Ο Πούτιν κερδίζει στη Συρία. Πώς πήρε το πάνω χέρι – και πώς θα το χρησιμοποιήσει

 

Fiona Hill
Περίληψη:
Μετά από μήνες ακλόνητης στάσης (και σχεδόν μόνος) ενάντια στην επέμβαση στη Συρία, κατά τα τέλη του Αυγούστου, ο Πούτιν φάνηκε να υποχωρεί απέναντι σε ένα ενδεχόμενο χτύπημα των ΗΠΑ. Τώρα, ημέρες αργότερα, ο Πούτιν πιστεύει ότι έχει το πάνω χέρι και ότι είναι ο Ομπάμα ο οποίος είναι απομονωμένος.
Η FIONA HILL [1] είναι βασική συνεργάτις στο Ινστιτούτο Brookings και συν-συγγραφέας με τον Clifford Gaddy του βιβλίου με τίτλο Mr. Putin: Operative in the Kremlin.

Μετά από μήνες ακλόνητης στάσης (και σχεδόν μόνος) εναντίον μιας διεθνούς επέμβασης στη Συρία, από τα τέλη του Αυγούστου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φάνηκε ότι τελικά υποχωρεί [2] στην προοπτική ενός χτυπήματος των ΗΠΑ κατά του καθεστώτος τού Μπασάρ αλ-Άσαντ. Σίγουρα, δεν ήταν χαρούμενος γι’ αυτό, αλλά η χρήση χημικών όπλων κατά των αμάχων σε ένα προάστιο της Δαμασκού φαινόταν να είχε φέρει την τρέχουσα φάση τής κρίσης τής Συρίας στην αναπόφευκτη κορύφωση της. Απέναντι σε επανειλημμένες αμερικανικές και διεθνείς προειδοποιήσεις ότι μια χημική επίθεση ήταν η κόκκινη γραμμή για τιμωρία, η επίθεση της συμμαχίας στην Συρία φαινόταν απλώς ότι επίκειται σε μερικές ημέρες.

Ωστόσο, τα γεγονότα μετά την ρίψη των χημικών απροσδόκητα λειτούργησαν υπέρ τού Πούτιν. Πρώτα ήρθε η βρετανική κοινοβουλευτική ψηφοφορία που εμπόδισε την πρωτοβουλία τού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε αμερικανική στρατιωτική επίθεση. Στη συνέχεια, ήρθε η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα να θέσει το θέμα σε ψηφοφορία ενώπιον ενός απρόθυμου Κογκρέσου. Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι - σε αντίθεση με το Μάλι - δεν θα προχωρήσει μόνη της στη Συρία. Και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι-Μουν δήλωσε ότι η ομάδα επιθεώρησης χημικών όπλων που είχε αποσταλεί στη Συρία θα χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο της πριν αποφασίσει εάν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να εγκρίνει ο ΟΗΕ την χρήση βίας.
Τώρα, καθώς ο Πούτιν φιλοξενεί την σύνοδο κορυφής των χωρών τού G-20 στην Αγία Πετρούπολη, βλέπει μια νέα ευκαιρία για τη Ρωσία. Δεδομένης της σαφούς απροθυμίας όλων των πλευρών να αναλάβουν αποφασιστική δράση, ο Πούτιν πιστεύει ότι μια επίθεση μπορεί να αποτραπεί, ή, τουλάχιστον, να περιοριστεί σε μια μονομερή αμερικανική δράση. Πέρα από κάποια γαλλική υποστήριξη, και κάποιες δευτερεύουσες επευφημίες από τους Τούρκους και τον Αραβικό Σύνδεσμο, ο Ομπάμα – και όχι ο Πούτιν - θα βρεθεί μόνος του. Και η Ρωσία δεν θα είναι πλέον απομονωμένη σχετικά με την Συρία.
Κατά την τελευταία εβδομάδα, ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει μια σειρά από προσεκτικά οργανωμένες δημόσιες εμφανίσεις και συνεντεύξεις για να ανατροφοδοτήσει τον σκεπτικισμό σχετικά με τη χρήση βίας. Έχει προωθήσει την ιδέα ότι οι αντάρτες τής Συρίας ξεκίνησαν την χημική επίθεση από μόνοι τους για να προσελκύσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και να ανακτήσουν έδαφος σε έναν εμφύλιο πόλεμο που έχουν χάσει. Ενεπλάκη σε έξυπνα ενορχηστρωμένες πράξεις πολιτικού θεάτρου, συμπεριλαμβανομένης της ενθάρρυνσης βουλευτών τής ρωσικής Δούμας να προσεγγίσουν τα μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ πριν από την ψηφοφορία. Ο Πούτιν υπήρξε ορθολογιστής όταν απηύθυνε έκκληση για ανασκόπηση των δεδομένων, και δείχνοντας την σημασία τού να μην παίρνει κανείς βιαστικές αποφάσεις. Έχει, επίσης, αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο ότι η Ρωσία θα μπορούσε να διαδραματίσει έναν ρόλο στη δράση του ΟΗΕ κατά του συριακού καθεστώτος - εάν ο γενικός γραμματέας λάβει αδιάψευστες αποδείξεις ότι ο Άσαντ διέταξε την χρήση χημικών όπλων κατά των ίδιων των πολιτών του. Ο Πούτιν έχει τονίσει την ανάγκη για εφαρμογή υψηλών προτύπων σχετικά με τα αποδεικτικά στοιχεία ώστε να αποφευχθούν λάθη τού παρελθόντος, όπως η τιμωρητική επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ, βάσει ελαττωματικών πληροφοριών σχετικά με όπλα μαζικής καταστροφής.
Είτε αυτές οι κινήσεις είναι ειλικρινείς είτε όχι (το πιο πιθανό είναι πως, όχι), συντονίζονται με το κοινό αίσθημα στη Ρωσία, και με κάποιους εκτός Ρωσίας που αντιτάχθηκαν σε προηγούμενες αμερικανικές στρατιωτικές δράσεις. Ο Πούτιν έχει συγκεντρώσει όλα τα επιχειρήματα κατά της παρέμβασης και, με την επανάληψή τους, έχτισε μια θέση για τον εαυτό του ως υπερασπιστή του διεθνούς δικαίου και των διεθνών αρχών. Παρουσίασε τον εαυτό του ως έναν έξυπνο ηγέτη ο οποίος αναγνωρίζει μια πρόκληση όταν την βλέπει και αρνείται να καταπιεί το δόλωμα. Είναι έτοιμος να δηλώσει μια ηθική νίκη τής Ρωσίας και να λάβει τα εύσημα αν ο Ομπάμα απομακρυνθεί τελικά από μια απόφαση για παρέμβαση.
Επιπλέον, στις δηλώσεις του για τον Ομπάμα, ο Πούτιν δεν προσέβαλε τον πρόεδρο προσωπικά, ούτε αμφισβήτησε άμεσα την ακεραιότητά του. Τα πλήγματά του στη θέση των ΗΠΑ ήταν επιτήδεια. Ακόμα και αν κάποιος δεν εμπιστεύεται τα κίνητρά του, είναι σαφές ότι ο Πούτιν έχει θέσει τον Ομπάμα τουλάχιστον στην δύσκολη θέση να πρέπει να δικαιολογήσει γιατί έσυρε κόκκινες γραμμές για την χρήση χημικών όπλων στην Συρία και γιατί δεν μπορεί να περιμένει την απόφαση του ΟΗΕ - και όλα αυτά ενώ ο Ομπάμα είναι στη Ρωσία, μπροστά σε ένα γενικά επιφυλακτικό ακροατήριο των G-20.
Ο Πούτιν είναι ιδιαίτερα ικανός στο να διατηρεί τους αντιπάλους του εκτός ισορροπίας. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ομπάμα είναι ο αντίπαλος του Πούτιν για το θέμα τής Συρίας. Από την αρχή, ο στόχος του Πούτιν ήταν να σταματήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το να επιτεθούν κατά του συριακού καθεστώτος - όχι για την προστασία του Άσαντ, αλλά για την προστασία της Ρωσίας. Ο Πούτιν θέλει έναν ισχυρό ηγέτη στη Συρία που να μπορεί να κρατήσει τα πράγματα υπό έλεγχο. Θέλει να είναι βέβαιος ότι οι τρομοκρατικές ομάδες που έχουν δεσμούς με εξτρεμιστές στην ταραγμένη περιοχή τού Βορείου Καυκάσου της Ρωσίας δεν θα στραφούν από τις επιχειρήσεις τους στη Συρία σε χτυπήματα εναντίον ρωσικών στόχων [3]. Ο Πούτιν έχει επίσης κάποια εμπειρία στον σχεδιασμό τής επίτευξης των στόχων του.
Εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι τον υποτίμησαν και προεξόφλησαν τις δυνατότητές του – έχοντας χαρακτηριστεί ως το αδέξιο «βαρετό παιδί που κάθεται στο πίσω μέρος της τάξης» (όπως τον περιέγραψε ο Ομπάμα σε συνέντευξη Τύπου στις 9 Αυγούστου). Αυτή είναι μια εικόνα που ο Πούτιν έχει καλλιεργήσει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως βαρετό παιδί στο Λένινγκραντ το 1960 και το 1970, ο Πούτιν κρυβόταν στο πίσω μέρος των αιθουσών διδασκαλίας αλλά ενεργοποιείτο στον ελεύθερο χρόνο του με την εκμάθηση του τζούντο. Έγινε ιδιαίτερα επιτυχημένος στο άθλημα – αγωνιζόταν και πήρε διακρίσεις σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Ο Πούτιν υπογραμμίζει συχνά το πόσο πολύ έχει επωφεληθεί από τις ιδιότητες του τζούντο. Από την φύση του θερμοκέφαλος και αποσπασματικός, ο νεαρός Πούτιν έμαθε την πειθαρχία μέσα από τη μελέτη τζούντο. Τον δίδαξε την αυτοσυγκράτηση. Η εκπαίδευσή του επικεντρώθηκε στο πώς να αξιοποιεί τα δυνατά σημεία των αντιπάλων του εναντίον τους, και πώς να περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να επωφεληθεί από τα λάθη τους. Η πραγματική ικανότητα στο τζούντο είναι να κρατάς τον αντίπαλο διαρκώς εκτός ισορροπίας, όχι να τον πιέζεις βίαια προς το ταπί. Η φινέτσα, όχι η δύναμη, είναι που κερδίζει πόντους από τους κριτές. Αυτή η ικανότητα ήταν ένα πολύτιμο περιουσιακό του στοιχείο όταν ο Πούτιν προσχώρησε στην KGB και έπρεπε, κυριολεκτικά, να στέκεται και να παρακολουθεί ήσυχα μέσα στις σκιές, περιμένοντας κάποιον να τα κάνει μαντάρα.
Ο Πούτιν ξέρει τι κάνει. Στέκεται πίσω, ενώ οι άλλοι κάνουν γκάφες και ενεργούν εν θερμώ. Κεντρίζει και εξοργίζει τους αντιπάλους του, ώστε οι ίδιοι μπερδεύονται και κάνουν την δουλειά του αντί γι’ αυτόν. Ο Πούτιν σκοπεύει να κερδίσει στα σημεία αυτόν τον συγκεκριμένο γύρο τού αγώνα για την Συρία. Η απόφαση κατά τη χρήση βίας στη Συρία, ένας εν αμηχανία Ομπάμα, η προοπτική μιας μονομερούς επέμβασης των ΗΠΑ που θα ξεκιήσει χωρίς καν την επίσημη έγκριση του αμερικανικού Κογκρέσου – όλα αυτά μπορούν να μετατραπούν σε μια ρωσική νίκη, αν ο Πούτιν κρατήσει την ψυχραιμία του. Στο φόντο της συνόδου κορυφής των G-20, η διεθνής κοινότητα θα είναι ο κριτής τού κατά πόσον ο Πούτιν ή ο Ομπάμα έχει κάνει τις πιο επιδέξιες κινήσεις.
Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/139905/fiona-hill/putin-scores-on...
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.foreignaffairs.com/author/fiona-hill
[2] http://www.nytimes.com/2013/08/29/world/middleeast/putin-on-syria.html
[3] http://www.foreignaffairs.com/articles/139079/fiona-hill/the-real-reason...
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνσηwww.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr
infognomonpolitics.blogspot.gr