα, σε πρώτη φάση.
26 Οκτωβρίου 1912: Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
5 Νοεμβρίου1912: Ο Χειμαρριώτης συνταγματάρχης Σ. Σπυρομήλιος με
Χειμαρριώτες και Κρητικούς εθελοντές αποβιβάζεται και απελευθερώνει τη
Χειμάρρα.
24 Νοεμβρίου1912: Το 1ο Σύνταγμα Πεζικού αποβιβάζεται στους Αγ. Σαράντα.
28 Νοεμβρίου1912: Συνέλευση Τουρκαλβανών στον Αυλώνα και «διακήρυξη
ανεξαρτησίας της Αλβανίας», υπό του Αλβανού φύλαρχου Ισμαήλ Κεμαλ μπέη
Βλιώρα. Η αποκοπή των τουρκικών δυνάμεων στη υτική Βαλκανική και η
αυστροϊταλική αντίθεση στην έξοδο Ελλάδας και Σερβίας στην Αδριατική
καθιστούν «αναγκαία» την ίδρυση αλβανικού κράτους.
30 Νοεμβρίου1912: Το 1ο Σ.Π. μετά τον αιφνιδιασμό του από εχθρικές δυνάμεις
στις όχθες του Καλασιώτη -καθ' οδόν προς έλβινο- επιστρέφει δια θαλάσσης
στην Πρέβεζα.
3-16 εκεμβρίου1912: Οι δυνάμεις συμφωνούν στην Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη
του Λονδίνου με την αυστροϊταλική πολιτική για ίδρυση αυτόνομου αλβανικού
κράτους. Αρχίζει το παζάρι για τα σύνορα καθώς απορρίπτεται η ελληνική
πρόταση για .δημοψήφισμα στις περιοχές της Ηπείρου, που όπως διαφαίνεται
Ιταλοί και Αυστριακοί πιέζουν να ενταχθούν στο αλβανικό κρατικό μόρφωμα.
Ρωσία και Γαλλία τάσσονται υπέρ της αποδόσεως στην Ελλάδα και της Βορείου
Ηπείρου.
7 εκεμβρίου1912: Η ημιλαρχία της 3ης Μεραρχίας εισέρχεται στην Κορυτσά.
21 Φεβρουαρίου 1913: Απελευθέρωση των Ιωαννίνων.
23 Φεβρουαρίου1913: Απελευθέρωση του Λεσκοβικίου, από την 3η Μεραρχία.
27 Φεβρουαρίου1913: Απελευθέρωση της Πρεμετής.
3 Μαρτίου1913: Απελευθέρωση Κλεισούρας από την 3η Μεραρχία, των Αγ.
Σαράντα από το απόσπασμα Αχέροντος και του Αργυροκάστρου και του έλβινου
από την 8η Μεραρχία.
4 Μαρτίου1913: Το Σύνταγμα Ιππικού εισέρχεται στο Τεπελένι.
17 Μαΐου1913: Συνθήκη Λονδίνου. Η Τουρκία παραιτείται όλων των εδαφών της
στην Ευρώπη δυτικώς της γραμμής Αίνόυ - Μήδειας (Αν. Θράκη) εξαιρουμένης
της Αλβανίας(άρθρο 2) της οποίας τα σύνορα ο σουλτάνος και οι Βαλκάνιοι
Σύμμαχοι αναθέτουν στις Έξι υνάμεις να χαράξουν (άρθρο 3) παράλληλα με την
απόφαση για τα νησιά του Αιγαίου (άρθρο 5).
29 Ιουλίου1913: Η Αγγλία ρίχνει το βάρος της υπέρ των αυστροϊταλικών απόψεων
και η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου αποφασίζει να χαραχθούν σύνορα
μεταξύ Ακρωτηρίου Στύλος - Κορυτσάς και νοτίως, με εθνολογικό κριτήριο τη
γλώσσα. Θύελλα διαμαρτυριών στην Ήηειρο και σ' όλη την Ελλάδα.
4-17 εκεμβρίου1913: Υπογραφή του επαίσχυντου Πρωτοκόλλου Φλωρεντίας με
το οποίο η Β. Ήπειρος παραχωρείται στην Αλβανία. Ένοπλα συλλαλητήρια στη Β.
Ήπειρο, δημιουργία εθελοντικών σωμάτων.
31 Ιανουαρίου1914: Τελεσίγραφο των Έξι υνάμεων προς την ελληνική
κυβέρνηση για αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Β. Ήπειρο εντός
τριών μηνών με εκβιασμό της παραχώρησης των νήσων του Αιγαίου.
8 Φεβρουαρίου: Η ελληνική κυβέρνηση υποκύπτει στον εκβιασμό.
9 Φε8ρουαρίου1914: Ο Σπ. Σπυρομήλιος υψώνει πρώτος στη Χειμάρρα τη σημαία
του Αυτονομιακού Αγώνος.
13 Φεβρουαρίου1914: Η Πανηπειρωτική Συντακτική Συνέλευση αποφασίζει την
έναρξη αυτονομιακού αγώνος.
14 Φεβρουαρίου1914: Συγκροτείται στο Αργυρόκαστρο η Κυβέρνηση της
Αυτονόμου Hπείρoυ υπό τον Γεώργιο Xρnστάκη Ζωγράφο. Μέλη της ο
ρυϊνουπόλεως (Αργυροκάστρου) Βασίλειος, ο Κορυτσάς Γερμανός, ο Βελλάς και
Κονίτσης Σπυρίδων, ο Α. Καραπάνος (Εξωτερικών), ο Ι. Παρμενίδης
(Οικονομικών) και ο αντισυνταγματάρχης ημ. ούλης (Στρατιωτικών).
17 Φεβρουαρίου 1914: Επίσημη διακήρυξη της αυτονομίας στο Αργυρόκαστρο.
Ένας τιτάνιος αγώνας αρχίζει και παρά την εχθρότητα των Αθηνών οι
Βορειοηπειρώτες με Ελλαδίτες εθελοντές απωθούν μετά σκληρές συγκρούσεις,
τους Αλβανούς προς Βορράν.
24 Απριλίου1914: Με παρέμβαση των υνάμεων και υπόσχεση για
«παραχωρήσεις» προς τους Βορειοηπειρώτες υπογράφεται ανακωχή.
5-17 Μαΐου 1914: Υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, από τις υνάμεις
και τους Αλβανούς και Ηπειρώτες(όπως αναφέρονται) αντιπροσώπους. Η Β.
Ήπειρος αποκτά ιδιαίτερα δικαιώματα αυτονομίας: Ο στρατός και η χωροφυλακή
αποτελούνται κατ' αναλογίαν «από στοιχεία των διαφόρων θρησκευμάτων», κα-
τοχυρώνονται τα δικαιώματα των ορθοδόξων κοινοτήτων, στις οποίες η εκπαί-
δευση θα γίνεται ελληνιστί, ενώ και στη διοίκηση θα χρησιμοποιείται η ελληνική.
5 10υνlου 1914: Με το νόμο 172/14 η Ελλάδα παραχωρεί -υπό το κλίμα ευφορίας
για την Αυτονομία- στην Αλβανία τη νήσο Σάσωνα (στη στρατηγικότατη είσοδο
του κόλπου του Αυλώνος) που είχε απελευθερωθεί μαζί με τα Επτάνησα το 1864.
28 Ιουνίου 1914: ολοφονία του διαδόχου της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκου
Φερδινάνδου στο Σεράγεβο.
28 Ιουλίου 1914 : Η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία. Έναρξη Α'
Παγκοσμίου Πολέμου.
14 Οκτωβρίου1914: Λόγω της έκρυθμης καταστάσεως στην Αλβανία και της
αναρχίας που επέφεραν οι εμφύλιες συγκρούσεις και η δράση ληστοσυμμοριών,
κυρίως όμως λόγω της ευρωπαϊκής ρήξεως, οι δυνάμεις της Αντάντ δίνουν εντολή
στον ελληνικό στρατό να ανακαταλάβει τη Βόρειο Ήπειρο. Η μαρτυρική γη
ελεύθερη για δεύτερη φορά.
26 Απριλίου 1915: Η Αντάντ αναγνωρίζει τα ελληνικά δίκαια επί της Β. Ηπείρου.
31 Μαΐου 1914: Εκλέγονται οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες βουλευτές της Ελληνικής
Βουλής.
10 Αυγούστου 1916: Με πρόφαση την κατάληψη της Ανατ. Μακεδονίας και της
Φλώρινας από τους Βουλγάρους, οι Ιταλοί προωθούνται από την περιοχή Αυλώνος
και καταλαμβάνουν την Β. Ήπειρο υπό τα απαθή όμματα του κράτους των
Αθηνών. Ξεσπά το σωτήριο Κίνημα της Αμύνης στη Θεσσαλονίκη. υο μήνες
αργότερα Γάλλοι καταλαμβάνουν την περιοχή Κορυτσάς.
21 Μαΐου1917: Εν όψει της κατισχύσεως του Κινήματος Θεσσαλονίκης και στην
Αθήνα οι Ιταλοί σπεύδουν δια του στρατηγού Ferrero να ανακηρύξουν στο
Αργυρόκαστρο την Αλβανική Ανεξαρτησία. Ομοίως στην Κορυτσά ο Γάλλος
διοικητής ανακηρύσσει την «Αλβανική ημοκρατία».
17 Οκτωβρίου 1918: Η Τουρκία συνθηκολογεί στο Μούδρο. Τέσσερις μέρες
αργότερα η Αυστρία και στις 29 η Γερμανία. Ο πόλεμος τελειώνει και η Ελλάδα
ξεκινά το μεγάλο διπλωματικό αγώνα για υλοποίηση των εθνικών της δικαίων.
3 Φεβρουαρίου 1919: Συζητείται στην αρμοδία επιτροπή του Συνεδρίου Ειρήνης
των Παρισίων η ελληνική διεκδίκηση επί της Β. Ηπείρου (μετατόπιση του
νοτιοδυτικού συνόρου στο ακρωτήριο Γράμμαλα, βορείως της Χειμάρρας ώστε να
προσαρτώνται οι νόμοι Αργυροκάστρου και Κορυτσάς). Οι Ιταλοί επιτυγχάνουν να
απορριφθεί η πρόταση Βενιζέλου για δημοψήφισμα.
16/29 Ιουλίου 1919: Συμφωνία Τιτόνι-Βενιζέλου. Οι Ιταλοί αναλαμβάνουν να
υποστηρίξουν την ελληνική διεκδίκηση επί της Β. Ηπείρου και η Ελλάς τη
δορυφοροποίηση της Αλβανίας από την Ιταλία, η οποία θα προσαρτούσε και την
περιοχή Αυλώνος. Παρά ταύτα καμιά πρόοδος δεν σημειώνεται και το εκέμβριο,
που επαναφέρει το Βορειοηπειρωτικό στη ιάσκεψη των Παρισίων ο Βενιζέλος,
απορρίπτεται εκ νέου η πρότασή του για δημοψήφισμα.
5 Μαΐου1920: Συμφωνία Καπεστίτσας. Τα γαλλικά στρατεύματα εκκενώνουν την
περιοχή Κορυτσάς και με τη συμφωνία που υπογράφουν Έλληνες και Αλβανοί
αντιπρόσωποι, η Ελλάς αναλαμβάνει να μην καταλάβει την περιοχή μέχρι την
οριστική απόφαση της ιασκέψεως Ειρήνης, η δε Αλβανία να σεβαστεί τα
δικαιώματα των Ελλήνων της περιοχής. Έμμεση αλλά ουσιαστική αναγνώριση απ'
την Αλβανία, των διεθνώς αναγνωρισθέντων δικαίων της Ελλάδος στην Βόρειο
Ήπειρο. Σήμερα οι Αλβανοί δεν αναγνωρίζουν ύπαρξη ελληνικής μειονότητος
στην περιοχή της Κορυτσάς.
17 Μαΐου1920: Με ομόφωνη απόφαση, η Αμερικανική Γερουσία αναγνώρισε την
ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου και εξέδωσε ψήφισμα για την παραχώρηση της
στην Ελλάδα
9 Ιουλίου 1920: Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών κόμης Σφόρτσα καταγγέλλει τη
συμφωνία Τιτόνι - Βενιζέλου. Η Ιταλία επιστρέφει στην πολιτική «ανεξάρτητης
και ισχυρής Αλβανίας» και εκβιάζει εν όψει της Συνθήκης Ειρήνης. Λίγες
εβδομάδες αργότερα με την ιταλοαλβανική συμφωνία των Τιράνων οι Ιταλοί
εγκαταλείπουν τον Αυλώνα.
28 Ιουλίου 1920: Συνθήκη των Σεβρών, δικαίωση των ιστορικών πόθων των
Ελλήνων. Η Ελλάς των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών είναι
πραγματικότητα.
17 εκεμβρίου 1920 : Μετά τη μοιραία πολιτική αλλαγή της 1ης Νοεμβρίου στην
Ελλάδα οι Ιταλοί προωθούν το αίτημα της Αλβανίας για ένταξη στην Κοινωνία
των Εθνών (Κ.Τ.Ε.) και παραχώρηση μάλιστα σ' αυτήν 14 χωριών του Καζά
Κορυτσάς που κατείχαν από το 1913 Ελλάς και Σερβία, με οροθετική αλλαγή.
21 Οκτωβρίου 1921: Η Αλβανία, γίνεται μέλος της Κοινωνίας των Εθνών και
δηλώνει ότι αναλαμβάνει την υποχρέωση να σεβασθεί τα δικαιώματα του
ελληνικού πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου - άσχετα που η δήλωση, έμεινε μόνο
στα χαρτιά.
9 Νοεμβρίου 1921: Με ιταλικές πιέσεις η ιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των
υνάμεων επαναφέρει σε ισχύ το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας και επιδικάζει τη Β. Ήπει-
ρο στην Αλβανία.
13 Αυγούστου 1922: Η μοιραία τουρκική επίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ. υο εβδομάδες
αργότερα οι κεμαλικές ορδές έμπαιναν στη Σμύρνη. Η ελληνική τραγωδία επιφέρει ήττες σ'
όλα τα εθνικά μέτωπα. Το εκέμβριο οριστικοποιείται π απόδοση της Β. Ηπείρου, καθώς
και των14 χωριών του Καζά Κορυτσάς στην Αλβανία.
7 Μαρτίου1923: Η Επιτροπή χαράξεως συνόρων υπό τον Ιταλό στρατηγό Τελίνι φθάνει
στην Ήπειρο. Με αφορμή τη δολοφονία του (από αλβανική συμμορία όπως θα αποδειχθεί
πολύ αργότερα) στις 27 Αυγούστου, ιταλικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την ανοχύρωτη
Κέρκυρα βομβαρδίζοντας καταυλισμούς προσφύγων.
1926: Ιταλοαλβανικό Σύμφωνο. Η Αλβανία καθίσταται ουσιαστικά ιταλικό προτεκτοράτο.
Άνοιγμα της κυβερνήσεως Παγκάλου στα Τίρανα και υπογραφή τεσσάρων συμβάσεων,
που δεν θα εφαρμοσθούν ποτέ.
1933: Η Αλβανία τροποποιούν το Σύνταγμά της και προχωράει σε πολιτική
συστηματικού αφελληνισμού της Β. Ηπείρου με αιχμή το σχολικό ζήτημα. Από τα 373
ελληνικά σχολεία που λειτουργούσαν το 1902 (κατά τον G. Α. Virgili) το 1925 έχουν
μείνει 70 και το 1933 δέκα! Με τη συνταγματική αναθεώρηση του έτους αυτού, τα
ελληνικά σχολεία -ως “ιδιωτικά”- καταργούνται. Αναβρασμός και ίδρυση της «Νέας
Φιλικής Εταιρίας» από τους Β. Σαχίνη, Γ. Χ. Παπαδόπουλο και υποπρόξενο Μηλιαρέση.
1934: Από τους Βορειοηπειρώτες συγκεντρώνονται 30.000 υπογραφές
διαμαρτυρίας για την αφόρητη κατάσταση που επικρατεί στην Αλβανία και
αποστέλλονται στο ιεθνές ικαστήριο της Χάγης.
6 Απριλίου 1935: Το Το ιεθνές ικαστήριο της Χάγης δικαιώνει με απόφασή του τους
Βορειο-ηπειρώτες. Το μοναρχοφασιστικό καθεστώς του «βασιλιά» Ζώγου συνεχίζει τις
συλλήψεις και τις εκτοπίσεις. ενώ ο Αλβανός υπ. Εξωτερικών Τζ. Τζαφέρι δηλώνει πως η
ελληνική μειονότητα αριθμεί 18.000 άτομα.
7 Απριλίου1939: Οι ιταλικές δυνάμεις καταλαμβάνουν αμαχητί την Αλβανία και
προετοιμάζεται πυρετωδώς να επιτεθεί στην Ελλάδα.
4 Ιουλίου 1940: Με αλβανικό νόμο ορίζεται ότι κάθε κράτος που θα περιέλθει σε
εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία περιέρχεται αυτομάτως σε εμπόλεμη κατάσταση καί με
την Αλβανία.
28 Οκτωβρίου 1940: Αρχίζει ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος. Μαζί με τους Ιταλούς
μάχονται εναντίον μας δύο αλβανικές μεραρχίες και άλλα μικρότερα στρατιωτικά
τους τμήματα. Ο Ελληνικός στρατός θριαμβεύει. Απελευθερώνει την μια κατόπιν
της άλλης, τις ελληνικές πόλεις. Την Ερσέκα, στις 18 Νοεμβρίου 1940. Την
Κορυτσά και το Λεσκοβίκι, στις 22 Νοεμβρίου. Το Πόγραδετς, στις 30 Νοεμβρίου.
Την Πρεμετή, στις 4 εκεμβρίου. Τους Αγίους Σαράντα, στις 6 εκεμβρίου. Το
έλβινο, στις 7 εκεμβρίου. Το Αργυρόκαστρο, στις 9 εκεμβρίου. Την Χειμάρα,
στις 22 εκεμβρίου. Την Κλεισούρα, στις 10 Ιανουαρίου 1941. Η Βόρεια Ήπειρος,
έχει απελευθερωθεί σχεδόν ολόκληρη. Κατά τη διάρκεια της εποποιίας εκείνης, οι
Βορειο-ηπειρώτες πανευτυχείς, έζησαν ημέρες ελεύθερες και με ενθουσιασμό
πρόσφεραν στον ελληνικό στρατό φιλοξενία, αλλά και πολύτιμες πληροφορίες.
Χρησίμευσαν δε, κατ' επανάληψη ως οδηγοί των Ελλήνων στρατιωτών, στην
πρώτη γραμμή του μετώπου.
6 Απριλίου 1941: Η Γερμανία επιτίθεται στην Ελλάδα. Αρχίζει η αντίστροφη
μέτρηση. Ο Ελληνικός Στρατός εγκαταλείπει το μέτωπο στην Βόρειο Ηπειρο.
Εγκαταλέιπει ταυτόχρονα για πρώτη φορά νεκρούς και ζωντανούς αδελφούς.
Ιούνιος 1942: Αρχίζει και στη Βόρειο Ηπειρο η Εθνική Αντίσταση. Οι Βορειο-
ηπειρώτες οργανώνονται στην απελευθερωτική οργάνωση «Μέτωπο Απελευθερώσεως
Βορείου Ηπείρου» (ΜΑΒΗ). Οι Β. Σαχίνης, Α. Κοκκαβέσης, Η. Κώνστας, Γ. Τάσιος και
Σπ. Ντάσιος πρωτοστατούν στην ίδρυση της ΜΑΒΗ. Η ηρωική αυτή οργάνωση
απέβλεπε στην αναθέρμανση της πατριωτικής κινήσεως των Βορειο-ηπειρωτών και
στην ενσωμάτωση της ιδιαίτερης πατρίδας τους, στον εθνικό κορμό.
Αλλά το ΜΑΒΗ αντιμετώπιζε απ' την αρχή διπλή επίθεση: Αφ' ενός των Ιταλών -
Αλβανών φασιστών και αφ' ετέρου του ενιαίου μετώπου των βαλκανικών
κομμουνιστικών οργανώσεων. Και, παρά τις προσπάθειές του, διαλύεται δια πυρός
και σιδήρου. Οι ιδρυτές της δολοφονούνται άγρια προς παραδειγματισμό του
Βοριεοηπειρωτικού Ελληνισμού.
12 Ιουνίου 1942: Η Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου με υπόμνημα της, έθεσε
στους Συμμάχους το θέμα της Βορείου Ηπείρου.
εκέμβριος 1942: Η Αγγλική Κυβέρνηση κάνει ευνοϊκή δήλωση για το
Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα, στην Βουλή των Κοινοτήτων.
1943: Το ΜΑΒΗ σε επαφή με τον Ε ΕΣ συνεχίζουν τον αντιστασιακό τους αγώνα, αλλά
το ελληνικό και το αλβανικό ΕΑΜ αποφασίζουν τη διάλυσή τους.
10 Αυγούστου 1943: Το Ελληνικό και το αλβανικό ΕΑΜ υπογράφουν το Σύμφωνο της
Κονισπόλεως.
17 Νοεμβρίου 1943: ολοφονείται άγρια στο Αργυρόκαστρο από τους αλβανούς
κομμουνιστές και τους ντόπιους έλληνες συνεργάτες τους, ο ηγέτης του ΜΑΒΗ Βασίλης
Σαχίνης.
3 εκεμβρίου 1943: ολοφονείται με τον ίδιο τρόπο και ο αρχηγός της Αυτόνομης
Χειμάρρας Γιώργης Μπολάνος. Το ΜΑΒΗ αποκεφαλίστηκε, οι ομάδες του σε όλα τα
χωριά της Βορείου Ηπείρου αποκαλύφθηκαν, εκδιώχθηκαν και πολλά στελέχη τους
δολοφονήθηκαν αγρίως ή πέρασν στην Ελλάδα.
12 Οκτωβρίου 1944: Μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από την γερμανική Κα-
τοχή, ο αρχηγός του Ε ΕΣ στρατηγός Ν. Ζέρβας εισηγείται να ενσωματωθεί
αμέσως η Βόρειος Ήπειρος. Αντιδρούν οι αριστεροί.
19 Οκτωβρίου 1944: Ο Γεώργιος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός, διακηρύσσει ότι
η Βόρειος Ήπειρος είναι αναπόσπαστο τμήμα της πατρίδος μας.
29 Νοεμβρίου 1944: Ο ηγέτης του αλβανικού ΕΑΜ Εμβέρ Χότζα εισέρχεται στα Τίρανα
και ανακηρύσσει τη «Λαϊκή ημοκρατία της Αλβανίας». Η ελληνική κυβέρνηση θέτει
επισήμως το ζήτημα της διεκδικήσεως της Β. Ηπείρου.
10 Νοεμβρίου 1945: Η Αμερικανική Κυβέρνηση προβαίνει σε ρητή ευνοϊκή
δήλωση. Το ζήτημα συζητείται και εγγράφεται στην ημερησία διάταξη του Συνεδρίου
Ειρήνης των Παρισίων, αλλά τελικά αποσύρεται από την ελληνική κυβέρνηση και παραπέ-
μπεται προς εξέταση από το Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών των Τεσσάρων Νικητριών
υνάμεων που έκτοτε εκκρεμεί
15 Μαϊου 1946: Στη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων Μεγάλων
υνάμεων, που έγινε στο Παρίσι στις 15 Μαΐου 1946, ανακινεί το ζήτημα ο
Άγγλος υπουργός Μπαίβιν. Αντιδρά ο Σοβιετικός υπουργός Μολότωφ - και η
συζήτηση αναβάλλεται.
29 Ιουλίου 1946: Η Αμερικανική Γερουσία υποστηρίζει παμψηφεί την παραχώρηση της Β.
Ηπείρου –και των ωδεκανήσων- στην Ελλάδα.
21 Αυγούστου 1946: Ο Κων. Τσαλδάρης αντικρούει στον ΟΗΕ αλβανική
ψευδολογία σχετικά με την Βόρεια Ήπειρο.
30 Αυγούστου1946: Στην Ολομέλεια του ΟΗΕ, επανεξετάζεται το Βορειοηπειρω-
τικό Ζήτημα. ιεξάγονται οξύτατες συζητήσεις και αντιδρά ο Σοβιετικός υπουργός
Μολότωφ. Έτσι, το θέμα επαναφέρεται στο. Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών
των τεσσάρων Μεγάλων υνάμεων, όπου παραμένει ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ εκκρεμές.
31 Μαίου1960: Ο Γεώργιος Παπανδρέου, σε συνεδρίαση της ελληνικής Βουλής
καθόρισε σαφέστατα τις δυο πλευρές του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος: Της
εδαφικής διεκδικήσεως και της προστασίας του πληθυσμού. Και κατέληξε, με την
περίφημη δήλωση:
«Εκείνο πάντως το οποίον οφείλουν όλαι αι ελληvικαί Κυβερvήσεις να
γνωρίζουν, είναι ότι το Βορειο-ηπειρωτικόv θέμα υφίσταται. Και εκείνο το
οποίον απαγορεύεται εις τον αιώνα, είναι -δι' οιονδήποτε λόγον- η απάρνησις
του ιερού αιτήματος.
» Εκείνο το οποίον ουδέποτε θα επετρέπετο vα επαναληφθεί δια την Βόρειον
Ήπειρον, είναι εκείνο το οποίον συνέβη -δυστυχώς- με την Κύπρον, δια την
οποίαν εγράφη η απάρνησις της ενώσεως.
» Καθ' όσον αφορά την Βόρειον Ήπειρον, η διεκδίκησις είναι ιερά και
απαράγραπτος. Η διαχείρησις όμως του θέματος, ο τρόπος και ο χρόνος, είναι
θέματα Κυβερνήσεων. Είναι θέμα διεθνών περιστάσεων. Είναι θέμα της
Ιστορίας».
Και ο Γ. Παπανδρέου, κατέληξε:
«Αλλ' εκτός της εθνικής διεκδικήσεως, υπάρχει και κάτι άλλο καθημεριvόν,
επείγον θέμα: Η προστασία του πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου. Η προστασία
της ζωής, της τιμής και της περιουσίας του.
» Εις το σημείον αυτό, έχομεν χρέος να διεξαγάγωμεν συνεχώς αγώνας. Οι
μάρτυρες αδελφοί μας, ζητούν από την Μητέρα πατρίδα μόνον συνεχή στοργικήν
συμπαράστασιν. )ιότι ζουν, υπό το κράτος της αφορήτου τυραννίας. Και αυτήν
την στοργήν, οφείλομεν να τους παράσχωμεν!».
Ιούνιος 1960: Ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναπτύσσει το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα,
ως μειονοτικό - αυτονομιακό εντός της Αλβανίας, στον Γενικό Γραμματέα της
Σοβιετικής Ενώσεως Ν. Κρουστσώφ. Τον πείθει να το δεχθεί.
Νοέμβριος 1960: Ο Σοβιετικός ηγέτης, Νικήτα Χρουτσώφ μεταφέρει το
Βορειοηπειρωτικό Θέμα στην ιάσκεψη των 81 Κομμουνιστικών Κομμάτων.
Η θετική αντίδραση του σοβιετικού ηγέτη εξοργίζει τον αρχηγό του Αλβανικού
κράτους Ενβέρ Χότζα. Οι τεταμένες σχέσεις του Χότζα με την Σοβιετική Ένωση
λόγω των ιδεολογικών και πολιτικών διαφορών τους, αλλά και λόγω του
συγκυριακού καιροσκοπισμού του αλβανού ηγέτη οδήγησε στη οριστική και
απόλυτη διακοπή των σχέσεων Αλβανίας-Σοβιετίας. Η Αλβανία του Ε. Χότζα
προσκολλάται στην Κίνα. Έτσι, χάθηκε άλλη μια ευκαιρία για κάποια ρύθμιση.
13 Νοεμβρίου 1967: Στην Αλβανία, με το Ν. . 4337 καταργείται και τίθεται εκτός νόμου
κάθε μορφή θρησκευτικής λατρείας. Κλείνονται ή βεβηλώνονται οι χώροι λατρείας των
Ελλήνων Βορειοηπειρωτών, αποσχηματίζονται οι κληρικοί, διώκονται όσοι αντιστέκονται
έστω και με κρυφή λατρεία.
6 Μαϊου1971: Αποκαθίστανται οι διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος - Αλβανίας.
ιατηρείται όμως η εμπόλεμη κατάσταση που άρχισε το 1941 και η εκκρεμότητα
ενώπιον των υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων Μεγάλων υνάμεων για την
ρύθμιση των συνόρων.
7 Οκτωβρίου 1981: Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εξέδωσε ψήφισμα.
Απευθύνεται στον ΟΗΕ, το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών, το
Οικουμενικό Πατριαρχείο και την παγκόσμια Κοινή Γνώμη. Με το ψήφισμα αυτό
περιγράφει και καταγγέλλει «τους διωγμούς και τας πιέσεις που διαπράττονται εις
βάρος του Ορθοδόξου Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου». Τονίζει δηλαδή ότι
«τετρακόσιαι χιλιάδες Έλληνες Ορθόδοξοι, με μακραίωνα χριστιανικήν και
ελληνικήν πολιτιστικήν παράδοσιν, υποχρεώνονται βαναύσως να ζουν χωρίς Θεόν
και θρησκείαν - εις το άθεον καθεστώς της Αλβανίας. εν υπάρχει εκεί, ούτε είς
Επίσκοπος σήμερον. Άπαντες οι ιερείς, απεσχηματίσθησαν. Οι ναοί εκλείσθησαν ή
μετεβλήθησαν εις μουσεία και κέντρα ψυχαγωγίας. Τοιουτοτρόπως, επί σειράν
ετών οι πιστοί μένουν αλειτούργητοι, αβάπτιστοι, ακήδευτοι, χωρίς Χριστούγεννα
και Πάσχα και άλλας εορτάς. Συγχρόνως δε, κατά χιλιάδας εξορίζονται και
φυλακίζονται, δια τον μόνον λόγον ότι είναι Χριστιανοί και Έλληνες. Τοιαύτη
καταπίεσις του θρησκευτικού συναισθήματος, εις ουδέν των υπαρχόντων αθέων
ολοκληρωτικών καθεστώτων παρατηρείται».
Στη συνέχεια με το ψήφισμά της, η Ιερά Σύνοδος «ζητεί την παρέμβασιν πάντων,
παρά τη Κυβερνήσει των Τιράνων, όπως παύσουν οι ως άνω διωγμοί και
καταστούν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα». Τέλος, διαβεβαιώνει τους Βορειο-
ηπειρώτες ότι η Εκκλησία της Ελλάδος «θα συνεχίσει τον αγώνα και την
συμπαράστασίν της, μέχρι της πλήρους αποκαταστάσεως των θρησκευτικών
ελευθεριών των».
23 Απριλίου 1975: Με το 5339 Ν. . «περί αλλαγής ακαταλλήλων ονομάτων και
επωνύμων» εντείνεται η πολιτική αφελληνισμού των Βορειοηπειρωτών.
25 Αυγούστου 1982: Ο Μητροπολίτης ρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης
Σεβαστιανός απέστειλε, «ανοικτή επιστολή» προς το Παγκόσμιο Πανηπειρωτικό
Συνέδριο που συνήλθε στα Ιωάννινα. Τονίζει μεταξύ άλλων, ότι «το δράμα των
αδελφών μας της Βορείου Ηπείρου δεν είναι θέμα πολιτικόν, ούτε κομματικόν.
Είναι εθνικόν. Και ως τοιούτο, χρήζει της συμπαραστάσεως όλων μας».
22 Φεβρουαρίου 1984: Πραγματοποιείται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου
Αθηνών μεγαλειώδες συλλαλητήριο, με κυρίαρχο σύνθημα: «Έλληνες, θυμηθείτε
τη σκλάβα αδελφή σας Βόρεια Ήπειρο». Αίσθηση προκάλεσε η αλληγορία μικρής
κοπέλας, ντυμένης με την ελληνική τοπική ενδυμασία της Βορείου Ηπείρου: Ήταν
αλυσοδεμένη πάνω σε μεγάλο Σταυρό - σαν να ήταν η ίδια «εσταυρωμένη».
5 Μαρτίου1984: Εκδόθηκε η υπ' αριθμόν 38/ 5-3-1984 απόφαση του ΟΗΕ, με την
οποία διαπιστώνεται επισήμως και καταδικάζεται διεθνώς η καταπάτηση των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Αλβανία, σε βάρος των Ελλήνων της Βορείου
Ηπείρου.
27 Ιουνίου 1984: Το Εθνικό Συνέδριο της Πανηπειρωτικής Ομοσπονδίας Αμερικής
και Καναδά, που συνήλθε στην Νέα Υόρκη (από 27 Ιουνίου μέχρι 2 Ιουλίου 1984),
είχε βασικό θέμα συζητήσεως το Βορειο-ηπειρωτικό. Στο ψήφισμα που εκδόθηκε
υπογραμμίζεται η αντίθεση του Συνεδρίου σε κάθε σκέψη ή πράξη για άρση της
εμπολέμου καταστάσεως με την Αλβανία, εφ' όσον το Βορειο-ηπειρωτικό ζήτημα
παραμένει ανοικτό ενώπιον των τεσσάρων υπουργών Εξωτερικών των Μεγάλων
υνάμεων. Στη συνέχεια, το ψήφισμα επιβεβαιώνει την αμετακίνητη θέση,
σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε προσωρινή ρύθμιση των διαφορών των δυο
κρατών θα πρέπει να συνδέεται με εγγύηση από την πλευρά της Αλβανίας για
άμεση και πιστή εφαρμογή της υπ' αριθμόν 38/5.3.1984 αποφάσεως του ΟΗΕ για
τα ανθρώπινα δικαιώματα του ελληνικού πληθυσμού της Βορείου Ηπείρου.
Τέλος, το Συνέδριο ευχαριστεί με το ψήφισμα α) την επιτροπή Ανθρωπίνων
ικαιωμάτων του ΟΗΕ, β) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, γ) Τη ιεθνή Αμνηστία, δ)
το Αμερικανικό Κογκρέσο, ε) το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, στ) την
Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος και ζ) την Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου
Αμερικής «για το έμπρακτο ενδιαφέρον τους σχετικά με τους Βορειο-ηπειρώτες».
11Απριλίου 1985: Στην Αλβανία πεθαίνει Ο δικτάτορας Ενβέρ Χότζια. Τον
διαδέχεται Ο Ραμίζ Αλία.
Απρίλιος 1986: Η ελληνική Κυβέρνηση εκδήλωσε τη διάθεση να τερματίσει την
«εμπόλεμη κατάσταση» που υφίσταται μεταξύ της Ελλάδος και της Αλβανίας, απ'
το 1940. Το θέμα όμως αποσιωπήθηκε, ύστερα από έντονη αντίδραση της
Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως και των Συλλόγων των Βορειοηπειρωτών, που
αξίωσαν ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ να δοθούν εγγυήσεις από την πλευρά της Αλβανίας για
τα ανθρώπινα δικαιώματα του εκεί Ελληνισμού. (Βλέπε εφημερίδες Απρίλιο του
1986).
Αύγουστος 1986: Με πράξη του υπουργικού Συμβουλίου - που ουδέποτε δημοσιεύθηκε
στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως - αίρεται η εμπόλεμος κατάσταση Ελλάδας - Αλβανίας.
Νομική αμφισβήτηση της εγκυρότητας της πράξεως.
εκέμβριος 1986: Τις τελευταίες μέρες του χρόνου αυτού, καινούριες παρεμφερείς
δηλώσεις του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, προκάλεσαν νέες οξείς αντιδράσεις
των ιδίων ως άνω πλευρών.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις, η Κυβέρνηση ήρε το εμπόλεμο με την Αλβανία -
χωρίς ανταλλάγματα- στα τέλη του 1987.
Για την άρση του εμπολέμου χωρίς ανταλλάγματα, ο τότε Μητροπολίτης
ρυϊνουπόλεως Σεβαστιανός εξέδωσε ειδικό βιβλίο, με τον τίτλο «Η άρσις του
εμπολέμου: επιτυχία ή εθνική συμφορά;» Περί το τέλος, σημειώνει:
Και το ερώτημα είναι: Τί επιτύχαμε εμείς, λοιπόν, υπέρ των Βορειο-ηπειρωτών με
την άρσιν του εμπολέμου; Επετύχαμε ένα πράγμα: επισημοποιήσαμε την δουλεία
τους και τον άνευ όρων αφελληνισμό τους, από τους «φίλους» μας Αλβανούς!
Μάης 1989: υο σημαντικά γεγονότα, απασχολούν ζωηρά την Κοινή Γνώμη:
1. Στην Αλβανία έγινε απογραφή. Βρέθηκαν 3 εκατομμύρια άνθρωποι. Και η
εκεί Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι από αυτούς, οι 58 χιλιάδες είναι Έλληνες.
Οι υπόλοιποι μέχρι τις 400 χιλιάδες τι έγιναν; Ο Μητροπολίτης Σεβαστιανός
πρώτος και αργότερα άλλοι, καταγγέλλουν βιαίως την ανακοίνωση ως
Ψευδή και τους αριθμούς ως πλαστούς.
2. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας εδήλωσεν ότι η
Αλβανία ΕΝ καταπατεί τα ανθρώπινα δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών.
Καταιγισμός επικριτικών σχολίων από τον Τύπο.
Μάης 1989: Το οικονομικό και Κοινοτικό Συμβούλιο του ΟΗΕ με τα 54 μέλη,
ομόφωνα καταδίκασε την Αλβανία «για την απάνθρωπη μεταχείριση της ελληνικής
μειονότητας και για την έλλειψη συνεργασίας με τα αρμόδια Όργανα του ΟΗΕ για
την προστασία των Ανθρωπίνων ικαιωμάτων» .
εκέμβρης 1989. Το Βορειο-ηπειρωτικό Ζήτημα απασχολεί καθημερινά τον
ελληνικό Τύπο. Η καταπάτηση των Ανθρωπίνων ικαιωμάτων των Βορειο-
ηπειρωτών, είναι σε ημερησία διάταξη.
Γενάρης 1990: Αντιπροσωπεία Βορειο-ηπειρωτών από τις ΗΠΑ ήλθε στην Ελλάδα
για διαβουλεύσεις σχετικά με το Βορειοηπειρωτικό. Στο μεταξύ οι αρχηγοί των
ελληνικών κομμάτων δήλωσαν ότι στηρίζουν το αίτημα για τα Ατομικά
ικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.
6 Ιανουαρίου 1990: «Το Μήνυμα της Ελευθερίας» που δημοσιεύθηκε σε όλες τις
αθηναϊκές εφημερίδες, προκαλεί σάλο. ιεκτραγωδεί τις ανθρώπινες καταπιέσεις
που υφίστανται οι Βορειο-ηπειρώτες«για να ξεχάσουν θρησκεία, γλώσσα, πατρίδα.
Είναι πέντε χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι αυτοί που σαπίζουν στις φυλακές και
εκατό χιλιάδες στα ανελέητα στρατόπεδα συγκεντρώσεων».
Το Μήνυμα υπογράφουν πνευματικοί άνθρωποι Πανελληνίου κύρους, όπως οι:
Οδυσσέας Ελύτης, Αλέξης Μινωτής, Μανούσος Μανούσακας, Ευάγγελος Αβέρωφ
- Τοσίτσας, Μανώλης Ανδρόνικος, Νίκος Μάρτης, Ιωάννα Τσάτσου, Τάκης Χορν
και άλλοι.
11 Ιανουαρίου 1990: Συγκλόνισε το Πανελλήνιο το μεγαλειώδες συλλαλητήριο
που οργάνωσε στην Αθήνα η Συντονιστική Επιτροπή Βορειο-ηπειρωτικού Αγώνα.
Ομιλητής ο Μητροπολίτης Σεβαστιανός. Τα του συλλαλητηρίου, μεταδόθηκαν από
ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς της Ευρώπης, της Αμερικής και της
Αυστραλίας.
Ιανουάριος 1990: Οι Κρητικοί με πρωτοπόρους τους Σφακιανούς έδωσαν ένα
δυναμικό «παρών» στον πανελλήνιο ξεσηκωμό για την καταπάτηση των
Ανθρωπίνων ικαιωμάτων στη Βόρεια Ήπειρο. Την αρχή έκαμε ο Σύνδεσμος
Σφακιανών παπάδων, ο οποίος αφιέρωσε Το ετήσιο ημερολόγιό του στη Βόρεια
Ήπειρο και στα πρωτοφανή βασανιστήρια που υφίστανται οι εκεί αδελφοί μας. Στη
συνέχεια, οι Κοινότητες της επαρχίας (αλφαβητικά Αγίου Ιωάννη, Ασφένδου –
Βουβά και Ίμβρου, όπως και η Ένωση Σφακιανών Αθήνας - Πειραιά, εξέδωσαν
Ψηφίσματα θερμής συμπαραστάσεως, τα οποία δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες της
Κρήτης και της Αθήνας. (Εφημερίδα «Σφακιά» φύλλο 57).
Ιανουάριος 1990. Καθημερινά δημοσιεύματα στον ελληνικό και διεθνή Τύπο,
περιγράφουν αιματηρές εξεγέρσεις στην Αλβανία με πρωταγωνιστές τη νεολαία
και τους Βορειο-ηπειρώτες, εναντίον του στυγνού καθεστώτος Αλία: Εκτελέσεις
και θάνατοι από μεσαιωνικά βασανιστήρια. Ηλεκτροφόρα σύρματα στα σύνορα της
χώρας, εμποδίζουν την απόδραση.
25 Ιανουαρίου 1990: εκάδες Βορειο-ηπειρώτες φυγάδες που βρίσκονται στην
Αθήνα, πραγματοποίησαν εντυπωσιακή ενέργεια: έθηκαν συμβολικά με χονδρές
αλυσίδες, στα κάγκελα της αλβανικής Πρεσβείας.
Φεβρουάριος 1991. Το Αλβανικό Υπουργείο ικαιοσύνης, δεν εγκρίνει εντός ενός μηνός,
όπως προέβλεπε, το Προεδρικό ιάταγμα περί πολιτικού πλουραλισμού στη χώρα, την
ίδρυση της πολιτικής οργάνωσης της ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Η ΟΜΟΝΟΙΑ, σύμφωνα με το ίδιο
διάταγμα θεωρείται ιδρυθείσα αφού δεν δόθηκε ούτε αρνητική απάντηση. Στην χώρα ως
αντίπαλο δέος ιδρύεται η πολιτική οργάνωση Τσαμουριά, η ίδρυση της οποίας
ανακοινώνετε επίσημα από το Αλβανικό κράτος. (η έγκριση έγινε στις 22.02.1991, ενώ
σε μια εβδομάδα έληγε η προθεσμία για να υποβάλει κάθε παράταξη υποψηφιότητες
βουλευτών).
Φεβρουάριος - Μάρτιος 1991. Σύμφωνα με τον τότε εκλογικό νόμο η ΟΜΟΝΟΙΑ είναι
εκλογικός φορέας. Απαγορεύεται όμως σ΄ αυτή, κατ΄ αυθαίρετο τρόπο να κατεβάσει
υποψήφιους βουλευτές σε όλη την Αλβανική επικράτεια και περιορίζετε σε πέντε
εκλογικές περιφέρειες στην αμφιλεγόμενη «μειονοτική ζώνη». Η ΟΜΟΝΟΙΑ «χάνει» όλες
τις δίκες για να αποκτήσει το δικαίωμα να κατεβάσει υποψήφιους βουλευτές τουλάχιστον
και στις τρεις ακόμα περιφέρειες των πόλεων Αργυροκάστρου, ελβίνου και Αγίων
Σαράντα.
Την ίδια περίοδο, η ΟΜΟΝΟΙΑ πετυχαίνει την εκτύπωση των ψηφοδελτίων σε δύο
γλώσσες, ελληνικά και αλβανικά. Είναι αναγκασμένη ωστόσο να διεξάγει προεκλογική
εκστρατεία κάτω από απειλές και εκφοβισμούς. Παρόλα αυτά κατορθώνει να βγάλει
πέντε βουλευτές για την Αλβανική Βουλή των διακοσίων πενήντα εδρών. (31 Μαρτίου -6
Aπριλίου 1991).
Ιούνιος 1991. Η κυβέρνηση του Κόμματος Εργασίας, σήμερα Σοσιαλιστικό Κόμμα, του
Φάτος Νάνο πέφτει. Σχηματίζεται κυβέρνηση Εθνικής Σταθερότητας με την συμμετοχή
όλων των κοινοβουλευτικών φορέων. Στην ΟΜΟΝΟΙΑ, ενώ είναι τρίτη δύναμη στη
Βουλή, μετά από το ημοκρατικό Κόμμα, δεν επετράπη η συμμετοχή στη νέα κυβέρνηση,
παρά τις έντονες διαμαρτυρίες.
Ιούλιος 1991. Πυρπολούνται και λεηλατούνται όλα τα μέχρι τότε καταστήματα
ελληνικών συμφερόντων στην πόλη των Αγίων Σαράντα από Αλβανούς εξτρεμιστές που
δρουν συστηματικά στην περιοχή.
Σεπτέμβριος 1991. Η «Ε.Ε.Μειονότητα» μέσω της οργάνωσης ΟΜΟΝΟΙΑ διεκδικεί την
καθιέρωση της ελληνικής γλώσσας σε όλα τα μαθήματα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης
(8-χρονη παιδεία ), το άνοιγμα νέων σχολείων για την εκμάθηση της μητρικής γλώσσας
απ΄ όλους τους Έλληνες οπουδήποτε αυτοί κατοικούν στην Αλβανία, την εκμάθηση στα
σχολεία της ιστορίας του ελληνικού έθνους και την γεωγραφία της Ελλάδας. Η κυβέρνηση
συνασπισμού με Πρωθυπουργό τον Υλι Μπούφι, αρνείται την εκπλήρωση των αιτημάτων
αυτών. Προετοιμάζεται από την Εθνική Ελληνική Κοινότητα ψήφισμα με τα ίδια αιτήματα
και το υπογράφουν εντός 48 ωρών δέκα χιλιάδες Έλληνες σε όλη τη χώρα. Το ψήφισμα
παραδόθηκε στη . Α Σ. Ε (σήμερα Ο Α Σ Ε).
Ταυτόχρονα δάσκαλοι και μαθητές κατεβαίνουν σε απεργία επ΄ αορίστω. Μετά από
δεκαπέντε ημέρες αποχής από τα μαθήματα, η Αλβανική κυβέρνηση αποφασίζει, (με την
υπ’ αριθμό. 17/27.09.1991 οδηγία), την διδασκαλία στην ελληνική όλων των μαθημάτων
και το άνοιγμα σχολείων στα μικτά χωριά - θύλακες του καθεστώτος του Χότζα, εντός
της αμφιλεγόμενης μειονοτικής ζώνης. εν ανοίγονται σχολεία ούτε στις πόλεις των
Αγίων Σαράντα,, Αργυροκάστρου και ελβίνου, ούτε στη Χειμάρρα και την Πρεμετή.
Οκτώβριος 1991. Η Αλβανική Βουλή απορρίπτει σχέδιο νόμου «Για την παιδεία των
μελών των μειονοτήτων στην Αλβανία» που προτείνει ο Βουλευτής της ΟΜΟΝΟΙΑΣ Π..
Μπάρκας.
Οκτώβριος 1991 Η Αλβανική Βουλή ψηφίζει νόμο που δεν επιτρέπει ίδρυση κομμάτων
με εθνικό και θρησκευτικό χαρακτήρα. Στόχος ήταν η ΟΜΟΝΟΙΑ να αποκλεισθεί η
δυνατότητα να μετατραπεί σε κόμμα
Οκτώβριος 1991. Οι βουλευτές της ΟΜΟΝΟΙΑΣ γίνονται στόχος ληστειών και
εκφοβισμού. «Άγνωστοι» διέρρηξαν το δωμάτιο που μένει ο κοινοβουλευτικός
εκπρόσωπος της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και παίρνουν από ασφαλισμένο χαρτοφύλακα όλα τα
έγγραφα που είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα.
Νοέμβριος 1991, σημειώνεται άστοχη απόπειρα δολοφονίας, μέσω προμελετημένου
αυτοκινητιστικού ατυχήματος, κατά του βουλευτή της ΟΜΟΝΟΙΑΣ Π. .Μπάρκα και της
συζύγου του.
Νοέμβριος 1991 – Ιανουάριος 1992. Η ΟΜΟΝΟΙΑ γίνεται στόχος σύσσωμου του
Αλβανικού τύπου. Κατηγορείται εσκεμμένα για ακραίες εθνικιστικές τάσεις.
Ιανουάριος 1992 Εξτρεμιστικά-εθνικιστικά στοιχεία την 6η Ιανουαρίου θέλησαν να
ρίξουν στη θάλασσα τον έξαρχο της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας,
Αναστάσιο, κατά τον αγιασμό των υδάτων (μετά από λίγους μήνες, 2 Αυγούστου 1992, ο
ίδιος ενθρονίζεται αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας)
Φεβρουάριος 1992 (04.02.1992). Η Αλβανική Βουλή αποκλείει με τον νέο εκλογικό νόμο
την ΟΜΟΝΟΙΑ να είναι εκλογικός φορέας για τις εκλογές τις 22 Μαρτίου 1991. Έτσι η
Εθνική Ελληνική Κοινότητα αδυνατεί να διαθέτει άμεση εκπροσώπηση στην Αλβανική
Βουλή.
Παρά την διεθνή πίεση δεν επετράπη η αλλαγή του νόμου. Επιλέγεται ο έμμεσος τρόπος
εκπροσώπησης των Ελλήνων της Αλβανίας στην Αλβανική Βουλή, μέσω του
νεοϊδρυθέντος κόμματος της Ε Α (Ένωση Ανθρωπίνων ικαιωμάτων)
Φεβρουάριος 1992. Στην ΕΑ προβάλλονται αμέτρητα εμπόδια με εμφανή στόχο να
αποκλειστεί από τις εκλογές. Η προκλητική στάση της αλβανικής εξουσίας προκαλεί την
εκ νέου παρέμβαση της ιεθνούς Κοινότητας (Συμβούλιο της Ευρώπης) για να ανοίξει ο
δρόμος για τη συμμετοχή της ΕΑ στις δεύτερες πολυκομματικές εκλογές στην Αλβανία.
20 Μαρτίου 1992. Σημειώνεται το πρώτο αιματηρό προεκλογικό επεισόδιο στις νέες
εκλογές στην Αλβανία. 36 ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες Αλβανοί αστυνομικοί
πυροβολούν απροειδοποίητα κατά αυτοκινήτου σε προεκλογική αποστολή στη
ρόπολη τραυματίζοντας θανάσιμα ένα μέλος της εκλογικής ομάδας του υποψήφιου
βουλευτή της ίδιας περιφέρειας. Το επεισόδιο προκαλεί την διαμαρτυρία χιλιάδων
Ελλήνων οι οποίοι, την επόμενη μέρα, ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης του
Αργυροκάστρου σε πορείες διαμαρτυρίας κατά της αστυνομίας και των αρχών.
Αποτέλεσμα όλων αυτών των ενεργειών είναι ώστε η Ε Α να βγάλει μόνο δύο
βουλευτές στις μονοεδρικές Αργυροκάστρου και Αγίων Σαράντα. Ο περιορισμός που της
επιβλήθηκε να κατεβάσει υποψηφίους, μόνο σε 30 περιφέρειες την εμπόδισαν να πετύχει
και να διεκδικήσει έδρες από το αναλογικό σύστημα του εκλογικού νόμου.
Μάιος – Ιούνιος 1992. Η κυβέρνηση του ημοκρατικού Κόμματος αποφασίζει να
διαιρέσει διοικητικά τον νομό των Αγίων Σαράντα σε δύο νομούς: του ελβίνου και των
Αγίων Σαράντα. Ταυτόχρονα, μη λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική παράδοση απέσπασε
από την περιφέρεια Αργυροκάστρου τους δύο προαναφερόμενους νομούς και τους
προσήρτησε στην περιφέρεια Αυλώνας.
εν υπάρχει καμία δικαιολόγηση αυτής της κίνησης πέρα από τον έκδηλο στόχο να
διαιρεθεί αφενός ο συμπαγής όγκος της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας και να
παρεμποδιστεί η μεταξύ των μειονοτικών πληθυσμών επικοινωνία αλλά και η
επικοινωνία με τις τοπικές αρχές. Ένας επιπλέον στόχος υπήρξε ασφαλώς και η
προσπάθεια του αλβανικού κράτους να εμποδίσει την επίτευξη θετικών εκλογικών
αποτελεσμάτων για το κόμμα της μειονότητας.
Ιούλιος 1992: Τοπικές εκλογές Παρά τα μέτρα εκ μέρους της κυβέρνησης του
ημοκρατικού Κόμματος, το Κόμμα της ΕΑ πετυχαίνει τα καλύτερα δυνατά εκλογικά
αποτελέσματα στις τοπικές εκλογές τις 26 Ιουλίου. Στους τρεις νομούς, Αργυροκάστρου,
ελβίνου και Αγίων Σαράντα εκλέγει Έλληνες νομάρχες και στην πόλη των Αγίων
Σαράντα δήμαρχο.
Αύγουστος 1992: Ενθρονίστηκε στα Τίρανα ο εκλεγείς Ορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος
Αλβανίας Κύριος Αναστάσιος. Η εκλογή του έγινε, μετά την αλλαγή του εκεί πολιτεύματος
προς το δημοκρατικότερο. Ας ελπίσωμε βελτίωση της ζωής των Βορειο-ηπειρωτών.
Οκτώβριος 1992 Ανοίγουν ελληνικές τάξεις (πρώτες τάξεις δημοτικού σχολείου) στο
έλβινο και Αγίους Σαράντα. Όχι όμως στο Αργυρόκαστρο
Φεβρουάριος 1993. 600 από τις 1300 εικόνες της Μητρόπολης Αργυροκάστρου, με
ιδιαίτερη αξία που φυλάσσονταν στα μουσεία του Αργυροκάστρου εξαφανίζονται.
Απρίλιος 1993: Ο Πάπας επισκέπτεται την Αλβανία. Γίνεται δεκτός με τιμές και
χειροτονεί εκεί καθολικούς Επισκόπους. Την ίδια εποχή, η αλβανική Κυβέρνηση
αρνείται να δεχθεί τους τρεις ορθοδόξους Επισκόπους Μητροπολίτες
(Αργυροκάστρου, Κορυτσάς, Βερατίου), απειλεί δε συνεχώς τον Αρχιεπίσκοπο
Αναστάσιο με απέλαση. Ο Σεβαστιανός διαμαρτύρεται.
Ιούνιος 1993. Απελαύνεται με πρωτοφανή και βίαιο τρόπο ο αρχιμανδρίτης από την
Μητρόπολη Αργυροκάστρου «ένεκα τηςφιλελληνικής στάσης και της αντιαλβανικής
δράσης. Σε αντίποινα, η Κυβέρνηση της Αθήνας απέλασε 5.000 Αλβανούς
λαθρομετανάστες. Η «Ελευθεροτυπία» (30.6.93)τόνιζε: Έπρεπε να απελάσωμε όχι
μόνο 5 αλλά 50 χιλιάδες. Κι αυτό ως πρώτη δόση, των 300 χιλιάδων Αλβανών
λαθρομεταναστών. Ακολουθούν βιαιότητες κατά μελών της Ελληνικής και Ορθόδοξης
κοινότητας. Στη ρόπολη αναπτύσσονται εκατοντάδες αστυνομικοί κάνοντας χρήση βίας
υπό το πρόσχημα της πρόληψης πιθανών κινητοποιήσεων από μέρος των Ελλήνων σε
υπεράσπιση του Αρχιμανδρίτη. Ακολουθούν ψηφίσματα με χιλιάδες υπογραφές από
Έλληνες και αλβανούς ορθοδόξους
Η προκλητική παρουσία στο χώρο της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας της αστυνομίας
και των μυστικών υπηρεσιών, αποτελεί πλέον συνηθισμένο φαινόμενο.
14 Ιουλίου 1993. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στις 14 του μήνα:
Ζητούμε από τους Αλβανούς για τους Βορειοηπειρώτες, ακριβώς αυτό που ζητούν εκείνοι
για τους ομοεθνείς τους στο Κοσσυφοπέδιο - (δηλαδή αυτονομία).
Ο Σεβαστιανός υπερακοντίζει: Το δικαίωμα της αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου είναι
κεκτημένο από το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας του 1914, το οποίον υπέγραψε και απεδέχθη
και η Αλβανία.
17 Ιουλίου 1993: Πυρπολείται ο Ναός της Καλογοραντζής στο νομό Αργυροκάστρου.
Είναι ο πρώτος ναός στον οποίο μόλις είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες αναστήλωσής του.
Το φαινόμενο αυτό θα επαναληφθεί τα επόμενα χρόνια. Το 1999 λόγου χάρη θα
πυρποληθούν ο μόλις αναστηλωμένος ναός στο Βούνο της Χειμάρρας, το μοναστήρι
στην Κακομιάς του ελβίνου, ο νεόδμητος ναός στο Μετόχι και θα βεβηλωθεί ο επίσης
νεόδμητος ναός στα Εξαμίλια. Είναι ωστόσο δεκάδες οι περιπτώσεις ληστειών σε ναούς
και μοναστήρια και η υπεξαίρεση αντικείμενων πολιτισμικής αξίας.
Αύγουστος 1993 (05.08.93) ιοργανώνεται απόπειρα δολοφονίας κατά του έλληνα
νομάρχη του ελβίνου.
(10.08.93) Ο αρχηγός της αστυνομίας (βορειοαλβανικής καταγωγής) οργανώνει άγριους
ξυλοδαρμούς κατά των Ελλήνων στο έλβινο, στο Φοινίκι και στο Μεσοπόταμο. 18
άτομα τραυματίζονται και ορισμένοι μεταφέρονται στα Ιωάννινα
(19.08.93) Η κατάσταση που διαμορφώνεται στο χώρο της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας
αναγκάζει τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΑΣΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώματα κ. Βαν Ντερ
Στούλ, να επισκεφτεί εσπευσμένα τις ελληνικές περιοχές. (Μέχρι το τέλος του 1993 ο κ.
Βαν Ντερ Στουλ θα είναι τρεις φορές στον χώρο της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας, ενώ
μέσα σε 15 μήνες επισκέφθηκε την περιοχή εννέα φορές). Παρά ταύτα όμως η κατάσταση
επιδεινώνεται όσον αφορά την παραβίαση των ανθρωπίνων και εθνικών δικαιωμάτων
Σεπτέμβριος 1993. Με υπ’αρίθμ. 19/13.09.93 οδηγία της κυβέρνησης, ακυρώνεται η
προηγούμενη οδηγία αρ. 19/27.09.91, περί παροχής στοιχειώδους παιδείας στην ελληνική
γλώσσα. Κι αυτό με το σκεπτικό ότι αν συνεχιζόταν η εφαρμογή της οδηγίας 17/1991, τα
ελληνόπουλα ως Αλβανοί πολίτες, δεν θα μάθουν τα αλβανικά, ως εκ τούτου τα μαθήματα
στο εξής δεν θα διδάσκονται μόνο στην ελληνική αλλά και στην αλβανική σε ένα ποσοστό
60 και 40 τοις εκατό αντίστοιχα. Σαν αποτέλεσμα όμως το σύστημα ήταν έτσι
διαρθρωμένο που τα ελληνοπούλα ούτε ελληνικά ούτε αλβανικά μπορούσαν να μάθουν .
Η ίδια οδηγία επίσης αφαιρεί από τα νομαρχιακά συμβούλια το δικαίωμα να
αποφασίσουν την λειτουργία νέων σχολείων. Το δικαίωμα αυτό ανατέθηκε πλέον στο
υπουργείο Παιδείας. Σαν αποτέλεσμα στα σχολεία των Αγίων Σαράντα, ελβίνου και σε
άλλα τέσσερα κατοικημένα κέντρα με μικτό πληθυσμό, (Μπίστρισσα, Μ.Τ.Σ, Μετόχι και
Αργυρόκαστρο), οι πρώτες τάξεις δεν ανοίγουν την νέα σχολική χρονιά. Το Υπουργείο
Παιδείας, αρμοδιότητα του οποίου είναι πλέον η χορήγηση άδειας για λειτουργία νέου
σχολείου, δεν το επιτρέπει. Σαν αποτέλεσμα κλείνουν εκ νέου έξι ελληνικά σχολεία, η
λειτουργία των οποίων διήρκησε μόνο μια χρονιά
Τα σχολεία (στις πόλεις Αργυροκάστρου, ελβίνου και Αγίων Σαράντα) θα
επαναλειτουργήσουν το 1996.
Οκτώβριος 1993. Η επικαιρότητα του πρώτου δεκαήμερου αφορά τις αντιπαραθέσεις
μεταξύ αστυνομίας, μαθητών και γονέων για την συνέχιση και νέας πρώτης τάξης στα
προαναφερόμενα σχολεία.
Ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος ήταν οι παρεμβάσεις της αστυνομίας για το κλείσιμο του
«σχολείου» στο Αργυρόκαστρο, όπου δεν υπήρξε μέχρι τότε επίσημη πρώτη τάξη.
Συνεχίζεται παράλληλα και η άγρια βία της αστυνομίας κατά των Ελλήνων.
Αποκορύφωμα αποτελεί το συμβάν που σημειώνεται στις 21.10.93 όταν, από τον χωρίς
λόγο ξυλοδαρμό της, μια γυναίκα πεθαίνει στην Κρανιά και μερικοί άλλοι κάτοικοι του
ίδιου χωριού δέχονται σοβαρά τραύματα.
Οκτώβριος 1993. Tην ίδια περίοδο, με την απόλυση του μοναδικού Έλληνα
δημοσιογράφου από τον τοπικό κρατικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Αργυροκάστρου κλείνει
ουσιαστικά και η εκπομπή στην ελληνική γλώσσα στο σταθμό αυτό. Λεηλατείται
ταυτόχρονα η φωνοθήκη της εκπομπής. Aς αποτέλεσμα όλη η ηχογραφημένη μουσική
παράδοση του ελληνισμού της Αλβανίας καταστρέφεται ολοσχερώς.
Νοέμβριος 1993. Η κατάσταση παραβίασης των ανθρωπίνων και εθνικών δικαιωμάτων
στην Εθνική Ελληνική Κοινότητα δεν αλλάζει, παρά την επίσκεψη του Έλληνα
Υπουργού Εξωτερικών Κάρολου Παπούλια στα Τίρανα (Νοέμβριος 1993) , τις υποσχέσεις
των Τιράνων για βελτίωση της κατάστασης αυτής και παρά τις πιέσεις της δύσης προς την
ίδια κατεύθυνση.
Η προαναφερόμενη περίοδος είναι από τις πιο κρίσιμες όσον αφορά την αναγκαστική
εγκατάλειψη των εστιών τους από μέρος των Ελλήνων. Ο αριθμός των οικογενειών που
εγκατέλειψαν τις εστίες τους αγγίζει τις 5 χιλιάδες.
Η φυγή πλήττει κυρίως τις πόλεις, όπου οι ελληνικές οικογένειες είναι κυρίως οικογένειες
διανοουμένων και δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό συμβαίνει διότι με τις απολύσεις από τις
θέσεις εργασίας, καταρρέουν οικονομικά αλλά και διότι αισθάνονται περισσότερο την
πίεση και την ανασφάλεια. Φεύγουν όπως αναφέραμε, δημόσιοι υπάλληλοι, άνθρωποι της
τέχνης και των γραμμάτων (17 Έλληνες ζωγράφοι και γλύπτες αριθμούνταν στο
Αργυρόκαστρο και απόμειναν μόνο ένας ή δύο) Έφυγαν επίσης το 30 τοις εκατό των
δασκάλων, και το 40 – 50 τοις εκατό των άλλων επαγγελμάτων. Έφυγαν ακόμα 25 ιατροί
καθώς επίσης το πιο ζωτικό τμήμα κάθε κοινότητας, δηλ., άτομα ηλικίας 20 – 45 χρόνων.
Οι Έλληνες που απέμειναν ήταν κυρίως παιδιά σχολικής ηλικίας και γέροντες.
Τονίζουμε ωστόσο ότι η αντίσταση προς την φυγή είχε ακόμα αρκετά περιθώρια και
έτεινε μάλιστα προς την επιστροφή. Έτσι κατά το 1993 στις ελληνικές περιοχές του
Αργυροκάστρου επέστρεψαν για να συνεχίσουν το σχολείο στις ελληνικές περιοχές 175
μαθητές
Περίοδος 1992-1993
Παρατηρούνται τα ακόλουθα φαινόμενα :
1. Οι Έλληνες, κυρίως στις πόλεις και ιδιαίτερα στις τρεις βασικές πόλεις του Νότου,
αποκλείονται από την διαδικασία ιδιωτικοποίησης των κρατικών περιουσιών, ανεξαρτήτως
του ότι οι σχετικοί νόμοι τους ευνοούν . Αποκλείονται κατά προκλητικό τρόπο από κάθε
δημοπρασία και μόνο όταν θα δωροδοκήσουν με πάρα πολλά χρήματα τους υπαλλήλους
των κρατικών υπηρεσιών θα μετάσχουν σε κάτι τέτοιο.
2. Αρχίζει η εκκαθάριση των Ελλήνων από τις διάφορες κρατικές υπηρεσίες και κυρίως
από αυτές που θεωρούνται ζωτικές: αστυνομία, στρατός, πανεπιστήμια, δικαιοσύνη,
διπλωματικό σώμα, κλπ. (17 τοις εκατό των καθηγητών στο Γεωργικό πανεπιστήμιο στα
Τίρανα την περίοδο αυτή ήταν ελληνικής καταγωγής. Στη συνέχεια δεν έμεινε κανείς)
3. Ειδικότερα, μεθοδευμένη υπήρξε η εκκαθάριση των Ελλήνων αξιωματικών από τον
στρατό. Υπό το πρόσχημα της ανασυγκρότησης του Αλβανικού Εθνικού Στρατού
απολύονται περισσότεροι από 300 υψηλόβαθμοι Έλληνες αξιωματικοί, καθώς και
Αλβανοί αξιωματικοί που είχαν σχέση με Έλληνες, (μικτούς γάμους)
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στην αστυνομία
4. Οι Έλληνες, πετυχημένοι επιχειρηματίες και έμποροι, όπως και οι ελάχιστοι Έλληνες
τελωνειακοί με εμφανή διάκριση από τους αλβανούς , διώχτηκαν εντελώς προκλητικά
ποινικά, κατηγορούμενοι κατά τη συνήθη πρακτική των αλβανικών αρχών για
λαθρεμπόριο, χωρίς όμως να υπάρχουν συγκεκριμένες και επιβεβαιωμένες αποδείξεις.
Μοναδικός στόχος ήταν η απόσπαση τεραστίων ποσών χρημάτων και ο εκφοβισμός, ώστε
να εγκαταλείψουν οι Έλληνες την προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα τα αδέρφια Νάτση της Ανώνυμης Εταιρείας Βρυσερών που για την
αποφυλάκισή τους, ύστερα από μια στημένη δίκη, κατέβαλαν περίπου 100 εκατομμύρια
δραχμές
5. Στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας ξεκινά μία μακρά περίοδο αστάθειας, κατά
την οποία οι Έλληνες της Αλβανίας περιπίπτουν σε δυσχερή θέση.
6. Στις διοικητικές θέσεις, Αρχηγού Αστυνομίας, Στρατού, Μυστικών Υπηρεσιών,
Περιφερειάρχη, κλπ στους νομούς με συμπαγές ελληνικό στοιχείο διορίζονταν μονίμως,
μέχρι το 1997, άτομα από τη Βόρεια Αλβανία, ή φανατισμένοι οπαδοί του Σαλί Μπερίσα,
τον τότε Πρόεδρο της Αλβανίας, με έκδηλο τον ανθελληνισμό.
7. Η ανασφάλεια και οι ληστείες αρχίζουν να θεσμοποιούνται ως μόνιμο φαινόμενο.
8. Η κάθοδος βορείων Αλβανών και λοιπού αλβανικού στοιχείου προς τις περιοχές με
συμπαγές το ελληνικό στοιχείο, η οποία είχε αρχίσει από το 1991, θεσμοποιείται το 1993-
94 ύστερα από σχετικές αποφάσεις της κυβέρνησης του ημοκρατικού Κόμματος και
διατάγματα του ίδιου του Σαλί Μπερίσα, υπό το σκεπτικό του “δόγματος” «να κατεβούμε
προς το Νότο και τη θάλασσα». Αυτό αποτέλεσε ένα “δώρο” του Σαλί Μπερίσα προς τους
συμπατριώτες του υπό την εκδηλωμένη επιθυμία ο Βορράς να κατακτήσει το Νότο και με
απώτερο εμφανή σκοπό την πλήρη αλλοίωση των περιοχών που πατροπαράδοτα
κατοικούνταν από συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς
Στους Αγίους Σαράντα και τα περίχωρα εγκαθίστανται την περίοδο αυτή περισσότεροι
από 9 χιλιάδες άτομα από τον βορρά, την στιγμή που η πόλη είχε συνολικά 15 χιλιάδες
άτομα.
Οι βόρειοι αυτοί Αλβανοί θα εγκαταλείψουν την πόλη με τα γεγονότα του 1997, όμως τη
θέση τους θα πάρουν μέσα σε δύο χρόνια άλλοι 15 χιλιάδες Αλβανοί από άλλες περιοχές.
Αποτέλεσμα; Η αφρόκρεμα της Ε. Ε. Κοινότητας αναγκάζεται να εγκαταλείψει την
Αλβανία και τις εστίες της. Η συχνή επιδείνωση των σχέσεων με την Ελλάδα, τα διάφορα
πογκρόμ της αστυνομίας κατά της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας και η εκβιαστική
παρουσία των μυστικών υπηρεσιών στο χώρο της Ε. Ε. Μειονότητας, όπως επίσης και η
διαφορά στο οικονομικό επίπεδο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, αναγκάζει ταυτόχρονα
πολλούς απλούς Έλληνες να ταξιδέψουν προς την Ελλάδα. Η οικονομική δραστηριότητα
συρρικνώθηκε και οι σχέσεις των Ελλήνων με το Αλβανικό κράτος περιορίστηκαν.
9. Την ίδια χρονιά (1993 αλλά και τα επόμενα χρόνια) η Ελληνική Κοινότητα έχει να
αντιμετωπίσει ένα άλλο ζωτικό για αυτή θέμα. Η αλβανική βουλή, ελεγχόμενη από το
ημοκρατικό Κόμμα, ψηφίζει τους υπ’ αρίθμ. 7698/ 15.04.1993, 7699/21.03.1994 και
7998/1995 νόμους, με αντικείμενο την επιστροφή των λιβαδιών και βοσκότοπων στους
«πρώην ιδιοκτήτες» και την αποζημίωση αυτών, οι οποίοι τροποποιούνται τμηματικά
συνεχώς. Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση εκδίδει μια σειρά αποφάσεων για την
εφαρμογή των νόμων αυτών.
Η φιλοσοφία των προαναφερθέντων νόμων, όπως και γενικά το πακέτο νόμων για την
επιστροφή των περιουσιών στους πρώην ιδιοκτήτες αποτελεί μια πολιτική απόφαση του
ημοκρατικού Κόμματος για να τονώσει τον δεξιό του χαρακτήρα αλλά και ταυτόχρονα
να προσεγγίσει στους κόλπους του όλους τους πρώην ιδιοκτήτες κάτι που έκανε και με
τους πρώην φυλακισμένους. Οι πολιτικές αυτές αποφάσεις όμως αποτελούν ένα βαρύ
πλήγμα για την Ελληνική Κοινότητα και αυτό διότι ως ντοκουμέντα ανάδειξης της
ιδιοκτησίας περιλαμβάνονται και οι πολιτικές αποφάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
τον 18-19 αιώνα, όπου οι αρχές της Αυτοκρατορίας έδιναν σε όλους τους αλβανούς
ορθόδοξους που εξισλαμίζονταν εθελοντικά και έδειχναν αφοσίωση στην Υψηλή Πύλη,
τίτλους ιδιοκτησίας και διοικητικές θέσεις, σε βάρος εκείνων που δεν άλλαξαν
θρησκευτικό φρόνημα, δηλ., στην προκειμένη περίπτωση σε βάρος των Ελλήνων.
Οι πολιτικές αποφάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αξιοποιούνται από το αλβανικό
κράτος:
πρώτον αγνοώντας το γεγονός ότι κατ΄ αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζει την κατοχή
μερικών αιώνων,
δεύτερον στηριζόμενο στις πολιτικές αποφάσεις της εποχής εκείνης το αλβανικό κράτος
σπεύδει να υιοθετήσει την γνωστή θεωρία ότι οι Έλληνες ήρθαν στα εδάφη αυτά ακριβώς
την περίοδο των "ταπιών" που η Οθωμανική Αυτοκρατορία έδωσε στους εξισλαμισθέντες
ορθόδοξους και
τρίτο και πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι αφαιρεί τώρα από τους Έλληνες στην
Αλβανία και γενικότερα από το ορθόδοξο στοιχείο τεράστιες εκτάσεις σε λιβάδια
στερώντας τους την δυνατότητα να αναπτύξουν τον κλάδο της κτηνοτροφίας που αποτελεί
μια από τις βασικές κατευθύνσεις οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Το χειρότερο είναι ότι τα έγγραφα αυτά είναι πλαστά, περιέχουν ως οροθετικά σημεία
αναγνώρισης των περιουσιών αντικείμενα που σχετίζονται με πολύ νεότερες εποχές και
μάλιστα περικλείουν και εκτάσεις εκκλησιών και μοναστηριών, ή ακόμα και τα ίδια τα
μοναστήρια οι περιουσίες των οποίων όπως και τα ίδια υπήρχαν μερικούς αιώνες πριν από
την κατοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Προκλητικό παράδειγμα αυτό το μοναστηριού της Κοίμησης της Θεοτόκου του ριάνου
μεταξύ ρόβιανης και Ζερβατιού όπου οι εκκλησιαστικές εκτάσεις εκχωρήθηκαν σε
Αλβανούς, δήθεν ιδιοκτήτες.
Επίσης οι δικαστικές αποφάσεις λαμβάνονται την στιγμή που η ίδια η Αλβανική
Κυβέρνηση αποδέχεται ότι στο 90 τοις εκατό η Αλβανική δικαιοσύνη είναι διεφθαρμένη,
ενώ οι Έλληνες είναι αποκλεισμένοι από την ενεργό συμμετοχή σε όλες τις βαθμίδες
της δικαιοσύνης.
Μέχρι το 1999 κατ’ αυτόν τον τρόπο διεκδικούνται από αλβανούς περισσότερα από 40 000
στρέμματα λιβάδια και βοσκοτόπια. Επιδικάστηκαν στους Αλβανούς, δήθεν πρώην
ιδιοκτήτες περίπου 20 000 στρέμματα. Το 2003 η επιφάνεια των εκτάσεων που
εκχωρήθηκαν σε αλβανούς ξεπέρασε τα 70 χιλιάδες στρέμματα.
Η τακτική που ακολουθείται είναι η ακόλουθη :
α.- Επιστρέφονται σε Αλβανούς τα καλύτερα λιβάδια που βρίσκονται διάσπαρτα
γεωγραφικά σε όλο το χώρο της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας.
β.- Η απόδοση των εκτάσεων στους δήθεν πρώην ιδιοκτήτες γίνεται βαθμηδόν ώστε να
μην δημιουργείται θόρυβος και μαζικές αντιδράσεις.
γ.- Αρκετά χωριά, τα οποία είναι κυρίως κτηνοτροφικά, αποκλείονται τώρα από δικά τους
λιβάδια, αφού αυτά περνούν ιδιοκτησιακά στα χέρια των αλβανών. Ταυτόχρονα αυτό
δημιουργεί νέους θύλακες μέσω των οποίων διασπάται η εδαφική συνέχεια των
ελληνικών περιοχών.
Αρμόδιοι της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας πιστεύουν ότι επόμενο “θύμα” αυτών των
μεθοδεύσεων θα είναι η καλλιεργήσιμη γη.
Φεβρουάριος 1994: Οι Βορειο-ηπειρώτες συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τον τόπο
τους. Άλλοι διαφεύγουν «παράνομα» (δηλαδή χωρίς άδεια) στην Ελλάδα, ενώ
άλλοι μεταναστεύουν υποχρεωτικά πιεζόμενοι από το εκεί καθεστώς προς τις
βορειότερες επαρχίες της Αλβανίας. Στη Βόρεια Ήπειρο εγκαθίστανται Αλβανοί.
Έτσι, σιγά - σιγά αλλοιώνεται με τη βία ο ελληνικός χαρακτήρας της περιοχής. Το
όνειρο γίνεται δυστυχώς όλο και περισσότερο θαμπό...
1994: Η ζωή στην Ελληνική Κοινότητα στην Αλβανία θα συνεχιστεί με την ίδια αστάθεια
και τους επόμενους μήνες μέχρι ωσότου φθάσει η 10η Απριλίου 1994.
Στο συνοριακό φυλάκιο της Άνω Επισκοπής δολοφονούνται δύο Αλβανοί συνοριακοί
φύλακες. Οι αλβανικές αρχές κατηγόρησαν ανεπίσημα, μέσω των Μέσων Μαζικής
Ενημέρωσης, ως ηθικό αυτουργό αυτής της ενέργειας την ελληνική κυβέρνηση. Η
κατηγορία όμως αυτή αποδείχθηκε αβάσιμη και η ίδια η αλβανική κυβέρνηση έπαψε να
της επικαλείται. Την ίδια μέρα διεξάγονταν και οι εργασίες της Β΄ Γενικής Συνδιάσκεψης
της ΟΜΟΝΟΙΑΣ.
Η κηδεία του δολοφονημένου Αλβανού αξιωματικού μετατρέπεται στο Αργυρόκαστρο σε
μέρα πολεμικού μένους και ανοικτών πολεμικών κελευσμάτων κατά της Ελλάδας.
18 Απριλίου 1994 Αποτελεί για την Ελληνική Κοινότητα στην Βόρειο Ήπειρο την νύχτα
του Αγίου Βαρθολομαίου. Την νύχτα αυτή πραγματοποιούνται σε βάρος της Ελληνικής
Κοινότητας, χωρίς να γίνουν σεβαστά στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα, οι
μεγαλύτερες μαζικές συλλήψεις στην Αλβανία, τα τελευταία 40 χρόνια. Πενήντα
Έλληνες, κυρίως στελέχη της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και της Ελληνικής Κοινότητας, σε όλη τη
χώρα οδηγούνται την ίδια νύχτα στις φυλακές. Γίνονται παράνομοι έλεγχοι στα σπίτια
τους.
Η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες μπαίνουν δια της βίας σε όλα τα γραφεία της
ΟΜΟΝΟΙΑ και κατάσχουν όλα τα ντοκουμέντα και τα αρχεία της οργάνωσης, τα οποία
έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον αλβανικό εξτρεμιστικό εθνικιστικό τύπο.
Μέχρι σήμερα τα αρχεία αυτά δεν επεστράφησαν στην ΟΜΟΝΟΙΑ.
Σε έξι από τους συλληφθέντες απαγγέλθηκαν βαρύτατες κατηγορίες περί εθνικής
προδοσίας και παραβίασης του συντάγματος σύμφωνα με την οποία υπήρξε κίνδυνος να
τιμωρηθούν με την εσχάτη των ποινών.
Μάιος 1994. ιακόσιοι πενήντα Έλληνες προσάγονται βίαια στα νεοσύστατα
ανακριτικά τμήματα σε αρκετούς νομούς της χώρας. Οι ανακρίσεις διεξήχθησαν με στόχο
την ενοχοποίηση πέντε κορυφαίων στελεχών της «Ομόνοιας». Οι προσαγωγές και
ανακρίσεις συνεχίζονται αμείωτα μέχρι την έναρξη της δίκης.
Η Εθνική Ελληνική Κοινότητα μπαίνει στην δίνη της «υπόθεσης των πέντε». Είναι το
βαρύτερο πλήγμα που αποδίδεται εις βάρος της. Οι αλλεπάλληλες συλλήψεις και βίαιες
προσαγωγές, η δράση των μυστικών υπηρεσιών, οι πράκτορες των οποίων μπαίνουν σε
σπίτια και καταστήματα με κρυφές κάμερες και καταγράφουν μεθοδευμένα δηλώσεις σε
βάρος των πέντε, της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και της Ελλάδας. Φοβισμένα δεκάδες στελέχη και
άλλοι απλοί άνθρωποι που είχαν εκδηλώσει ανοικτά την ελληνική ταυτότητά τους
φυγαδεύτηκαν προς Ελλάδα. Μέχρι τον Αύγουστο του 1994 που θα αρχίσει η δίκη και
μέχρι την αποφυλάκιση των πέντε τον Μάρτιο του 1995, ο πληθυσμός στην Εθνική
Ελληνική Κοινότητα αποψιλώνεται αισθητά.
Η προσεκτική και ήπιων τόνων αντίσταση των Ελλήνων μπροστά στις μεθοδεύσεις και
την άγρια βία της κυβέρνησης του κ. Μπερίσα δεν αποφέρει καρπούς. Aς λύση απομένει
για τους τρομοκρατημένους από τις προκλήσεις Έλληνες ο δρόμος της προσφυγιάς.
Ενδεικτικός ο αριθμός των μαθητών που έφυγαν την επόμενη σχολική χρονιά.
Συγκριτικά με την σχολική χρονιά 1993-94 , έφυγαν προς την Ελλάδα, μόνο από το νομό
Αργυροκάστρου, 635 μαθητές.
Αύγουστος 1994. Αρχίζει η δίκη των πέντε. Μαζί με τους πέντε, την ίδια σχεδόν μοίρα
είχαν και οι περισσότεροι από τους 115 μάρτυρες. Οι υπηρεσίες είχαν καταφέρει να τους
ενοχοποιήσουν, να τους διασπάσουν, αλλά ταυτόχρονα και να τους απειλήσουν ότι θα
αλλάξουν τις θέσεις τους με τους πέντε.
Συλλήψεις μεταξύ των μαρτύρων έγιναν και στα Τίρανα, ενώ απειλήθηκε με περίστροφο
Βουλευτής της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας στην Αλβανική Βουλή.
Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι η δίκη άρχισε στις 15 Αυγούστου, ημέρα γιορτής της
Παναγίας για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Το τονίζουμε διότι και σε άλλες μεγάλες
θρησκευτικές γιορτές, όπως το Πάσχα έχουν γίνει δίκες σε βάρος Ελλήνων ή και
Αλβανών ορθοδόξων.
Σεπτέμβριος 1994 (09.09.94) Το Πρωτοβάθμιο ικαστήριο Τιράνων εκδίδει την
απόφαση κατά των πέντε με 36 χρόνια συνολική ποινή κάθειρξης. (Θα αποφυλακιστούν
στις 08.03.1995 με 5-ετή αναστολή)
Σεπτέμβριος – 4 Νοεμβρίου (δημοψήφισμα για το σύνταγμα). Ο κ. Σαλί Μπερίσα
καταφέρεται, στην προεκλογική εκστρατεία, κατά της Ελλάδας, της Ορθόδοξης εκκλησίας
της Αλβανίας και της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας. Ζητάει άλλοθι ενώ γνωρίζει ότι θα
χάσει στο δημοψήφισμα για το νέο σύνταγμα της χώρας. Την περίοδο αυτή η αστυνομία
αρχίζει κατά βίαιο τρόπο την κατάσχεση των κυνηγητικών όπλων μεταξύ των Ελλήνων
διότι τα θεωρεί επικίνδυνα. ΄Όσοι αντιστάθηκαν επικαλούμενοι τον νόμο, ξυλοκοπήθηκαν.
Η μετά το δημοψήφισμα περίοδος είναι η πιο δύσκολη για την Ελληνική Κοινότητα και τις
σχέσεις της Αλβανίας με την Ελλάδα, διότι την ήττα στο δημοψήφισμα ο κ. Μπερίσα την
αποδίδει στην Ελλάδα. Ουσιαστικά με το δημοψήφισμα έγινε εμφανής για άλλη μια φορά
η διάσταση που επικρατεί ανάμεσα στις διάφορες περιοχές της Αλβανίας. Η μισή Αλβανία,
μέχρι τα Τίρανα καταψήφισε το σύνταγμα του κ. Μπερίσα και η υπόλοιπη το υπερψήφισε.
εκέμβρης 1994: Πέθανε ο επί 27 χρόνια Μητροπολίτης ρυϊvoυπόλεως, Πωγωνιανής και
Κονίτσης Σεβαστιανός, ακούραστος μαχητής των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών.
Μεγάλη προσωπικότητα. ικαίως είχε χαρακτηρισθεί εθνάρχης της Βορείου Ηπείρου, διότι
κατόρθωσε να επαναφέρει στο προσκήνιο το Ζήτημα και να συνεγείρει τους πάντες προς
τη Μεγάλη Ιδέα, της οποίας υπήρξεν επί δεκαετίας 'Ηγέτης. Ο θάνατός του, ασφαλώς
εζημίωσε τον εθνικό Αγώνα. Εκτός των άλλων προτερημάτων του, πέθανε πάμπτωχος: Με
τη διαθήκη του, άφησε στους συγγενείς του την ... ευχή του - καθώς δεν είχε κανένα
περιουσιακό στοιχείo! ιάδοχός του, ο συνεργάτης του κ. Ανδρέας.
Εμείς, που από χρόνια είχαμε έτοιμη την ύλη του βιβλίου αυτού και αναμέναμε την
εξεύρεση χορηγού για τη δαπάνη τυπογραφείου, του είχαμε αποστείλει φωτοαντίγραφα
των χειρογράφων μας. Η γεμάτη θαυμασμό για τους Κρητικούς ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ του Βορειο-
ηπειρωτικού Αγώνα του 1914 επιστολή του, καταχωρείται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.
1995. Το 1995 είναι περίοδος κατά την οποία η Εθνική Ελληνική Κοινότητα και η
Ελληνική Κυβέρνηση δίνουν μάχη για το άνοιγμα των τριών δημόσιων σχολείων στις
πόλεις Αργυροκάστρου ελβίνου και Αγίων Σαράντα. Ο κ. Μπερίσα δεν υποχωρεί.
Aστόσο, ενώ οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας εγκλωβίζονται στο θέμα αυτό, τα
υπόλοιπα θέματα, όπως η ανασφάλεια, οι κλοπές, οι απειλές, οι βιαιοπραγίες, αποτελούν
ένα συνηθισμένο φαινόμενο, το οποίο φθείρει καθημερινά την Εθνική Ελληνική
Κοινότητα, την κουράζει και εξαντλεί τις δυνάμεις της.
Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Με βάση επίσημα στοιχεία και καταγγελίες, που καταχωρήθηκαν στον τύπο, καταρτίστηκε
πίνακας, στον οποίο περιλαμβάνεται σωρεία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
στην Β. Ήπειρο και γενικότερα στην Αλβανία, εναντίον του Βορειοηπειρωτικού
Ελληνισμού. Από αυτόν διαπιστώνεται ότι ο αριθμός των εγκλημάτων κατά Ελλήνων είναι
δυσανάλογα εν σχέσει με τον συνολικό αριθμό των αξιόποινων πράξεων στην Αλβανία. Ο
πίνακας αφορά την περίοδο από τον Ιούλιο του 1995 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 1997
και έχει ως εξής:
04-07-95 ερμίσι, Αγ. Σαράντα: Πέτρος Μήτσης: Αστυνομικοί εισέβαλαν στο
κατάστημά του, πήραν ό,τι ήθελαν, πλήρωσαν το ¼ της τιμής και έφυγαν.
Αλέξ. Αγγελής: Οι ίδιοι αστυνομικοί τον έβγαλαν από το αυτοκίνητό του και τον
ξυλοκόπησαν άγρια.
04-07-95 Γέρμα, Αγ. Σαράντα: Χαράλαμπος Βασίλης: Οι ίδιοι αστυνομικοί έπραξαν το
ίδιο και σ’ αυτόν.
09-07-95 Γράψη : Νίκος Πόλιος : Ληστεία στο καφενείο του.
18-07-95 Γλύνα-ρόπολη: Τάκης Φράγκος και Ανδ. ημητρόπουλος: Ληστεία στο
εργοστάσιο ποτοποιίας τους κι άγρια σωματική κακοποίηση υπό την απειλή όπλων.
21-07-95 Βόντισσα, Μπεράτη: Περιοχή Εκκλησίας του χωριού: Ληστεία της εκκλησίας η
οποία εντάσσεται σε μια μακρά σειρά ληστειών εκκλησιών.
Σούμπασι & Βρυσερά, Αργυρόκαστρο: Ληστεία των βενζινάδικων των χωριών κι
επίθεση με όπλα και μαχαίρια.
25-07-95 Ραντάτι, Κ. ρόπολη: Μαργαρίτης: Άγνωστοι λήστεψαν το κοπάδι του.
06-08-95 Μεσοπόταμο: Σ. Θανάσης: Έπειτα από μια «αδικαιολόγητη» φιλονικία στο
καφενείο του, ταραχοποιοί και αστυνομικοί απείλησαν τους Έλληνες κατοίκους του
χωριού.
17-0-95 Λειβαδιά: Στέφανος Αγγελής και Σπύρος άλας: Απολύθηκαν χωρίς λόγο από
το κρατικό βενζινάδικο, όπου εργάζονταν.
17-08-95 Χειμάρρα: Πέτρος ημογιάννης: σκοτώθηκε από ληστές, μετά από ένοπλη
ληστεία σε μαγαζί.
18-05-95 Μεσοπόταμο: Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου: Άγνωστοι λήστεψαν δύο ιερές
βυζαντινές εικόνες.
έλβινο: Η στρατιωτική αστυνομία τρομοκρατεί τους γονείς των νεοσυλλέκτων
προκειμένου να τους αποσπάσει χρήματα.
19-08-95 Κλεισούρα: Άγνωστοι έκλεψαν πομπό τηλεόρασης.
07-09-95 Εξαμίλια: Σύμφωνα με ανακοίνωση του Φίτιμ Πόλλο (διευθυντή του
αστυνομικού τμήματος ελβίνου), τέσσερις ένοπλοι αστυνομικοί γρονθοκόπησαν άγρια
και απείλησαν καταστηματάρχες που δεν είχαν υψώσει την αλβανική σημαία.
11-09-95 Κάτω Επισκοπή, Μιχάλης Καραμάνος: Άγνωστοι εισέβαλαν στο σπίτι του
(πήραν ακόμα και τις πόρτες).
Άνω ρόπολη: ο γραμματέας του τοπικού συμβουλίου αντικαταστάθηκε (χωρίς καμιά
εξήγηση) από άτομο που δεν γνωρίζει την ελληνική και ως εκ τούτου αδυνατεί να
συνεννοηθεί στην γλώσσα των κατοίκων του χωριού.
16-09-95 Βραχογοραντζή : Νάσιος Σιδέρης: Άγνωστοι τον ξυλοκόπησαν και πήραν 120
από τα πρόβατά του.
25-09-95 ερβιτσιάνη : Γιάννης Ράϊδος: εν του επετράπη να παραβρεθεί ενώπιον του
δικαστηρίου όπου εκδικαζόταν η υπόθεση κακομεταχείρισής του από τις αστυνομικές
αρχές.
03-10-95 Βλαχοψιλοτέρα : Μετασχηματιστής καταστράφηκε από κεραυνό. Οι αρμόδιες
υπηρεσίες έχουν “αμέλησαν” να τον επισκευάσουν για περισσότερο από ένα μήνα.
15-10-95 Ελμπασάν : Εκκλησία του Ευαγγελισμού: Άγνωστοι διατάραξαν την ομαλή ροή
της λειτουργίας.
16-10-95 Θεολόγος: Επιτροπές της εκκλησίας του χωριού: 32 ιερές εικόνες μεγάλης αξίας,
που είχαν παραχωρηθεί από τα γειτονικά μοναστήρια για χάρη μιας έκθεσης στο Μπεράτι,
δεν έχουν επιστραφεί ακόμα.
17-10-95 Άγιοι Σαράντα :: Άγνωστοι έκλεψαν 18 από τους πίνακές του Λευτέρη Τσιέκου,
ζωγράφου.
19-10-95 ερβιτσιάνη: Εγκατάσταση υδροδότησης: Η εγκατάσταση υδροδότησης έχει
κλάπηκε και το χωριό βρισκόταν για πολύ καιρό χωρίς νερό.
22-10-95 Βρυσερά: Βαγγέλης Κοτζάς: Άγνωστοι έκλεψαν τον εξοπλισμό από το
εργοστάσιο ξυλείας του.
25-10-95 Αργυρόκαστρο : Μασκοφόροι λήστεψαν το εργοστάσιο αλκοολούχων ποτών
«Μπούκας».
28-10-95 Αλίκο : Λάμπης Παπάς: Άγνωστοι προσπάθησαν να ληστέψουν το κατάστημά
του.
30-10-95 Φοινίκι : Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου: Άγνωστοι έκλεψαν ιερές εικόνες
καθώς και τα χρήματα από το παγκάρι.
31-10-95 Φοινίκι : Ηλίας Βασίλης : Άγνωστοι του λήστεψαν το κοπάδι.
07-11-95 Αργυρόκαστρο: ημήτρης Πολίτης: Άγνωστοι τον πέταξαν, τραυματισμένο,
επιβιβαζόμενοι σε ένα αυτοκίνητο χωρίς πινακίδες και στη συνέχεια εξαφανίστηκαν.
14-11-95 Γοραντζή : ιον. Γκιέλιος και Βασίλειος Κάτσης: Άγνωστοι έκλεψαν 4 πρόβατα
από το κοπάδι τους.
14-11-95 Γοραντζή: Τάκης Ντούλες: Τον κακοποίησαν και του έκλεψαν τα
γίδοπρόβατα.
Νοέμβριος ’95
Ραχούλα: Θωμάς Κοτσίνης και Κώστας Τσάκουλης: Απειλήθηκαν και ξυλοκοπήθηκαν
από τον Πρόεδρο της επιτροπής δημόσιας τάξης του ελβίνου.
ρόπολη: Το λεωφορείο (κρατική περιουσία) για την μεταφορά των καθηγητών «χαλάει»
πολύ συχνά. Έτσι, οι καθηγητές δεν μπορούν να προσέλθουν στις τάξεις τους.
Τίρανα: Καθεδρικός Ναός: Άγνωστοι κατέστρεψαν τον Επιτάφιο.
Βλάσση: Εκκλησία του χωριού: Άγνωστοι κατέστρεψαν τον Επιτάφιο.
Βιθκούκι: Μοναστήρι του χωριού: Άγνωστοι λήστεψαν το μοναστήρι (πήραν ακόμα και
τις πόρτες).
εκέμβριος ’95
Μετόχι, Άγιοι Σαράντα : Αντ. Αυγέρης: Ληστές ερήμωσαν κυριολεκτικά το σπίτι του.
Βαγγ. Ρουμπάτης, Γιώργος Αυγέρη, Λιλιάνα Νάστου: ιαρρήκτες μπήκαν στα σπίτια
τους, φόρτωσαν σε φορτηγά τις οικοσκευές και τις μετέφεραν ανεμπόδιστα στα δικά τους
σπίτια.
Νίκος Λώλης: Οι ληστές χτύπησαν την ημέρα, όταν έλειπαν οι ιδιοκτήτες και άρπαξαν
5.000.000 δρχ.
Βασίλης Παππάς: Την ίδια ώρα, ληστεύτηκε και το δικό του σπίτι ενώ οι διαρρήκτες
αφαίρεσαν και προσωπικά έγγραφα.
Μετόχι, Άγιοι Σαράντα : Η αστυνομία δεν έχει συλλάβει ούτε έναν υπεύθυνο για τις
προαναφερθείσες ληστείες.
1996: Το σημαντικότερο γεγονός που σημαδεύει και τη ζωή της Ελληνικής Κοινότητας
είναι οι εκλογές της 26 Μαΐου 1996. Ο Σαλί Μπερίσα φτιάχνει έναν χάρτη εκλογικών
περιφερειών με στόχο να κερδίσει τις εκλογές σε όλη τη χώρα. Στις εκλογικές περιφέρειες
του Αργυροκάστρου λόγου χάρη δεν σέβεται τον νόμο ο οποίος επιβάλλει τη γεωγραφική
συνέχεια των εκλογικών περιφερειών. Έτσι μια εκλογική περιφέρεια αρχίζει στο νότο του
νομού με ελληνικό στοιχείο και τελειώνει στο βορρά του νομού με αλβανικό στοιχείο,
χωρίς καμιά σχέση μεταξύ τους. Την εκλογική περιφέρεια κόβει στη μέση άλλη εκλογική
περιφέρεια.
Η εκλογική μηχανή του ημοκρατικού Κόμματος, δρώντας παρακρατικά, δεν διστάζει
μπροστά σε τίποτα. Για πρώτη φορά στην ιστορία εκλογών στην Αλβανία διορίζονται
Αλβανοί έμπιστοι του ημοκρατικού Κόμματος να μετρήσουν τις ψήφους στα χωριά Της
Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας (Συνέβη κυρίως στο Αργυρόκαστρο)
Ταυτόχρονα οι εφορευτικές επιτροπές αποκλείουν από την ψηφοφορία περισσότερους
από 400 Έλληνες ψηφοφόρους. Τα ίδια φαινόμενα επαναλήφθηκαν και στις τοπικές
δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου (20.10.96)
Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
14-01-96 Φράστανη: Κώστας Βεζιάνης: Του επιτέθηκαν τρεις μασκοφόροι άνδρες και τον
χτύπησαν με τσεκούρι.
19-01-96 Άγιοι Σαράντα: 300 άντρες και γυναίκες από την Νίβιτσα, διαμαρτυρόμενοι για
την άδικη διανομή της γης: Η αστυνομία εξαπέλυσε βίαια επίθεση κατά του πλήθους.
Συνελήφθησαν 26 άτομα και ξυλοκοπήθηκαν άγρια (τέσσερα από αυτά χρειάστηκε να
μεταφερθούν στο νοσοκομείο).
Τσούκα : Κίτσιος Κολιόνιας: Ο 65χρονος συνελήφθηκε από την αστυνομία και
οδηγήθηκε στα κρατητήρια όπου και κακοποιήθηκε πριν αφεθεί ελεύθερος την επομένη.
21-01-96 Άνω Επισκοπή : Θανάσης Μήτσης: Άγνωστοι λεηλάτησαν ανενόχλητοι το σπίτι
του.
Ιανουάριος ’96 ερβιτσιάνη: Γιώργος Νίκος, Φώτος Ράϊδος: Άγνωστοι προσπάθησαν να
κλέψουν τα πρόβατά τους.
Λάζαρος ημήτριος: Άγνωστοι έκλεψαν τα γιδοπρόβατά του.
Κάτω Επισκοπή: Κώστας Σουλιώτης: Ληστές μπήκαν στο σπίτι του για δεύτερη φορά και
διάλεξαν τα 10 καλύτερα πρόβατά του.
Φεβρουάριος ’96 ίρβη: ημήτρης Τσιάβος: Άγνωστοι του έκλεψαν 21γιδοπρόβατα.
Γιάννης Χαρίτος: Άγνωστοι του έκλεψαν 17 γιδοπρόβατα.
Άνω Επισκοπή, Αργυρόκαστρο: Ι.Ν. Ταξιαρχών: Ληστές διέρρηξαν το ναό κι έκλεψαν
δύο μεγάλες εικόνες και τα ιερά σκεύη ανεκτίμητης αξίας… χωρίς να γίνουν αντιληπτοί
από την αστυνομία.
07-02-96 Φοινίκι: Χρήστος Σπύρος, Χρήστος Κώστας, Σπύρος Κώστας : Συνελήφθησαν
από δύο αστυνομικούς και δύο άντρες της SIGURIMI και ξυλοκοπήθηκαν άγρια στο
γραφείο της αστυνομίας. Όταν επενέβη ο Έπαρχος, οι εκπρόσωποι των αρχών τον διέταξαν
να μην κινηθεί από τη θέση του και στη συνέχεια έσυραν έξω επιδεικτικά τον Χρήστο
Κώστα και τον μετέφεραν στο έλβινο, απ’ όπου επέστρεψε το βράδυ έπειτα προφανώς
από κάποια οικονομική συμφωνία (όπως συνηθίζεται).
26-02-96 Τσούκα: Μοναστήρια του Αγίου Γεωργίου και Τσέπου : Επίσημη διαμαρτυρία
από ΟΛΟΥΣ τους ιερείς της περιοχής του Καθεδρικού ναού του Αργυροκάστρου ότι,
εκείνη την περίοδο, άτομα από άλλες περιοχές της χώρας μοιράζουν την περιουσία του
Μοναστηριού του Αγίου Γεωργίου σε οικόπεδα, έτοιμοι να τα χρησιμοποιήσουν. Αυτή η
κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων τους, που αφορούσε επίσης και την περιουσία του
Μοναστηριού της Τσέπου, φανερώνει τη στάση που η κυβέρνηση εξακολουθεί να έχει
απέναντι στην ελληνική μειονότητα της περιοχής.
27-02-96 Φράστανη: Σχολείο Φράστανης: Το σχολείο κάηκε ολοσχερώς, ενώ οι πρώτες
έρευνες και οι δηλώσεις της αστυνομίας οδηγούν στην εκδοχή του εμπρησμού.
09-03-96 Μετόχι: Οικογένειες των Βασιλ. Λαμποβίτη, Χρήστου Πρέμπτο, Μίτσου
Σκούρη και Οδυσσέα Κολιάγκη : Έμειναν άστεγοι όταν εμπρηστές έβαλαν ανενόχλητοι
φωτιά και κατέστρεψαν την πολυκατοικία όπου διέμεναν.
12-03-96 ερβιτσάνη: Φώτος Τσιάτσιαλης και Θεόδωρος Ξέρας: Άγνωστοι έκλεψαν 20
πρόβατα από τις καλύβες τους.
Κάτω Επισκοπή: Γιώργος Νίκας: Ληστές προσπάθησαν να διαρρήξουν το κατάστημά
του αλλά έγιναν αντιληπτοί από την περιπολία αυτοάμυνας του χωριού κι ετράπησαν σε
φυγή.
Μάρτιος ’96 Σωπική: Εκκλησία Σωπικής : Ληστές άρπαξαν 12 εικόνες αλλά χάρη στην
«επέμβαση» της αστυνομίας άφησαν στο δρόμο 7.
Θαν. Φλεντζούρης: Ληστεία στο κατάστημά του όπου η αξία των κλοπιμαίων υπερβαίνει
τις 20.000 λεκ.
Γιώργος Τσιόκανος: Άνγωστοι έσπασαν όλα τα τζάμια στο κατάστημά του.
06-03-96 Μεσοπόταμος: Χαράλαμπος Σκεύης: Εισβολή ληστών στο καφενείο του με
συνολική ζημιά 600.000 λεκ (υπολογισμός με την παλιά αξία του νομίσματος).
18-03-96 Μεσοπόταμος: Χαράλαμπος Σκεύης: ύο κουκουλοφόροι υφάρπαξαν τιμαλφή
και τρομοκράτησαν τα παιδιά του. Γενικότερη προσπάθεια εκφοβισμού λόγω
δραστηριοποίησης του Σκεύη στα θέματα που αφορούν τα δικαιώματα της Ελληνικής
Κοινότητας και την επίλυση προβλημάτων του χωριού.
13-04-96 Ντερμίσι: Λευτέρης & Βασίλης Κρεμμύδας : Άγριος βασανισμός από
αστυνομικούς των δύο αδελφών. Παλαιότερος εκβιασμός για χρήματα και βίαιη
προσαγωγή τους στο τμήμα μετά από αδυναμία να αποδώσουν τα χρήματα.
15-04-96 Αγιαντρειάς, Αγίων Σαράντα: Βασίλης Κολιός - Βασίλης Λίτσας: Θρασύτατη
ληστεία στα δύο καταστήματά τους. Προσπάθησαν ακόμη να κλέψουν - ανεπιτυχώς - και
ένα αυτοκίνητο. Άμεση κινητοποίηση πολιτών ώστε να οργανωθεί στοιχειώδης αυτοάμυνα
απέναντι στις ληστείες.
10-05-96 Περιοχή Μ.Τ.Σ.: Ελένη Νασιόλη το γένος Τζόλου : Έξαρση της βίας στην
περιοχή Μ.Τ.Σ. του ελβίνου. Επίθεση και τραυματισμός με σφαίρα περιστρόφου της
ιδιοκτήτριας καταστήματος Ελένης Νασιόλη. Οι δράστες παρέμειναν ασύλληπτοι. Η
παθούσα μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων.
23-05-96 Άγιοι Σαράντα: Απόστολος Σίτος: Εισβολή τριών κουκουλοφόρων στο
ξενοδοχείο του. Τρομοκράτηση ενοίκων και τραυματισμός του ιδιοκτήτη. Αδυναμία
δυναμικής παρέμβασης της Αστυνομίας σε παρόμοιες ενέργειες.
30/31-05-96 Φράστανη: Χρήστος Πόλιος: Κλοπή ξυλουργείου στη Φράστανη, που ανήκει
στις οικογένειες Πόλιου-Πιραλή από την Γράψη και την Φράστανη αντίστοιχα. Οι δράστες
παρέμειναν ασύλληπτοι.
17-06-96 Αργυρόκαστρο: ημήτρης Τσιούτσης: Απεργία νοσοκομειακών γιατρών στο
Αργυρόκαστρο, ως διαμαρτυρία για τον συνάδελφό τους Τσιούτση, που έπεσε θύμα
επίθεσης από δύο αγνώστους.
25/26-06-96 Άνω και Κάτω ρόπολη, Αργυρόκαστρο: Έλληνες έμποροι και κάτοικοι
της περιοχής : Τις τελευταίες ημέρες έπεσαν θύματα ληστειών και ζωοκλοπών πέντε
Έλληνες έμποροι σε χωριά της Άνω και Κάτω ρόπολης με ζημιά τρία εκατομμύρια δρχ.
Στην περιοχή έδρασε οργανωμένο κύκλωμα γνωστό στις αρχές αλλά λόγω εκφοβισμού οι
κάτοικοι αρνήθηκαν να δώσουν πληροφορίες.
04.06.96 Ντερμίσι - Άγιοι Σαράντα: Γιώργος Ζήσης: Στυγερή δολοφονία του από
κουκουλοφόρους, μέλη Αλβανικής υπερεθνικιστικής ομάδας, από το Μετόχι. Προσπάθεια
εκφοβισμού, για να εκκενωθεί ο χώρος από τους Έλληνες.
09-07-96 Γράψη Βουνό Γράψης: Φωτιά στο βουνό της περιοχής που έφτασε σχεδόν ως
τις παρυφές του χωριού ύστερα από εμπρησμό.
Βρυσερά: Φαρμακείο Ζιώγκα: Κλοπή στο φαρμακείο του για δεύτερη φορά.
Ιούλιος ’96 ερβιτσάνη: Αμπέλια χωριού : Εμπρησμός με λάστιχα μοτοποδηλάτων στους
αμπελώνες του χωριού από την πλευρά του χωριού Λαζαράτι.
ρόπολη - Άγιοι Σαράντα: Χορτολιβαδικές εκτάσεις: Απειλή φωτιάς στη ρόπολη και σε
παρακείμενες περιοχές (π.χ. Άγιοι Σαράντα). Ακόμα μεγάλες πυρκαγιές σε ρόβιανη,
Επισκοπές και Μηλιά που θεωρούνται εμπρησμοί. Κρατικά όργανα και Πυροσβεστική
Υπηρεσία συστηματικά αδιαφορούν.
Χωριά Άνω και Κάτω ρόπολης: Επίσημο διάβημα επάρχων Άνω και Κάτω ρόπολης:
Βιαιότητες σε όλη την περιοχή με τραγική κατάληξη ένα θάνατο από ξυλοδαρμό στο
Χόσκοβο. Οι κάτοικοι απαίτησαν άμεσης κρατικής παρέμβασης για άρση της ανασφάλειας
χωρίς να εισακουστούν.
18-07-96 Γράψη: Εισβολή κουκουλοφόρων στο κατάστημα μπιλιάρδου με λεία 1,5
εκατομμύρια λεκ (παλιά αξία του νομίσματος). Πάλι ασύλληπτοι οι δράστες.
22-07-96 Γεωργουτσάτι: Άγνωστοι μασκοφόροι ψυγεία κρεάτων λεηλατούν, παίρνουν
πάνω από 3 (!) τόνους κατεψυγμένο κρέας και φεύγουν ανενόχλητοι με φορτηγό.
Αύγουστος ’96 Άγιοι Σαράντα: ήμαρχος και ημοτικό Συμβούλιο κωλυσιεργούν να
πάρουν απόφαση για τις αυθαίρετες κατοικίες. Τραγικό πρόβλημα με ήδη 1226 αυθαίρετα
που κτίζονται από Αλβανούς του Βορρά ενίοτε σε εκτάσεις Ελλήνων και της Ορθόδοξης
Εκκλησίας σε αυτή την πόλη που έχει μεγάλο αριθμό μελών της ελληνικής Κοινότητας.
Αύγουστος 1996 Μουζίνα: Βαγγέλης Παππάς: Έντονη απειλή από αστυνομικούς του
ελβίνου εναντίον του με στόχο την υποχρέωση να καταβάλλει χρηματικό ποσό για να μην
τον «ανησυχήσουν» στη συνέχεια.
03-09-96 Κάτω Μοσχόπολη: Καταστροφή των τοιχογραφιών του ναού της Μοσχόπολης
από ξένους φονταμενταλιστές μουσουλμάνους. Αποτέλεσμα η καταστροφή της
εκκλησιαστικής περιουσίας και η εθνική αλλοίωση του πληθυσμού.
10-09-96 ρόπολη: Έκλεψαν τα ζώα από τους Κ. Ντούβλη (Βάνιστα), Λ. Τσίγκα
(Γοραντζή) και Φ. Ντρίτσου ( ερβιτσάνη).
11-10-96 Αργυρόκαστρο: Χριστάκης Τζιάς, Αλτίν Πέτρος: Η Ένωση ημοσιογράφων του
Νότου εκφράζει την ανησυχία της απέναντι στην αλλαγή τακτικής των κυβερνητικών κατά
των δημοσιογράφων και επίσης καταγγέλλει τον βάρβαρο ξυλοδαρμό ενός δημοσιογράφου
από τους Α. Σαράντα, την κράτηση του και τους εκβιασμούς σε δημόσιους χώρους.
21-10-96 ερβιτσάνη: Μεσαία Σχολή. Αυθαίρετη παραχώρηση 350 τ. μ. της αυλής του
ελληνικού Γυμνασίου του χωριού για ιδιωτική χρήση. Σε έκκληση του διευθυντή του
σχολείου να επέμβει η αστυνομία, αυτή δεν ανταποκρίθηκε. Επιπλέον ο διευθυντής
δέχθηκε απειλές.
27-10-96 Εξαμίλια: Θωμάς Μήτσιος. εύτερος κύκλος εκλογών. Αισθητό ήταν το κλίμα
βίας και νοθείας. Επίθεση ενός φερόμενου ως “περιθωριακού στοιχείου” προς το
υπηρεσιακό αυτοκίνητο του βουλευτού κ. Μήτσιου.
28-10-96 Μεσοπόταμος: Βασίλης Καλυβάς. Παραβίαση οικογενειακού ασύλου. Άγριος
ξυλοδαρμός του Βασίλη Καλυβά από αστυνομικούς της επαρχίας Μεσοποτάμου.
29-10-96 Αργυρόκαστρο: Βομβιστική επίθεση σε βάρος του Κώστα Τσιμπούκη.
Άγνωστοι είχαν τοποθετήσει στα γραφεία της εταιρείας του αυτοσχέδιο μηχανισμό που
εξερράγη.
Οκτώβριος ’96 Φραστανή: Εκλάπησαν καμπάνες από μοναστήρια και εκκλησίες (π.χ.
μοναστήρι Φραστανής).
11-11-96 Βουλιαράτι, Ζερβάτι: Κλοπές στα χωριά από άτομα αλβανικής εθνικότητας.
15-11-96 Πάνω και Κάτω Επισκοπή: Καταστροφή ιδιωτικής περιουσίας. Οι ληστές-
παραβάτες καταστρέφουν τα δέντρα και άλλες καλλιέργειες.
19-11-96 Άγιοι Σαράντα: Άγιος Χαράλαμπος. ιάρρηξη στο εκκλησάκι του Αγίου
Χαράλαμπου. Έσπασαν το χρηματοκιβώτιο αρπάζοντας όσα χρήματα υπήρχαν.
20-11-96 Λίβηνα ελβίνου: Βαγγ. Κουτσούκης, Σ. Χριστόφ. - Βαρελάς Ξυλοδαρμός από
τους αλβανούς δημόσιους υπάλληλους Φετί και Ραμίζ. Εκφοβισμός άλλων από
αστυνομικούς.
27-11-96 Γοραντζή: Μήτσιος Κόλιας: Παραβίαση οικογενειακού ασύλου από άτομα
προσποιούμενα όργανα της τάξης. Ξυλοδαρμός και κλοπή αντικειμένων και χρημάτων.
Νοέμβριος ’96 Αργυρόκαστρο: Θανάσης Μάλιος. Στο Αργυρόκαστρο ο Αλβανός Στίνο
Ρετζέπ μαχαίρωσε άνανδρα και πισώπλατα το ιδρυτικό μέλος της «Ομόνοιας.
Νοέμβρης 1996. Πυρπολείται από αγνώστους το σχολείο της Φραστανής.
Μετόχι Αγ. Σαράντα: Ιερό «Αγ. Γεωργίου» : Παραβίαση πολλές φορές του ιερού ασύλου
στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Παρά την ενημέρωση στα όργανα δημόσιας τάξης
δεν έγινε καμία ενέργεια αποκατάστασης του κλίματος ηρεμίας και ασφάλειας από μέρους
τους.
07-12-96 Γοραντζή: Λατομεία Γοραντζής : Συχνές κλοπές στα λατομεία. Οι τοπικές αρχές
δεν έχουν δώσει ακόμα καμία λύση.
Μαυρόπουλο ελβίνου: Ένα μήνα χωρίς φως στο Μαυρόπουλο. Αδιαφορία εκ μέρους της
διεύθυνσης ηλεκτρισμού να αποκαταστήσει τη βλάβη, με σκοπό οι κάτοικοι να περάσουν
τις ημέρες των Χριστουγέννων χωρίς ηλεκτρικό φως.
Βρωμερό Γ. Τσιάτος: Ληστές του άρπαξαν 20 γιδοπρόβατα.
Χριστούγεννα:
εκέμβριος ’96 Μ.Τ.Σ. Φοινικιού: Για μήνες οι κάτοικοι του χωριού ήταν χωρίς
υδροδότηση. Οι κάτοικοι είναι υποχρεωμένοι να παίρνουν αμφιβόλου ποιότητας νερό από
το κανάλι της Μπίστρισσας. Επίσης το δίκτυο αποχέτευσης είναι κατεστραμμένο.
Άγιοι Σαράντα: Νηπιαγωγείο: Αίτημα των γονέων για τη λειτουργία του ελληνικού
νηπιαγωγείου στην πόλη των Αγίων Σαράντα. Πάνω από 50 παιδιά έπρεπε να αρχίσουν με
το ελληνικό πρόγραμμα. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει καμία επίσημη απάντηση.
Άγιοι Σαράντα : Θεόδωρος Κώτσης, Βαγγαλιάτη, Γιώργος Παππάς, Καλύβια: Σύλληψη
και κράτηση των δύο υπαλλήλων του ήμου Άγιοι Σαράντα στα κρατητήρια της
αστυνομίας χωρίς να είναι γνωστά τα αίτια.
1997. Τα μέλη της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας λόγω της εργασίας στην Ελλάδα είχαν
αποκτήσει οικονομική ευμάρεια. Οι περισσότεροι όμως πληρώνουν ακριβά το παιγνίδι με
τις παρατράπεζες που στήθηκαν για να απομυζήσουν τις οικονομίες των λαϊκών τάξεων.
Μεγαλύτερο όμως πλήγμα για την Εθνική Ελληνική Κοινότητα αποτέλεσαν οι ταραχές
του Μαρτίου- Ιουνίου 1997.
Τα πρώτα κρούσματα ταραχών , (05.03.1997) είχαν καθαρά στόχο τον εκφοβισμό της
Ελληνικής Κοινότητας. (με την επιβολή της έκτακτης κατάστασης, πυρπολούνται
επιλεκτικά καταστήματα Ελλήνων στο Αργυρόκαστρο, γίνονται προμελετημένες επιθέσεις
στο Γεωργουτσάτι, τη Φραστανή, την Γλύνα και τα Βρυσσερά, τη Λειβαδιά, κλπ, που
αποτελούν και τα μεγαλύτερα κέντρα του ελληνισμού στο νομό Αργυροκάστρου
Σε τέσσερα δισεκατομμύρια δραχμές ανέρχονται οι ζημιές που προκλήθηκαν από τις
ταραχές. Πέντε μέλη της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας σκοτώθηκαν, δεκάδες ήταν οι
τραυματίες. Έγιναν επτά απαγωγές επιχειρηματιών.
Επίσης ο κ. Σαλί Μπερίσα στην προσπάθεια να διατηρηθεί στην εξουσία κατηγορεί την
Ελλάδα ότι προκάλεσε τις ταραχές στο Νότο της χώρας με στόχο την αποσταθεροποίηση
της Αλβανίας και σε συνέχεια τον διαμελισμό της. Αποτέλεσμα:
Λειτούργησε η λογική της φυγής προς την Ελλάδα ως η πιο εύκολη και ασφαλής λύση. το
πολιτικό χάος, η βία και η ανασφάλεια οδήγησαν σε μαζική φυγή των Ελλήνων οι οποίοι
δεν συμβιβάζονταν με την ανυπαρξία του κράτους και την λογική της “εύκολης και
απλής” ζωής που επικρατεί στην Αλβανία.
Άλλες 3000 οικογένειες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους στη διάρκεια του
1997. Έτσι στις εκλογές της 29ης Ιουνίου από 15 χιλιάδες Έλληνες ψηφοφόρους στην
δεύτερη εκλογική περιφέρεια του Αργυροκάστρου, πήγαν στις κάλπες μόνο 5250
ψηφοφόροι.
Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
06-01-97 Γοραντζή, ερβιτσάνη: Καλύβες και ζώα χωριανών : Πλήγμα στα χωριά,
Γοραντζή και ερβιτσάνη. Στόχος των ληστών εκτός από τα ζώα και τις φτωχές αγροτικές
εγκαταστάσεις των χωρικών, αμάξια και σπίτια.
22-01-97 ρόβιανη: Γιάν. Τριαντάφυλλος. Κράτηση του δημογέροντα λόγω της
αντίστασης που προέβαλε με αφορμή την παράνομη καταστροφή του δάσους του χωριού
και της εκκλησίας.
24-01-97 Βραχογοραντζή: Νικόλας Μπάτζιος. Εισβολή από αγνώστους στο αγροτικό
παράπηγμά του και κλοπή 25 προβάτων. Παρά την καταγγελία στον εισαγγελέα οι ληστές
δεν έχουν εντοπισθεί.
25-01-97 Λοβίνα Άνω ρόπολης: Αντρέας Παγούνας. Του έκλεψαν κοπάδι με
γιδοπρόβατα
Πέπελη Άνω ρόπολης: Τους ληστές κυνήγησαν οι κάτοικοι σε μία προσπάθεια να
αυτοπροστατευθούν.
Μπουλιαράτι Άνω ρόπολης: Έκλεψαν οικοδομικά υλικά από το σπίτι του Μ. Γκ.
Ευανθία Μπράτση : Της έκλεψαν όλα τα έπιπλα.
26-01-97 Γράψη, Αργυρόκαστρο: Νίκος Κάτσης. Το συνεργείο του Νίκου Κάτση έγινε
παρανάλωμα του πυρός. Η πυροσβεστική έφτασε μεν έγκαιρα, δεν είχε όμως καθόλου…
νερό.
28-01-97 Γεωργουτσάτι: Αδελφοί Λιουλεμέ. Τέσσερις σεσημασμένοι ληστές επιτέθηκαν
στην επιχείρηση των αδερφών Λιουλεμέ με σκοπό τη λεηλασία. Οι ιδιοκτήτες
τραυματίστηκαν κατά τη σύγκρουση με τους ληστές.
Ιανουάριος ’97 Άγιοι Σαράντα: Απειλή από την προοπτική κατάληψης της παραλίας των
Αγ. Σαράντα απ’ τα αυθαίρετα και τις παράγκες που έχουν γίνει από Αλβανούς του Βορρά
Αρνητική υπήρξε η ανταπόκριση από τα όργανα δημόσιας τάξης για την κατεδάφιση των
αυθαιρέτων.
Ιανουάριος ’97 Βρωμερό: Β. Χαρμπάτσης. Του λήστεψαν το κατάστημα ανταλλακτικών.
Λ. Θύμιος : Απόπειρα ληστείας στο μαγαζί του.
04-02-97 Τεριαχάτι: Καλύβα του Σκοκυτά: Του έκλεψαν πρόβατα. Ειδοποιήθηκαν τα
όργανα της τάξης αλλά μέχρι τώρα οι ληστές δεν έχουν εντοπισθεί.
06-02-97 Αργυρόκαστρο Αντώνης Τσαμπίρης. Παραβίαση από αγνώστους του
διαμερίσματός του και ληστεία. Η αστυνομία ειδοποιήθηκε αλλά δεν έχει αναγγείλει
κανένα αποτέλεσμα.
14-02-97 Άγιοι Σαράντα: Ιερός Ναός Αγ. Χαραλάμπους. ιάρρηξη για δεύτερη φορά
στην εκκλησία. Στόχος των ληστών η λεηλασία του ναού, η κλοπή εικόνων και χρημάτων.
Βαρεία προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος των κατοίκων.
15-02-97 Γράψη: Μάνθος Κύρκος. Εισβολή αγνώστων στο σπίτι του. Άρπαξαν οικιακές
συσκευές.
24-02-97 Αργυρόκαστρο: Σειρά ληστειών στο Αργυρόκαστρο. Ληστές κατάστρεψαν και
λεηλάτησαν καταστήματα ενδυμάτων και ορισμένες αποθήκες στην περιφέρεια. Άκαρπες
απέβησαν οι προσπάθειες για τον εντοπισμό των δραστών, όπως πάντα.
27-02-97 Λιούγκαρη, Κάτω ρόπολη: Μιχ. Νίκας.Οι ληστές έκλεψαν 17 γιδοπρόβατα
από το αγροτικό παράπηγμά του.
24-12-97 Στη πόλη των Αγ. Σαράντα μοιράστηκαν φυλλάδια με περιεχόμενο
«Αποστασιοποιηθείτε από τους Έλληνες και τα εργαλεία τους, τους Πυλιουριώτες, οι
οποίοι θέλουν να καταστρέψουν την Αλβανία. Η ώρα της εκδίκησης δεν θ’ αργήσει».
Μάρτιος – Αύγουστος 1997Η Ελληνική Κοινότητα στην Αλβανία κατά την περίοδο της
παρατεταμένης κρίσης, που διήρκησε περισσότερο από έξι μήνες, υπέστη μεγάλες και
σοβαρές απώλειες.
Παρά τις εγγυήσεις του τέως Προέδρου της Αλβανικής ημοκρατίας κ. Σ. Μπερίσα προς
την ελληνική Κυβέρνηση και τους ιεθνούς Οργανισμούς πως ο ίδιος και το κράτος του
οποίου ηγούνταν θα μεριμνούσαν ιδιαιτέρως για την ασφάλεια και την ομαλή επιβίωση της
Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας στην Αλβανία, τα μέλη της τέθηκαν στο περιθώριο των
εξελίξεων και της κοινωνικής ζωής και υπέστησαν πολλές δολοφονίες, τρομοκρατίες,
κλοπές, πράξεις ταπείνωσης και φίμωσης, που είχαν ως αποτέλεσμα ένα νέο μεγάλο κύμα
φυγής.
ΣΑΝ ΣΥΝΕΠΕΙΑ σήμερα στο χώρο που διαβιεί ο Ελληνισμός απέμεινε μόνον 20-25% του
ελληνικού πληθυσμού, από 40-45% πριν τα γεγονότα. Συγκεκριμένα.
Ι.- ΣΤΟΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ κατεστράφησαν:
Στο Αργυρόκαστρο
Οι επιχειρήσεις : Ραπτική «ΜΑΛΛΙΟΥ», βιοτεχνία κεντημάτων «ΜΠΕΡΟΥΚΑ»,
οινοποιείο «ΜΠΟΥΚΑΣ» & «ΓΛΥΝΑΣ», μαγαζί ηλεκτρικών ειδών «ELKO» του Α.
Λίτση. Οι εταιρείες: «ΤΟΥΝΗ», «ΤΟΛΗ-ΠΟΥΛΑ», «ΚΑΛΤΣΑ», «ΜΠΑΣΙΟΥ»,
«ΒΡΥΣΕΡΑ TREG», το ξυλουργείο της εκκλησίας της ούβιανης, το επιπλοποιείο «ΑΕ
ούβιανη», το συνεργείο αυτοκινήτων «ΚΑΤΣΗ», το αρτοποιείο «ΖΟΥΜΑ» Βρυσερά.
Μαγαζιά: «Νίκος Σωτήρης» είδη υγιεινής, «Βάσο Ζέρβα», «ΠΑΤΣΕΛΗ», «ΤΣΙΑΒΟΥ».
Συνολική ζημιά 430.000.000 δραχμές).
Στους Αγ. Σαράντα
Η μεγάλη εταιρείαστην περιοχή «ALGR». Το κόστος της ζημιάς 300 εκ. ραχμές
ΙΙ.- ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΣΤΑ ΧΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ
1.- Κλάπηκαν σπίτια: Αγ. Σαράντα & έλβινο 247
Αργυρόκαστρο 250
Μόνον στο χωριό Τσούκα Αγ. Σαράντα 119
Σ ύ ν ο λ ο 616
2.- κλάπηκαν Εκκλησίες: Αγ. Χαράλαμπος - Αγ. Σαράντα, Αγ. Νικόλαος Μεσοποτάμου,
Παναγία του Κώσταρι - έλβινο, έκα εκκλησίες του νομού Αργυροκάστρου
3.- Κλάπηκαν Υδραντλίες, μετασχηματιστές: Αργυρόκαστρο, Φανάρι, Βρωμερό,
Πλάκα, Ελευθεροχώρι.
4.- Κλάπηκαν Αμάξια Ι.Χ.: Αργυρόκαστρο 15
Αγ. Σαράντα 5
5.- Κλάπηκαν Ζώα: Αργυρόκαστρο 850 γιδοπρόβατα, 20 βοώειδή
Αγ. Σαράντα 740 “ 12 “
έλβινο 670 “ 13 “
Σ ύ ν ο λ ο 2.260 “ 45 “
ΙΙΙ.- Εκπαιδευτικός κόσμος:
Λόγω των περιστάσεων η κατάσταση στα σχολεία της ΕΕΜ είναι περισσότερο από
τραγική.
Στο νομό του Αργυροκάστρου ληστεύτηκαν 15 σχολεία.
Στο νομό των Αγ. Σαράντα μεγάλες ζημιές υπέστησαν τα σχολικά κτήρια της Τσούκας,
Ντερμίσι, Βρυώνι, Φοινίκι, Χάλιου κλπ.
Η μεγαλύτερη απώλεια είναι η μείωση στο ναδίρ του αριθμού των μαθητών και των
εκπαιδευτικών.
Στο Αργυρόκαστρο: Από 1.100 μαθητές το 1996, το 1997 απέμειναν 650.
Στο Ελληνική παιδαγωγική Ακαδημία από 115 μαθητές το 1996, αυτήν τη χρονιά
απέμειναν 57. Έκλεισαν πέντε δημοτικά σχολεία.
Στους Αγ. Σαράντα: Έμειναν μόνον 542 μαθητές και 85 εκπαιδευτικοί.. Έκλεισε ένα
οχτάχρονο και δύο δημοτικά.
Στο έλβινο: Από 840 μαθητές και 125 δάσκαλοι το 1996 εφέτος έμειναν 210 μαθητές και
65 δάσκαλοι. Έκλεισαν ένα οχτάχρονο σχολείο και 4 δημοτικά.
ΣΥΝΟΛΙΚΑ οι ζημιές που υπέστη η Εθνική Ελληνική Κοινότητα στην Αλβανία (στους
τρεις νομούς χωρίς να επεκταθούμε σε άλλα μέρη), υπολογίζονται γύρω στα τέσσερα
δισεκατομμύρια δραχμές (4.000.000.000 δραχμές≈ 11.738.811€).
(Στα αρχεία μας διαθέτουμε λεπτομερή έκθεση όπου καταγράφονται όλες οι ζημιές που
συνέβησαν στο χώρο μας).
1998-1999: Το βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου είναι η κρυφή εθνική κάθαρση κατά
των ΕλλήνωνΒορειοηπειρωτών.
Η γενικότερη ανασφάλεια στο Νότο της χώρας και ειδικά στην Εθνική Ελληνική
Κοινότητα
Στην περίοδο Αυγούστου 1998 – Ιουνίου 1999 από το σύνολο 11 απαγχθέντων οι 10 ήταν
Έλληνες. Τα συνολικά λύτρα που απαιτούνταν άγγιξαν τα 650 εκατομμύρια δραχμές.
Κανείς από τους απαγωγείς δεν τιμωρήθηκε.
Οι ζωοκλοπές, οι ληστείες σε σπίτια, καταστήματα και εμπορικές αποθήκες αποτελούν,
από κοινού με τις απειλές, ένα πυκνό χρονικό εγκλημάτων που δύσκολα μπορεί να
καταγραφεί λεπτομερώς. Η οικονομική δραστηριότητα μαραζώνει γενικά στην περιοχή
του Νότου , όμως οι συνέπειες είναι μεγαλύτερες στο χώρο της Εθνικής Ελληνικής
Κοινότητας, διότι οι περιοχές της μένουν εκτός της μέριμνας του Αλβανικού κράτους,
υπό το πρόσχημα ότι φροντίζει για αυτές η Ελλάδα.
Έτσι στην διάρκεια των εννέα μεταπολιτευτικών χρόνων καμιά κυβέρνηση δεν ανέλαβε
καμιά επένδυση και οικονομική ενίσχυση ειδικά για την καλλιέργεια του κάμπου της
ρόπολης και του Βούρκου, οι μεγαλύτεροι κάμποι στο νότο της χώρας και εν γένει δεν
ανέπτυξε καμία δραστηριότητα σε μία περιοχή που επιτρέπει την ανάπτυξη των
συγκοινωνιών, των επικοινωνιών και του εμπορίου.
Συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς η παραχώρηση σε Αλβανούς των βοσκοτόπων και
λιβαδιών καθώς και άλλων ακινήτων περιουσιών των Ελλήνων. Αντικείμενο
ιδιωτικοποίησης είναι μάλιστα και τα μοναστήρια και εκκλησίες
Άλυτα παραμένουν τα θέματα που έχουν σχέση με τα σχολεία και τη συμμετοχή των
Ελλήνων στον κρατικό μηχανισμό. Παραβιάζεται ακόμα και το νέο σύνταγμα όταν σε
θέσεις που με το σύνταγμα ανήκουν σε εκπροσώπους της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας
δεν ορίζονται μέλη της ή γίνονται παρατυπίες.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης στο Κοσσυφοπέδιο και τη στήριξη της Αλβανίας από την
ύση, παρατηρήθηκε έντονη έξαρση του Αλβανικού εθνικισμού σε βάρος της Εθνικής
Ελληνικής Κοινότητας με απειλές και συγκεκριμένες ενέργειες για την απομάκρυνσή της
από την Αλβανία. .
Το θέμα έλαβε επικίνδυνες διαστάσεις όταν οι εθνικιστικοί αυτοί κύκλοι έστρεψαν το
μένος τους σε βιαιοπραγίες και βανδαλισμούς κατά των εκκλησιών . Την περίοδο της
κρίσης δύο ναοί κάηκαν (Μετόχι και Κακομιά) και μια άλλη (Ξαμήλια) βεβηλώθηκε.
Έντονη υπήρξε κατά τους μήνες Μάιο - Ιούλιο του 2000 η διαμάχη μεταξύ των αρχών,
των κατοίκων της Κάτω ρόπολης και του χωριού Νεπράβιστα, το οποίο χωριό δεν ήθελε
να επιτρέψει την συνέχιση της υδροδότησης της περιοχής από τις πηγές που βρίσκονται
κοντά σε αυτό το χωριό. Η αντίδραση οφείλεται κυρίως σε εθνικιστικούς λόγους. Η
ανακαίνιση του υδραγωγείου γινόταν από τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας.
Σε ένα υπόμνημα, το Ιούνιο 06.06. του 1999, με αποδέκτες τις επίσημες αρχές στα Τίρανα
και τους ιεθνείς Οργανισμούς, η Ε. Ε. Κοινότητα ανέφερε για πρώτη φορά ευθαρσώς ότι
υφίσταται κρυφή εθνοκάθαρση σε βάρος της, στηριζόμενη κυρίως στα προκλητικώς ελλιπή
μέτρα ασφάλειας και τάξης. Σύμφωνα με την δήλωση των εκπροσώπων της Εθνικής
Ελληνικής Κοινότητας: «εξαντλήθηκαν τα περιθώρια εμπιστοσύνης για προστασία από το
κράτος το οποίο εκπροσωπούν (οι αρχές) και για το οποίο εμείς κατεβάλλαμε κάθε
προσπάθεια και δείξαμε κάθε ανοχή για την οικοδόμησή του». Ταυτόχρονα ζητήσαμε την
παρέμβαση των διεθνών οργανισμών για « να εμποδίσουν αυτή την κρυφή εθνική
κάθαρση».
ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗΣ ΤAΝ ΑΝΘΡAΠΙΝAΝ ΙΚΑΙAΜΑΤAΝ
Αυτές αφορούν:
α - την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος λιβαδικών και άλλων εκτάσεων από
κοινοτικά ή κρατικά σε ιδιωτικά, προς όφελος των Αλβανών υπηκόων.
β - την πιστοποίηση ιδιοκτησίας μέσω πλαστών ντοκουμέντων τα οποία δεν τυγχάνουν
επίσημης αναγνώρισης από το Αλβανικό Κράτος.
γ – τη διεξαγωγή από τα αντίστοιχα πρωτοδικεία κατασκευασμένων δικών,
αυθαιρετώντας εις βάρος των Ελλήνων και καταπατώντας την στοιχειώδη αρχή περί
ουδέτερης και ανεξάρτητης δικαιοσύνης
Οι πολιτικές αυτές αποφάσεις όμως αποτελούν ένα βαρύ, πλήγμα για την Εθνική
Ελληνική Κοινότητα αυτό διότι τα ντοκουμέντα πιστοποίησης της ιδιοκτησίας από τους
δήθεν πρώην ιδιοκτήτες στηρίζονται στις πολιτικές αποφάσεις της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας τον 18-19 αιώνα που και αυτές στόχευαν στον εξισλαμισμό των κατοίκων
της περιοχής.
Την ίδια στιγμή ο νόμος της Βουλής του . Κόμματος δεν αναφέρει (ασφαλώς όχι
άσκοπα),την προέλευση των ντοκουμέντων επιβεβαίωσης της ιδιοκτησίας, αφήνοντας έτσι
ανοιχτό το παράθυρο για οποιαδήποτε μεθόδευση. ΄Όπως δεν αναφέρει ποιοι δικαιούνται
να διεκδικήσουν τις ιδιοκτησίες αυτές όταν δεν υπάρχει ο «πραγματικός ιδιοκτήτης»,
επιτρέποντας σε κάθε επιδέξιο να εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης. Το Αλβανικό κράτος
στηριζόμενο στις πολιτικές αποφάσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά κυρίως σε
υποτιθέμενες παλαιότερες αποφάσεις πραγματοποιεί την εκ νέου απαλλοτρίωση των
περιουσιών των Ελλήνων και την οικονομική και δημογραφική αλλοίωση της Εθνικής
Ελληνικής Κοινότητας στο συμπαγές της πληθυσμιακά τμήμα.
Αποτέλεσμα είναι ώστε αρκετά χωριά τα οποία είναι κυρίως κτηνοτροφικά περικλείονται
τώρα από λιβάδια ιδιοκτησίας αλβανών τα οποία όμως δικαιωματικά ανήκουν από παλιά
σε Έλληνες. Ταυτόχρονα αυτό δημιουργεί νέους θύλακες μέσω των οποίων διασπούνται οι
ελληνικές περιοχές
Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά το 1998
3.02.1998 ιερρήχθη το σπίτι του Ζήσο Ζήση, κάτοικος στην συνοικία Αρ.1 στους Αγ.
Σαράντα.
15.02.1998. Εκλάπησαν 40 πρόβατα στο Καινούργιο, Αγ. Σαράντα του Σπ. Καϊση.
25.02.1998.Εκλάπη ένα μηχανάκι στη Λίβηνα, νομού ελβίνου.
Στην Πλάκα των Αγ. Σαράντα διέρρηξαν νύχτα την εκκλησία, πήραν εικόνες ανεκτίμητης
αξίας, άναψαν φωτιά μέσα και έψησαν κρέας, μια πράξη που θίγει βαθιά το θρησκευτικό
συναίσθημα των κατοίκων.
28.02.1998 Εκλάπησαν 29 πρόβατα του Κ. Κίτσιου από το χωριό Κρανιά του ελβίνου.
02.03.1998 Εφτά κουκουλοφόροι εισέβαλαν στο Συρακάτι ελβίνου και λεηλάτησαν 4
σπίτια των: Τ. Μπεζεριάνου, Β. Κάλτσα, Τ. Γκαζέλη και Λάμπη Γκαζέλη. Τα ίδια άτομα
πυροβολούσαν αδιακρίτως με το καλάσνικωφ τρομοκρατώντας όλο το χωριό.
08.03.1998 Στην Λειβαδιά των Αγ. Σαράντα μοιράστηκαν προκηρύξεις με περιεχόμενο:
«Τα μέλη της αυτοάμυνας της Λειβαδιάς είναι καταδικασμένα με θάνατο».
11.03.1998 Έκαψαν το σχολείο στο Καισαράτι των Αγ. Σαράντα.
Πυροβόλησαν, προκαλώντας υλικές ζημιές, στην εταιρεία του Τέλη Μαρίνη και του
Γιάννη Γκούντη στη Λειβαδιά. Το ίδιο βράδυ έβαλαν εκρηκτικά στο σπίτι του Νίκου
Κόλλια, που ήταν υπεύθυνος της ομάδας περιφρούσης του χωριού. Απείλησαν τον
Οδυσσέα Μήτση από τη Λίβηνα, υπάλληλο στο Ελληνικό Προξενείο του Αργυροκάστρου
και του ζητούσαν χρήματα ή να τους βοηθήσει με βίζες.
15.03.1998 Έκλεψαν το σπίτι του Θωμά Μήτρου στην Τσούκα των Αγ. Σαράντα.
Απαγωγές Ελλήνων κατά τη διάρκεια 1998-1999
14.9.98 Οι απαγωγές αρχίζουν με τον Νομάρχη Αργυροκάστρου. κ. Γιάννη Ντάκο, την
ημέρα του αποτυχημένου πραξικοπήματος στα Τίρανα στις 14. 09.1998, στο χωριό
Λαζαράτι.
Οι λόγοι απαγωγείς ήταν πολιτικοί. Στην συνέχεια οι απαγωγείς απαίτησαν λύτρα που
ανέρχονταν στο ποσό των 50 εκατομμυρίων δραχμών. Αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από
αποφασιστική επέμβαση ελληνικών διπλωματικών αρχών. Η απαγωγή του διήρκησε
τέσσερις μέρες.
Μαζί με τον κ. Ντάκο απήχθηκαν ο επιχειρηματίας, (οικοδομικής εταιρίας) Σπύρος Ξέρας
και ο Ιατρός Μάξιμος Γκούτζος, και οι τρεις από το χωριό ερβιτσιάνη
Λίγες βδομάδες πιο πριν απήχθη και κρατήθηκε για μια εβδομάδα περίπου από
αγνώστους μια δεκαοχτάχρονη από το ελληνικό χωριό του Βελιαχόβου
Στις 29 εκεμβρίου ο μεταφραστής του Γενικού Ελληνικού Προξενείου στο
Αργυρόκαστρο, Ευθύμιος Μάνος. Το θύμα της απαγωγής δραπέτευσε μόνος του. Ο ίδιος
θα είναι 40 μέρες αργότερα θύμα προμελετημένης ληστείας στο Τεπελένι, όπου του
κλάπηκε το αυτοκίνητο.
19.3.1999: Πυρπολείται από αλβανούς το περίκομψο χτίριο του 70-χρονου σχολείου της
Λεσινίτσας
Στις 12 Μαρτίου απάγεται και κρατείται για αρκετές μέρες ο Φώτος Λώλης από το
Φοινίκι νομού ελβίνου, αδερφός του έπαρχου του Φοινικιού Χρήστου Λώλη
Στις 08.04. 1999 σημειώνεται η απαγωγή του επιχειρηματία ημήτρη Παπα από την
Επισκοπή Αργυροκάστρου. Ο . Παπάς έχει στο χωριό του εργοστάσιο χαρτοποιίας,
ύψους πενήντα εκατομμυρίων δραχμών, έχοντας κάνει πολλές επενδύσεις σε μηχανήματα.
Αφέθηκε ελεύθερος ύστερα από δώδεκα μέρες αφού παραχωρήθηκαν λύτρα
ύο μέρες πριν, στο χωριό Γράψη Αργυροκάστρου, αστυνομικοί ζήτησαν δια της βίας
από το δημογέροντα του χωριού τα κλειδιά της εστίας πολιτισμού για να εγκατασταθούν
πρόσφυγες από το Κοσσυφοπέδιο
Στις αρχές Μαϊου, άγνωστοι απήγαγαν τον Στέφανο Μπίλα από την Παλιάσα
Χειμάρρας ένα από τα τρία αδέρφια μαρμαράδικου στην Αυλώνα, η οικονομική αξία του
οποίου ξεπερνάει τα 45 εκατομμύρια δραχμές. κρατήθηκε 17 μέρες . Ζητούσαν λύτρα 45
εκατομμύρια δραχμές. Απελευθερώθηκε υπό άγνωστες συνθήκες. Οι απαγωγείς νόμισαν
ότι τον είχαν σκοτώσει
Στις 5 Ιουνίου 1999 απήχθη η τετράχρονη Σοφία Γκόγκα από το χωριό Κακαβιά νομού
Αργυροκάστρου. Ύστερα από πέντε μέρες ζητήθηκαν λύτρα πενήντα εκατομμυρίων
δραχμών .
Στις 6 Ιουνίου 1999 απήχθη στους Αγίους Σαράντα , ο Γιώργος Λαλιώτης , γιος του
πατρινού επιχειρηματία Χρήστου Λαλιώτη, η επένδυση του οποίου ξεπερνάει τα
τριακόσια εκατομμύρια δραχμές
Για τους δύο ζητούνται λύτρα 50 και 500 εκατομμύρια δραχμές αντίστοιχα
Στις 09.06.1999, Αλβανοί αξιωματικοί ξυλοκοπούν άγρια τρεις Έλληνες μηχανικούς στο
χωριό Βρυσερά νομού Αργυροκάστρου και τους απειλούν ότι θα τους διώξουν “πέρα από
την Πρέβεζα”.
Στους Αγίους Σαράντα και στο έλβινο έγιναν οι εξής απαγωγές:
- Βασίλης Κρεμμύδας Εξαμίλια επιχειρηματίας
- Αχιλλέας Παπουτσής Αγ. Σαράντα ιδιοκτ. λατομείου οικ. υλικών
- ημήτρης Γκιζέλης Πλάκα συνιδιοκτήτης τυροκομείου
- Σταύρος Κατσάνης Αγ. Σαράντα λογιστής στην μικτή εταιρεία
ΙΚΕΡΑΛ
- Κώστας Μάρης Αγ. Σαράντα διαχειριστής εταιρ. οικοδομ. υλικών
και εργολάβος.
- Άλκης Καλυβιώτης Αγ. Σαράντα ιδιοκτ. οικ. εταιρείας.
- Λάμπης Χριμπούρας Κουλουρίτσα επιχειρημ. & κοινοτάρχης
- Βαγγέλης Βόντας Κουλουρίτσα ιδιώτης
- Θοδωρής Βεζιάνης Φραστανή αντιπρόεδρος Ομόνοιας
- Θανάσης Κύρος Πολύτσιανη μαραγκός
- Μάκης Μακρής Ελλάδα έμπορος, επιχειρηματίας.
ολοφονίες και τραυματισμοί Ελλήνων κατά τη διάρκεια 1998-1999:
1. - ολοφονίες
Γιάννης Τσιόνης 29 ετών Βραχογοραντζή
Χρήστος Κολλάς 27 ετών ερβιτσιάνη
Προλετάρης Κόρες 27 ετών ερβιτσιάνη
Αριστοτέλης Μήλος 30 ετών ερβιτσιάνη
Ελένη Φάνη Βρωμερό
Γρηγόρης Καλόγερος Ραχούλα
Χρήστος Κώστας Μετόχι
Κατερίνα Σπύρου Φοινίκι
2.- Τραυματισμοί (συνέβησαν γύρω στους 30)
Μερικοί από τους τραυματίες είναι: Ζιουλιέτα Τζιούμπα από Σωφράτικα, Θανάσης Κύρος
από Πολύτσιανη, Νούσης Παπαγιάννης από Πολύτσιανη, Χρηστάκης Θάνος Κώσταρι, κ.α.
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ 1999
Τον Ιούνιο του 2000, σε εφαρμογή της Σύμβασης Πλαίσιο ψηφισμένης από την Αλβανική
Βουλή το 1999, οι έπαρχοι της Άνω και Κάτω ρόπολης στο νομό Αργυροκάστρου με
απόφαση επικυρωμένη από την περιφέρεια Αργυροκάστρου τοποθέτησαν δίγλωσσες
πινακίδες στα χωριά με αμιγή ελληνικό πληθυσμό . Μετά από λίγες μέρες «άγνωστοι»
αφαίρεσαν το μεγαλύτερο μέρος αυτών ενώ στις υπόλοιπες έσβησαν με μαύρη μπογιά
τις ελληνικές επιγραφές ή έγραψαν πάνω εθνικιστικά συνθήματα που ζητούσαν την
απομάκρυνση των Ελλήνων από τις εστίες τους ή έλεγαν ότι «τα σύνορα της Αλβανίας
είναι στην Πρέβεζα και Άρτα». Το ίδιο φαινόμενο συνέβη και στην επαρχία Μεσοποτάμου
του νομού ελβίνου δυο χρόνια αργότερα. Μάλιστα αναφέρεται ότι το αυτοκίνητο που
μετέφερε τους ανθρώπους που έσβησαν με μαύρη μπογιά τις ελληνικές επιγραφές ανήκει
στις μυστικές υπηρεσίες. Και στις δύο περιπτώσεις το κράτος δεν αντέδρασε ( Βλέπε
Παράρτημα )
Τον Οκτώβρη του 2000 στις εκλογές για την δημόσια διοίκηση σημειώθηκαν οι γνωστές
αυθαιρεσίες στο δήμο της Χειμάρρας. Το Μάρτη το 2001 πραγματοποιήθηκε η απογραφή
του πληθυσμού. Παρά τις αντιδράσεις και την διεθνή κατακραυγή η Αλβανική κυβέρνηση
δεν συμπεριέλαβε στο ερωτηματολόγιο το λήμμα για την εθνικότητα. Η δέσμευση ότι θα
διόρθωνε την παραβίαση αυτή ενός βασικού εθνικού δικαιώματος, εντός του 2002 δεν
τηρήθηκε από την κυβέρνηση των Τιράνων. Απεναντίας το Οκτώβριο του 2002 η
Αλβανική βουλή ψήφισε πακέτο νόμων σύμφωνα με το οποίο απαλείφεται η εθνικότητα
από τα ληξιαρχικά μητρώα και από τα πιστοποιητικά γεννήσεως και τις αστυνομικές
ταυτότητες.
Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 1999: ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ Ι ΙΟΚΤΗΣΙΕΣ
Εκτός από την συνοπτική περιγραφή των όσα αναφέρονται στην νυν ανάλυση τα μέλη της
Ε.Ε. Κοινότητας διατύπωσαν με υπόμνημα τις ακόλουθες προτάσεις τους:
1. Το πάγωμα όλων των δικαστικών διαδικασιών μέχρι την διευκρίνηση του
ιδιοκτησιακού καθεστώτος στη χώρα και της προέλευσης των τίτλων ιδιοκτησίας.
2. Την ακύρωση των μέχρι τώρα δικαστικών αποφάσεων που ελήφθησαν βάσει των
αντίστοιχων νόμων ή κατά παράβαση αυτών.
3. Την ποινική δίωξη όλων εκείνων που μπλέχτηκαν στην πλαστογράφηση των
εγγράφων και των ανθρώπων της δικαιοσύνης που διεξήγαγαν δίκες βάσει
παραποιημένων εγγράφων παραβαίνοντας τις συνταγματικές αρχές περί δικαιοσύνης.
Την παρέμβαση των αρμόδιων διεθνών οργανισμών στις Αλβανικές αρχές για να
απαλλαγεί η Εθνική Ελληνική Κοινότητα από τον κίνδυνο της οικονομικής και
δημογραφικής αλλοίωσης (Στο Παράρτημα παραθέτουμε το υπόμνημα όπως κατατέθηκε.)
Την ίδια χρονιά (1993 και στη συνέχεια) η Εθνική Ελληνική Κοινότητα έχει να
αντιμετωπίσει ένα άλλο ζωτικό γι’ αυτή θέμα. Η βουλή, ελεγχόμενη από το ημοκρατικό
Κόμμα ψηφίζει νόμους αρ. 7698 ημερ. 15.04.1993, νόμος αρ. 7699 ημερ. 21.03.1994, νόμο
αρ. 7998/1995, με αντικείμενο την επιστροφή των λιβαδιών και βοσκοτόπων στους πρώην
ιδιοκτήτες και την αποζημίωση αυτών, οι οποίοι τροποποιούνται τμηματικά συνεχώς. Από
την άλλη πλευρά η κυβέρνηση εκδίδει μια σειρά αποφάσεων για την εφαρμογή των νόμων
αυτών. Τα θέματα ιδιοκτησίας στο χώρο της Εθνικής Ελληνικής Κοινότητας
εμφανίστηκαν από το 1991.
Η φιλοσοφία των προαναφερθέντων νόμων, όπως και γενικά το πακέτο νόμων για την
επιστροφή των παρουσιών στους πρώην ιδιοκτήτες αποτελεί μια πολιτική απόφαση του .
Κόμματος για να τονώσει τον δεξιό του χαρακτήρα αλλά και ταυτόχρονα να προσεγγίσει
στους κόλπους του όλους τους πρώην ιδιοκτήτες κάτι που έκανε και με τους πρώην
φυλακισμένους. (Το υπόμνημα υπεγράφη από 15.000 μέλη της Εθνικής Ελληνικής
Κοινότητας.)
2000: Το 1995-1996 με απόφαση του ημαρχιακού Συμβουλίου της πόλης των Αγίων
Σαράντα διανεμήθηκαν οικόπεδα στην παραθαλάσσια περιοχή. Μεταξύ των δικαιούχων
που πήραν οικόπεδα υπήρξαν και περίπου 300 Έλληνες Βορειοηπειρώτες.
Οι διαδικασίες απόκτησης των τίτλων ιδιοκτησίας των οικοπέδων αυτών ήταν καθ’ όλα
τυπικές και νόμιμες. Όλοι οι δικαιούχοι πήραν τότε στα χέρια τους νόμιμους τίτλους
ιδιοκτησίας και ορισμένοι άρχισαν την αξιοποίησή τους, χτίζοντας κατοικίες, ξενοδοχεία
και άλλα οικοδομήματα. εν μπόρεσαν όμως να τα ολοκληρώσουν καθώς η επόμενη
ημοτική Αρχή το 1999-2000 εξέδωσε αυθαίρετα, νέους τίτλους ιδιοκτησίας για τα ίδια
οικόπεδα και τα μοίρασε σε Αλβανούς. Έτσι το κάθε οικόπεδο ανήκε πλέον σε δύο
δικαιούχους, αρχικά σε έναν Έλληνα Βορειοηπειρώτη, με απόφαση της δημοτικής αρχής
του 1995-96 και μετά σε έναν Αλβανό, με απόφαση της επόμενης δημοτικής αρχής.
Η ενέργεια αυτή εκ μέρους της νέας δημοτικής αρχής έγινε με την πρόφαση πως οι
Έλληνες που είχαν αποκτήσει τους τίτλους αυτούς «δεν ήταν μόνιμοι κάτοικοι της πόλης,
και δημότες των Αγίων Σαράντα», πράγμα το οποίο δεν αληθεύει, παρά μόνο σε λίγες
περιπτώσεις. Η πρόφαση αυτή ήταν αβάσιμη για δύο λόγους:
α. γιατί το γεγονός αυτό της κατοχής διπλών τίτλων ιδιοκτησίας, συνέβηκε επιλεκτικά
μόνο σε Έλληνες Βορειοηπειρώτες και σε κανένα Αλβανό. Κι αυτό σε τέτοιο βαθμό που
γινόταν εμφανές πως η νέα δημοτική αρχή προσπάθησε και πέτυχε την αλλοίωση της
πληθυσμιακής εικόνας της πόλης εις βάρος πάντοτε των Ελλήνων των Αγίων Σαράντα.
Αξίζει να σημειώσουμε πως μέχρι το 1990 η πόλη των Αγίων Σαράντα είχε περίπου 17
χιλιάδες κατοίκους και στην πλειοψηφία τους ήταν Έλληνες Βορειοηπειρώτες,
β. από την ίδια σειρά οικοπέδων είχαν επωφεληθεί και νομιμοποιούνταν, εκτός των
αλβανών δημοτών της πόλης και περίπου 1500-2000 αλβανικές οικογένειες που είχαν
κατέβει στην πόλη από την κεντρική και βόρεια Αλβανία που όχι μόνο δεν ήταν ποτέ
δημότες της πόλης αλλά, δεν ήταν κάτοικοι ούτε του νομού των Αγίων Σαράντα, όπως
ήταν τουλάχιστον όλοι οι πρώτοι δικαιούχοι των οικοπέδων αυτών.
Από τα οικόπεδα που είχαν πάρει οι Αλβανοί, κανένα δεν προέκυψε με δύο ιδιοκτήτες,
όπως αυτά των τριακοσίων ελλήνων. Η κατάσταση αυτή προκάλεσε καυγάδες και
εντάσεις, μεταξύ των Ελλήνων πρώην δικαιούχων και των Αλβανών που επωφελήθηκαν.
Υπήρξαν και πιέσεις, εκφοβισμοί και απειλές εκ μέρους των Αλβανών. Μέσα σε αυτό το
κλίμα τρομοκρατίας, για την δικαίωσή τους όλοι σχεδόν οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες
προσέφυγαν στα αλβανικά δικαστήρια, από τα οποία όμως ποτέ δεν δικαιώθηκαν.
Οι προσφυγές τους εκκρεμούν και κωλυσιεργούν, δίνοντας χρόνο στους δήθεν ιδιοκτήτες
των οικοπέδων, τους Αλβανούς να εκμεταλλεύονται παράνομα τα οικόπεδα, με την ανοχή
και των δημοτικών αλλά και των δικαστικών αρχών. Παραθέτουμε κατάλογο των Ελλήνων
Βορειοηπειρωτών των οποίων η δημοτική αρχή των Αγίων Σαράντα ακύρωσε αυθαίρετα
τους τίτλους ιδιοκτησίας των οικοπέδων καθώς και αντίγραφο τίτλου ιδιοκτησίας στην
αλβανική και μεταφρασμένο στην αγγλική γλώσσα
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΩΝ