Η Τροία μεταξύ Μιθριδάτη & Ρώμης

Ίλιον (Τροία) και άλλες αρχαίες πόλεις της εποχής
στην περιοχή της Ανατολίας (πηγή)
Γράφει ο Περικλής Δημ. Λιβάς
με βάση το δοκίμιο του Luis Ballesteros-Pastor Profesor Titular de Universidad de Sevilla Departamento de Historia Antigua Facultad de Geografía e Historia «Troy, between Mithridates and Rome»
[1] Η Τροία, λόγω του μυθικού της παρελθόντος, κατέστη βασικό σημείο αναφοράς για Έλληνες και μη κατακτητές, οι οποίοι επιθυμούσαν να επαναλάβουν τα κατορθώματα που περιγράφει οΌμηρος, συγκρινόμενοι με τους ήρωες.
Επιπλέον, από τον Ξέρξη έως τον Αντίοχο Γ´, η θυσία προς την Τρωάδα Αθηνά ήταν μια ιεροτελεστία η οποία εθεωρείτο υποχρεωτική για τους επίδοξους κατακτητές της Ασίας από την Ευρώπη ή το αντίστροφο. Παρόλο που η καταγωγή αυτής της τελετουργίας θα μπορούσε να συσχετιστεί με την τοποθεσία της πόλης στις παρυφές των δύο ηπείρων, πίστευαν ότι η θεά θα έπρεπε να δώσει την συγκατάθεσή της σε όποια εκστρατεία αποσκοπούσε στην επικυριαρχία σε κάποιο από αυτά τα δύο μέρη του κόσμου. Τα δύο μέτωπα των Μιθριδατικών πολέμων, δεν είχαν άγνοια για την αξία της επανάληψης των μυθικών ηρωικών επιτευγμάτων. Ο Μιθριδάτης και οι Ρωμαίοι εχθροί του, επιδίωξαν αμφότεροι να θεωρηθούν ευνοημένοι από την Θεά της Τροίας. 

Η Νίκη προσφέρει ένα αυγό στο φίδι που είναι τυλιγμένο γύρω από την στήλη που κρατά το ομοίωμα της Αθηνάς Παλλάδος, προστάτιδος της Τροίας. Μαρμάρινο Ρωμαϊκό αντίγραφο του 1ου μ.Χ. αιώνα, εκ του πρωτοτύπου της Ελληνιστικής εποχής (πηγή)
[2] Όπως στις περιπτώσεις Αλέξανδρου και Πύρρου, ο Μιθριδάτηςκαι οι Ρωμαίοι είχαν αμφίθυμη αντίληψη όσον αφορά στις προσωπικές τους σχέσεις με την Τροία. [(Ο Αλέξανδρος για παράδειγμα, απέβλεπε στην θεώρησή του ως νέος Αχιλλέας παρόλο που κατόπιν θα μπορούσε να θεωρηθεί απόγονος των Τρώων, επειδή η μητέρα του ήταν γόνος βασιλικής οικογένειας της Ηπείρου (Bosworth1988, 39 - Prandi 1990, 351).] Ο βασιλιάς του Πόντου φιλοδοξούσε να γίνει νέος Αλέξανδρος και πραγματικός φίλος των Ελλήνων (Για τον φιλελληνισμό του Μιθριδάτη, βλ. Mc Ging 1986, 89-108,Ballesteros-Pastor 1996, 402-416, 430-442, Ballesteros-Pastor 2006a)
Ωστόσο ο Μιθριδάτης ηγεμόνευσε σε λαούς οι οποίοι κατά παράδοση, είχαν βοηθήσει την αυλή του Πριάμου: Παφλαγόνες, Ενετούς, Χάλυβες, Σύριους και Αμαζόνες [Το Ποντικό βασίλειο περιελάμβανε την Παφλαγονία και την Ποντική Καππαδοκία, οι κάτοικοι των οποίων αποκαλούνταν Σύριοι. Ο Στράβων στα Γεωγραφικά XII κεφ. 3 19-27 κάνει εκτενή αναφορά για να δείξει ότι οι λαοί στα ανατολικά του ποταμού Άλυ είχαν εμπλακεί στον Τρωικό πόλεμο. Ο Μιθριδάτης κυριάρχησε επί της Θεμίσκυρας η οποία φέρεται ως πατρίδα των Αμαζόνων. Οι λαοί που ζούσαν πλησίον του ποταμού Θερμόδοντα, όπως οι Χάλυβες, αποτελούσαν μέρος του Ποντικού στρατού (Αππιανός Μιθριδάτειος 69)].
Πράγματι, ο Αππιανός αναφέρει τους Αχαιούς, με τους οποίους πολέμησε ο Μιθριδάτης στον Καύκασο, ως απογόνους των εχθρών της Τροίας. Για τους Ρωμαίους ίσχυε μια παρόμοια συνθήκη: διακήρυτταν την Τρωική καταγωγή τους, ενώ ταυτόχρονα οι Μιθριδατικοί πόλεμοι έμοιαζαν με μεγάλη σταυροφορία εναντίον των λαών της Ασίας που βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του Ποντικού βασιλέα.

Αυτή η αντίθεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης εμφανίζεται σε αρκετά σημεία των ιστορικών πηγών σχετικά με τους Μιθριδατικούς πολέμους, όπως για παράδειγμα η θεώρηση των ανατολίτικων στρατευμάτων ως υπόδουλων η πολυτέλεια του ρουχισμού και των όπλων η αταξία και η δυσκολία διοίκησης του στρατεύματος η ανανδρία των Ασιατών κλπ. Επιπλέον, ο Μιθριδάτης συχνά απεικονίζεται ως ηγεμόνας της Ανατολής. Οι Ρωμαίοι θαύμαζαν την γενναιότητα του Αχιλλέα σε τέτοιο βαθμό που ο Βιργίλιος στηνΑινειάδα περιγράφει τον Αινεία, ως υπερ Αχιλλέα. Επιπλέον, ο Αχιλλέας ήταν πολύ σημαντικός επειδή χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο του Αλέξανδρου, τον οποίον πολλοί Ρωμαίοι έσπευσαν να μιμηθούν. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε, ότι το Ελληνικό ιδεώδες ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το παρελθόν της Τροίας.
Ωστόσο, η Τρωική καταγωγή του Αινεία θα έπρεπε να συμβαδίζει με μια βαθειά Ελληνιστική Ρώμη, η οποία θα ήθελε να λογίζεται ως νέα Αθήνα. Με τον ίδιο τρόπο, ο Μιθριδάτης, απόγονος του Κύρου, ήθελε να θεωρείται υπερασπιστής της Ελληνικής κληρονομιάς.

Αρχαία Ρωμαϊκή προτομή του Βιργιλίου από τον τάφο του στην Νάπολι της Ιταλίας (πηγή)
[3] Η Τροία, όπως και άλλες πόλεις της Ασιατικής επαρχίας, περιήλθε στην κυριαρχία του Μιθριδάτη κατά τον πρώτο του πόλεμο με την Ρώμη (Νομίσματα που έφεραν απεικόνιση του Πήγασου, συνδέθηκαν με την κυριαρχία του Πόντου επί της Τροίας, αν και σαν αποδεικτικό στοιχείο δεν είναι ξεκάθαρο, Erskine 2001,238, n.59). Κατόπιν, όταν οι Ρωμαίοι ανάγκασαν τον Ποντιακό στρατό να αποχωρήσει, η πορεία του πολέμου οδήγησε δύο από τα στρατεύματα της αυτοκρατορίας, τουΦιμβρία και του Σύλλα, στην πόλη του Πριάμου. Αφού δολοφόνησε τον Βαλέριο Φλάκκο, ο Φιμβρίας εισέβαλε στην επαρχία και πολέμησε με τα Ποντιακά στρατεύματα. Κατά την διάρκεια των γεγονότων, έφθασε στην Τροία, όπου οι πολίτες είχαν αξιώσει την βοήθεια του Σύλλα. Υπάρχουν δύο εκδοχές της ιστορίας αναφορικά με την κατάκτηση της πόλης από τον Φιμβρία: ο Αππιανός και ο Κάσσιος Δίων από την μία, αναφέρουν αμφότεροι πως ο Φιμβρίας προσπάθησε να παραπλανήσει τους Τρώες ώστε να τον εκλάβουν ως φίλο τους, υπαινισσόμενος τους δεσμούς των Ρωμαίων με την πόλη. Από την άλλη, Στράβων και Τίτος Λίβιος, επιβεβαιώνουν ότι η πόλη του Πριάμου, κατελήφθη δια της βίας, μετά από εντεκαήμερη πολιορκία.
Σύμφωνα και με τις δύο παραδόσεις, η πόλη υπέστη καταστροφές και κάηκε μετά την είσοδο του Φιμβρία. Μόνο το άγαλμα της Αθηνάς ως εκ θαύματος απέφυγε την φωτιά. Λίγο αργότερα, ο Σύλλας  ανέλαβε τις λεγεώνες του Φιμβρία, ο οποίος είχε εγκαταλειφθεί από τους στρατιώτες του και είχε αυτοκτονήσει στην Πέργαμο. Ο Σύλλας προσπάθησε να εμφανιστεί ως ευεργέτης ης Τροίας, στην οποία δεν επιβλήθηκε κανένα πρόστιμο, ως αποζημίωση για τα δεινά που υπέστη και ως αναγνώριση της φιλίας των κατοίκων της με τους Ρωμαίους

Οδυσσέας και Διομήδης αρπάζουν το Παλλάδιο από την Τροία (κοκκινόχρωμη ζωγραφική σε οιχνοχόο που χρονολογείται γύρω στο 360 – 350 π.Χ. από την περιοχή της Καλαβρίας-πηγή)
[4] Το επεισόδιο αυτό, μπορεί να ιδωθεί από διαφορετικά πρίσματα.  Σε γενικές γραμμές, οι υπόλοιπες αναφορές προσπαθούν να υπογραμμίσουν την θετική στάση του Σύλλα όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τον όλεθρο που είχε προκαλέσει ο Φιμβρίας. Οι Τρώες θα έπρεπε να είχαν προτιμήσει την εύνοια της Αφροδίτης, από έναν στασιαστικό διοικητή.
Ωστόσο η πραγματική κατάσταση μπορεί να ήταν κάπως διαφορετική:  οι πόλεις της Ασίας, είχαν προγενέστερα αρνηθεί να βοηθήσουν τον ύπατο Βαλέριο Φλάκκο και πήραν την απόφαση να αντισταθούν στα Ρωμαϊκά στρατεύματα. Ακολούθως αυτές οι πόλεις κράτησαν παρόμοια στάση αναφορικά με τον Φιμβρία, ο οποίος κατέκτησε την Κύζικο και άλλες πόλεις, στις οποίες φέρθηκε άδικα προς εκφοβισμό των κατοίκων της επαρχίας. Η στάση της Τροίας, θα πρέπει να κατανοηθεί στο πλαίσιο μιας κοινής για όλες τις πόλεις της Ασίας, συμπεριφοράς εκείνης της εποχής, όπου ήταν πολύ καλά διαδεδομένος ο φόβος των αντιποίνων από την Ρωμαϊκή πλευρά της σύγκρουσης.Συνεπώς, η απόφαση των Τρώων δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας αντίστασης σε έναν απάνθρωπο στρατηγό. Ήταν μια ρεαλιστική στάση, επακόλουθο της προσπάθειας να παραμείνει η πόλη ασφαλής και αναμφίβολα νομιμόφρων, απέναντι στην ηγεσία του Σύλλα.

Προτομή, αντίγραφο πορτραίτου Ρωμαίου ευγενούς του 2ου αιώνα π.Χ. Πιστεύεται πως πρόκειται για το Λεύκιο Κορνήλιο Σύλλα (π. 138-78 π.Χ.), δικτάτορα της Ρώμης (πηγή)
[5] Η κατάκτηση της Τροίας από τον Φιμβρία παρουσιάζεται σαν ένα βίαιο γεγονός, κατά το οποίο, τα ιστορικά τείχη γκρεμίστηκαν και η πόλη κάηκε. Η αρχαιολογική έρευνα έχει επιβεβαιώσει το γεγονός, παρόλο που η αληθινή καταστροφή δεν μοιάζει τόσο εκτεταμένη[Πιθανόν οι πηγές να μεγαλοποίησαν την καταστροφή της πόλης από τον Φιμβρία, αν και η έκταση της φωτιάς επιβεβαιώνεται (Erskine2001)]. Το πιο ενδιαφέρον για εμάς είναι η αναφορά στην διάσωση του Παλλάδιου της Τροίας, ξύλινου αγάλματος της Παλλάδος Αθηνάς, πολιούχου της Τρωάδος. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μοίρας προμήνυμα για τον Φιμβρία, επειδή η θεά που θα αναγνώριζε τον κατακτητή της Ασίας, έστρεψε την πλάτη της προς αυτόν, προδιαγράφοντας το μοιραίο τέλος της περιπέτειάς του. Είναι ξεκάθαρο ότι η βασική πηγή για την προοπτική αυτή, είναι τα απομνημονεύματα του Σύλλα, καθώς ο απόλυτος άρχων προσπάθησε να υπογραμμίσει την χρησιμότητα της στάσης του, σε αντιπαραβολή με την σκληρότητα του αντιπάλου του. Ο Σύλλας προσπάθησε να επισκιάσει την δόξα του Φιμβρία, ο οποίος ήθελε να θεωρηθεί ικανότερος του Αγαμέμνονα, καθώς είχε πετύχει σε έντεκα ημέρες ότι χρειάστηκε δέκα χρόνια να ολοκληρώσει ο γιός του Ατρέα.
[6] Ο Σύλλας, έχοντας νικήσει τον Μιθριδάτη, ήθελε επίσης να εμφανιστεί ως ο μελλοντικός κυρίαρχος της Ασίας: αυτό θα πρέπει να ήταν ένας ακόμη λόγος για την εξάπλωση της ιστορίας του θαύματος της Αθηνάς. Η διάσπαρτη προπαγάνδα, που ταύτιζε τον στρατηγό με τον ομηρικό θρύλο, στο πρόσωπο ενός νέου Αγαμέμνονα. Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τον Granius Licinianus η συνάντηση Σύλλα και Αρχέλαου δεν πραγματοποιήθηκε στο Δήλιον αλλά στην Αυλίδα, την περιοχή από την οποία είχε αποπλεύσει ο στόλος των Αχαιών για την διάσωση της Ελένης. Ο Αγησίλαος είχε προσφέρει μια εξευμενιστική θυσία πριν κινηθεί προς την Ασία, από το ίδιο αυτό λιμάνι που είχαν ξεκινήσει και άλλες ναυτικές επιχειρήσεις. Οι Ρωμαίοι γνώριζαν το λιμάνι της Αυλίδος: το είχε επισκεφθεί ο Αιμίλιος Παύλος το 167 π.Χ. Καθώς ο Σύλλας είχε βλέψεις να θεωρηθεί ένας νέος Αγαμέμνων, ήταν ξεκάθαρο ότι θα επιθυμούσε να παρουσιάσει τον Φιμβρία, ώς αρνητικό ομόλογο του ηγέτη των Αχαιών.

Ο Αινείας νικά τον Τόρνο_απόσπασμα από την Αινειάδα_πίνακας του Luca Giordano
[7] Ο Σύλλας έπρεπε να ήταν ευνοϊκός προς την πόλη της οποίας προστάτιδα ήταν η Αφροδίτη και συνάμα πατρίδα του Αινεία, προπάτορα των ιδρυτών της Ρώμης. Αυτός ο στρατηγός, ο νέος Ρωμύλος όπως ισχυριζόταν, δεν δίστασε να απαλλάξει την Τροία από κάθε ποινή μιας και αυτή η πόλη είχε προσφέρει δόξα και τιμή στην πάλαι ποτέ ταπεινή καταγωγή της Ρώμης, τις ίδιες απαρχές των οποίων την σημασία, πάσχιζε να φθίνει η Ποντική προπαγάνδα. Είναι σημαντικό ότι η συνάντηση του Σύλλα με τον Μιθριδάτη, έλαβε χώρα στην Δάρδανο, πόλη που σύμφωνα με την μυθολογία, είχε ιδρυθεί από προγόνους του Έκτορα και του Αινεία, που συνιστούσαν τον ακρογωνιαίο λίθο στην γενεαλογία των Τρώων. Η Δάρδανος είχε ανακηρυχθεί ελεύθερη από την Συνθήκη της Απάμειας, εξαιτίας της σχέσης της με τους Τρώες. Ο Σύλλας μπορούσε να παραλληλίσει την συμπεριφορά του απέναντι στην Τροία, με αυτή του Αλέξανδρου: ο ανθύπατος, στην πραγματικότητα είχε πολεμήσει εναντίον βάρβαρων φυλών που θα μπορούσαν να συσχετισθούν με τους Θράκες, οι οποίοι υποτάχθηκαν από τον Μακεδόνα βασιλιά.
[8] Από μια διαφορετική οπτική γωνία, η εξήγηση του Αππιανού έρχεται σε αντίθεση με την εποποιία της Ρωμαϊκής παρουσίας στην Τροία, εκείνη την εποχή. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια ιστοριογραφική τάση, εχθρική προς την Ρώμη. Είναι αλήθεια ότι ο Φιμβρίας κατέλαβε τεχνηέντως την πόλη, το οποίο θα μπορούσε να θυμίζει τα κατορθώματα του πανούργου Οδυσσέα. Ωστόσο, το αληθινό νόημα της ιστορικής πηγής του Αππιανού, θα μπορούσε να είναι διαφορετικό, εφόσον επονομάζει τον Φιμβρία, δόλιο. Πιθανόν υποσχέθηκε φιλία [(amicitia, ένα είδος πολιτειακής φιλίας μεταξύ της Ρώμης και κάποιου άλλου έθνους που θα χαρακτηριζόταν από μια πελατειακή σχέση των εμπλεκομένων (Marcus Tullius Cicero De AmicitiaSections)] στους Τρώες, οι οποίοι πείστηκαν από τις κολακευτικές υποσχέσεις του. Αλλά ο Φιμβρίας δεν κράτησε τον λόγο του και έπραξε σαν να συμμετείχε στην προπαγάνδα του Μιθριδάτη εναντίον της Ρώμης.
Αυτή η συμπεριφορά, αντικρούει την πίστη των Ρωμαίων σε έντιμες πολεμικές μεθόδους συγκριτικά με τις παραπλανήσεις και τα στρατηγήματα που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες. Ο Αππιανόςαποκαλύπτει επίσης ότι ο Φιμβρίας αναφέρθηκε ειρωνικά στην φιλία μεταξύ Τροίας και Ρώμης. Αυτή η φράση θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι σύμφωνα με την πηγή του Αππιανού, ο Φιμβρίας δεν πίστευε σε κάποια τέτοιου είδους φιλία: απλά την χρησιμοποίησε για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Τρώων. Επιπλέον, ο Αππιανός σχολιάζει εκτενώς ότι ο Φιμβρίας δεν σεβάστηκε αυτούς που είχαν καταφύγει στο ιερό της Αθηνάς: συνεπώς η στάση των Ρωμαίων ήταν παρόμοια με αυτή των οπαδών του Μιθριδάτη στα συμβάντα των Εφεσίων Εσπερινών
[9] Σχετικά με την εκπληκτική διάσωση του αγάλματος της Αθηνάς, ο Αππιανός αναφέρει ότι αυτό το θαύμα δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί, εφόσον Οδυσσέας και Διομήδης είχαν μεταφέρει εκτός πόλης το είδωλο της θεάς πάνω από χίλια χρόνια νωρίτερα. Αυτό το σχόλιο, επίσης, μοιάζει να προέρχεται από ιστορική πηγή που εχθρευόταν την Ρώμη: Η Αθηνά, δεν θα μπορούσε να είναι ευμενής απέναντι στο Σύλλα, τον Φιμβρία η οποιονδήποτε άλλο Ρωμαίο διαψεύστηκε όταν μιλούσε για θαύματα ευνοϊκά προς τους σκοπούς του. Το αυθεντικό Παλλάδιο δεν βρισκόταν στο Ίλιον και επομένως το άγαλμα που διασώθηκε θαυματουργικά, ήταν στην καλύτερη περίπτωση ένα απλό αντίγραφο.

Προτομή του Σκιππίωνα του Πρεσβύτερου, από το μουσείο Πούσκιν στην Μόσχα (πηγή)
[10] Υπάρχουν πολλές συνάφειες ανάμεσα στην παρατήρηση του Αππιανού και την αντι Ρωμαϊκή προπαγάνδα. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι κάποιοι προφήτες αντίθετοι στην Ρωμαϊκή κυριαρχία είχαν προαναγγείλει ότι η Αθηνά θα ήταν η μελλοντική εκδίκηση της Ασίας και της Ελλάδος, εξαιτίας των δοκιμασιών που επιβλήθηκαν από τους Ρωμαίους. Κατά την διάρκεια των πολέμων μεταξύ της Ρώμης και του Αντίοχου Γ´, οι Αιτωλοί είχαν προγενέστερα διασπείρει αυτά τα λεγόμενα, τα οποία πιθανόν περιπλέχθηκαν με την προπαγάνδα του Μιθριδάτη.
Όπως προτείνει η Marta Sordi, η θυσία του Σκιπίωνα του Αφρικανούπρος την Τρωάδα Αθηνά, ίσως ήταν ένα είδος εξαγνιστικής τελετής για τον θρίαμβο των Ρωμαίων στην Ασία. Ίσως, η διάδοση ενός θαύματος της Αθηνάς, ευνοϊκό για τον Σύλλα, εξυπηρετούσε την πρόθεση του να περιορισμούν οι συνέπειες της διασποράς των οιωνών εκ μέρους του βασιλιά του Πόντου. Κατά τον Γ´ Μιθριδατικό Πόλεμο, η Αθηνά εμφανίστηκε στον ύπνο των Τρώων, λέγοντας ότι είχε βοηθήσει τον λαό της Κυζίκου εναντίον της πολιορκίας του Μιθριδάτη. Πολύ πιθανό η κατασκευή ενός ιερού ναού στο όνομα της Αθηνάς από τον Πομπήιο μετά την εκστρατεία του στην Ανατολή, να μην ήταν και αυτή συμπτωματική (Σε εκείνο το ιερό εκτέθηκε η επιγραφή που περιέγραφε τα κατορθώματα του Πομπήιου στην Ανατολή Plin. HN 7.26.97; Diod. Sic. 40.4)
[11] Οι Αιτωλοί θα πρέπει επίσης, να επέδειξαν εμμονή, σχετικά με τον μύθο του Παλλάδιου και του Αιτωλού Διομήδη, ο οποίος είχε με αυτόν τον τρόπο συσχετισθεί με την εχθρότητα προς την Ρώμη. Από την μία πλευρά ο Διομήδης ήταν απόγονος του Αινεία στην Ιλιάδα: οι δύο ήρωες συμμετείχαν σε μονομαχία κατά την οποία ο Αχαιός βασιλιάς τραυμάτισε τον απόγονό του και την θεά Αφροδίτη. Από την άλλη, η κλοπή του Παλλάδιου, αποδεικνύει ότι οι Τρώες δεν θα μπορούσαν να είχαν μεταφέρει το είδωλο της Αθηνάς στην Ιταλία. Το Παλλάδιο θα έπρεπε να λογίζεται ως σύμβολο παγκόσμιας δύναμης και συνεπώς ήταν πολύ σημαντικό για την Ρώμη να φαίνεται ότι κατείχε το αυθεντικό σύμβολο της Τρωάδος Αθηνάς, κάτι που θα επιβεβαίωνε επίσης, την Τρωική καταγωγή της πόλης.
Επιπλέον ο Διομήδης, είχε συνδεθεί με την αντίθεση προς την Ρώμη, από τον 4ο αι. π.Χ. : αυτός ο ήρωας ήταν το υποτιθέμενο ιδρυτικό τεκμήριο κάποιων λαών της Ιταλίας και ελληνικών αποικιών, κάτι το οποίο τους προσέδιδε ένα ένδοξο παρελθόν. Υπήρχε πράγματι μια παράδοση που ήθελε τον Διομήδη, ιδρυτή του ιερού του Λαβινίου, το οποίο συνδεόταν με τα Τρωικά θεμέλια της Ρώμης.

Αφού κυρίευσε την Τροία ο Ηρακλής, πολύ πριν από τον Τρωικό Πόλεμο, ετοιμάζεται να σκοτώσει τον Λαομέδοντα, βασιλιά της Τροίας, ο οποίος προκάλεσε την οργή του ήρωα αθετώντας την υπόσχεσή του προς αυτόν να του παραχωρήσει τα άλογα που είχε λάβει δώρο από τον Δία, αφού πρώτα έσωζε την κόρη του Ησιόνη, από την θυσία κατά την οποία ο Λαομέδοντας θα την προσέφερε ως γεύμα στο θαλάσσιο τέρας που είχε στείλει ο Ποσειδώνας στην πόλη του, για να τον εξευμενίσει (πηγή)
[12] Με τον τρόπο που η Ποντιακή προπαγάνδα θα μπορούσε να ευνοηθεί από τις προφητείες που φανέρωναν το θυμό της Αθηνάς για την Ρώμη, αυτό το χωρίο του Αππιανού, μας αποκαλύπτει πώς ο Μιθριδάτης ή οι υποστηρικτές του, θα μπορούσαν να έχουν εμείνει στην σημασία του θρυλικού Διομήδη. Δεν έχουμε γίνει μάρτυρες κάποιας ξεκάθαρης  αφομοίωσης αυτού του ήρωα από τον Μιθριδάτη ΣΤ´τον Ευπάτορα, αλλά αμφότεροι μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά: ο νικητής της αρματοδρομίας κατά τους επιτάφιους αγώνες προς τιμήν του Πάτροκλου, θα μπορούσε να συγκριθεί με τον πλέον επιδέξιο ηνίοχο μεταξύ των αρχαίων βασιλιάδων. Ο Διομήδης λατρεύθηκε από τους Ενετούς της Ιταλίας και ο Μιθριδάτης ηγήθηκε των Ενετών που ζούσαν στην Μαύρη Θάλασσα [Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν επίσης κάποιους Ενετούς πλησίον της Ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας, οι οποίοι πολεμήθηκαν από τον Σύλλα (Αππιανός Μιθριδάτειος 55)]
Ο βασιλιάς του Πόντου, ο οποίος ευνοήθηκε από τους Αθηναίους, θα μπορούσε επίσης να εμφανιστεί ως προστατευόμενος της Αθηνάς, τιμωρού της Ασίας σχετικά με την απληστία των Ρωμαίων, για εξουσία και πλούτο. Με τον τρόπο που ο Ηρακλής κατέκτησε την Τροία, ο Μιθριδάτης, ως νέος Ηρακλής, έγινε κυρίαρχος της πόλης του Πριάμου[Υπήρχαν Ποντικά νομίσματα που απεικόνιζαν την θεά Αθηνά  (Imhoof-Blumer 1912, 176-177) αν και δεν είναι δυνατόν να διευκρινιστεί αυτός ο συμβολισμός. Έχει προταθεί όπως ο εν λόγω βασιλιάς έπρεπε να ταυτίζεται με τον Τήλεφο, γιο του Ηρακλή και ιδρυτή της Περγάμου.].
[13] Η αφήγηση του Αππιανού για την κλοπή του Παλλάδιου από τον Διομήδη, μπορεί επίσης να σχετίζεται με την σπουδαιότητα αυτού του ήρωα, σε κάποιους κύκλους αντίθετους με τον Αύγουστο. Ο Ιούλιος Αντώνιος, γιός ενός μέλους της τριανδρίας, έγραψε ένα επικό ποίημα σε δώδεκα βιβλία τιτλοφορούμενο ως Διομήδεια, το οποίο προφανώς ασκούσε κριτική στην διακυβέρνηση του Αυγούστου (Coppola 1990b. Το μοναδικό μας τεκμήριο είναι μια φράση του Pseudo Akron, Hor. Od. 4.2.33: Heroico metro Diomedias duodecim libros scripsit egregios,praeterea et prosa aliquanta). Αυτό το ποίημα αντανακλούσε την κριτική τάση που είχε ευρύτατα διαδοθεί και ενέπνευσε άλλα ομότιτλα ποιήματα, τα οποία δεν διασώθηκαν. Η σπουδαιότητα του Διομήδη για την αντιΡωμαϊκή και αντιαυγουστιανή προπαγάνδα, μπορεί να είχε προκαλέσει διαφορετικές ερμηνείες στις σχετικές αφηγήσεις, με θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο για τον ήρωα: για παράδειγμα, στην Αινειάδα, ο Διομήδης αναγνωρίζει την υπεροχή του Αινεία και η Αθηνά φανερώνει τον θυμό της για την κλοπή του ειδώλου της, πράξη η οποία για τους θνητούς δεν ήταν δυνατόν να μείνει ατιμώρητη από την θεά [Παρ᾽ όλα αυτά, ο Βιργίλιος παρουσιάζει τον γέροντα Διομήδη, ως ειρηνικό και σοφό ήρωα. Πράγματι, ο Αύγουστος πρέπει να είχε απεικονιστεί σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του Διομήδη, βλ. Landwehr 1992, 123-124)].

Ο Οδυσσέας και ο Διομήδης κλέβουν το Παλλάδιο από την Τροία_Απουλιανός ερυθρόμορφος οινοχόος_350 π.Χ_μουσείο Λούβρου
Σε αυτό το έργο, ο Βιργίλιος συγκρίνει την δόξα του Νίσου και του Ευρύαλου, με την προδοσία του Διομήδη και του Οδυσσέα, όταν πήγαν να κλέψουν το άγαλμα της Αθηνάς Όπως διαβεβαιώνει ο Coppola, ηΔιομήδεια του Αντώνιου  πρέπει να ήταν κάτι αντίστοιχο της Αινειάδος, μια παραλλαγή του επίσημου μύθου. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με μια εκδοχή του μύθου, το αυθεντικό Παλλάδιο είχε προφυλαχθεί από Αθηναίους Αυτό πρέπει να ήταν. ζήτημα τιμής για την πόλη που προστάτευε η θεά, μια πόλη που κατηγορήθηκε για αχαριστία από ηγέτες των Ρωμαίων όπως ο Σύλλας και ο Καίσαρας και η οποία αντιθέτως καλοδέχτηκε τον Μιθριδάτη και τον Μάρκο Αντώνιο.
[14] Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε, ποια θα μπορούσε να είναι η πηγή του Αππιανού αναφορικά με αυτό το επεισόδιο. Φαίνεται αναμφίβολα ότι προήλθε από έναν συγγραφέα με κριτική στάση απέναντι στην Ρώμη. Θα ήταν υπερβολή να τον χαρακτηρίζαμε αντιΡωμαίο, επειδή δεν γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό υπήρχαν συγγραφείς μέσα στην αυτοκρατορία που μπορούσαν ελεύθερα να υποστηρίξουν ότι επιθυμούσαν, το τέλος της Ρωμαϊκής υπεροψίας. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ωστόσο, ότι ο Αύγουστος ανέχτηκε κάποιες αντικαθεστωτικές ομάδες. Όμως, ανάμεσα στους πιθανούς συγγραφείς αυτών των ομάδων, είναι δύσκολο να βρούμε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο: ο Στράβων αποτελεί μια επιλογή, καθώς έγραψε για τον Φιμβρία μολονότι δεν εξέφρασε κάποια άποψη για το Παλλάδιο, ενώ παράλληλα υπογράμμισε την ευεργετική συμπεριφορά του Αυγούστου προς την Τροία [(Strab. 13.1.27. Για την σχέση του Στράβωνα με τους κύκλους που αντιτίθενται στην Αυγουστιανή Ρώμη.Η επιρροή του Στράβωνα ως πηγή του Αππιανού, υποστηρίχθηκε από τον Mastrocinque 1999)] Μια άλλη επιλογή, είναι ο Μητρόδωρος ο Σκήψιος, ο οποίος αναφέρεται πάντα ανάμεσα στους προγενέστερους ιστορικούς του βασιλείου του Πόντου, αν και έχουμε ελάχιστες ενδείξεις αναφορικά με το πρόσωπό του και πολύ λιγότερες ακόμη, σχετικά με το έργο του. Ο Μητρόδωρος πρέπει να είχε διαβαστεί από τον Τιμαγένη, αλλά δεν έχουμε στην διάθεσή μας κάποιο απόσπασμα του τελευταίου που να αφορά στην ιστορία του Μιθριδάτη. Προτείνω μια διαφορετική υπόθεση: η πηγή που αναζητάμε θα μπορούσε να είναι ο βασιλιάς Ιόβας Β´ της Μαυριτανίας (King Juba II of Mauretania) Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για την πρόταση αυτού του συγγραφέα: ο Ιόβας σαφώς θα μπορούσε να εμπλέκεται στους αντικυβερνητικούς κύκλους στην Ρώμη εξαιτίας προσωπικής του εμπειρίας: ήταν γιός Πομπήιου βασιλιά, με αρχαία γενεαλογία και βρέθηκε ώς όμηρος στην Ρώμη, όπου συνάντησε αρκετούς αντιτιθέμενους στην διακυβέρνηση του Αυγούστου, όπως ήταν ο Ασίνιος Πόλλιος (Asinius Pollio) και ο Τιμαγένης (Για τις επιρροές που μπορεί να δέχτηκε ο Ιόβας στην Ρώμη, βλ. Roller 2003, 65-72)

Ο Ιουγούρθας αλυσοδεμένος προ του Σύλλα
Επίσης, παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Σελήνη Β΄, κόρη του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας Ζ´ και στερήθηκε το προγονικό του βασίλειο, το οποίο μετετράπει σε Ρωμαϊκή επαρχία (Roller 2003, συγκεκριμένα 84-90, 100) Ο Ιόβας έγραψε για τον Α´ Μιθριδατικό Πόλεμο, όπως σημειώνει ο Πλούταρχος στο έργο του για την εκστρατεία του Σύλλα στην Ελλάδα. Το απόσπασμά του, προσφέρει μια αποκλίνουσα άποψη αναφορικά με την ιστοριογραφική παράδοση της οποίας η πλέον αντιπροσωπευτική ήταν τα απομνημονεύματα του Σύλλα  [(FGrH 275 F 27 apud Plut. Sull.16.4; Roller 2003, 168-169. Αυτό το απόσπασμα δυσφημεί Αύλο Γαβίνιο (Aulus Gabinius) (cos. 58) τον λεγάτο που στάλθηκε από την Ρώμη να τερματίσει τον Β´ Μιθριδατικό Πόλεμο και τον ίδιο Ρωμαίο που νίκησε τον Αρχέλαο, παππού του βασιλιά της Καππαδοκίας, ο οποίος κυβέρνησε στην Αίγυπτο για έξι μήνες  (Strab. 12.3.34)] Επιπλέον ο Ιόβας πιθανόν να αποτέλεσε μια από τις πηγές που χρησιμοποίησε ο Πομπήιος Τρóγος αναφορικά με τον Μιθριδάτη. Αυτό συνάγεται κυρίως από το απόσπασμα που εξιστορεί τον λόγο του βασιλιά του Πόντου, το οποίο διασώθηκε στην κυριολεξία του από τον Ιουστίνο. Σε αυτή την ομιλία υπάρχει ένας παθιασμένος έπαινος προς τον Μασσινίσα (βλ. σχετικό άρθρο) και μια απροσδόκητη υπεράσπιση του Ιουγούρθα η οποία δεν θα είχε κανένα νόημα, αν θεωρήσουμε ότι ο Μιθριδάτης απηύθυνε στομφώδες κήρυγμα σε ένα από τα στρατεύματα της Ασίας. Ο Τρόγος κάνει αναφορά στην εξευτελιστική παρουσία του Ιουγούρθα στον θρίαμβο του Γάιου Μάριου, επειδή πιθανόν η πηγή του, ο Ιόβας, ενθυμήθηκε  την προσωπική εμπειρία από τα παιδικά του χρόνια, όπου είχε υποχρεωθεί να παρελάσει ανάμεσα στους φυλακισμένους του Καίσαρα.

Προτομή του βασιλέα Ιόβα Β’ της Μαυριτανίας 25-23 π.Χ.(πηγή)
[15] Ο Τρόγος φαίνεται να είχε χρησιμοποιήσει τον Ιόβα ώς ιστορική πηγή και σε άλλα αποσπάσματα του έργου του. Και οι δύο συγγραφείς ήταν βάρβαροι (Αφρικανός, Γαλάτης) με βαθιά γνώση της Ελληνικής κουλτούρας. Αναλογίες, μπορούν να βρεθούν σε αρκετές εκφράσεις στον λόγο του Μιθριδάτη και σε φράσεις στην Επιτομή του Ιουστίνου, ενώ στα περιεχόμενα αυτής της εργασίας, μπορούμε να βρούμε ενδείξεις για αυτήν την υπόθεση. Ο Τρόγος είναι η μοναδική πηγή για αρκετά συμβάντα στην ιστορία της Καρχηδόνας, όπως για παράδειγμα, η ιστορία του Μάλχου η αναφορά στους Καρχηδόνιους περί απότισης τιμής στους Νουμιδίους (Just. Epit. 19.1.3-5) και τουλάχιστον δύο αποσπάσματα στην Επιτομή, στα οποία μπορούμε να ανιχνεύσουμε την οπτική γωνία ενός Αφρικανού ο οποίος μάλλον δεν ήταν Καρχηδόνιος
Οι βασιλιάδες της Νουμιδίας είχαν μακρά παράδοση ως ιστοριογράφοι, το οποίο σημαίνει ότι μπορεί να έδωσαν στον Ιόβα πληροφορίες, άγνωστες σε άλλους συγγραφείς. Για παράδειγμα, το όνομα του Μάλχου που αναφέρει ο Τρόγος, μπορεί να είναι η Λατινική μεταγραφή του Καρχηδονιακού όρου «milik»: έτσι, η λέξη φανερώνει την χρήση βιβλίων γραμμένων στην Καρχηδονιακή γλώσσα, τα οποία δεν έχουν διασωθεί (Για την μεταγραφή του ονόματος του Μάλχου, βλ. Krings1998, 37 with n. 8, αν και αυτός ο μελετητής διαψεύδει μια τέτοια αναγνώριση. Για τον Ιέμψαλο και τα Καρχηδονιακά βιβλία του, βλ.Matthews 1972; Roller 2003, 27, 68, 159.). Ο Τρόγος πρέπει να άντλησε από τον Ιόβα, πληροφορίες σχετικά με τα όρια της Οικουμένης. Αυτός ο βασιλιάς θα μπορούσε παρομοίως, να ήταν για τον Τρόγο, μια πολύ καλά ενημερωμένη πηγή αναφορικά με την ιστορία των Πάρθων, όπως πρόσφατα προτάθηκε από τον Josef Wolski. Ο Ιόβας εκπόνησε επίσης μια πραγματεία με τίτλο Libyka, η οποία προσέφερε σημαντικές πληροφορίες για την Μαυριτανία (Για το έργο αυτό, βλ.Roller 2003, 183-211) και ίσως χρησιμοποιήθηκε σαν πηγή σχετικά με την εκστρατεία του Σερτώριου και τον τάφο του Ανταίου στην σημερινή Ταγγέρη (Tingis)  {βλ. Rebuffat 1999. Ο Πλούταρχος (Sert. 9.6) δεν κάνει σαφή αναφορά στον Ιόβα ως πηγή του, αν και αυτός ο βασιλιάς θα πρέπει να ήταν καλά πληροφορημένος για τον Σερτώριο στην Μαυριτανία (Roller 2003, 185) και επιθυμούσε να παρουσιαστεί ως απόγονος του Ηρακλή μετά την επίσκεψη του ήρωα στην περιοχή. Πιθανόν τα όσα αναφέρει ο Πλίνιος σχετικά με τις ρίζες του Ανταίου στην Ταγγέρη, να έχουν επίσης αντληθεί από τον Ιόβα (HN 5.2.3) [Ο τάφος του Ανταίου (Antaios - Antaei collis), ο οποίος διαμόρφωνε έναν μέτριο λόφο στο ολόσωμο σχήμα ενός ανθρώπου, φαίνεται να βρισκόταν πλησίον της Ταγγέρης στην Μαυριτανία (Strab. xvii. p. 829;P. Mela, iii 10. § 35, &c.) κατά την ύστερη Ελληνιστική περίοδο. Σύμφωνα με την παράδοση, όποτε χανόταν κάποιο τμήμα του χωμάτινου όγκου που τον σκέπαζε, έβρεχε έως ότου ξαναγεμίσει. Λέγεται επίσης, ότι ο Σερτώριος είχε ανοίξει τον τάφο αλλά όταν βρήκε σκελετό μήκους εξήντα πήχεων, τρομοκρατήθηκε και τον σκέπασε αμέσως (Strab. l. c.; Plut. Sertor. 9.)] Παρομοίως ο βασιλέας θα μπορούσε να είναι η πηγή του Τρόγου αναφορικά με τον θρύλο του βασιλέα Γάργορη και του εγγονού του, Άβη, στην Ταρτησσό. Αυτό θα εξηγούσε γιατί ένας τέτοιος πολιτισμικός μύθος, εντοπίστηκε στο πλέον απομακρυσμένο δυτικό όριο του κατοικημένου κόσμου. Αφήνοντας κατά μέρος το γεγονός ότι ο Ιόβας και οι πρόγονοί του είχαν επισκεφθεί την Ισπανία, η εγγύτητα της Μαυριτανίας με την περιοχή της ηγεμονίας αυτού του βασιλείου, θα μπορούσε να είναι ένας ακόμη λόγος που ο Ιόβας, γνώριζε αυτούς τους μυθικούς βασιλιάδες. Ο θρύλος που κατέγραψε ο  ιστορικός Ιουστίνος διαφέρει από τους υπόλοιπους αναφορικά με την Ταρτησσό και παρέχει κύρος στην περιοχή γύρω από τις Ηράκλειες Στήλες [(Η χρήση του Ιόβα ως ιστορική πηγή, θα επιβεβαίωνε την υπόθεση αναφορικά με τους αυτόχθονες χαρακτήρες του μύθου (Bermejo Barrera 1994, 80-81). Ο Ιόβας πήγε στην Ισπανία με τον Αύγουστο και τιμήθηκε στην Γάδιθ (Gades στα λατινικά γνωστή ως Γάδειρα στα Ελληνικά) και στην Καρχηδόνα (Carthago Nova) (Roller 2003, 72-73)].
[16] Ο Ιόβας θα μπορούσε επίσης, ίσως έμμεσα, να είναι μια από τις πηγές του Αππιανού, στο έργο του, Μιθριδάτειος. Ο πρίγκηπας της Νουμιδίας συνάντησε τον Τιμαγένη στην Ρώμη και τον Αλέξανδρο τον Πολυίστορα (Λούκιος Κορνήλιος Αλέξανδρος ή Αλέξανδρος ο Μιλήσιος) συγγραφέα έργων για την Βιθυνία, την Παφλαγονία και τον Εύξεινο (Roller 2003, 66-67. Ο Αππιανός πιθανόν χρησιμοποίησε τον Ιόβα ως πηγή στο έργο του για την Αφρική, βλ. Goukowsky 2002, XLV)Εκτός αυτών, ο Ιόβας βρέθηκε στην Ανατολή με τον Γάιο Καίσαρα και παραστάθηκε στην δίκη του Αρχέλαου Α´ της Καππαδοκίας, δισέγγονου του ομώνυμου στρατηγού των Ποντίων. Αυτός ο βασιλιάς ευνοήθηκε από τον Μάρκο Αντώνιο μολονότι διατηρήθηκε στην εξουσία από τον Αύγουστο. Όταν η Κλεοπάτρα Σελήνη Β´ πέθανε, ο Ιόβας παντρεύτηκε την Γλαφύρα, κόρη του Αρχέλαου. Στην αυλή (του παλατιού) της Μάζακας συνάντησε τον Κόνωνα τον μυθογράφο (ο οποίος έγραψε για τον Διομήδη) και πιθανόν να έμαθε κάποιες από τις πληροφορίες που μετεγράφηκαν στα έργα του Αππιανού και του Τρώγου [( Roller 2003, 26, n. 86. Για την αναφορά του Κόνωνος στον Διομήδη, βλ. FGrH 26 F 1, 24. Ο Αρχέλαος ήταν επίσης μελετητής της ιστορίας, αλλά ελάχιστα αποσπάσματα του έργου του διασώθηκαν (Roller 2003, 220-221)]Αναφορικά με τον πρώτο από αυτούς τους ιστορικούς, υπάρχουν διασκορπισμένες αναφορές στο έργο Μιθριδάτειος, οι οποίες θα μπορούσαν να προέρχονται, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, από κάποια πολύ καλά ενημερωμένη πηγή για την ιστορία του Πόντου, πιθανόν τον Ιόβα. Αυτές οι αναφορές είναι, μεταξύ άλλων: η ίδρυση του βασιλείου από επτά Πέρσες ευγενείς η μνεία στις κατακτήσεις του Μιθριδάτη του Ευεργέτη στην περιοχή της Καππαδοκίας τα ονόματα των Ποντίων στρατηγών που εξεδίωξαν τον Αριοβαρζάνη Α´οι θυσίες προς τον Στράτιο Δία και η αναφορά στον Μαχάρη ως άρχοντα του Βόσπορου, μια λεπτομέρεια που φανερώνει την γνώση των επίτιμων αρχόντων της δυναστείας Σπαρτοκιδών. Επιπλέον ο Αππιανός είναι η μόνη πηγή αναφορικά με τους Πτολεμαίους πρίγκηπες που συνελήφθησαν στην Κώ από τον Μιθριδάτη και για την ιστορία των δύο Ποντίων πριγκηπισσών που μνηστεύθηκαν Λαγίδες πρίγκηπες. Αυτό θα ήταν ένα πολύ γνώριμο συμβάν για την Κλεοπάτρα Σελήνη Β´. Ο Αππιανός είναι επίσης, ό μόνος συγγραφέας που δίνει σημασία στα αντικείμενα του παλατιού των Λαγιδών τα οποία περιήλθαν στην κατοχή του Μιθριδάτη. Επίσης παρέχει την μοναδική μας αναφορά σχετικά με την βοήθεια του Πόντου προς την Ρώμη κατά τον Γ´ Καρχηδονιακό Πόλεμο. Μαζί με τον Μέμνωνα, συνιστούν τις μοναδικές πηγές, ως επί το πλείστον, για τον Β´ Μιθριδατικό Πόλεμο, ένα ιδιαίτερα επονείδιστο συμβάν για την Ρώμη, στου οποίου το παρασκήνιο βρισκόταν η εδαφική διένεξη ανάμεσα στον Πόντο και την Καππαδοκία . Ο Αππιανός, καταγράφει σε αυτό το έργο του αρκετές αντιΡωμαϊκές συζητήσεις: κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να αντανακλούν την προοπτική ορισμένων κύκλων αντίθετων με την Αυγουστιανή Ρώμη.
[17] Ούτε μπορούμε να αγνοήσουμε ότι Αππιανός και Τρόγος, είναι οι μόνοι συγγραφείς που συγκρίνουν τον Μιθριδάτη απευθείας με τον Αλέξανδρο, με μόνη εξαίρεση ένα απόσπασμα στον Στράβωνα, όπου ο βασιλιάς των Ποντίων αναφέρεται μαζί με τους Αλέξανδρο και Μάρκο Αντώνιο, ως ευεργέτης του Αρτεμισίου της Εφέσου. Ωστόσο ο Αππιανός δεν φαίνεται να διστάζει όταν επιχειρηματολογεί για την Αχαιμενική καταγωγή της βασιλικής οικογένειας του Πόντου και τις περσικές παραδόσεις στο Ποντικό βασίλειο. Αυτά τα χαρακτηριστικά στοιχεία αγνοήθηκαν από τον Στράβωνα στα Γεωγραφικά του και για τον ίδιο λόγο δεν υπάρχουν αναφορές σε αυτό το έργο για τον Στράτιο Δία ή για την παρουσία των Περσών μάγων στον Πόντο.
[18] Αν ο Ιόβας είχε πληροφόρηση από τον Αρχέλαο ή την Γλαφύρα, θα μπορούσε να δικαιολογηθεί η ευμενής εικόνα για τον πρόγονό τους, τον Πόντιο στρατηγό, στο έργο του Αππιανού για τον Μιθριδάτη. Γνωρίζουμε ότι ο βασιλιάς Αρχέλαος έγραφε ιστορικά έργα. Θα ήταν ευλογοφανές να έγραψε για τον ρόλο του προγόνου του στο Ποντικό βασίλειο. Ο Αρχέλαος και ο αδελφός του, Νεοπτόλεμος, εμφανίζονται στο έργο του Αππιανού (Μιθριδάτειος, 18) ως οι πρωταγωνιστές της πρώτης Ποντικής νίκης επί της Ρώμης, το 89 π.Χ. κοντά στον ποταμό Αμνία [(Πρέπει να σημειώσουμε ότι στην μάχη, την φάλαγγα διοικούσε ο Διόφαντος, ο οποίος θα πρέπει να ήταν ένας σπουδαίος στρατηγός. Οι περαιτέρω περιγραφές των Μιθριδατικών Πολέμων είναι εστιασμένες στον Αρχέλαο και τον Νεοπτόλεμο, ενώ ο Διόφαντος αναφέρεται περιστασιακά στις μάχες εναντίον του Φιμβρία (Memnon,FGrH 434 F 1, 34.4) πιθανόν επειδή παρέμεινε στην Ασία ως διοικητής του Μιθριδατικού στρατού. Οι αναφορές σε κάποιον Διόφαντο κατά τον Γ´ Μιθριδατικό Πόλεμο δεν μπορούν εύκολα να αντιστοιχηθούν με το ίδιο πρόσωπο (Portanova 1988, 239-240)] Ο Αρχέλαος ήταν αρχιστράτηγος της  Ποντικής εισβολής στην Ελλάδα της οποίας η πορεία καταγράφηκε λεπτομερώς από τον Αππιανό . Η περιγραφή του σχετικά με τις διαπραγματεύσεις  ανάμεσα στον Σύλλα και τον Αρχέλαο, παρουσιάζει τον τελευταίο ως αξιοσέβαστο άντρα, ο οποίος υπερασπίστηκε τον βασιλιά του και επέκρινε τους Ρωμαίους, παρά την εικόνα του ύπουλου που του αποδίδεται από τον Πλούταρχο, στο έργο του για την ζωή του Σύλλα. Ίσως ο Αππιανός να συνόψισε τον λόγο του Αρχέλαου προς τον Σύλλα, ο οποίος είχε καταγραφεί λεπτομερώς από την αρχική πηγή του. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτός ο συγγραφέας κάνει μνεία στους Ευμένη και Μασσινίσα, στην συνάντηση των δύο βασιλέων. Αυτό είναι μια ακόμη ομοιότητα με τον λόγο του Τρώγου, κατά τον οποίο, επίσης επιβραβεύεται η βοήθεια αυτών των βασιλιάδων προς την Ρώμη. Στην αφήγηση του Αππιανού, για την Συνθήκη της Δαρδάνου υπάρχει μια απροκάλυπτα αντι Ρωμαϊκή ομιλία από μέρους τους Μιθριδάτη ενώ κατά τον Πλούταρχο, ο Σύλλας δεν επιτρέπει στον εχθρό του να μιλήσει και ο βασιλιάς ταπεινώνεται ξεκάθαρα από τον Ρωμαίο στρατηγό.

Πλίνιος ο Πρεσβύτερος
[19] Υπάρχουν περαιτέρω στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση. Είναι γνωστό ότι ο Ιόβας ήταν σημαντική πηγή για τονΠλίνιο, ο οποίος κατέγραψε αρκετές παρατηρήσεις σχετικές με φυτά και ζώα, από αυτόν τον κυβερνήτη (Για μια συζήτηση σχετικά με αυτά τα αποσπάσματα του Ιόβα τα οποία χρησιμοποίησε ο Πλίνιος, βλ.Roller 2003, 261-263) Επομένως, είναι αξιοσημείωτο το ότι ο Αππιανόςσυμφωνεί με τον Τρώγο και τον Πλίνιο για την διάρκεια ζωής του Μιθριδάτη στα εξήντα οκτώ ή εξήντα εννέα χρόνια. Ο Ιουστίνοςεπιβεβαιώνει, ότι ο Μιθριδάτης πολεμούσε την Ρώμη για σαράντα έξι χρόνια και ότι ο πρώτος πόλεμος ξεκίνησε μετά το εικοστό τρίτο έτος της βασιλείας του. Αυτά τα είκοσι τρία χρόνια εξισώνονται εδώ με τον συνολικό χρόνο ζωής του βασιλιά πριν τον πόλεμο. Η πρόσθεση των δύο αριθμών δίνει αποτέλεσμα τα εξήντα εννέα χρόνια. Ο Αππιανόςαναφέρεται σε είκοσι τέσσερα χρόνια ειρήνης στην επαρχία της Μικράς Ασίας πριν το ξεκίνημα των Μιθεριδατικών Πολέμων, κάτι που θυμίζει τα είκοσι τρία χρόνια του Ιουστίνου. Σύμφωνα με τον Πλίνιο κάποια χειρόγραφα στοιχεία φανερώνουν διάρκεια βασιλείας πενήντα έξι ετών, ή οποία προστιθέμενη στην ηλικία των έντεκα ή δεκατριών ετών του Μιθριδάτη, όταν πέθανε ο πατέρας του, δίνει επίσης εξήντα επτά ή εξήντα εννέα χρόνια [(Τα έντεκα χρόνια καταγράφονται από τον Στράβωνα (10.4.10). Σε δέκα τρία αναφέρεται ο Μέμνων (FGrH 434 F 1, 22.2)] Μια επιπλέον ενδιαφέρουσα αναλογία μεταξύ Αππιανού και Πλίνιου, η οποία τους καθιστά μοναδικές πηγές, είναι η περιγραφή τους σχετικά με τον βασανισμό του Μάνιου Ακύλιου, κατά τον οποίο ο Μιθριδάτης ενέχυσε λιωμένο χρυσό στον λαιμό του. Στην πραγματικότητα τέτοιου είδους βασανιστήριο αποδίδεται στην Περσική παράδοση, η οποία φανερώνεται από κάποια επεισόδια στην ιστορία των Αχαιμενιδών και των Πάρθων [Ο Αππιανός (Μιθριδάτειος, 64) περιγράφει επίσης τις χρυσές χειροπέδες που πέρασε ο Μιθριδάτης στον μεγαλύτερο γιό του, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μία ακόμη Περσική τιμωρία]
[20] Ο Ιόβας έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Διομήδη και έγραψε για τους συντρόφους του μυθικού βασιλιά, οι οποίοι είχαν μεταμορφωθεί σε πουλιά. Ο βασιλιάς της Νουμιδίας, κατέγραψε το ταξίδι του ήρωα στην Αφρική καθώς και το ειδύλλιο με την Νύμφη Καλλιρόη σε παραλληλισμό με τον θρύλο της Διδούς και του Αινεία.Πράγματι, έχει παρατηρηθεί ότι σε κάποιες αναπαραστάσεις, ο Ιόβας απεικονίζεται ως Διομήδης κάτι που δεν θα πρέπει να ήταν συμπτωματικό.
Συνοψίζοντας, ο θρύλος για την αρπαγή του Παλλάδιου από τον Διομήδη, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από την προπαγάνδα των Αιτωλών εναντίον της Ρώμης τον δεύτερο πρό Χριστού αιώνα, είναι δυνατόν να επαναλήφθηκε από τον Μιθριδάτη. Η ιστορική πηγή του Αππιανού αναφορικά με την ιστορία της Τροίας κατά τον Α´ Μιθριδατικό Πόλεμο, θα μπορούσε να είναι ο βασιλιάς Ιόβας Β´, ένας σχεδόν αγνοημένος συγγραφέας σε ότι αφορά την ιστορία του Πόντου, αλλά αυτός που πραγματικά ασχολήθηκε με την πάλη ανάμεσα στον Μιθριδάτη και την Ρώμη. Το έργο του Ιόβα θα μπορούσε να έχει επηρεάσει σημαντικά συγγραφείς όπως ο Αππιανός και ο Τρόγος, οι οποίοι δεν κάνουν οποιαδήποτε αναφορά στις πηγές τους, σχετικά με την ιστορία του Ευπάτορα [Ο Ιουστίνος στην Επιτομή του, δεν περιγράφει κάποιον συγκεκριμένο συγγραφέα και η μόνη πηγή που αναφέρει ο Αππιανός (Μιθριδάτειος 8) είναι ο Ιερώνυμος της Καρδίας, ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με την ιστορία του Μιθριδάτη]
chilonas.wordpress.com