Η μεγάλη συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στον αποικισμό της Γαλλίας

Πώς οι αρχαίοι Έλληνας δημιούργησαν τις αποικίες στην Νότια Γαλλία; Στο ερώτημα απάντησαν ο Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής και Γενετικής Ανθρώπου του Τομέα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γενετικής Ανθρώπου, Αναστασία Κουβάτση παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, που αποδεικνύει τη μεγάλη συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στην περιοχή αυτή!

«Τολμηροί θαλασσοπόροι οι κάτοικοι της αρχαίας Φώκαιας υπήρξαν οι πρώτοι Έλληνες που επιχείρησαν μακρινά ταξίδια στην Κεντρική και Δυτική Μεσόγειο. Στο τέλος του 7ου αιώνα και χρησιμοποιώντας για τα ταξίδια τους τις ταχύτατες και θρυλικές πεντηκοντόρους αντί για τα στρογγυλά πλοία των Φοινίκων, ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς και αποικίες κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Μεσογείου με σκοπό τις εμπορικές συναλλαγές με μακρινούς προορισμούς στη Δύση.

Γύρω στο 600 π.Χ. οι ΄Έλληνες από τη Φώκαια ίδρυσαν την πόλη της Μασσαλίας κοντά στην εκβολή του ποταμού Ροδανού, όπου και η σημερινή πόλη της Μασσαλίας, και την Αλαλία το 570-560 π.Χ. στην Ανατολική ακτή της Κορσικής για να εξασφαλίσουν βάσεις για το εμπόριο με την Ισπανία και ακόμη μακρύτερα.

Λόγω όμως της θέσης της, η Μασσαλία, στο τέλος μιας σημαντικής εμπορικής αρτηρίας κατά μήκος του ποταμού Ροδανού, αναπτύχθηκε γρήγορα σε μια από τις μεγαλύτερες Ελληνικές αποικίες της Δυτικής Μεσογείου.
Εδώ, οι Φωκαιείς συνάντησαν, προέβησαν σε εμπορικές συναλλαγές και αλληλεπίδρασαν με τους ντόπιους Κελτο-Λιγουριανούς πληθυσμούς, στο εμπόριο του κρασιού, που παραγόταν από περίφημους αμπελώνες, όπως αποδεικνύεται από τους μεγάλους αμφορείς κρασιού που αποκάλυψαν οι ανασκαφές, που οι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής μετέφεραν με οργανωμένα δίκτυα διανομής κατά μήκος του Ροδανού ποταμού και των ακτών της Μεσογείου», αναφέρουν σχετικά.
Οι δύο επιστήμονες αποκαλύπτουν ότι λίγες πληθυσμιακές μελέτες έχουν διερευνήσει τη συμβολή απλοομάδων του χρωμοσώματος Υ των Ελλήνων στη διάδοση της γεωργίας από την Εγγύς Ανατολή προς τη Δυτική Μεσόγειο.Για τον σκοπό αυτόν, μελετήθηκε η γενετική σύσταση ατόμων που η καταγωγή τους είναι η Ιωνική Ελληνική πόλη Φώκαια με τη γενοτύπηση 66 γενετικών δεικτών του χρωμοσώματος Υ και συγκρίθηκε με αντίστοιχα αποτελέσματα από δείγματα που προέρχονται από τη Σμύρνη, την Ηπειρωτική Ελλάδα (Νέα Νικομήδεια, Σέσκλο/Διμήνι και Λέρνη/Σπήλαιο Φράχτη), την Ανατολία (Τουρκία), την Προβηγκία (Νότια Γαλλία), την Κορσική, τη χώρα των Βάσκων και την Ευρώπη.
Η σύγκριση αυτή στόχο είχε να διαπιστώσει τη γενετική συμβολή και διείσδυση του Ελληνικού αποικισμού στο σημερινό δημογραφικό πρότυπο της Νότιας Γαλλίας και της Κορσικής.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα της έρευνας
Ο στατιστικός έλεγχος της συχνότητας των απλοομάδων ανάμεσα στα 9 πληθυσμιακά δείγματα έδειξε ότι δεν υπάρχει σημαντική διάκριση ανάμεσα σε αυτά από τη Φώκαια και τη Σμύρνη, ενώ το δείγμα από τη Σμύρνη διέφερε σημαντικά από αυτό που προερχόταν από την Κεντρική Ανατολία και αυτό της Φώκαιας από τη Δυτική Ανατολία.
Η περαιτέρω στατιστική ανάλυση των 9 δειγμάτων, ανάλογα με τη γεωγραφική θέση (Ηπειρωτική Ελλάδα σε αντίθεση με την Ανατολία - Τουρκία) και τη γλώσσα/θρησκεία (Ελληνική / Χριστιανοί σε αντίθεση με Τουρκική/Μουσουλμάνοι) έδειξε ότι τόσο η γλώσσα/θρησκεία, όσο και η γεωγραφική θέση διακρίνουν τις διάφορες πληθυσμιακές ομάδες.
«Η υπο-απλοομάδα E-V13 έχει θεωρηθεί ότι αποτελεί τη γενετική υπογραφή των πρώιμων κατοίκων της εποχής του Χαλκού των Ελλήνων/Βαλκανίων ή της αποίκισης της Νότιας Ιταλίας από τους αρχαίους ΄Έλληνες.Είναι συνεπώς ενδιαφέρον ότι ποσοστό ίσο με 19,4% των δειγμάτων από τη Φώκαια και 12,1% από την περιοχή της Σμύρνης είχε γενετική σύσταση με την υπο-απλοομάδα E-V13, που χαρακτηρίζει την Ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ 3,9% των δειγμάτων από την Προβηγκία ήταν φορείς της απλοομάδας αυτής.
Η στατιστική ανάλυση εκτίμησης του ποσοστού επιμειξίας έδειξε ότι ποσοστό 17% των χρωμοσωμάτων της Προβηγκίας μπορεί να αποδοθεί στη γενετική συμβολή αποίκων από τις Ελληνικές πόλεις της Φώκαιας και της Σμύρνης και μηδενική (0%) συμμετοχή των κατοίκων της Κεντρικής ή Μεσογειακής Ανατολίας (Τουρκίας) στη γενετική σύσταση των σημερινών κατοίκων της Προβηγκίας.
Χρησιμοποιώντας μεγαλύτερο δείγμα από 368 άτομα που ζουν στην Προβηγκία και φέρουν Γαλλικά επίθετα, η στατιστική ανάλυση έδειξε ότι στην Ανατολική Προβηγκία η Ελληνική γενετική συμβολή είναι της τάξης του 12%, ενώ η αντίστοιχη τιμή για τη Δυτική Προβηγκία είναι 19%!», τονίζουν οι καθηγητές.
Άλλωστε, η Μασσαλία ήταν η μοναδική αρχαϊκή Ελληνική αποικία που ιδρύθηκε το 600 π.Χ. από τους Φωκαείς. Η αρχική αποικία ήταν μικρή, πιθανόν 12 εκτάρια, αλλά γρήγορα επεκτάθηκε κατά τον επόμενο αιώνα σε 40 εκτάρια. Κατά συνέπεια, ο αρχικός πληθυσμός της μπορεί να αριθμούσε από 1000 μέχρι και 1500 κατοίκους, γρήγορα όμως αναπτύχθηκε σε 5000 κατοίκους συμπεριλαμβανόμενης της μικρής ενδοχώρας της, που στη συνέχεια καλλιεργήθηκε σε μεγάλο βαθμό με αμπελώνες.
Αντίθετα, οι Επαρχίες του Var, Vaucluse και Bouche-du-Rhone περιλαμβάνουν μια έκταση 14.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου ο πληθυσμός της περιοχής θα μπορούσε να απαριθμεί 140.000 κατοίκους.Ακόμη, και με μια χαμηλότερη πυκνότητα το 600 π.Χ. γύρω από τη Μασσαλία, είναι πιθανόν ότι οι αυτόχθονες Λιγουριανοί μπορεί να αριθμούσαν τουλάχιστον 50.000 άτομα.
« Με βάση αυτή την εκτίμηση, θα μπορούσαμε να υπολογίσομε ότι κατ' ανώτατο όριο οι Έλληνες αποτελούσαν ποσοστό της τάξης του 10%, πολύ χαμηλότερο από αυτό που υπολογίστηκε (17%) με την DNA συμβολή από ΄Έλληνες.Ωστόσο, αυτή η αυξημένη εκτίμηση γενετικής συμβολής με την ανάλυση δεικτών του χρωμοσώματος Υ από τους ΄Έλληνες είναι σύμφωνη με τα πρόσφατα αποτελέσματα από τη γενετική σύσταση των κατοίκων της Σικελίας, όπου η γενετική συμβολή των Ελλήνων εκτιμήθηκε ότι είναι της τάξης του 37%», υπογραμμίζουν.
Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Ελληνική γυναικεία συμβολή, που υπολογίστηκε από δεδομένα ανάλυσης του μιτοχονδριακού DNA, είναι ελάχιστη στην Προβηγκία. Μια μελέτη του μιτοχονδριακού DNA στην περιοχή του Var έδειξε ότι μόνο ένα αμελητέο ποσοστό είχε Νεολιθική σύσταση (από την Εγγύς Ανατολή και κατά συνέπεια και από Έλληνες) στη γενετική σύσταση του μιτοχονδριακού DNA των κατοίκων της περιοχής!
Ιστορικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι οι ΄Έλληνες της Μασσαλίας, μεταξύ του 500 και 300 π.Χ., κατέλαβαν μια τεράστια περιοχή και δημιούργησαν δορυφορικούς εμπορικούς σταθμούς, οικισμούς και προπύργια - φρούρια.Αυτές οι δορυφορικές πόλεις-αποικίες αποτελούσαν ένα καλοσχεδιασμένο εμπορικό δίκτυο, και περιλάμβαναν τη Μόνοικος λιμήν (σημερινό Μονακό), τη Νίκαια, την Αντίπολη, την Ολβία και άλλες.
Οι ΄Έλληνες της Μασσαλίας συμμετείχαν, επίσης, με ένα μεγάλο δίκτυο εμπορικών συναλλαγών κατά το μήκος της Μεσογειακής ακτογραμμής και μέχρι του Ροδανού ποταμού, όπως αποδεικνύεται από αμφορείς οίνου και άλλα κεραμικά προϊόντα.
Τα γενετικά στοιχεία αυτής της μελέτης υποδεικνύουν ένα μοντέλο ασύμμετρης διείσδυσης γονιδιακής ροής από Έλληνες άνδρες στο αυτόχθονο Κελτο-Λιγουριανικό πληθυσμό της Προβηγκίας, ενδεχομένως λόγω διαφορικών πρακτικών ζευγαρώματος, π.χ. επιλεκτικό ζευγάρωμα γυναικών με τους υψηλού επιπέδου (elite) κυρίαρχους ΄Έλληνες ή λόγω της κυριαρχίας των κατοίκων της περιοχής από τους Έλληνες!
«H δημογραφική διαστρωμάτωση των Ελλήνων αποίκων σε σχέση με τους ντόπιους Κελτο-Λιγουριανούς κατοίκους της Νότιας Γαλλίας δείχνει ότι η Ελληνική γενετική συμβολή είναι της τάξης τουλάχιστον του 10%, γεγονός που ενδέχεται να οφείλεται στο επιλεκτικό ζευγάρωμα των ντόπιων και αυτόχθονων γυναικών της Προβηγκίας με τους υψηλού επιπέδου άνδρες-΄Ελληνες.
Εν κατακλείδι, μεγάλη ήταν η συμβολή των Ελλήνων, τόσο από την Ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και από τις ακτές της Μικράς Ασίας, στην ανάπτυξη του κοινωνικού και πολιτισμικού επιπέδου των κατοίκων της Δυτικής Ευρώπης μέσα από τις αποικίες τους στις ακτές της Μεσογείου (Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία) κατά τη διάρκεια της Αρχαϊκής Εποχής.
Η απλοομάδα E-V13 μπορεί να ιχνηλατήσει τη δημογραφική μετακίνηση των Ελλήνων - Ιώνων σε εμπορικές θέσεις - κλειδιά στη Νότια Γαλλία και την Κορσική που ήταν σημαντικές για την εισαγωγή και διάδοση της αμπελοκαλλιέργειας και της ελαιοκαλλιέργειας στη Δυτική Ευρώπη.
Με απλά λόγια, η επίδραση του Ελληνικού αποικισμού στη δημογραφική, κοινωνικό-οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της Δυτικής Μεσογειακής Ευρώπης της Αρχαϊκής εποχής, καθώς και την Κλασική εποχή ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη του αρχικού αποικισμού της Νότιας Γαλλίας από τους πρωτοπόρους αποίκους της Νεολιθικής εποχής», αποκαλύπτουν ο κ. Τριανταφυλλίδης και η κ. Κουβάτση!
Της Βένης Παπαδημητρίου, email: veni_veni_veni@yahoo.gr
© Typologos.com