Η κατεστραμμένη ελληνική οικονομία σήκωσε μέρος του βάρους για το «κούρεμα» του προπολεμικού γερμανικού εξωτερικού χρέους
Η γερμανική αντιπροσωπεία υπογράφει τη συμφωνία του Λονδίνου στις 27 Φεβρουαρίου 1953. Μισό αιώνα μετά (2003) στην επέτειο της υπογραφής θ’ αναγνωρίζεται ότι σ’ αυτήν οφείλεται σε μεγάλο βαθμό το μεταπολεμικό οικονομικό «γερμανικό θαύμα».
Καθώς ολοκληρώνεται το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους συχνά γίνεται λόγος για μια ανάλογη διαδικασία πριν από έξι δεκαετίες. Τότε στη θέση της υπερχρεωμένης Ελλάδας βρισκόταν η Γερμανία και χρέη στη δεύτερη χάριζαν 20 αρχικώς χώρες. Ανάμεσά τους και η μισοκατεστραμμένη από τους πολέμους Ελλάδα.
Η συμφωνία για τη διαγραφή του προπολεμικού γερμανικού χρέους θα υπογραφεί στο Λονδίνο στις 27 Φεβρουαρίου 1953. Από… βίτσιο της ιστορίας την ίδια ημερομηνία, που το γερμανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη συμφωνία για το ελληνικό χρέος (27 Φεβρουαρίου 2012).
Μ’ αυτήν τη συμφωνία το μεγαλύτερο ποσοστό των δημόσιων και ιδιωτικών δανειακών γερμανικών υποχρεώσεων διαγραφόταν. Το υπόλοιπο διευθετήθηκε με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους: αποπληρωμή σε γερμανικό νόμισμα, επιμήκυνση χρόνου εξόφλησης, χαμηλότατα επιτόκια και «πλαφόν» στο ύψος καταβολής τοκοχρεολυσίων.
Διεργασίες
Οι σχετικές διεργασίες ξεκίνησαν αμέσως μετά την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας (Δυτικής) Γερμανίας. Από τον Οκτώβριο του 1950 ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και Γαλλία είχαν συμφωνήσει με τη δυτικογερμανική κυβέρνηση, που διαδέχτηκε το συμμαχικό κατοχικό καθεστώς εξουσίας, για το πρόβλημα χρέους. Η Γερμανία αναγνώριζε τις προπολεμικές και μεταπολεμικές υποχρεώσεις της.
Η εκπλήρωσή τους θα γινόταν έτσι, ώστε να μην κινδυνεύει η γερμανική οικονομία και κοινωνία με «ανεπιθύμητες επιπτώσεις» και να μην πληγεί το νόμισμά της. Αναγνώριζαν την αρχή ότι η αποπληρωμή του χρέους έπρεπε να είναι ρεαλιστική και να βασίζεται στις οικονομικές δυνατότητες της Γερμανίας.
Eχει σημασία να δούμε πιο αναλυτικά μερικούς από τους όρους της συμφωνίας του Λονδίνου:
Τα συνολικά χρέη της Γερμανίας (προπολεμικά και μεταπολεμικά χωρίς να υπολογίζονται οι πολεμικές επανορθώσεις και αποζημιώσεις) ανέρχονταν σε 38,8 δισ. μάρκα. Σε ποσοστό αυτό ήταν πάνω από το 20% του ΑΕΠ της.
Το χρέος διαγράφηκε κατά 62,6%. Μετά την πλήρη εφαρμογή του σχεδίου (1958) έπεσε στο 6% του ΑΕΠ.
Η αποπληρωμή του υπόλοιπου προβλεπόταν σε 10 έως 30 χρόνια.
Το επιτόκιο κυμαινόταν από 0%-5%. Τα πέντε πρώτα χρόνια, με αρχή το 1953, τα χρέη θα καταβάλλονταν άτοκα.
Η εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα ξεπερνούσε το 1/20 των εξαγωγών της. Δηλαδή, θα κατέβαλε ποσά που δεν ήταν ανώτερα του 5% των εσόδων της από το εξαγωγικό γερμανικό εμπόριο. Χωρίς να διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα ή να καταφεύγει σε εξωτερικό δανεισμό.
Η βασική αρχή ήταν πως η Γερμανία ήταν υποχρεωμένη να αποπληρώσει το χρέος που απέμεινε μετά τη διαγραφή, διατηρώντας ένα επίπεδο ανάπτυξης, που να την καθιστά ικανή ν’ ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της και να βελτιώνει παραλλήλως το βιοτικό επίπεδο του λαού της. Θα επέστρεφε στη φερεγγυότητα, χωρίς ο δρόμος αυτός να περνά μέσα από τη φτώχεια του πληθυσμού της.
Επιπλέον, αν η εκπλήρωση αυτών των όρων υπερέβαινε τις πραγματικές δυνατότητές της, θα επανεξεταζόταν η γενική συμφωνία με επιμέρους διορθωτικές ρυθμίσεις.
Από τη γερμανική πλευρά «αρχιτέκτονας» της συμφωνίας ήταν ο Χέρμαν Αμπς. Διοικητής της Deutsche Bank την περίοδο του χιτλερισμού, άτυπος οικονομικός σύμβουλος των βρετανικών δυνάμεων κατοχής στη Γερμανία κι αργότερα συνεργάτης του Καγκελάριου Αντενάουερ, αλλά και διοικητής της Dresdner Bank μέχρι τη δεκαετία του 1970.
Με «ελληνική δράση», μάλιστα, αφού συμμετείχε κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής στο αναγκαστικό δάνειο του Χίτλερ από την Ελλάδα. Αυτό που έμενε τότε στ’ αζήτητα και εκκρεμεί έως τις μέρες μας.
Με αυτές τις ρυθμίσεις δεν είναι καθόλου περίεργο πως η αποπληρωμή του γερμανικού χρέους έγινε δυνατή πολύ νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Το 1960 η δανειακή κληρονομιά του παρελθόντος είχε διευθετηθεί και το «γερμανικό θαύμα», σ’ ένα μεγάλο μέρος, οφειλόταν στη συμφωνία του 1953.
Πρώτα οι άνθρωποι και η ανάπτυξη, μετά τα τοκοχρεολύσια
Οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν πάρει «μαθήματα» από τις ανάλογες ρυθμίσεις που είχαν επιβάλει στην ηττημένη Γερμανία μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε είχαν εξοντώσει τον γερμανικό λαό και οδήγησαν στη φασιστικοποίηση της χώρας. Η Συμφωνία του Λονδίνου, σε συνδυασμό με το Σχέδιο Μάρσαλ, ήταν η βάση για το περίφημο μεταπολεμικό «οικονομικό θαύμα».
Θεωρήθηκε τα κατοπινά χρόνια από πολλούς ως πρότυπο λογικής ρύθμισης χρεών κι έγινε σημείο αναφοράς στις διεκδικήσεις φτωχών και υπερχρεωμένων χωρών. Οπως επίσης άλλων διεθνών πρωτοβουλιών. Η βασική ιδέα της ότι «το ύψος της εξυπηρέτησης του χρέους δεν πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να θέτει σε κίνδυνο, άμεσα μεν την ευημερία των πολιτών της χώρας, μακροπρόθεσμα δε την ανοικοδόμηση της οικονομίας της», έγινε κοινός τόπος.
Περιλαμβάνεται ακόμη και σε ψηφίσματα προς το Ευρωκοινοβούλιο. Οπως για παράδειγμα των Πράσινων της Γερμανίας. Πριν από μερικά χρόνια κατέθεσαν πρόταση ψηφίσματος με την οποία καλούσαν σε μερική απαλλαγή μέρους των δανείων που είχαν συνάψει υπερχρεωμένες και φτωχές χώρες με το ίδιο σκεπτικό.
Εχοντας υπόψη, αναφέρουν εκεί «ότι ο λόγος του 5% της εξυπηρέτησης του χρέους επί των εξαγωγών, που χρησιμοποιήθηκε ως βάση στη Συμφωνία του Λονδίνου του 1953 για τη Γερμανία χρησιμοποιείται ως μέγιστο σημείο αναφοράς στο πλαίσιο των διαφόρων οικονομικών προτύπων υπολογισμού για τα οποία θα έπρεπε να είναι η μέγιστη εξυπηρέτηση του χρέους…» καλούν την ΕΕ να πάρει σχετικές πρωτοβουλίες για τις υπερχρε-ωμένες φτωχές χώρες.
Τέτοιες, όμως, σκέψεις ήταν και εξακολουθούν να είναι «κόκκινο πανί» για τη Γερμανία της Μέρκελ, που ξεχνά το παρελθόν και τη μεγαλύτερη έως τότε διευθέτηση διεθνών χρεών για λογαριασμό της Γερμανίας…
Οι όροι δεν τηρήθηκαν τότε…
Στην υπογραφή της συμφωνίας η κυβέρνηση Παπάγου (υπερυπουργός Συντονισμού ο Σπ. Μαρκεζίνης) εκπροσωπήθηκε τυπικά από τον Ελληνα πρεσβευτή στο Λονδίνο Λ. Μελά. Το μόνο που έγινε γνωστό τότε ήταν πως «ειδική διάταξις της συμφωνίας προβλέπει τον διακανονισμόν των ελληνικών ιδιωτικών απαιτήσεων κατόπιν αποφάσεως του προς τούτου συσταθησομένου διαιτητικού δικαστηρίου». Υποτίθεται ότι οι διαπραγματεύσεις για τις επιμέρους ρυθμίσεις θα συνεχίζονταν και τ’ αποτελέσματα θα υποβάλλονταν για έγκριση σε Ουάσιγκτον, Λονδίνο και Παρίσι. Τέτοιο δικαστήριο ουδέποτε συστάθηκε.
…αλλά ούτε και αργότερα
Για τα πολεμικά χρέη η συμφωνία του Λονδίνου πρόβλεπε «πάγωμα» και τη διευθέτησή τους, μέχρι την οριστική λύση του Γερμανικού Ζητήματος. Δηλαδή, όταν και εάν επανενωθεί στο μέλλον η Γερμανία. Τότε θα συγκαλούνταν διεθνής διάσκεψη με αντικείμενο τη διευθέτησή τους. Ουδέποτε αυτό έγινε μετά την επανένωση το 1990. Πώς η Ελλάδα υπέγραψε μια τέτοια συμφωνία εξηγείται μόνο με όρους Ψυχρού Πολέμου και διαίρεσης της Ευρώπης σε καπιταλιστική και σοσιαλιστική. Υπεράνω όλων ήταν ο «κομμουνιστικός κίνδυνος» και τα συμφέροντα της Ατλαντικής Συμμαχίας, με προχωρημένο φυλάκιό της τη Δ. Γερμανία.
ΠΠ
olympia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το ιστολόγιο δεν υιοθετεί και δεν φέρει καμία ευθύνη για τα σχόλια των αναγνωστών του. Πλέον, οι αναγνώστες μπορούν να σχολιάζουν με το λογαριασμό τους στο facebook ή με λογαριασμούς από τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα. Τα ανώνυμα σχόλια θα παραμείνουν κλειστά όσο υπάρχουν άτομα που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία για να προβοκάρουν και να επιτεθούν σε άλλους σχολιαστές για να επιβάλλουν τις απόψεις τους.