Στόχος του Ντενκτάς, η διζωνική. Τελευταίο μέρος για τα νέα βρετανικά έγγραφα για το έτος 1983

 

Στόχος του Ντενκτάς, η διζωνική

Μέρος ε’ – τελευταίο για τα νέα βρετανικά έγγραφα για το έτος 1983
Προσέξετε τη τελευταία παράγραφο για την νέα, φετινή απόφαση αποδέσμευσης κάθε 20 χρόνια και όχι κάθε 30.΄Ευχαριστώ Φανούλα Αργυρού.
ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Το Η.Β. αρκέστηκε στις προειδοποιήσεις αναφορικά με τη μονομερή ανακήρυξη
Η «μεγαλόφωνη διπλωματία» του Γενικού Γραμματέα μέσω των ενδοκοινοτικών συνομιλιών ήταν
καταδικασμένη σε αποτυχία, εκτιμούσε ο απεσταλμένος των Βρετανών πριν από 30 χρόνια
Μέρος ε’
Στη χθεσινή μας παρουσίαση αναφερθήκαμε στις αντιδράσεις των Βρετανών -αλλά και των Αμερικανών, όπως αποδίδονται από τα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις- σε σχέση με τις μονομερείς κινήσεις του Ραούφ Ντενκτάς, για αναγνώριση του ψευδοκράτους, τις οποίες δεν έβλεπαν μεν με καλό μάτι, δεν επιθυμούσαν δε να ανατρέψουν. Σε τηλεγράφημά της η βρετανική Υπάτη Αρμοστεία στη Λευκωσία προς το Φόρεϊν Όφις, ημερ. 7 Νοεμβρίου 1983, ενημέρωνε ότι ο Ρ. Ντενκτάς σε συνάντηση με τους Τουρκοκύπριους ηγέτες, τους είπε ότι η ανακήρυξη καθυστέρησε λόγω «εξελίξεων», αναμένοντας την απόφαση του Σπ. Κυπριανού για νέα συμφωνία υψηλού επιπέδου.
Να κάνουμε Διζωνική
Ο Ντενκτάς ισχυρίστηκε, σύμφωνα με την αναφορά, ότι ο στόχος του ήταν η δημιουργία μιας Διζωνικής Δικοινοτικής Δημοκρατίας. «Αν οι Ελληνοκύπριοι αναγνωρίσουν την τουρκοκυπριακή κοινότητα ως έναν από τους δύο λαούς στην Κύπρο με το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, δεν υπάρχει ανάγκη για νέο βήμα. Η μπάλα είναι στην αυλή των Ελληνοκυπρίων». Ο Ντενκτάς ζήτησε την αποχώρηση των δύο Ελληνοκύπριων αντιπροσώπων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, προσθέτοντας ότι αλλιώς δεν θα ήταν δυνατή η επανέναρξη των ενδοκοινοτικών συνομιλιών… Κλείνοντας την αναφορά, το τηλεγράφημα σημείωνε ότι ο Γκόμπι θα αναλάμβανε ως Υπουργός Εξωτερικών της Αργεντινής και, παρόλο ότι θα ερχόταν στην Κύπρο πιθανό για να αποχαιρετήσει, δεν επρόκειτο να αναμειχθεί σε ουσιαστικές διαβουλεύσεις.
Δεν ήταν μεγάλη η ζημιά
Επιστρέφοντας από την 45η επίσκεψή του στην Κύπρο, από τότε που ο Βρετανός Πρωθυπουργός Antony Eden τον έστειλε ως μεσάζοντα μεταξύ του Αρχιεπ. Μακαρίου και του Στρατάρχη Χάρτινγκ, ο σερ Francis Noel-Baker ενημέρωσε στις 18 Νοεμβρίου 1983 σχετικά, τον ιδιαίτερο Γραμματέα της Πρωθυπουργού Θάτσερ. Είδε, είπε, «αμφότερες τις πλευρές και συναντήθηκε με ηγετικά στελέχη Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Και τον (εξαιρετικά έξυπνο) Τούρκο “πρέσβη” στον βορρά». Συζήτησαν, έγραψε, τη μονομερή ανακήρυξη και τους προειδοποίησε προφορικά και γραπτώς εναντίον τέτοιας ενέργειας γιατί θα πάγωνε την υπάρχουσα διχοτόμηση, θα καθυστερούσε τις συνομιλίες με τους Ελληνοκύπριους, θα ενοχλούσε τις σχέσεις Τουρκίας με την Κοινότητα (ΕΟΚ). Προσωπικά, όμως, δεν πίστευε ότι επέφερε μεγάλη ζημιά στην Κύπρο. Εδώ και καιρό διατηρούσε την άποψη ότι η «μεγαλόφωνη διπλωματία» του Γενικού Γραμματέα μέσω των ενδοκοινοτικών συνομιλιών, ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία.
Ομάδα έρευνας
Ο Francis Noel-Baker πρόσθεσε: «Είμαι τώρα πεπεισμένος όσο ποτέ στο παρελθόν, ότι η καλύτερη ελπίδα είναι μια συνεχής και επίμονη, χαμηλού προφίλ αποστολή, μακράν της δημοσιότητας, για να μαθαίνουμε πού το πάνε οι τέσσερις πλευρές. (Για τα οποία θα αποφασίσουν η Άγκυρα και η ελληνική Λευκωσία – «of whom Ankara and Greek Nicosia are decisive”). Μπορεί (η αποστολή) να αποτελείται από έναν Καναδό (έχουν στρατεύματα εκεί), έναν Γιουγκοσλάβο και έναν άλλο. Μπορεί ακόμα να πιάσει δουλειά ως μια “ομάδα έρευνας” (Research team). Αν μέχρι τότε βρεθεί βάση για σημαντικές διαπραγματεύσεις, τα μέρη μπορούν να κληθούν σε συνάντηση, όχι πριν. Αλλιώς καμία ζημιά».
Υπέσκαπτε τις συνομιλίες;
Για τον Α. Παπανδρέου το Φόρειν Όφις τον Μάρτιο του 1982 έγραφε προς την Πρωθυπουργό ότι οι δραστηριότητές του υπέσκαψαν τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες που είχαν επαναρχίσει στη Λευκωσία προς το τέλος του 1980. Η επίσκεψή του στο νησί τον Φεβρουάριο του 1982 ύψωσε το πολιτικό θερμόμετρο και έκτοτε προωθούσε διάφορες ιδέες με στόχο η Δύση να πιέσει την Τουρκία, προωθούσε διεθνή διάσκεψη, μια πρόταση που ξεκίνησε αρχικά από τους Ρώσους, που προσπαθούσαν να μπουν στο παιχνίδι. Καθώς και πρόταση να χρησιμοποιούνταν οι υπηρεσίες του Her Willy Brandt.
Το Φόρεϊν Όφις είχε μελετήσει τις ιδέες Παπανδρέου αλλά βρήκε ότι δεν έπρεπε να ενθαρρυνθούν και η όλη προσπάθεια έπρεπε να συγκεντρωθεί στην προώθηση της επανέναρξης των ενδοκοινοτικών συνομιλιών. Διαβουλεύθηκαν με τους συμμάχους των στο Κυπριακό (Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία) και όλοι συμφώνησαν, γράφει το έγγραφο, να ακολουθήσουν την ίδια γραμμή.
Νέα απόφαση:
Έγγραφα κάθε 20 χρόνια
Σημειώνεται ότι, από είδηση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Βρετανικού Κρατικού Αρχείου, ενημερωνόμαστε ότι η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε ότι στα πλαίσια της ατζέντας της για ευρύτερη διαφάνεια θα αποδεσμεύει τώρα τα επίσημα έγγραφά της, σε 20 χρόνια και όχι 30 όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Αυτή η πολιτική ξεκινά από φέτος (2013) και θα αποδεσμεύονται έγγραφα δύο ετών κάθε χρόνο και έτσι αναμένεται μέχρι το 2023 να αποδεσμευθούν τα έγγραφα για το 2003. (Στη δική μας περίπτωση, τα έγγραφα του 2004 με το Σχέδιο Ανάν θα αποδεσμευθούν π.χ. το 2024).
Και όλα αυτά να σημειώσουμε, ενώ επανα-δέσμευσαν στην περίπτωση της Κύπρου, διάφορα έγγραφα και ολόκληρο φάκελο της δεκαετίας του 1950 για 120 χρόνια μέχρι το 2080 και έναν φάκελο που αφορά στο πραξικόπημα για το 2059.
Με τη σημερινή παρουσίαση ολοκληρώθηκε η ανάλυση των φετινών αποχαρακτηρισμένων εγγράφων, που αφορούσαν το 1983. Στα επόμενα μέρη θα ασχοληθούμε με τα καινούρια «ξεχασμένα» έγγραφα, τα οποία επίσης αποδεσμεύτηκαν πριν από λίγες ημέρες.
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/Δημοσιογράφος, Λονδίνο
olympia.gr