ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ: Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΗΛΙΔΑΣ

ΔΕΝ πέρασε πολύς καιρός ύστερα από την επιστροφή του και ο Ηρακλής συγκέντρωσε Στράτο από Τιρύνθιους και Αρ­κάδες και συνοδευόμενός από εθελοντές των πιο εκλεκτών ελληνικών οικογενειών κίνησε εναντίον του βασιλιά της Ηλιδας Αυγεία για τον οποίον έτρεφε μνησικακία από την εποχή του πέμπτου Άθλου !. Προβλέποντας όμως την επίθεση ο Αυγείας προετοιμάστηκε: διόρισε ως αρχηγούς του στρατεύματος του τον Εύρυτο και τον Κτεατο, τούς δύο γιους του αδελφού του Ακτορα και της Μολιόνης ή Μολίνης, κόρης του Μόλου και εμπιστεύτηκε τη διακυβέρνηση μέρους της Ηλείας στον γενναίο Αμαρυγκεα ο οποίος αναφέρεται συνήθως ως γιος του μετανάστη από τη Θεσσαλία Πύττιου (2).

β. Οι γιοι του Ακτορα συνήθως άπεκαλουντο από τη μητέρα τους Μολιονες ή Μολιονίδες για να τούς ξεχωρίζουν από τούς γιους του άλλου Ακτορα πού παντρεύτηκε την Αίγινα. Ήταν δίδυμοι γεννημένοι από το ίδιο ασημένιο αυγό και ήταν κραταιότεροι από όλους τούς συνομήλικους τους διέφεραν όμως από τούς Διόσκουρους στο ότι ήταν ενωμένοι στη μέση (3) . Οι Μολίονες παντρεύτηκαν τις επίσης δίδυμες κόρες του κενταύρου Δεξαμενου και ύστερα από την πάροδο μιας γενιάς οι γιοι τους βασίλευαν στην Ήλιδα μαζί με τον εγγονό του Αυγεία και το γιο του Αμαρυγκεα . Ο καθένας από τούς τέσσερις διευθεντευε από δέκα πλοία στην εκστρατεία για την Τροία. Ήδη τότε ο Άκτωρ κυριαρχούσε στο ένα μέρος της χώρας ως γιος της ΥρμΙνης, κόρης του Nηλεα, η οποία έδωσε το όνομα της στη σήμερα πια εξαφα­νισμένη πόλη Υρμινη (4).
γ. Ο Ηρακλής δεν δοξάστηκε στον πόλεμο κατά της Ηλιδας. Αρρώστησε και όταν οι Μολίονες κατανίκησαν το στρατό του πού είχε κατασκηνώσει στην καρδιά της Ηλι­δας, οι Κορίνθιοι επενέβησαν ανακηρύσσοντας την Ισθμιακή Εκεχειρία. Ανάμεσα σε αυτούς πού είχαν τραυματιστεί από τούς Μολίονες ήταν και ο Ιφικλής , τον μετέφεραν αναίσθητο οι φίλοι του στον αρκαδικό Φενεό όπου τελικά και πέθανε γινόμενός ήρωας. Στο πλευρό του Ηρακλή έπεσαν στη μάχη ακόμα τριακόσιοι εξήντα γενναίοι Κλεωνεις , ο Ηρακλής τούς παραχώρησε τις τιμές πού του είχαν απονείμει οι κάτοικοι της Νεμέας όταν σκότωσε το λιοντάρι (5) . Ο ίδιος αποσύρθηκε στην Ώλενο, στο σπίτι του φίλου Δεξαμε­νου, πεθερού των Μολιόνων, τη μικρότερη κόρη του οποίου Δηιάνειρα ξεπαρθένεψε τάζοντας της προηγουμένως να την παντρευτεί. Φεύγοντας ο Ηρακλής ο κένταυρος Ευρυτιων τη ζήτησε σε γάμο και ο Δεξαμενός δεν τόλμησε να τον αποπέμψει , ξαφνικά όμως και χωρίς να τον αναμένουν την ήμέρα του γάμου εμφανίστηκε ο Ηρακλής, κατάτοξοβόλησε τον Ευρυτίωνα και τούς αδελφούς του και πήρε μαζί του τη Δηιάνειρα. Μερικοί όμως λένε ότι η νύφη του Ηρακλή λεγόταν Μνησιμάχη ή Ιππολύτη, επειδή η Δηιάνειρα συνήθως θεωρείται κόρη του Οινέα. Ο Δεξαμενός γεννήθηκε στην πόλη Βούρα η οποία ήταν ονομαστή για το αφιερωμένο στον Ηρακλή μαντείο των Αστραγάλων (6).
δ. Επιστρέφοντας στην Τίρυνθα ο Ηρακλής κατηγορήθηκε από τον Ευρυσθέα ότι διατηρούσε βλέψεις στο αξίωμα της ύπατης βασιλείας η οποία είχε επικυρωθεί σε εκείνον από τον Δία και τον εξόρισε από την Αργολίδα. Τότε ο Ηρακλής συνοδευόμενός από τη μητέρα του Αλκμήνη και τον ανιψιό του Ιόλαο πήγε στο Φενεό και συνάντησε τον Ιφικλή παίρνοντας συγχρόνως τη Λαονόμη, κόρη του Γου­νέα για ερωμένη του. Στο μέσο του Πεδίου του Φενεου ο Ηρακλής άνοιξε νέα κοίτη για τον Αρδάνιο ποταμό μήκους σχεδόν πενήντα σταδίων και βάθους τριάντα ποδιών , ο ποταμός όμως σύντομα εγκατέλειψε το όρυγμα το οποίο σε πολλά σημεία κατέρρευσε και γύρισε στην παλιά του κοίτη. Έσκαψε επίσης βαθιές καταβόθρες στη ριζά του όρους Φενεου για να αποστραγγίσει τα πλημμυρισμένα νερά , τα βάραθρα αυτά εκπλήρωσαν θαυμάσια το σκοπό τους εκτός από μια περίπτωση όταν ο Αρδάνιος ξεχείλισε ύστερα από μια μεγάλη μπόρα και κατέκλυσε την αρχαία πόλη Φενεό. Στις βουνοπλαγιές σώζονται ακόμα τα σημάδια όπου υψώθηκε αυτή η πλημμύρα (7).
ε. Όταν αργότερα ο Ηρακλής πληροφορήθηκε ότι οι , Ηλειοι θα πήγαιναν εν πομπή στα τρίτα κατά σειράν Ίσθμια πού διοργανώνονταν προς τιμήν του Ποσειδώνα και ότι οι Μολίονες θα παρακολουθούσαν τούς αγώνες και θα λάμβαναν μέρος στις θυσίες, έστησε καρτέρι σε κάτι θάμνους δίπλα στο δρόμο κοντά στις Κλεωνες και σκότωσε με τα βέλη του και τούς δύο. Σκότωσε επίσης και το θειο τους τον άλλο Ευρυτο, γιο του βασιλιά Αυγεία (8).
ζ. Η Μολιόνη έμαθε γρήγορα ποίος σκότωσε τούς γιους της και κατάφερε τους Ηλείους να ζητήσουν αποζημίωση από τον Ευρυσθέα στηριζόμενοι στην Τιρύνθια καταγωγή του Ηρακλή. Όταν ο Ευρυσθεύς απέκρουσε κάθε ευθύνη για οποιοδήποτε κακούργημα του Ηρακλή, ο οποίος επιπροσθέτως ήταν και εξόριστος, η Μολιόνη ζήτησε από τούς Κορίνθιους να αποκλειστούν όλοι οι Αργειοι από τα Ίσθμια ωσότου δοθεί ικανοποίηση για το έγκλημα. Επειδή οι Κορίνθιοι αρνήθηκαν να το κάνουν, η Μολιονη καταράστηκε όσους Ηλείους πάρουν μέρος στις γιορτές. Ακόμα και σήμέρα είναι σεβαστή η κατάρα, ποτέ ήλειος αθλητής δε παίρνει μέρος στα Ίσθμια (9).
η. Επειδή ο Ηρακλής δανείστηκε από τον Όγκο το μελανοχαίτικο ίππο Αρείονα, τον δάμασε, μάζεψε νέο στρατό από το Αργος, τη Θήβα και την Αρκαδία και κατέστρεψε την Ήλιδα. Κατά μερικούς σκότωσε τον Αυγεία και τούς γιους του και επανέφερε στο θρόνο το νόμιμο βασιλιά Φυλεα κατ” άλλους πάλι φεΙσθηκε τουλάχιστον της ζωής του Αυγεία. Όταν ο Ηρακλής αποφάσισε να εποικίσει πάλι την Ήλιδα προστάζοντας τις χήρες των Ηλείων να πλαγιάσουν με τούς στρατιώτες του, οι γυναίκες απευθύν­θηκαν με κοινή προσευχή στην Αθηνά για να μείνουν έγκυες, αν γινόταν, ήδη με τον πρώτο εναγκαλισμό . Η προσευχή εισακούστηκε και εκείνες ίδρυσαν όλο ευγνωμοσύνη Ιερό στην Αθηνά ως Μητέρα. Τόσο υπέρμετρη χαρά τις κατέλαβε με το επιτυχές γεγονός ώστε αποκάλεσαν Βαδύ το μέρος όπου συνάντησαν τούς νέους άντρες τους και τον ποταμό πού ρέει εκεί κοντά, το οποίο σημαίνει στη διάλεκτο των Ηλεί­ων «γλυκό». Αργότερα ο Ηρακλής χάρισε τον ίππο Αρείονα στον Άδραστο λέγοντας ότι πολεμάει – παρ” όλα αυτά – καλύτερα πεζός (10).
θ. Αυτή την εποχή απέκτησε ο Ηρακλής τη προσωνυμία «Βουφάγος». Συνέβη ως εξής: Ο Λεπρεος, ο γιος του Καύκωνα και της Αστυδάμειας, ο οποίος ίδρυσε την αρκαδική πόλη Λεπρεο (η περιοχή ονομάστηκε έτσι από τη λέπρα
πού κατέβαλε τούς πρώτους αποικιστές), κάποτε είχε απερίσκεπτα συμβουλέψει τον Αυγεία να βάλει να δέσουν τον Ηρακλή εφόσον ζητούσε αμοιβή για το καθάρισμα των στάβλων. Μόλις άκουσε η Αστυδάμεια ότι ο Ηρακλής πλησίαζε στην πόλη έπεισε τον Λεπρεο να τον υποδεχθεί ευγενικά και να του ζητήσει συγγνώμη . Ο Ηρακλής συγχώρεσε τον Λεπρεο, τον προκάλεσε όμως σε τριπλό αγώνα: να ρίξουν δίσκο, να κατεβάσουν νερό με τούς κάδους και να φάνε ταχύτατα ένα μοσχάρι. Ο Ηρακλής νίκησε στη δισκοβολία και στη νεροποσία, ο Λεπρεος όμως έφαγε το μοσχάρι γρηγορότερα. Μεθυσμένος από τη νίκη του, προκάλεσε τον Ηρακλή σε μονομαχία ο οποίος τον εξόντωσε με μια ροπαλιά μόνο , ο τάφος του βρίσκεται στη Φιγάλεια. Οι Λεπράτες πού λατρεύουν τη Δήμητρα και τον Δία Λευταιο υπήρξαν πάντοτε υπήκοοι των Ηλείων , όσοι από τούς Λεπρεάτες νικούν στην Ολυμπία, οι κήρυκες τούς αναφέρουν ως Ηλείους από τη Λεπρεο. Ο βασιλιάς Αυγείας τιμάται μέχρι και σήμερα ως ήρωας από τούς , Ηλείους και μόνο επί βασιλείας του σπαρτιάτη Λυκούργου , τούς κατάφε­ραν να ξεχάσουν τα εχθρικά συναισθήματα πού έτρεφαν για τον Ηρακλή και να θυσιάσουν προς τιμήν του , με τη θυσία αυτή απέτρεψαν και το λοιμό της πανούκλας (11).
ι. Μετά από την κατάληψη της Ήλιδας ο Ηρακλής συγκέντρωσε το στρατο του στη Πίσα και από τα λάφυρα ίδρυσε προς τιμήν του πατέρα του τις περίφημες πεντετηρι­κες Ολυμπιακές Εορτές και Αγώνες , λέγεται ότι αποτελούσαν τούς όγδοους στη σειρά αθλητικούς αγώνες σε ολό­κληρο τον κόσμο (12). Αφού μέτρησε το τέμενος του Δία και περιέφραξε την Άλτη, σημάδεψε με βήματα το Στάδιο, ονόμασε ένα κοντινό λόφο «Κρόνιον» και ύψωσα έξι βωμούς στους Ολύμπιους: ανά δύο έναν. Προσφέροντας θυσία στον Δία έκαψε τα μπούτια των θυμάτων σε πυρά από λευκή λεύκα πού είχε κόψει στις όχθες του Αχέροντα της , Θεσπρωτίας έστησε επίσης εσχάρα προς τιμήν του προγόνου του Πέλοπα, του οποίου αφιέρωσε επίσης ένα τέμενος. Επειδή εν τω μεταξύ υπέφερε πολύ από τις μύγες, προσέφερε άλλη μια θυσία στον Δία Απόμυιο, ο οποίος έπειτα τις έδιωξε στην πέρα όχθη του Αλφειού. Οι Ηλείοι μέχρι και σήμερα θυσιάζουν σε αυτόν τον Δία όταν διώχνουν τις μύγες από την Ολυμπία (13).
κ. Όλα λοιπόν ήταν έτοιμα για τις Εορτές πού θα γίνονταν στην πρώτη πανσέληνο ύστερα από το θερινό ηλιοστάσιο , μόνο δέντρα δεν υπήρχαν στην κοιλάδα για να προφυλάσσουν με τη σκιά τους από το ήλιο. Γι” αυτό ο Ηρακλής επέστρεψε στη χώρα των Υπερβορείων, όπου κάποτε είχε θαυμάσει τις αγριελιές στις πηγές του Δανούβι­ου, και έπεισε τούς Ιερείς του Απόλλωνα να του δώσουν μία για να τη φυτέψει στο τέμενος του Διός. Επιστρέφοντας στην Ολυμπία όρισε να στεφανώνονται οι νικητές με τα κλαδιά της από τον αιτωλό κριτή ως μοναδικό έπαθλο, αφού και ο ίδιος δεν αμείφθηκε για τους Άθλους από τον Ευρυσθέα. Το δέντρο αυτό πού λέγεται «Η Ελιά του Λευκού Στεφανίου» βρίσκεται ακόμα εκεί πίσω από το ναό του Διός στην Άλτη. Τα κλωνάρια πού προορίζονται για στεφάνια κόβονταν με χρυσό δρεπάνι από αγόρια ευγενικής κατάγω­yής των οποίων ζούσαν αμφότεροι οι γονείς (14).
λ. Λέγεται ότι ο Ηρακλής νίκησε σε όλους τούς αγώνες «ακονιστί»*, επειδή κανείς δεν τολμούσε να τον ανταγωνισθεί, στην πραγματικότητα όμως κάθε ένα αγώνισμα εξελίχθηκε σε πραγματική μάχη. Στην πάλη όντως δεν βρέθηκε αντίπαλος του ωσότου ο Ζευς – μεταμφιεσμένος βέβαια – καταδέχτηκε να κατέλθει στον αγώνα, ο οποίος τελείωσε με ισοπαλία . Ο Ζευς αποκαλύφθηκε μπροστά στο γιο του, οι θεατές ζητωκραύγαζαν και η πανσέληνος έλαμπε τόσο δυνατή σαν να ήταν ήμέρα (15).
*• χωρίς αντίπαλο Σ.τ.μ.
μ. Κατά τούς αρχαιότερους θρύλους όμως οι Ολυμπια­κοί Αγώνες ιδρύθηκαν από τον Δάκτυλο Ηρακλή ο όποιος και έφερε την αγριελιά από τη χώρα των Υπερβόρειων. Προς τιμήν του Δάκτυλου Ηρακλή χρησιμοποιούνται διά­φορα μαγικά και φυλαχτά από τις μάγισσες οι οποίες πολύ λίγο ενδιαφέρονται για τον Ηρακλή πού ήταν γιος της Αλκμήνης. Ο βωμός του Διός πού βρίσκεται σε ίση απόσταση από το Πελόπειο και το Ηραίο, μπροστά όμως και από τα δύο, λέγεται ότι χτίστηκε από αυτόν τον παλιότερο Ηρακλή με υλικό την τέφρα, των μηρών των ιερειών πού θυσίασε προς τιμήν του Δία, όπως και ο βωμός της Περγάμου. Κάθε χρόνο μια φορά, τη δέκατη ένατη ημέρα του ηλιακού μήνα Ελαφηβολιώνα οι μάντεις μεταφέρουν τεφρά από το Πρυτανείο, τη ζυμώνουν με νερό του Αλφειού – άλλο νερό δεν είναι κατάλληλο – και επιχρίουν με αυτή το βωμό (16).
ν. Παρ” όλα αυτά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι οι Αγώνες επανιδρύθηκαν από τον Ηρακλή, τον γιο της Αλκμήνης: στην Ηλιδα υπάρχει ένα παλιό γυμνάσιο περιφραγμένο με πέτρινο τοίχο όπου προγυμνάζονται οι αθλητές. Ανάμεσα στους δρόμους φυτρώνουν ψηλά πλατάνια και ολόκληρος ο περιφραγμένος χώρος ονομάζεται Ξυστός, επειδή ο Ηρακλής τον διαπερνούσε σερνόμενός πάνω σε αγκάθια σαν εξάσκηση . Ο κρητικός Κλύμενός όμως, ο οποίος ήταν γιος του Κάρδυ και απόγονος του Δάκτυλου είχε διοργανώσει τούς Αγώνες ήδη πενήντα χρόνια ύστερα από τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Το ίδιο έπραξαν αργότερα ο Ενδημιών, ο Πέλοψ, ο Αμυθάων, ο γιος του Κρηθεά, ο Πελίας με τον Νηλέα, καθώς και κατά μερικούς ο Αυγείας (17).
ξ. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διοργανώνονταν κάθε σα­ράντα εννέα ή πενήντα μήνες ανάλογα με το ημερολόγιο και κρατούσαν πέντε μέρες: από την ενδέκατη μέρα ως τη δέκατη πέμπτη του μήνα, όπου πέσουν. Ο Ηρακλής προκήρυξε απόλυτη εκεχειρία γι” αυτό το μήνα σε ολόκληρη την Ελλάδα , απαγορεύεται να πάρει μέρος στους αγώνες αθλητής πού διέπραξε κακούργημα ή προσβολή κατά των θεών. Αρχικά οι γιορτές διοργανώνονταν από τούς Πισάτες ύστερα όμως από την οριστική επιστροφή των Ηρακλειδών οι αιτωλοι σύμμαχοι τους εγκαταστάθηκαν στην Ηλεία και τούς επιφόρτισαν με αυτό το καθήκον (18).
ο. Στη βόρεια πλάγια του Κρόνιου στο Ιερό της Ειλεί­θυιας κατοικεί το φίδι ονόματι Σωσίπολις πού τον τρέφει με μελόπιτα και νερό μια παρθένα Ιέρεια ντυμένη με λευκό πέπλο . Η συνήθεια αυτή διατηρεί την ανάμνηση του θαύματος πού έτρεψε σε φυγή τούς Αρκάδες όταν επετέθησαν στην Ιερή χώρα της Ηλείας: μια άγνωστη γυναίκα εμφανίστηκε μπροστά στους αρχηγούς του στρατού των Ηλείων και τούς παρέδωσε ένα νήπιο λέγοντας ότι αυτό θα τούς χαρίσει τη νίκη. Την πίστεψαν, και όταν η γυναίκα έβαλε το παιδί ανάμεσα στα δυο στρατεύματα, εκείνο μεταμορφώθηκε σε φίδι. Οι Αρκαδες τα έβαλαν στα πόδια και με τούς Ηλείους να τούς ακολουθούν υπέστησαν σοβαρές απώλειες. Το Ιερό της Ειλείθυιας βρίσκεται ακριβώς στο μέρος όπου το φίδι εξαφανίστηκε μέσα στο Κρόνιο. Κατά την εαρινή Ιση­μερία, το μήνα Ελάφιο, στην κορφή του Κρόνιου ιέρειες, οι λεγόμενες «βασιλαι», θυσιάζουν στον Κρόνο
hellasforce.com