Τὸ γεφύρι τῆς Πλάκας...

Γέφυρα Πλάκας, πότισμα προβάτων. Φωτ. Κατσούλης Σοφοκλῆς
     «Καλλίτερα νὰ εἶχαν πέσει τὰ σπίτια μας παρὰ τὸ γεφύρι»....  Μ' αὐτὴ τὴ φράση οἱκάτοικοι τῶν χωριῶν τῶν Τζουμέρκων μεταφέρουν τὸν πόνο καὶ τὴν πίκρα καθῶς τὸ πρωὶ τῆς Κυριακῆς, 1ης τοῦ Φλεβάρη 2015, χάθηκε ἕνα κομμάτι τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ στὰθολὰ νερὰ τοῦ Ἀράχθου!

Τὸ ἱστορικό γεφύρι τῆς Πλάκας ἔπαψε νὰ ὑπάρχῃ. Μπορεῖ νὰ ἄντεξε στὸ πέρασμα τοῦχρόνου, ὅμως δὲν ἄντεξε τὴν μεγάλη καταιγίδα ποὺ χτύπησε τὴν περιοχὴ.
Δὲν εἶναι ὄμως, τὸ πρῶτο γεφύρι στὴ θέση αὐτὴ, ποὺ παρέσυρε ὁ Ἄραχθος, μὲ τὰ ὀρμητικὰ νερά του. 
     Τὸ καλοκαῖρι τοῦ 1863, στὸν συνοικισμὸ τῶν Ραφταναίων Πλάκας, ἀρχιμάστορες καὶμαστόροι, κάτοικοι ὅλων τῶν γύρω χωριῶν γλένταγαν γιὰ  τὸ ξαναχτίσιμο τοῦ γεφυριοῦ, ποὺ τοὺς συνέδεε μὲ τὴν ἀπέναντι ὄχθη καὶ εἶχε πέσει τὸ 1860, ὅταν οἱ ἄγνωστες βουλὲς τοῦἈράχθου ἔριξαν τὸ γιοφύρι κεῖνο τὸ μεσημέρι τοῦ καλοκαιριοῦ καὶ σκόρπισαν ἀπογοήτευση.
Τὸ 1863 ὁ Δημ. Ἀρβανιτογιάννης ἀπὸ τὰ Πράμαντα προσέφερε 30.000 γρόσια γιὰ τὴν κατασκευὴ νέου γεφυριοῦ καὶ ἐπιχειρήθηκε νὰ κατασκευαστῇ ἕνα νέο γεφύρι, ἀλλὰ στὰἐγκαίνια σωριάστηκε κάτω, μπροστὰ στὰ ἔκπληκτα μάτια τῶν παρευρισκομένων ποὺ τὴν ὥραἐκείνη βρίσκονταν στὸ πανηγυρικὸ τραπέζι.

«Τότε ἐν κοινῇ συμφωνία τῶν ἐνδιαφερομένων Τζουμερκιώτικων χωρίων, ἀπεφασίσθη ἡ ἀνακατασκευὴ τῆς γέφυρας. Ἀλλὰ πρὸς τοῖς ἄλλοις ἔδει νὰ εὐρεθῇ καὶ ὁ ἰκανὸς ἐμπειροτέχνης, ὁ πρωτομάστορας, ὅστις θεμελιώνων αὐτὴν ἐπὶ στερεοῦ ἐδάφους θὰ κατασκεύαζε ταύτην, κατ’ ἀνάγκην ἐπιμηκεστέραν τῆς παλαιᾶς, ἀλλὰ καὶ μονότοξον, καθ' ὅτι αἱ κατάλληλοι διὰ τὴν θεμελίωσιν θέσεις δὲν ἐπέτρεπον τὴν ἀνέγερσιν διτόξου.

Ὅθεν ἐκ τῶν προσκληθέντων καὶ ἀναδεχθέντων τὴν ἀνάληψιν τοῦ ἔργου ἐμπειροτεχνῶν (ἐκ Πραμάντων, Ραφταναίων, Σκλάπου καὶ Κονίτσης) προετιμήθη ὁ Κονιτσιώτης Μάστρο-Γεώργης καὶ τοῦτο, ἐπειδή, εἰς τὸ ζήτημα τοῦ σχεδίου καὶ τῆς ἀναλογίας τῶν δοθησομένων διαστάσεων ἐπῆλθε διαφωνία μεταξὺ τῶν πρωτομαστόρων, τὸ δὲ δικαίωμα ὑποδείξεως τοῦ προτιμητέου, ἐδόθη εἰς τὸν ἐκ Κοτορτσίου - Κατσανοχωρίων εὐεργέτην Ἰωάννην Λούλην, ὅστις καὶ ἐχορήγησεν βοήθημα 9.000 γροσίων.

Ληφθείσης τότε τῆς ἀποφάσεως κατὰ τὸ θέρος τοῦ 1863 ἡ μεγάλη γέφυρα κατασκευάσθη. Οἱ στηρίζοντες αὐτοὶ τύποι καὶ τὰ ἰκριώματα ἀφηρέθησαν.
Πρὸς στιγμὴν δὲ οἱ συγκεντρωθέντες ἐνδιαφερόμενοι χωρικοὶ τὴν ἐκαμάρωσαν -τὴν ἐχάρηκαν- κατὰ τὸ δὴ λεγόμενον. Ἀλλ’ ὅμως καθ’ ἦν ὥραν ἐπὶ τῇ περατώσει τοῦ ἔργου ἐκκωφαντικὸς κρότος, σεῖσας τὰ πέριξ, ἐπεσφράγισεν τὴν καταστροφήν. Ἡ νέα γέφυρα εἶχε καταρρεύσει, εἶχε μεταβληθεῖ εἰς σωρὸν λίθον. Τὸ γεῦμα διελύθη. Ἡ έκπληξις μετετράπει εἰς ἀπογοήτευσιν. Ἀπελπισία ἀφάνταστος κατέλαβε τοὺς πάντας, καταισχύνη δὲ καὶ ταπείνωσις τοὺς μαστόρους, διὰ τὸ ρεζιλίκι. Ἐν ἀμηχανίᾳ καὶ πρὸ τοῦ ἀδιεξόδου εὐρεθέντες οἱ Τζουμερκιώται, καὶ ἀμεσώτερον ἐνδιαφερόμενοι, ἀποφάσισαν τὴν ἐπὶ νέων βάθρων ἀνέγερσιν τῆς γέφυρας καὶ συμφώνως πρὸς τὸ ὑπὸ τοῦ πρότερου παραγκωνισθέντος Μάστρο- Κώστα ὑποδειχθὲν σχέδιον.» (Ἀριστείδης Σχισμένος © Δῆμος Ἰωαννιτῶν)

φωτογραφία Vangelis Doutsios
     Τελικὰ, ὁ «Μάστρο-Κώστας», ὁ Κώστας Μπέκας δῆλα δῆ, ἕνας σπουδαῖος Τζουμερκιώτης μάστορας ἀπὸ τὰ Πράμαντα, ὁ ὁποῖος εἶχε συνδέσει τὸ ὄνομά του μὲ τὸ χτίσιμο καὶ ἄλλων γεφυριῶν τῆς περιοχῆς στὸ Σαραντάπορο καὶ στὴν Καλεντίνη, δούλεψε σκληρὰπροσπαθῶντας γιὰ τρίτη φορὰ νὰ χτίσῃ τὸ γιοφύρι, ἔως ὄτου τρεῖς μῆνες  μετά, τὸΣεπτέμβρη τοῦ 1866 ὁλοκλήρωσε τὸ μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι ὅλων τῶν Βαλκανίων, μήκους 40 μ. καὶ ἀνώτατο ὕψος 20 μ.. 
Γιὰ την κατασκευή του χρειάστηκαν τρία χρόνια, 180.000 γρόσια, ἀνάμεσα αὐτῶν καὶ μία χορηγία ἀπὸ τὸν Ἀναστάσιο Λύτρα καὶ χρησιμοποιήθηκαν μεταξὺ τῶν ἄλλων ἀσπράδι ἀπὸ20.000 αὐγά. Μὲ δύο καμάρες στὰ πλάγιά του, τὸ γεφύρι δὲν εἶναι μόνο ξακουστὸ γιὰ τὴνὀμορφιά του, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴ θαυμαστὴ ἀρχιτεκτονική του. Πολλὰ γεφύρια τῆς περιοχῆςἔπεσαν μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου καὶ τοῦ δυνατοῦ ποταμοῦ. Ὁ Ἄραχθος εἶναι ὕπουλο ποτάμι· τρώει τὶς βάσεις καὶ παρασέρνει τὰ πάντα στὸ πέρασμά του. Ἔτσι καὶ τὸ γεφύρι τῆς Πλάκας ποὺ στηριζόταν στὰ ἴδια του τὰ θεμέλια, στὶς δικές του βάσεις,  ἔχασε τὴ μάχη ἀπὸτὴν ὁρμὴ τοῦ Ἀράχθου.

Τὸ γεφύρι τῆς Πλάκας ἀποτέλεσε ἕνα μνημεῖο τῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος.
     Στὶς 27 καὶ 28 Ἰουλίου τοῦ 1821, οἱ ἀγωνιστὲς τῆς Ἐπαναστάσεως μὲ ἐπικεφαλής τὸ Μάρκο Μπότσαρη κατατρόπωσαν τὸν Ἀλῆ Τοπὰλ Πασᾶ. Οἱ νικηφόρες μάχες στὸ Κομπότι τῆς Ἄρτας (3 Ἰουλίου 1821) καὶ στὴν Πλάκα, ἔδωσαν στὸν Μπότσαρη τὸν τίτλο τοῦ ἀρχιστράτηγου τῆς Δυτικῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος. Τὸ 1878 μὲ ἀρχηγὸ τὸν Κ. Κοττίκα, οἱ Ἕλληνες ἀνάγκασαν τὴν τουρκικὴ φρουρὰ στὸ γεφύρι νὰ ἀποσυρθῇ. 
Ἀπὸ τὸ 1881 ἔως τὸ 1913 τὸ γεφύρι διετέλεσε σύνορο ἑλληνικοῦ καὶ τουρκικοῦ κράτους. Δίπλα στὸ γεφύρι, ὑπῆρχε φυλάκιο τοῦ Ἑλληνικοῦ στρατοῦ, χάνι καὶ τελωνείο. Ἐκεῖ στὶς 29 τοῦ Φλεβάρη 1944, ὑπογράφεται ἡ περίφημη συνθήκη ἀνακωχῆς, ἡ συμφωνία τῆς Πλάκας-Μυρόφυλλου, ἀνάμεσα στὶς ἀντιπροσωπεῖες τοῦ ΕΔΕΣ καὶ τοῦ ΕΑΜ, τοῦ Ζέρβα καὶ τοῦ Βελουχιώτη.

Τὸ γεφύρι μετὰ τὸ βομβαρδισμὸ ἀπὸ τοὺς Γερμανούς. Φωτ. e-oikodomos.blogspot.gr
     Τὸ γεφύρι ἄντεξε ἀπὸ τοὺς γερμανικοὺς βομβαρδισμούς καὶ στεκόταν ἐκεῖ σὲ μία στροφὴ τοῦ κεντρικοῦ δυτικοῦ δρόμου, ποὺ ἔρχεται ἀπὸ Ροδαυγή, Πλαταννούσα καὶ ὁδεύει πρὸς Ἄγναντα καὶ Πράμαντα. Ὅμως αὐτὸ τὸ πειστήριο καὶ ἀποδεικτικὸ τῆς δημιουργικότητας καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου πείσματος χάθηκε.

Μόνο τὰ βάθρα στὶς ὄχθες, ἔμειναν...  Φωτ. www.epiruspost.gr


Ἕνα ζωντανὸ κομμάτι ἀπὸ τὴν Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, χάθηκε, 
τὴν 1^η τοῦ Φλεβάρη, τοῦ 2015...


***
Ἡ θέση τοῦ γεφυριοῦ στὸ χάρτη --> http://wikimapia.org/3998675/el/Ιστορικό-Γεφύρι-Πλάκας
Οἱ πληροφορίες εἶναι ἀπὸ:
> http://cultureportalweb.uoi.gr/cultureportalweb/article.php?article_id=1123&topic_id=181&level=3&belongs=178&area_id=18&lang=gr&hightlight=%CE%93%CE%B5%CF%86%CF%8D%CF%81%CE%B9%20%CE%A0%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CF%82
> http://petrinagefiria.com/content/%CE%B3%CE%B5%CF%86%CF%8D%CF%81%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CF%82
> http://www.epiruspost.gr/reportaz/koinonia/29688-2015-02-01-12-26-09.html
anihneftes.blogspot.gr