Συνοπτικό χρονολόγιο αρχαίων πολιτισμών

Το παρόν άρθρο αναφέρεται συνοπτικά (κωδικοποιημένα) σε ιστορικά στοιχεία αρχαίων πολιτισμών οι οποίοι σχετίζονται έμμεσα ή άμεσα με την εξέλιξη του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού.


ΑΙΓΥΠΤΟΣ
περί το 3000 π.Χ. Ίδρυση τού αρχαίου κράτους των Φαραώ από τον βασιλέα

Μηνά (αιγυπτ. Mena, αναφέρεται από τον Ηρόδοτο ως Μην).Πρωτεύουσα: Μέμφις (πλησίον του Καΐρου). Θρησκεία:Λατρεία προσωποποιημένων δυνάμεων της φύσης, συνδεόμενη με συμβολική ζωολατρεία. Θεότητες: Πτα (Ptah, δημιουργός, θεός του φωτός και της αλήθειας) ο Ρα (ενσαρκωμένη δύναμη του Ηλίου, η οποία δημιουργεί και συντηρεί) η Νείτ (Neit ή Neith) ο Άμμων (Ammun θεός του Ουρανού) ο Όσιρις και η Ίσις. Ο Όσιρις συμβολίζει τη διαμάχη των ευμενών και δυσμενών για τον άνθρωπο φυσικών δυνάμεων, καθώς αποτυπώνεται στο θάνατο και ανάσταση της φύσης των όντων. Ο Όσιρις (θεός της ζωής) θανατώνεται από τον Τυφώνα (δαίμονας) αναζητείται από την σύζυγό του Ίσιδα και ο υιός αυτών ‘Ωρος νικά τον Τυφώνα. Όταν αναβιώνει ο Όσιρις, άρχει επί των ψυχών στο βασίλειο του Άιδη (η ταρίχευση – μουμιοποίηση γινόταν για την συνένωση του σώματος με την ψυχή). Απεικονίζεται ως ο ιερός ταύρος Άπις. Πολίτευμα: Δεσποτική βασιλεία (ή αιγυπτιακή χρονολογία ορίζεται εκ των δυναστειών οι οποίες βασίλευσαν στην χώρα, έτσι ή δ’ και ε’ δυναστεία χρονολογικά τοποθετείται το αργότερο περί το 2830 π.Χ) μεγάλη επιρροή των Ιερέων ιδίως από τον ιγ’ αιώνα – διαίρεση του έθνους σε τάξεις: Ιερέων, μαχίμων, γεωργών, τεχνιτών, ποιμένων – αποκλεισμός από τις επιδράσεις των ξένων. Πυραμίδες (τάφοι βασιλέων) οβελίσκοι, ιερογλυφικά γράμματα.
περί το 2300 π.Χ. Ιδρύεται το Μέσον κράτος (η ιβ’ δυναστεία περίπου το 2130 π.Χ η ιγ’ περίπου το 1930 π.Χ η ιη’ περίπου το 1530 — 1320 π.Χ). Οικοδόμηση του ναού του θεού Άμμονα στις Θήβες της Κάτω Αίγυπτου. Κατάκτηση της Νουβίας. Ο βασιλιάς Αμενεμχάτ Γ’ καλλιεργεί το Φαγιούμ, κατασκευάζει την λίμνη Μέρι (οι Έλληνες – Ηρόδοτος Β’ 101 – από παρανόηση ονόμασαν την λίμνη Μοίριδα) για προστασία από τις πλημμύρες του Νείλου και κτίζει μεγάλο ναό, τον Λαβύρινθο.
περί το 2000 π.Χ. Κατάκτηση της Αίγυπτου από τους σημιτικής καταγωγής Υκσώς (αιγυπτ. Hak Schasu βασιλείς των Ποιμένων, που σημαίνει τους προς ανατολάς νομαδικούς λαούς).
περί τό 1600 π.Χ. Έξωση των Υκσώς. Ίδρυση του Νέου κράτους (πρωτεύουσα Θήβες). Νουβία και Συρία (μέχρι τον Ευφράτη) υποτάσσονται στην Αίγυπτο από τους βασιλείς της ιη’ δυναστείας Θουτμώσι Γ’ (Thutmes) και Αμενόφι (Amenhotep).
περί τό 1500 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Αμενόφις.
περί το 1330 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Ραμσής Β’ ο μέγας (Sestu-Ra, αποκαλούμενος από τους Έλληνες Σέσοτρις) πολεμά τούς Χετίτες (Cheta) στην Συρία. Οικοδόμηση ναών στην Θήβα (τα σημερινά Καρνάκ και Λουξόρ).
μετά το 1200 π.Χ. Παρακμή της Αίγυπτου. Η Συρία γίνεται ανεξάρτητη – ιδρύεται στην Νουβία το κράτος της Μερόης.
671 π.Χ. Η Αίγυπτος υποτάσσεται στους Ασσύριους.
645 π.Χ. Ο Ψαμμήτιχος Α’ ανακτά την αυτονομία της Αιγύπτου. Πρωτεύουσα ή Σάις κοντά στο Δέλτα του Νείλου. Ακμάζει το εμπόριο με τους Φοίνικες και Έλληνες.
610 π.Χ. Ο Νεχώ επιχειρεί να ανοίξει διώρυγα μεταξύ του Νείλου και της Ερυθράς θάλασσας (περίπλους Αφρικής από τους Φοίνικες). Κατακτά την Συρία αλλά ηττάται από τους Βαβυλώνιους στο Καρχημίσιο κοντά στον Ευφράτη.
570 – 526 π.Χ. Ηγεμονεύει ο Άμασις ο οποίος είναι φίλος του Πολυκράτη της Σάμου. Ιδρύεται η Ναύκρατις αποικία των Ελλήνων.
523 π.Χ. Μάχη στο Πηλούσιο ο βασιλεύς των Περσών Καμβύσης υποτάσσει την Αίγυπτο.
ΒΑΒΥΛΩΝΙΟΙ ΚΑΙ ΑΣΣΥΡΙΟΙ
πριν το 3000 π.Χ. Η περί τον Ευφράτη χώρα είναι διηρεμένη σε πολλά μικρά ανεξάρτητα κράτη, συμπεριλαμβανομένου του βασιλείου των Σουμερίων και Ακκάδων (μη σημιτικής καταγωγής).
περί τό 2500 π.Χ. Εισβάλλουν από τον νότο οι σημιτικής καταγωγής Χαλδαίοι (Βαβυλώνιοι) και υιοθετούν τον πολιτισμό των υποταχθέντων.
περί το 2300 π.Χ. Η Βαβυλώνα (Babilu = Πύλη του Ιλού – εβραϊστί Babel) πλησίον του Ευφράτη ορίζεται ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους. Ανεγείρεται ο ναός του Βήλου (Bel). Ως γραφή χρησιμοποιείται η σφηνοειδής. Αστρονομία και αστρολογία ασκείται από τους ιερείς. Δημιουργείται πολυσχιδές σύστημα διωρύγων με σκοπό την διευθέτηση των υδάτων των ποταμών και την άρδευση κατά το θέρος. Ακμάζει το εμπόριο και ορίζεται ακριβές σύστημα μέτρων και σταθμών.
περί το 1792 π.Χ. Βασιλέας Χαμουραμπί πεθαίνει το 1750 π.Χ. Νόμοι του Χαμουραμπί.
περί τό 1300 π.Χ. Συστήνεται η Ασσυρία στο ίδιο κράτος πλησίον του ποταμού Τίγρη. Οι βασιλείς της Ασσυρίας υποτάσσουν την Βαβυλωνία. Ορίζεται ως πρωτεύουσα η Νινευί στον Τίγρη ποταμό (στα ερείπια της Μοσούλης).
περί το 850 π.Χ. Οι βασιλείς Ασουρνασιρπάλ και Σαλμανασάρ Β’ επεκτείνουν το κράτος στην Συρία και Μηδία.
περί τό 620 π.Χ. Το βασίλειο εξασθενεί λόγω της επιδρομής των Σκυθών.
606 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Νινευί από τους Μήδους (Κυαξάρης) και των επαναστατημένων Βαβυλωνίων (Ναβουπαλασάρ). Κατάλυση του βασιλείου της Ασσυρίας. Εμφάνιση του μύθου του Σαρδανάπαλου.
605 — 561 π.Χ. Βασιλιάς ο Ναβουχοδονόσορ (nabu-kudur-hussur). Ακμή του Βαβυλωνιακού κράτους. Καταστροφή της Ιερουσαλήμ και κατάκτηση Συρίας και Φοινίκης.
538 π.Χ. Άλωση της Βαβυλώνας από τον βασιλέα των Περσών Κύρο.
ΕΒΡΑΙΟΙ (ΙΟΥΔΑΙΟΙ, ΙΣΡΑΗΛΙΤΕΣ)

περί το 2000 π.Χ. Ο Αβραάμ πρώτος πατριάρχης & γενάρχης των Εβραίων (σημιτικής φυλής) από την Ουρ εγκαθίσταται στην χώρα Χαναάν. Πατριάρχης Ισαάκ – Ιακώβ και οι δώδεκα υιοί του.
περί το 1550 π.Χ. Επί Ιωσήφ η φυλή των Εβραίων μεταναστεύει στην Αίγυπτο.
περί το 1320 π.Χ. Μωυσής – έξοδος των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Οι δέκα εντολές δίδονται στον Μωυσή στο όρος Σινά. Θρησκεία: Μονοθεϊσμός λατρεία ενός θεού του Ιεχωβά (Jehobah). Απαγόρευση ομοιώματος του Θεού. Κατάκτηση της γης της επαγγελίας (την οποία υποσχέθηκε ο θεός στους Εβραίους) δηλαδή της Χαναάν ή Παλαιστίνης [εκ των κατοίκων Φιλισταίων (Pelischtim)] υπό την αρχηγία του Ιησού (Joshua) του Ναυή, χωρίς όμως την απόλυτη υποταγή των αρχαίων κατοίκων. Δώδεκα φυλές πλην της ιερατικής του Λευί. Κιβωτός της διαθήκης – Κριτές………..Σαμουήλ.
περί το 1000 π.Χ. Ο Σαούλ πρώτος βασιλιάς των Εβραίων.
περί το 980 π.Χ. Βασιλέας Δαυίδ. Ακμή του κράτους, η Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα.
περί το 950 π.Χ. Σολομώντας. Ανέγερση του ναού του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ.
περί το 930 π.Χ. Διαίρεση του βασιλείου λόγω σχίσματος των φυλών. Συστήνεται το βασίλειο του Ιούδα (πρωτεύουσα Ιερουσαλήμ) από τον Ροβοάμ υιό του Σολομώντα και το βασίλειο του Ισραήλ (πρωτεύουσα Σιχέμ, κατόπιν Σαμάρεια) υπό τον Ιεροβοάμ. Οι προφήτες Ηλίας (περί το 870 π.Χ) στο βασίλειο του Ισραήλ, Ησαΐας (περί το 700 π.Χ) & Ιερεμίας (περί το 600 π.Χ) στο βασίλειο του Ιούδα πολεμούν την ειδωλολατρία.
722 π.Χ. Άλωση της Σαμάρειας από τον βασιλέα των Ασσυρίων Σαργών (Sarrukin). Κατάλυση του βασιλείου του Ισραήλ. Μέρος του πληθυσμού μεταφέρεται αιχμάλωτο στην Ασσυρία και Μηδία.
586 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα, βασιλέα της Βαβυλωνίας. Πυρπόληση του ναού. Πολλοί θανατώνονται και οι επιζήσαντες μεταφέρονται αιχμάλωτοι στην Βαβυλώνα.
540 – 332 π.Χ. Οι Εβραίοι τελούν υπό την κυριαρχία των Περσών. Ο Κύρος επιτρέπει την επιστροφή στην Παλαιστίνη. Ανοικοδομείται ο ναός του Ιεχωβά το 514 π.Χ. επί Δαρείου Α’.
332 – 167 π.Χ. Οι Εβραίοι τελούν υπό Μακεδονική κυριαρχία (Μέγας Αλέξανδρος 332 – 337 π.Χ. – Πτολεμαίοι 323 – 198 π.Χ. – Σελευκίδες 198 – 167 π.Χ.).
167 – 130 π.Χ. Οι Μακκαβαίοι απελευθερώνουν τους Εβραίους (40ετής πόλεμος….αρχηγός ο ιερέας Ματταθίας και οι πέντε υιοί του – ο έκγονος Αριστόβουλος λαμβάνει τον βασιλικό τίτλο. Επί των ημερών των διαδόχων του προκαλούνται αντιμαχίες μεταξύ Φαρισαίων και Σαδουκαίων.
63 π.Χ. Ο Πομπήιος κατόπιν αίτησης των Φαρισαίων καθιστά υποτελείς τους Εβραίους στην Ρώμη.
40 π.Χ. Ο Ηρώδης αναγνωρίζεται ως βασιλεύς των Ιουδαίων (υποτελής στην Ρώμη) και πεθαίνει το 4 μ.Χ.
70 μ.Χ. Άλωση και καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο. Διασπορά των Εβραίων.
132 – 135 μ.Χ. Επανάσταση κατά των Ρωμαίων σκοτώνονται περισσότεροι από 500.000 Εβραίοι.
ΦΟΙΝΙΚΕΣ & ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΟΙ
πριν το 1500 π.Χ. Ακμή του εμπορίου των Φοινίκων, ιδιαίτερα της πόλης Σιδώνας. Θρησκεία: Βαάλ (ο θεός Bel των Βαβυλωνίων) Aschera (θεοί Baaltis, Belit των Βαβυλωνίων) ως θεότητες της ζωής, της γέννησης και της δύναμης της φύσης, ο δε Μολόχ (βασιλιάς Adartvn των Βαβυλωνίων) συμβολίζει τις δυνάμεις της καταστροφής – της φωτιάς και ταυτόχρονα είναι θεός του πολέμου και τέλος η Αστάρτη. Από την συνένωση των θεών Βαάλ και Μολόχ σε μία θεότητα προήλθε ο Μελκάρτ (βασιλιάς και πολιούχος της πόλης Τύρου).Πολίτευμα: Κληρονομική βασιλεία και στις πόλεις Γερουσία. Βιομηχανία: (υφαντική, βαφική, υαλοποιία, μεταλλευτική, μεταλλουργία, οικοδομική) και εμπόριο μέσω καραβανιών στο εσωτερικό μέχρι τον Ευφράτη και στην Μεσόγειο μέσω θαλάσσης. Θεμελίωση αποικιών στην Κύπρο, Ρόδο, Κρήτη, Σικελία, Μελίτη, παράλια της Ελλάδος, βόρεια παράλια της Αφρικής μέχρι την Βρεττανία (Κασσιτερίδες νήσους) και τις ακτές της Βόρειας θάλασσας (εμπόριο ηλέκτρου).
περί το 950 π.Χ. Ακμή της Τύρου υπό τον βασιλέα Ιράμ (Hiram) φίλο του Σολομώντα.

814 π.Χ. Κτίζεται από τους Τύριους η Καρχηδόνα (Karthada = νέα πόλη) πλησίον της σημερινής Τύνιδας.Πολίτευμα: Αριστοκρατική δημοκρατία με δύο γερουσίες η μία για γενικά θέματα και η άλλη για νομοθεσία, καθώς και δύοΣουφέτες (=δικαστές ή βασιλείς) οι οποίοι παραβάλλονται με τους βασιλείς της Σπάρτης. Η Εκκλησία των πολιτών επενέβαινε μόνο σε περίπτωση διχόνοιας των προηγούμενων αρχών. Παρακμή των πόλεων της Φοινίκης, επανειλημμένες κατακτήσεις από τους Ασσύριους.
606 π.Χ. Κατάκτηση από τους Βαβυλώνιους.
540 π.Χ. Κατάκτηση από τους Πέρσες.
332 π.Χ. Άλωση και καταστροφή της Τύρου από τον Μέγα Αλέξανδρο.
ΛΥΔΟΙ

Η Λυδία εκτεινόταν μεταξύ της Μυσίας (βόρεια) της Καρίας (νότια) ποταμοί: Έρμος (με παραπόταμο τον Πακτωλό) Κάϋστρος και στην Καρία ο Μαίανδρος πρωτεύουσα: οι Σάρδεις.
689 π.Χ. Βασιλιάς ο Γύγης, αρχηγός της δυναστείας των Μερμναδών. Εισβολή των κιμμερίων στην χώρα. Η χώρα τελεί για μικρό χρονικό διάστημα υπό τον έλεγχο των Ασσυρίων και κατόπιν επεκτείνεται στην Μυσία – Φρυγία μέχρι τον Ελλήσποντο. Ο Αλυάτης πολεμά τον βασιλέα της Μυδίας Κυαξάρη.
610 π.Χ Μάχη μεταξύ Αλυάττη και Κυαξάρη (έκλειψη σελήνης η οποία προβλέπεται από τον Θαλή τον Μιλήσιο). Ο ποταμός Άλυς ορίζεται ως όριο μεταξύ Λυδίας και Μηδίας. Πόλεμος κατά των Ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας – υποταγή της Σμύρνης. Συρρέουν μεγάλοι θησαυροί στις Σάρδεις.
Στον πίνακα του Φλαμανδού Willem de Poorter, ο Κροίσος επιδεικνύει στο Σόλωνα τα πλούτη του.
519 π.Χ. Ήττα και αιχμαλωσία του Κροίσου από τον Κύρο. Κατάλυση του Λυδικού κράτους.
ΙΝΔΟΙ – ΜΗΔΟΙ – ΠΕΡΣΕΣ
περί το 1600 π.Χ. Εγκατάσταση των Ινδών (Hindu) στην Ινδία, προερχόμενων από τις βορειοδυτικές περιοχές της Ασίας. Από το 1300 π.Χ. εξαπλώνονται στον ποταμό Γάγγη. Θεότητες: Ίνδρα ως ύψιστος θεός και κατόπιν ο Βράχμα (Brahma). Ιερά βιβλία οι Βέδες (Vedas) γραμμένα στην παλαιά ινδική γλώσσα (σανσκριτική). Επικά ποιήματα Μαχαβαράτα (Mahabharata) και Ραμαγιάνα (Ramajana). Δεκαδικό σύστημα. Διαίρεση του έθνους σε τέσσερις τάξεις από τις οποίες εξαιρούνται οι «Παρίες» ως παρείσακτοι. Υπεροχή της ιερατικής τάξης (Βραχμάνες) η οποία επιβάλλει τυραννικό πνευματικό καθεστώς.

περί το 520 π.Χ. Εμφάνιση του βασιλόπαιδα μεταρρυθμιστήΒούδα (Gautama Buddha) ο οποίος απορρίπτει τους παλαιούς αυστηρούς κανόνες και τις διακρίσεις των τάξεων, διδάσκοντας την αυταπάρνηση και την συμπάθεια. Η θρησκεία του (Βουδισμός) διώκεται από τους Βραχμάνους και αφού εξωθείται στο Ινδοστάν, κατόπιν διαδίδεται σε όλη την ανατολική Ασία. Οι Ινδοί παραμένουν εκτός της ιστορικής ανάπτυξης των άλλων εθνών.
περί το 830 π.Χ. Οι Μήδοι – κάτοικοι του δυτικού τμήματος του Ιράν υποτάσσονται στους Ασσύριους.Οι χώρες Βακτριανή – Παρθία – Υρκανία στην Κασπία θάλασσα, Αρεία – Δραγγιανή στο μεσαίο τμήμα, Σογδιανή μεταξύ Ώξου και Υαξάρτη, Περσίς – Καρμανία – Γεδρωσία – Αραχωσία – Παροπασανίδες αποτελούν τις λοιπές χώρες του οροπεδίου που εκτείνεται μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, της Κασπίας και Ερυθράς θαλάσσης μέχρι τα σύνορα της Ινδικής. Θρησκεία: Ζωροαστρισμός (Zarathustra).Ιερό βιβλίο Αβέστα (Avesta) – ανώτατος θεός Αουραμάζδα (Ahuramasda ή Ορμούζδ) ο οποίος ηγείται των αγαθών πνευμάτων και πολεμά κατά του Αγκρομαϊνγιού (Agromainjou ή Ahriman) ο οποίος ηγείται των κακών πνευμάτων. Οι ιερείς ονομάζονται Πέρσες Μάγοι. Λατρεία της φωτιάς η λάμψη της οποίας πιστεύεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα της νύχτας.
περί το 630 π.Χ. Οι Πέρσες κατακτούν το βασίλειο του Ελάμ (πρωτεύουσα τα Σούσα).
606 π.Χ. Ο Κυαξάρης βασιλιάς των Μήδων, καταστρέφει την Νινευί. Πρωτεύουσα τα Εκβάτανα (Hangmatana=τόπος συνάθροισης)Κατάκτηση ανατολικού Ιράν.
558-529 π.Χ. Κύρος βασιλιάς των Περσών, καταλύει το 550 π.Χ. το βασίλειο των Μήδων (τελευταίος βασιλιάς Αστυάγης) το 546 π.Χ. το βασίλειο της Λυδίας (Κροίσος) και το 540 π.Χ το βασίλειο της Βαβυλώνας. Υποταγή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
550-530 π.Χ. Ιδρύεται το μέγα Περσικό κράτος από τον Κύρο, που περιλαμβάνει όλα τα έθνη της δυτικής Ασίας.
529 π.Χ. Ο Κύρος σκοτώνεται στην μάχη κατά των Μασσαγετών.
529-522 π.Χ. Ο Καμβύσης (υιός του Κύρου) κατακτά την Αίγυπτο και πεθαίνει κατά την επιστροφή. Σφετερίζεται την βασιλεία ο μάγος Γαυμάτας ο οποίος φγονεύεται από τον υιό του Καμβύση. Τον θρόνο αναλαμβάνει ο Αχαιμενίδης.
521-485 π.Χ. Βασιλεύει ο Δαρείος ο Α’ υιός του Υστάσπη, ο οποίος καταστέλλει τις επαναστάσεις, αναδιοργανώνει το κράτος (επιγραφές των έργων του σώζονται στον βράχο Bakistana στην περσική – σουσιανή – βαβυλωνιακή γλώσσα) το διαιρεί σε είκοσι σατραπείες (Σούσα η κύρια πρωτεύουσα). Κατασκευή διώρυγας από τον Νείλο έως την Ερυθρά θάλασσα. Ιδρύεται ταχυδρομική υπηρεσία μεταξύ Σούσων και Σάρδεων για την μεταφορά των βασιλικών εντολών.
513 π.Χ. Εκστρατεία του Δαρείου κατά των Σκυθών (κατασκευή γέφυρας στον Βόσπορο και τον Ίστρο = Δούναβις).
500-494 π.Χ. Επανάσταση των Ιώνων. Καταστροφή της Μιλήτου.
493-490 π.Χ. Πόλεμος κατά των Ελλήνων – Διάδοχοι του Δαρείου: Ξέρξης Α’, Αρταξέρξης Α’ ο μακρόχειρ, Ξέρξης Β’ και Σογδιανός για 15 ημέρες, Δαρείος Β’ ο νόθος, Αρταξέρξης Β’ ο μνήμων, Αρταξέρξης Γ’, Αρσής, Δαρείος Γ’ ο κοδομανός.
330 π.Χ. Κατάλυση του Περσικού βασιλείου από τον Μέγα Αλέξανδρο.
_____________________________________________
Πηγή: “Χρονολογίαι της Παγκοσμίου Ιστορίας“, Γεωργίου Σωτηριάδου, Αθήναι 1909.
ΧΕΙΛΩΝ