Ελληνικά Αρωματικά Φυτά - Ο πλούτος & οι προοπτικές τους στην Ελλάδα

Μπορεί όλοι μας, ιδίως εν μέσω οικονομικής κρίσης, να ψάχνουμε τα φυτικά αφεψήματα που μπορούν να μας απαλύνουν, σχετικά ανέξοδα, ωστόσο ελάχιστοι γνωρίζουν ότι στη χώρα μας οι καλλιέργειες αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,1% του ορεινού όγκου που διαθέτει η χώρα μας, όπως τόνισε σε δημοσιογράφους η τακτική ερευνήτρια του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού (ΕΛΓΟ) "Δήμητρα", Δρ. Ελένη Μαλούπα.
Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι καταγράφονται τεράστιες οι δυνατότητες ανάπτυξης των συγκεκριμένων καλλιεργειών, στη χώρα μας, αντικείμενο το οποίο μπορεί να προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας και ένα καλό εισόδημα σε όποιον αποφασίσει να ασχοληθεί σοβαρά με αυτό.

“Το πρόβλημα στη χώρα μας είναι ότι δεν υπάρχει πρώτη ύλη, δεν παράγουμε”, επεσήμανε χαρακτηριστικά η κ. Μαλούπα, καταθέτοντας μας προσωπικές της ιστορίες. “Γερμανοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο sideritis scardica, που βρίσκεται κατά χιλιάδες στον Όλυμπο, βοηθά στην παρασκευή φαρμάκου για τη θεραπεία του αλτσχάϊμερ.
Ζητήθηκε επομένως μια συγκεκριμένη ποσότητα από τους Έλληνες και με το ζόρι συγκεντρώθηκε η μισή της αιτούμενης”, μας επεσήμανε, καταθέτοντας την εξής ερώτηση “φαντάζεστε τα οφέλη που θα είχαμε ως χώρα και οι παραγωγοί καθένας ξεχωριστά, εάν είχαμε κανονική παραγωγή και οργανωμένα διαπραγματευόμασταν την τιμή πώλησης”;.
 Παράλληλα η ίδια ανέφερε ότι πρόσφατα σουηδική τσιχλοβιομηχανία ζήτησε από παραγωγό της Κρήτης να της διαθέσει ποσότητες δίκταμου για την χρησιμοποίησή του στις μαστίχες, γεγονός που θα προσφέρει σημαντικά στην τσέπη του, ενώ ταυτόχρονα τον εντάσσει στη λίστα με αυτούς που έχουν εξαγωγική δραστηριότητα, νούμερο ένα ζητούμενο για όλους στη χώρα μας.
 Μεταξύ άλλων, η κ. Μαλούπα μας εκμυστηρεύτηκε ότι από έρευνα που έκανε η ίδια, προκύπτει ότι οι επιχειρηματίες αναζητούν πρώτη ύλη στη χώρα μας, αλλά τις περισσότερες φορές είτε δεν βρίσκουν τις ποσότητες που χρειάζονται, ενώ κάποιες άλλες, ενώ αρχικά το δείγμα που λαμβάνουν είναι άριστης ποιότητας και κλείνουν τη “δουλειά”, στη συνέχεια παραλαμβάνουν κυριολεκτικά κάτι εντελώς διαφορετικό, γεγονός που έχει οδηγήσει στο να υπάρχει ρήγμα στην εμπιστοσύνη των δύο πλευρών και έτσι να στρέφονται στο εξωτερικό.
“Είναι πολύ σημαντικό να παράγουμε πρώτη ύλη και να διατηρούμε την άριστη ποιότητα του προϊόντος μας, ώστε να μπορούμε να πετυχαίνουμε καλές τιμές και ταυτόχρονα να βάζουμε τα θεμέλια για αύξησής τους”, υπογράμμισε.
 Δεν αξιοποιούμε ούτε το 1% των ενδημικών αρωματικών & φαρμακευτικών μας φυτών
Η Ελλάδα φιλοξενεί το 50% της φυτικής βιοποικιλότητας στην ΕΕ, το 80% της Βαλκανικής χλωρίδας και υπάρχουν καταγεγραμμένα 6,500 είδη ελληνικής χλωρίδας, εκ των οποίων τα 2,944 είναι ενδημικά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά. Από αυτά, όπως υπογράμμισε , δεν αξιοποιούνται ούτε τα 30, τη στιγμή που αξίζει να υπογραμμιστεί ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών υπερβαίνει τα 20 δισ. ευρώ.
 Συγκεκριμένα, όπως εξήγησε, στη χώρα μας καλλιεργούνται μόλις 40.000 στρέμματα με αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, τη στιγμή που έχουν γίνει αμέτρητες εισηγήσεις και εκδηλώσεις για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα ενασχόλησης με το αντικείμενο. “Οι περισσότεροι έρχονται, ακούν και φεύγουν χωρίς να αναλαμβάνουν καμιά πρωτοβουλία στη συνέχεια”, υπογράμμισε η ίδια.
Ωστόσο, όπως υπογράμμισε, το καλό με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, είναι ότι λόγω της έντασης της ανεργίας και όλων των άλλων συνεπειών που έφερε, πλέον τόσο οι ίδιοι οι αγρότες, όσο και άλλοι πολίτες είναι πιο κινητοποιημένοι από κάθε άλλη φορά και δείχνουν έμπρακτα την αποφασιστικότητά τους να κάνουν πράξη τις πληροφορίες που τους παρέχουμε, ζητώντας δε και την στήριξή μας για την επιτυχία του εγχειρήματος τους.
Στο πλαίσιο αυτό η κ. Μαλούπα μας ανέφερε ότι γνωρίζει ήδη τεράστια επιτυχία η πρωτοβουλία που ξεκίνησε το εργαστήριο του οποίου είναι υπεύθυνη, σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε περιοχές της χώρας, με τη μορφή ενημερωτικών εκστρατειών, και με τη βοήθεια των κατά τόπους Ενώσεων Νέων Αγροτών, οι ακροατές υπερβαίνουν τις περισσότερες φορές ακόμα και τα 100 άτομα και πλέον φαίνονται πιο συνειδητοποιημένοι και πειθαρχημένοι από ποτέ.
 Μάλιστα, όπως μας υπογράμμισε, ήδη 40 παραγωγοί από την Αργολίδα, αφού -ορισμένοι εξ αυτών- εκπαιδεύτηκαν στο εργαστήριο και έκαναν τις απαραίτητες διαδικασίες, το φθινόπωρο πρόκειται να στήσουν τρεις πιλοτικούς αγρούς με είδη που τους συστήσαμε και είναι αποφασισμένοι να βγουν στην παραγωγική διαδικασία.
Μεταξύ άλλων η κ. Μαλούπα επεσήμανε με έμφαση ότι “μπορούμε να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ο μπαξές της Ευρώπης, αλλά μια μετρήσιμη δύναμη στον τομέα των αρωματικών και φαρμακευτικών ειδών”, ενώ τόνισε ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να γίνουν επενδύσεις στην μεταποίηση ώστε να μπορούμε να παράγουμε μόνοι μας αιθέρια έλαια, εκχυλίσματα και άλλα λάδια Παράλληλα, επεσήμανε ότι σε κρατικό επίπεδο θα πρέπει επιτέλους να προωθηθεί η πιστοποίηση των εν λόγω προϊόντων, αλλά και να γίνει καταγραφή τους ώστε να κυκλοφορεί και σε εθνικό επίπεδο ένας πλήρης κατάλογος με τα είδη που διαθέτει η χώρα μας.
Το Δίκτυο 17 Βοτανικών Κήπων Ελλάδας
Την εκτίμηση της για τη λειτουργία του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων (ΒΒΚΚ), που λειτουργεί από το 2001, αλλά και την προσπάθεια που κάνει για να γίνει επίσημο το δίκτυο των 17 Κήπων στην Ελλάδα, εξέφρασε η κ. Μαλούπα.
Όπως επεσήμανε, στα χρόνια λειτουργίας του ΒΒΚΚ έχουν συλλεχθεί πάνω από 450 κωδικοί από σημαντικά φυτικά είδη, ενώ συνολικά δημιουργήθηκαν 3.000 κωδικοί πρόσβασης φυτών και καταγράφηκαν στην επιστημονική βάση δεδομένων του φυτωρίου στο Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Η μητρική φυτεία του ΒΒΚΚ περιλαμβάνει περίπου 10.000 φυτικά φυτά άτομα, περισσότερους από 2.300 κωδικούς φυτών που έχουν προσδιοριστεί ταξινομικά και διατηρούνται σε γλάστρες.
Οι βολβοί διατηρούνται σε ειδικές δικτυωτές γλάστρες στο έδαφος, ώστε να είναι ελεγχόμενη η υπόγεια ανάπτυξη τους. Συνολικά έχουν εγκατασταθεί απευθείας στο έδαφος 159 κωδικοί διαφόρων οικογενειών βολβοειδών ειδών και 157 κωδικοί φυτών της οικογένειας orchidaceae.
Στην Τράπεζα Σπερμάτων του Εργαστηρίου διατηρούνται 1.500 πλήρως τεκμηριωμένοι κωδικοί, ενώ σε ψυκτικό θάλαμο υπάρχουν 5.000 γυάλινα φιαλίδια με σπέρματα που είτε έχουν συλλεχθεί από τη φύση, είτε αποκτήθηκαν από άλλους βοτανικούς κήπους και συλλογές.
Έχουν πολλαπλασιαστεί 50.000 φυτικά άτομα με σπέρματα από 1100 διαφορετικούς κωδικούς ειδών. Η διαδικασία αυτή, όπως μα εξήγησε η κ. Μαλούπα, οδήγησε στη δημιουργία νέων πρωτοκόλλων αναπαραγωγής, που μπορούν να αξιοποιηθούν εμπορικά.
Περαιτέρω, έχουν πολλαπλασιαστεί 40.000 φυτικά άτομα με μοσχεύματα από 1100 κωδικούς ειδών και αναπτύχθηκαν πρωτόκολλα αναπαραγωγής για συνολικά 100 φυτικά αρωματικά είδη από 185 κωδικούς. Επισημαίνεται ότι το προσεχές Σάββατο πρόκειται να γίνει στο Λιτόχωρο Νομού Πιερίας, ανοικτή και ελεύθερη ενημέρωση όλων των πολιτών και κλειστή συνάντηση, μόνο για τους οργανωμένους αγρότες-παραγωγούς, για την καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στη χώρα μας. Ευκαιρίες για εισόδημα από τα Αρωματικά Φυτά
Εισόδημα που μπορεί να ανέλθει στα 8.000 ευρώ σε ετήσια βάση μπορεί να εξασφαλίσει μία καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έκτασης 10 στρεμμάτων, ενώ, παράλληλα με την καλλιέργεια βοτάνων, η παραγωγή αιθέριων ελαίων από τα φυτά με τη δημιουργία μίας καθετοποιημένης μονάδας φαντάζει ως μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία με προοπτική εσόδων σε βάθος τριετίας που μπορεί να προσεγγίσει τα 100.000 ευρώ.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον τομέα μεταποίησης, είναι μεγάλες, ενώ υπάρχει ένα βασικό πλεονέκτημα των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών σε σχέση με τα περισσότερα άλλα γεωργικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα φρούτα και τα λαχανικά.
Όλα τα οπωροκηπευτικά θα πρέπει να διατίθενται μέσα σε μικρό χρονικό περιθώριο -έως ότου είναι ακόμη αποδεκτά από το καταναλωτικό κοινό-, απευθυνόμενα μάλιστα μόνο σε μία αγορά. Εδώ έγκειται και η μεγάλη διαφορά σε σχέση με τα βότανα, τα οποία διατίθενται σε τρεις διαφορετικές αγορές. Πράγμα το οποίο επωφελείται μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής επεξεργασίας και μεταποίησης φαρμακευτικών φυτών.
Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών, όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος, το δεντρολίβανο κ.ά., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κ.λπ.), στα σούπερ μάρκετ, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κ.λπ.
Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των αρωματικών φυτών, που αποτελεί τη μεγαλύτερη, είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης, είτε σε τζίρο.
Η τρίτη, που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη -υπό ορισμένες, όμως, και απαιτητικές συνθήκες-, είναι αυτή των αιθέριων ελαίων, η οποία, βέβαια, απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία. Η προοπτική, άλλωστε, σε ορίζοντα τριετίας ετήσιων εσόδων της τάξης των 100.000 ευρώ κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη είναι.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, χρειάζεται σχεδιασμός, απόκτηση τεχνογνωσίας, προσωπική ενασχόληση σε όλα τα στάδια -καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση, απόσταξη, διακίνηση, εμπορία- πέρα από τα αναγκαία κεφάλαια.
Το αδιάθετο υλικό

Σε αντίθεση με έναν απλό αγρότη, σε μία σωστή καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών δεν υπάρχει περίπτωση να μείνει αδιάθετο ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλίεται το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά - εάν π.χ. δεν διατεθούν ποσότητες νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών αυτές οι ποσότητες δεν χάνονται γιατί εύκολα θα περάσουν από το ξηραντήριο και τον άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας και στη συνέχεια θα διατεθούν ως ξηρό φυτικό υλικό.


Εάν πάλι δεν είναι δυνατό να πουληθούν όλες οι ποσότητες των ξηραμένων φυτικών υλικών, μπορούν εύκολα να αποσταχθούν στην αποστακτική μονάδα και να διατεθούν ως αιθέριο έλαιο.

Ο νεοεισερχόμενος παραγωγός προτείνεται να αρχίσει με περισσότερα του ενός είδη: δύο ή τρία ετήσια και τέσσερα ή πέντε πολυετή φυτικά υλικά. Τα ετήσια δίνουν την εμπειρία μέσω του πλήρους κύκλου της καλλιέργειας κατά το πρώτο έτος, από το πολλαπλασιαστικό υλικό έως τη συγκομιδή.
Τα πολυετή φυτά αναπτύσσονται, για να δώσουν το μέγιστο και βέλτιστο της παραγωγής τους, συνήθως μετά τον δεύτερο χρόνο.
Δεδομένου ότι οι συνήθεις στρεμματικές αποδόσεις των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα μπορούν να κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 150 έως 500 ευρώ ή και πολύ περισσότερο (καθαρά ανά στρέμμα), ανάλογα με το είδος, το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης θα προσδιορίσει και την πρόσοδο. Εκτάσεις συνολικά τεσσάρων - πέντε στρεμμάτων είναι συνήθως πάρα πολύ μικρές για πραγματικά έσοδα, διαθέτοντας χύδην ξηρά αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Για να είναι κερδοφόρες οι πωλήσεις αυτών των υλικών, θα πρέπει να επεκταθεί η παραγωγή τους.
Τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως νωπά (π.χ. βασιλικός, δυόσμος) ή ξηρά φυτικά υλικά -ως έχουν ή ύστερα από σχετική κατεργασία- ή προορίζονται για περαιτέρω προϊόντα μεταποίησης - υψηλής προστιθέμενης αξίας (αιθέρια έλαια, ή άλλες βιοδραστικές ουσίες).
Όλοι οι πιθανοί χειρισμοί μετά τη συγκομιδή έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί προσδίδουν υπεραξία στο προϊόν, όμως πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα σωστά μέσα, ώστε το τελικό προϊόν να είναι υψηλής ποιότητας.
Συμπερασματικά, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά είναι προϊόντα που αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρηθούν οι κανόνες και αρχές για μία ποιοτική παραγωγή.
ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Στα 210.000 ευρώ το κόστος δημιουργίας
 Μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων απαιτεί έκταση τουλάχιστον 90 στρεμμάτων, με το κόστος της επένδυσης να ξεκινά από περίπου 210.000 ευρώ.
Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός (ξηραντήριο) έχει ένα κόστος της τάξης των 130.000 ευρώ, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο, από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης, ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας.Το δε κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 ευρώ περίπου.
Όσον αφορά, πάντως, τα απαιτούμενα κεφάλαια, υπάρχει η δυνατότητα επιδοτήσεων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Ο παραγωγός ή η ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μία καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές.
Επειδή με τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόν του, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και το κυριότερο έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των μεγάλων οίκων εμπορίου της ΕΕ, που διακινούν παγκοσμίως αυτά τα προϊόντα.
Προώθηση
Η προώθηση και η εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθέριων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια, ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή.
Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές είναι: προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.
ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ
Συμβουλές για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο: Δημιουργία μικρών ευέλικτων ομάδων που θα θελήσουν να δοκιμάσουν διάφορα είδη αρωματικών φυτών. Η καταγραφή των αυτοφυών αρωματικών φυτών στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσει οδηγό για τα πρώτα υπό δοκιμή είδη, καθώς θα είναι πιο εύκολος ο εγκλιματισμός τους στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής.Εδαφολογικές αναλύσεις για τη γνώση της ποιότητας των εδαφών, αλλά και των ειδών που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα.
Δοκιμαστικές καλλιέργειες σε μικρή έκταση σε διάφορες περιοχές, με συμμετοχή και καθοδήγηση γεωπόνων. Καταγραφή ημερολογιακά του χρόνου απασχόλησης και προσδιορισμός του κόστους παραγωγής ανά είδος και του καθαρού εισοδήματος που μπορεί να προκύψει για τους παραγωγούς.Καταγραφή της απόδοσης σε χλωρό και ξηρό βάρος και ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις των αιθέριων ελαίων.
Έρευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Τελική επιλογή των ειδών που θα καλλιεργηθούν
Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα αγοράς που έγινε, διαπιστώθηκε ότι έχει μεγάλη σημασία το προϊόν από άποψη χαρακτηριστικών αλλά και το αν είναι βιολογικό ή όχι. Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης για συμβατική ρίγανη με υψηλή απόδοση σε έλαιο και υψηλή περιεκτικότητα σε καρβακρόλη ξεκινούσε στην Ελλάδα από 1,8 ευρώ το κιλό και έφτανε τα 2,2 έως 2,3 ευρώ για συμβολαιακή γεωργία. Αντίθετα η τιμή στη βιολογική ρίγανη με τα ίδια χαρακτηριστικά κυμαινόταν από 5 έως και 6,5 ευρώ το κιλό.
Οι τιμές στο εξωτερικό είναι πολύ υψηλότερες
Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μπορούν να αποτελέσουν μία καλή εναλλακτική πρόταση που θα συμβάλει όχι μόνο στη δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος, αλλά και για να εξελιχθεί σε έναν από τους δυναμικούς κλάδους αγροτικής παραγωγής.
Πολλαπλά οφέλη από την επεξεργασία
Χρυσάφι... οι τιμές των αιθέριων ελαίων στο «χρηματιστήριο» των αποδόσεων. Οι οικονομικές αποδόσεις των αιθέριων ελαίων ανά στρέμμα σε ευρώ έχουν μεγάλο εύρος τιμών εξαιτίας των αυξομειώσεων των ποσοστών των διαφόρων συστατικών στο παραλαμβανόμενο αιθέριο έλαιο, που εξαρτώνται βασικά από το πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο έχει επιλεγεί προς καλλιέργεια.
Παραδείγματος χάριν, ανάλογα με την ποικιλία του χαμομηλιού, αλλά και ανάλογα με τις συγκεντρώσεις των διαφόρων βιοδραστικών συστατικών του στο αιθέριο έλαιο, αλλά και από τις εφαρμοζόμενες παραμέτρους κατά την απόσταξη, οι τιμές μπορεί να κυμανθούν π.χ. στα 750 ευρώ, στα 630 ευρώ ή ακόμα και στα 400 ευρώ.
Για παράδειγμα, το μελισσόχορτο συγκομίζεται με απλή χορτοκοπτική μηχανή, αποδίδοντας 1.200-1.400 κιλά ανά στρέμμα χορτόμαζας, η οποία πρέπει πολύ σύντομα να υποστεί τη σωστή επεξεργασία στην κατάλληλη μονάδα επεξεργασίας ώστε να παραληφθεί τελικό φυτικό προϊόν υψηλής ποιότητας (ολόκληρα φύλλα, υψηλή περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο, χρώμα κ.λπ.).
Αν πρόκειται να διατεθούν μόνο τα φύλλα, πρέπει πρώτα αυτά να αποχωριστούν από την πόα με ειδικό μηχανολογικό εξοπλισμό και να ξηρανθούν στο ειδικό ξηραντήριο.
Μετά την ταξινόμηση παραλαμβάνονται διαφορετικές ποιότητες, εκ των οποίων η καλύτερη διατίθεται στα 3-6,5 ευρώ ανά κιλό, προσφέροντας μία στρεμματική απόδοση της τάξης των 700-1.100 ευρώ. Από κει και πέρα υπάρχει και η δυνατότητα παραλαβής του αιθέριου ελαίου (που, όμως, βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα), του οποίου η τιμή δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη, ανέρχεται περίπου στα 4.200 ευρώ ανά κιλό.
Υπεραξία
Ο στόχος της καθετοποιημένης μονάδας παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών έγκειται στο να προσδώσει υπεραξία στο συγκομισμένο φυτικό υλικό.
Να μην το πουλήσει, δηλαδή, ο παραγωγός π.χ. 0.90-1,10 ευρώ το κιλό ως μπάλα ή χορτόμαζα στον χονδρέμπορο, αλλά να το επεξεργαστεί με τον κατάλληλο μηχανολογικό εξοπλισμό, ώστε να του προσδώσει υπεραξία.
Για να παράγει αιθέριο έλαιο μία τέτοια μονάδα, αρχικά χρειάζεται το εξειδικευμένο πολλαπλασιαστικό υλικό το οποίο θα προσφέρει φυτικό υλικό κατάλληλης ποιότητας για την παραλαβή ενός αιθέριου ελαίου, αποδεκτής σύνθεσης από τις διεθνείς αγορές, που να διαθέτει δηλαδή ορισμένα συστατικά, σε τέτοιες συγκεντρώσεις, ώστε να μπορεί να πωληθεί στην υψηλότερη δυνατόν τιμή.
Έτσι συνήθως, αν και μπορεί να εγκατασταθεί το αποστακτήριο συγχρόνως με τον υπόλοιπο εξοπλισμό της μονάδας -και να χρησιμοποιείται για την εξάσκηση του παραγωγού στις αποστάξεις των διαφορετικών φυτικών υλικών-, εντούτοις θα αρχίσει να παράγει εμπορεύσιμα αιθέρια έλαια όταν πρώτα θα έχει τυποποιηθεί η ποιότητα του φυτικού υλικού και όταν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έχουν επεκταθεί αρκετά, ώστε να μπορούν να τροφοδοτήσουν με την αναγκαία χορτόμαζα που χρειάζεται ένα αποστακτήριο.
Από ροφήματα έως και φάρμακα
Οι κυριότερες χρήσεις των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών είναι:
Ως ξηρά φύλλα για παρασκευή ροφημάτων, στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, στην κονσερβοποιία, τη ζαχαροπλαστική καιστη φαρμακευτική.Παραδείγματα αρωματικών φυτών που δίνουν δρόγη είναι: μαϊντανός, άνηθος, δυόσμος, βασιλικός, δεντρολίβανο, θυμάρι, μάραθο, θρούμπι, μελισσόχορτο, μαντζουράνα, κρεμμύδι, κορίανδρος, γλυκάνισο, ρίγανη, λουίζα, αρχαγγελική, σκόρδο, φασκόμηλο, χρένο.
Μία ενδιαφέρουσα χρήση των αρωματικών φυτών είναι η χρήση τους ως φυσικά αντιοξειδωτικά τροφίμων.
Ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η χρήση των αιθέριων ελαίων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Σήμερα η χρήση τους βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα.
Αρωματικά - Φαρμακευτικά Φυτά με πιστοποίηση
Τα Ελληνικά Αρωματικά Φυτά είδαν με πολύ διαφορετικό «μάτι» οι συμμετέχοντες στην ημερίδα της ΔΗΩ (www.dionet.gr), στις 16/5/2013, στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ, σε μια ικανοποιητική σύνθεση επιστημόνων και ανθρώπων της αγοράς.

Συμμετείχαν περισσότερα από από 120 άτομα και μεταξύ αυτών στελέχη και ειδικοί του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Γεωργικών Οργανισμών, Επιστημονικών Ινστιτούτων, Φαρμακευτικών Εταιριών, κλπ. Ενδεικτικά, παρόντες ήταν οι κ. Χ. Αργυρόπουλος (ΔΗΩ), η δρ Ε. Μαλούπα (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ), η Δρ Α. Γρηγοριάδου (Myrtis), η κα Σ. Γκουδίνογλου (ΜΥΓΔΟΝΙΑ), ο κ. Κ. Υψηλάντης (ΕΑΦΦΕ), ο κ. Ν. Μιμής (ΕΑΦΦΕ), ο κ. Ν. Ντόβας (Pelion), οκαθ. Α. Γιαννακόπουλος (ΑΠΘ), ο κ. Δ. Μαχαιρίδης (Βίωμα), ο κ. Κ. Γαρδίκης (APIVITA), ο κ. Γ. Σταυρόπουλος (ΚΟΡΡΕΣ), ο κ. Ι. Κίρπιτσας (PRIMAVERA) και ο κ. Γ. Σγορούδη (PARAMEDICA).
Η κα Χ. Μινώτου, Γεν. Δ/ντρια της ΔΗΩ ξεκινώντας την ημερίδα τόνισε ότι η παραγωγή αρωματικών φυτών στην Ελλάδα πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται από πιστοποίηση βιολογικής καλλιέργειας, ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις και στην δημιουργία προοπτικών ανάπτυξης.
Η καλλιέργεια Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών-ΑΦΦ παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο σε επίπεδο εφαρμογής όσο και σε επίπεδο επένδυσης και επιχειρηματικότητας, φαίνεται να απολαμβάνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον από νέους καλλιεργητές και καταγράφει αυξητική τάση της αγοράς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με προοπτικές ανάπτυξης.
Η αυτοφυής χλωρίδα της Ελλάδας είναι από τις πλουσιότερες της Μεσογείου και των Βαλκανίων, στην χλωρίδα της Ελλάδας έχουν καταγραφεί 6.000 είδη, από τα οποία 500-600 είναι αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά και περισσότερα από 200 παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον.
Τα σημαντικότερα ΑΦΦ στην Ελλάδα είναι: ρίγανη, βασιλικός, μάραθος, κρόκος, φασκόμηλο, θυμάρι, λεβάντα, χαμομήλι & δίκταμο. Με έκπληξη αποτυπώνεται καλλιεργήσιμη έκταση 38.791 στρεμμάτων το 1981, ενώ το 2010 μόνο 18.000, μετά από τον «πυρετό» των σεμιναρίων, των αφιερωμάτων και των «νέων καινοτόμων καλλιεργειών» που μας «βομβαρδίζουν» αποπροσανατολιστικά.

Η Ελλάδα είναι η Τρίτη σε βιοποικιλότητα χώρα στον πλανήτη και είναι κατάλληλη για την ανάπτυξη των ΑΦΦ διότι: έχει ιδανικές εδαφοκλιματικές συνθήκες, μπορεί να καλλιεργήσει ΑΦΦ σε όλες τις περιοχές (ορεινές, ημιορεινές), έχει μικρές απαιτήσεις σε εισροές, παρουσιάζει ανθεκτικότητα σε εχθρούς και ασθένειες, ιδανικές καλλιέργειες για την εφαρμογή βιολογικών μεθόδων παραγωγής και έχει προοπτικές και εμπορικό ενδιαφέρον.
Τα ΑΦΦ χρησιμοποιούνται για: Θεραπευτική, Αφεψήματα, Αρωματοθεραπεία, Γαστρονομία, Αιθέρια έλαια, Βελτίωση της γεύσης, Βιομηχανία τροφίμων, Βιομηχανία φαρμάκων, Βιομηχανία καλλυντικών, Αρωματοποιία, Ποτοποιία, Ζαχαροπλαστική, Μελισσοτροφικά και Διακόσμηση
Ο κ. R. Anouchinsky, από το Ινστιτούτο Πιστοποίησης Ηθικής & Οικολογίας ICEA-Instituto Certificazione Ethicae Ampientale, παρουσίασε τους σύγχρονους πιστοποιητικούς οργανισμούς που ελέγχουν τα βιολογικά καλλυντικά, οι οποίοι είναι η BDIH από την Γερμανία, η COSMEBIOκαι η ECOCERT greenlife από την Γαλλία, η ICEA από την Ιταλία και η SOIL Association στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η πιστοποίηση γίνεται σε δύο επίπεδα, ως φυσικά-natural και ως βιολογικά-organic, από του παραπάνω 5 σε 40 κράτη, για 24.000 προϊόντα, που παράγονται από 1.400 εταιρείες. Η τάση είναι να καθιερωθεί ένα παγκόσμιο πρότυπο πιστοποίησης καλλυντικών το COSMOS
Το 2010 η παγκόσμια αγορά φυσικών καλλυντικών ήταν περίπου 14 δις € με ρυθμό ανάπτυξης 4% ετησίως.
Από αυτά μόνο 25% είχαν πιστοποιηθεί ως φυσικά, ενώ το 75% ήταν «εμπνευσμένα από την φύση» (!!!…). Στις ΗΠΑ η αγορά των φυσικών καλλυντικών είναι 3 δις € (δηλαδή το 8% των καλλυντικών), στην Ευρώπη 2 δις € και στην Ασία 8,5 δις €.
Η καθ Σ. Κοκκίνη, Βιολογικό ΑΠΘ, παρατήρησε ότι τα ΕΑΦ-Ελληνικά Αρωματικά Φυτά μπορεί να γραφούν και ως ΕΑΦ-Επιχειρηματικότητα Ανταγωνιστικότητα Φήμη, όπου η Επιχειρηματικότητα επισημαίνεται στο ότι από ένα είδος μπορείς να παράγεις πολλά προϊόντα ανάλογα με το αιθέριο που τονίζεις, πράγμα που σε βοηθά πολύ αν το ξέρεις και το χρησιμοποιείς και μπορεί να σε χαντακώσει επιχειρηματικά αν δεν το ξέρεις και καταστρέφει την σταθερότητα του τελικού μίγματος προϊόντων.
Στην Ελλάδα υπάρχουν σχεδόν όλες οι παραλλαγές ενός είδους, ενώ έξω από αυτήν είναι όλα τα είδη ίδια μέχρι τον βόρειο πόλο. Το ίδιο φυτικό είδος στην Κέρκυρα είναι θυμάρι με 82,1% θυμόλη, ενώ στην Κρήτη είναι ρίγανη με 91,2 καρβακρόλη. Στην Ήπειρο είναι φλισκούνι με πουλεγόνη 0,1%, ενώ στην Μυτιλήνη μέντα με 97,2%. …Ανάλογα με τον χημειότυπο μοιάζει περισσότερο με Δυόσμο, Μέντα ή Λεβάντα …

Η Ανταγωνιστικότητα οφείλεται στο ότι τα ελληνικά ΑΦΦ έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια, πχ η ρίγανη στη Κρήτη περιέχει 8,2% αιθέρια, ενώ αλλού λιγότερο από 0,1%. Τα ελληνικά ΑΦΦ έχουν υψηλότερες τιμές βιολογικώς δραστικών μορίων.
Η Φήμη των ελληνικών ΑΦΦ οφείλεται στην διαχρονική τους χρήση από την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, όπως: Ιπποκράτης (κασσία, κανέλα, σμύρνα-Περί γυναικείων 370 πΧ), Αριστοτέλης (Δίκταμος), Πεδάνιος Διοσκουρίδης (χειρόγραφα Μονής Ιβήρων 12ος αιών) κλπ.
Η κα Μ. Ρίζου (ΔΗΩ) επεσήμανε: Η Βιολογική καλλιέργεια των αρωματικών φυτών (ΑΦΦ) έχει σαφή πλεονεκτήματα για τον παραγωγό/μεταποιητή διότι του εξασφαλίζει ένα ισχυρό συμπληρωματικό εισόδημα σε περίοδο κρίσης όσο και για τον καταναλωτή, γιατί αγοράζει ένα ποιοτικό προϊόν απαλλαγμένο από χημικά και το βέβαια οποίο έχει παραχθεί με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η τιμή ενός κιλού της ξηράς δρόγης ρίγανης μπορεί να κυμανθεί στα 2€ η συμβατική ενώ η αντίστοιχη τιμή για την βιολογική μπορεί να φτάσει και τα 6, 5 €. Εκτιμάται ότι το μέγεθος της αγοράς φυτικών καλλυντικών στην Ελλάδα ανέρχεται στα 60 εκατ. €, παρουσιάζοντας από έτος σε έτος ένα ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 15-20%.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου των ΑΦΦ τόσο του πρωτογενή τομέα όσο και του τομέα της μεταποίησης είναι πολύ μεγάλο καθώς υπάρχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα άλλα γεωργικά προϊόντα, καθώς μπορεί το ίδιο προϊόν να διατίθεται σε τρεις διαφορετικές αγορές, Νωπό, Αποξηραμένο & ως αιθέρια έλαια-εκχυλίσματα.
Για να αναπτυχθεί ο συγκεκριμένος κλάδος πρέπει να υπάρξει: Σωστός σχεδιασμός, Σχετικής τεχνογνωσία, Προσωπική ενασχόληση σε όλα τα στάδια καλλιέργεια, επεξεργασία, μεταποίηση, απόσταξη, διακίνηση και εμπορία και Αναγκαία κεφάλαια.
Όσον αφορά τον σωστό σχεδιασμό ήδη από τις 9/2/2013 ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΑΓΡΟΡΑΜΑ (Δ. Μιχαηλίδης-6998282382) ευρύς διάλογος για την σύνταξη του καταστατικού της ΕΝΩΣΗΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ, ο οποίος θα ολοκληρωθεί με υπογραφή του καταστατικού, από όσους θα ήθελαν να είναι ιδρυτικά μέλη της ΕΑΦΦΕ, και θα γίνει στην Λάρισα, στις 8 Ιουν 2013, στις 19.00.
Η Ομάδα Πρωτοβουλίας για την σύσταση της ΑΜΚΕ Ένωση Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών Ελλάδος-ΕΑΦΦΕ αποτελείται από τους Κ. Γρηγοριάδου-6973511977, Σ.Γκουδίνογλου-6976855676, Ν.Μίμη-6946909846, Ε.Μυρωνίδου-6937414799, Δ.Πεπόνα-6932266484, Μ.Τσούμαρη-6932322415 & Κ.Υψηλάντη-6972323040.
Η Ένωση ΑΦΦ Ελλάδος απευθύνεται κυρίως σε παραγωγούς-αυτοπαραγωγούς πολλαπλασιαστικού υλικού ΑΦΦ και καλλιεργητές ΑΦΦ, οι οποίοι πιθανόν μεταποιούν και εμπορεύονται τα ΑΦΦ που παράγουν. Φαίνεται η ΕΑΦΦΕ θα αγκαλιασθεί από όλους, καθόσον θα μπορούν να εγγραφούν, όταν συσταθεί η ΕΑΦΦΕ, όσοι επαγγελματίες καλλιεργούν επαγγελματικά πάνω από 5 στρέμματα, ενώ για τις συγκροτημένες δομές θα πρέπει να καλλιεργούν τα μέλη τους τουλάχιστον 15 στέμματα.
Σκοπός της ΕΑΦΦΕ θα μπορούσε να είναι: H ανάδειξη και αξιοποίηση των Ελληνικών Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών. Η προώθηση της έρευνας, παραγωγής, διάθεσης και χρήσης τους, καθώς και των προϊόντων που προέρχονται από αυτά. Η διάδοση της τεχνογνωσίας και η συμβολή στην χάραξη Εθνικής πολιτικής για τα ΑΦΦΕ. Η δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης ΑΦΦΕ με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη της Ελληνικής υπαίθρου.
Ανάμεσα στους στόχους της ΕΑΑΦΕ μπορούν να είναι: Η προώθηση της παραγωγής και εμπορίας ΑΦΦ και συναφών προϊόντων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας, αλληλεγγύης και ενότητας των μελών σε όλη την Ελλάδα μέσω της μεταφοράς τεχνογνωσίας και ανταλλαγής εμπειριών και πρακτικών μεταξύ των μελών.
Η προώθηση του αρωματοτουρισμού στην Ελλάδα. Η δημιουργία επώνυμων-πιστοποιημένων προϊόντων. Η σύνδεση, συνέργεια και συνεργασία με επιστημονικά – ερευνητικά κέντρα και επαγγελματικές και άλλες οργανώσεις, φορείς κλπ. Η ανάδειξη και αξιοποίηση της ελληνικής αρωματικής χλωρίδας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η προώθηση της ιδέας και την ενεργή συμμετοχή για την προστασία της αυτοφυούς αρωματικής χλωρίδας από την ανεξέλεγκτη και παράνομη συλλογή και τη χρησιμοποίηση αυτοφυούς γενετικού υλικού σε ξένες χώρες.
πηγή