Πως χάνονται βυτιοφόρα στην Ελληνική μπανανία

Γράφει ο Δημήτρης Μάρδας
Αναπληρωτής καθηγητής
Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Δισεκατομμύρια ευρώ χάνονται από φόρους (ΦΠΑ, φόρους επί των πετρελαιοειδών και φόρους εισοδήματος) λόγω του εκτεταμένου λαθρεμπορίου καυσίμων στη χώρα μας.
Καθώς δεν γίνονται εκτεταμένες συλλήψεις οδηγών βυτιοφόρων, καπετάνιων πλοίων και εμπόρων οι οποίοι ασχολούνται με τα παράνομα διακινούμενα καύσιμα, δεν μπορεί να εκτιμηθεί το μέγεθος του λαθρεμπορίου των συγκεκριμένων προϊόντων.Παρόλα αυτά μπορούμε να έχουμε εμμέσως, μια σχετικά ακριβή εικόνα τμήματος του φαινομένου, με τη βοήθεια των στατιστικών του διεθνούς εμπορίου του ΟΗΕ.Η παρουσίαση που έπεται επικεντρώνει την προσοχή της μόνο στις βενζίνες-ντίζελ και εξετάζει τη ροή του εμπορίου ανάμεσα στην Ελλάδα και τους βόρειους γείτονές της, όπως και την Τουρκία.

Πιο συγκεκριμένα, όλα τα κράτη δηλώνουν στις σχετικές υπηρεσίες του ΟΗΕ αναλυτικά στοιχεία για το εμπόριό τους με τον υπόλοιπο κόσμο. Οπότε για τη διακίνηση του ιδίου προϊόντος ανάμεσα σε δύο χώρες έχουμε δύο πηγές: Τις δηλώσεις της χώρας εξαγωγής και τις αντίστοιχες δηλώσεις της χώρας εισαγωγής.
Όταν λοιπόν η Ελλάδα, δηλώνει στον ΟΗΕ ότι εξάγει βενζίνες στη FYROM, τότε εύλογα όλοι περιμένουμε να δούμε ένα όμοιο ποσό (ή ποσότητα) ως δηλωθείσα εισαγωγή και εκ μέρους των αρχών της γειτονικής χώρας.
Απορίας άξιον είναι όμως πώς, παραδείγματος χάρη, το 2009, δηλώθηκε ότι έφυγαν από την Ελλάδα προς τα Σκόπια βενζίνες-ντίζελ αξίας περίπου 134,5 εκατ. δολαρίων (222,9 χιλ. τόνων)ενώ τα Σκόπια δήλωσαν ότι εκεί έφθασαν μόλις τα 10,0 εκατ. δολάρια (12,3 χιλ. τόνοι). Τα καύσιμα έχασαν το δρόμο τους, θα έλεγε κάποιος…
Ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά εκτίθενται κάποια σενάρια που απαντούν στο ζήτημα αυτό:

1. Ο Ελληνας οδηγός του βυτιοφόρου βενζινών δηλώνει το προς εξαγωγή ποσό στα σύνορα και, κατόπιν, αντί να βρεθεί στα απέναντι φυλάκια της γειτονικής χώρας, κάνει μια στροφή 180ο και επιστρέφει στη βάση του στην Ελλάδα με ένα φορτίο που δήθεν εξήχθη. Αρχέγονη προσέγγιση;
2. Ενα απλό επιβατικό αυτοκίνητο σταματά στα σύνορα, δηλώνει το φορτίο των καυσίμων που δήθεν εξάγεται και αφού ο οδηγός κεράσει έναν καφέ (ολίγον ακριβό, φυσικά) στις εκεί εποπτικές αρχές, επιστρέφει στο σπίτι του.
3. Το βυτιοφόρο δηλώνει στα ελληνικά σύνορα την αξία των καυσίμων προς εξαγωγή που αντιστοιχούν σε ένα πλήρες φορτίο, ενώ μεταφέρει τη μισή ποσότητα, η οποία δηλώνεται ακολούθως στο απέναντι φυλάκιο. (Συνήθης πολιτική των διπλών τιμολογίων κυρίως στο διακοινοτικό εμπόριο).
4. Το βυτιοφόρο δηλώνει την αξία των καυσίμων προς εξαγωγή που πράγματι φέρει και κατόπιν ο οδηγός κατευθύνεται στο γειτονικό τελωνείο. Στο ενδιάμεσο το βυτιοφόρο… εξαφανίζεται, όπως εξαφανίζονται διάφορα πλοία στο τρίγωνο των Βερμούδων και ουδείς ενδιαφέρεται για το συμβάν!

Πρώτο συμπέρασμα: Δηλώνουμε ότι εξάγουμε σε πολλές περιπτώσεις, πολλαπλάσιες ποσότητες από ό,τι δηλώνουν οι πελάτες μας ότι εισάγουν. Ετσι η διαφορά που στην ουσία δεν εξάγεται, κάπου «χάνεται» στην ελληνική αγορά χωρίς παραστατικά ή οτιδήποτε άλλο.Από τις ίδιες στατιστικές προκύπτει και ένα άλλο ενδιαφέρον θέμα με όμοια αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα, δηλώσαμε το 2010 ότι εξάγαμε στην Τουρκία 116 εκατ. δολάρια βενζίνες ενώ οι τουρκικές αρχές δήλωσαν ότι εισήγαγαν 573 εκατ. δολάρια βενζίνες από εμάς!
Δεύτερο συμπέρασμα: Ο Ελληνας επιχειρηματίας δηλώνει στα δικά μας σύνορα ότι εξάγει με τα βυτιοφόρα του ένα άλλο παράγωγο του πετρελαίου (π.χ. τολουένη, ξυλένη, ΒΤΧ) ή οτιδήποτε άλλο προϊόν σε υγρή όμως μορφή (? νερό του Καματερού), ενώ στα τουρκικά σύνορα δηλώνει ότι εισάγει τις βενζίνες που πράγματι μεταφέρει.
Eτσι ξεφορτώνεται τα χωρίς παραστατικά καύσιμα που διαθέτει στη χώρα μας και τα οποία δεν προωθεί στην εδώ αγορά, όταν αισθάνεται ότι τείνει να διαβεί το Ρουβίκωνα! Η ροή αυτή του εμπορίου καυσίμων εξυπηρετεί επίσης και τους Τούρκους λαθρεμπόρους, που καλύπτουν έτσι τα δικά τους εσωτερικά ελλείμματα με «μαύρες» βενζίνες. Για πολλούς, η δεύτερη εκδοχή είναι και η κυρίαρχη στη συγκεκριμένη μορφή του λαθρεμπορίου καυσίμων.
Τα στοιχεία απο τις συναλλαγές με ΠΓΔΜ, Βουλγαρία, Αλβανια και Τουρκία
Το κόλπο με τις εξαγωγές σε τέσσερις γειτονικές χώρες
Ως προς το εμπόριο βενζινών – ντίζελ της Ελλάδας από το 2001 έως το 2010:
Με τη FYROM, δηλώνουμε πολλαπλάσιες εξαγωγές από ό,τι οι ίδιοι δηλώνουν ως εισαγωγές από εμάς. Επίσης, εντύπωση παρουσιάζει το γεγονός ότι ενώ εμείς δηλώσαμε 55,8 εκατ. δολάρια εξαγωγές το 2010, αυτοί δήλωσαν μηδενικές εισαγωγές. Αν δεν είναι ακριβή τα στοιχεία των εισαγωγών του 2010, λόγω παραλείψεων των αρχών της γειτονικής χώρας, τότε ενδεχομένως κάποια καθαρίστρια σκούπισε κατ’ επανάληψη τα σχετικά παραστατικά που έπεσαν κατά λάθος στο πάτωμα του φυλακίου, απέναντι εκείνου των Ευζώνων!
Ως προς τη Βουλγαρία, από το 2001-2009 οι δηλωθείσες εξαγωγές από εμάς ήταν -πλην ενός έτους- υψηλότερες από ό,τι οι δηλωθείσες εισαγωγές από αυτούς. Μόνο το 2006 και το 2010 καταγράφηκε η αντίθετη εξέλιξη. Στο πλαίσιο του ενδοκοινοτικού εμπορίου, τη διακίνηση κάθε προϊόντος συνοδεύει το έντυπο VIS, που συμπληρώνει τόσο ο εξαγωγέας όσο και ο εισαγωγέας μία φορά το μήνα και στέλλεται στις Βρυξέλλες με ηλεκτρονικό τρόπο, εκ των υστέρων, όμως! Οταν, μετά τις προβλεπόμενες διασταυρώσεις, οι δηλωθείσες αξίες στα δύο VIS δεν συμφωνούν τότε κινητοποιούνται οι σχετικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί. Αν, όμως, συμφωνούν οι αξίες των δύο εντύπων των δύο χωρών στο εμπόριο των βενζινών, πώς ερμηνεύεται πάλι η όποια απόκλιση διαπιστώνεται από τις στατιστικές του διεθνούς εμπορίου του ΟΗΕ;
Ως προς την Τουρκία, εκεί παρουσιάζεται η ακόλουθη ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Ενώ κατά τα έτη 2000-2006 οι δηλωθείσες εξαγωγές από την πλευρά της Ελλάδας ήταν περίπου διπλάσιες από τις εκεί δηλωθείσες εισαγωγές, μετά το 2007 παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο, κάτι που το ερμηνεύσαμε προηγουμένως. Η έξαρση των εισαγωγών καυσίμων στην Τουρκία δικαιολογείται και από τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξής της μετά το 2008. Η διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου μάς οδηγεί σε ένα άλλο συμπέρασμα: Oι Τούρκοι αποδεικνύονται οι καλύτεροι μαθητές μας!
Η Αλβανία δίνει μία όμοια της Τουρκίας εικόνα μετά το 2002.
Μια προτεινόμενη λύση: Να δοθεί ένα γενναίο πριμ στα μέλη του ΣΔΟΕ που θα συλλαμβάνουν κάθε λαθραία ποσότητα. Το πριμ αυτό ως ποσοστό των διοικητικών προστίμων που επιβάλλονται στα λαθραία καύσιμα, δεν θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό. Αν εφαρμοστεί αυτή η πολιτική ενδεχομένως να εκπλαγούμε από τις δεκάδες παράνομες δεξαμενές και βυτιο­φόρα που όλως τυχαίως θα ανακαλυφθούν.