Aldi και Lidl: Το ναζιστικό μοντέλο διοίκησης στις επιχειρήσεις.

Πίσω από τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις, μόνο στρουθοκαμηλισμός μπορεί να χαρακτηριστεί η ανεξέλεγκτη δράση πολυεθνικών, η δομή των οποίων παραπέμπει στις μαύρες ημέρες των φασιστικών μορφωμάτων. Για να θεωρηθεί ειλικρινής από τους πολίτες ο αγώνας κατά του ναζισμού, θα πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με τα εταιρικά μορφώματα που λειτουργούν ως άβατα μέσα στις δυτικές κοινωνίες και στην Ελλάδα.
Του Λεωνίδα Κουμάκη*
Οι μεγάλες εκπτωτικές αλυσίδες της Γερμανίας οι οποίες αποτελούν ταυτόχρονα και κορυφαίους Ομίλους του παγκόσμιου λιανεμπορίου, με δραστηριότητες σε δεκάδες χώρες του κόσμου, «υποφέρουν» διαχρονικά από ένα περίεργο μυστικισμό, μια εικόνα «στρατιωτικής» διοίκησης και σκάνδαλα κακομεταχείρισης του προσωπικού τους.

Στο τέλος του καλοκαιριού του 2013, η Aldi, εταιρία – ιδρυτής της ιδέας των «εκπτωτικών καταστημάτων», παρ΄ όλο που αποφεύγει την δημοσιότητα «στα εσωτερικά της» σαν τον διάβολο με το λιβάνι, πολύ δε περισσότερο την αρνητική δημοσιότητα, αντιμετωπίζει ένα σκάνδαλο κακοποίησης εργαζομένων που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στην Γερμανία – και όχι μόνο.
Τι είναι όμως η Aldi; Είναι μια τεράστια αυτοκρατορία εκπτωτικών καταστημάτων που ίδρυσαν στο Essen της Γερμανίας, αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1946), τα αδέλφια Theo και Karl Albrecht. Το όνομα της εταιρίας (Aldi) προήλθε από τα αρχικά του επώνυμου των ιδρυτών (Albrecht) και τα αρχικά της λέξης Discount, δηλαδή συνδυάζει ευρηματικά το επώνυμο των ιδρυτών με την πρωτοεμφανιζόμενη ιδέα των εκπτωτικών καταστημάτων.
Το 1961 η Aldi χωρίστηκε σε δύο αδελφές εταιρίες (Aldi Nord και Aldi Sued) γιατί τα δύο αδέλφια διαφώνησαν αν θα πρέπει να πωλούνται τσιγάρα μέσα από τα καταστήματα τους. Έτσι η Aldi Nord με πρόεδρο και ιδιοκτήτη τον Theo Albrecht πουλούσε τσιγάρα, σε αντίθεση με την Aldi Sud, με πρόεδρο και ιδιοκτήτη τον Karl Albrecht που δεν πουλούσε τσιγάρα – αυτό κράτησε για 42 χρόνια, μέχρι το 2003. Η πρώτη (Aldi Nord) διαθέτει 2.500 περίπου καταστήματα κυρίως στην βόρεια και ανατολική Γερμανία, ενώ η δεύτερη (Aldi Sud) διαθέτει 1.800 περίπου καταστήματα κυρίως στη δυτική και τη νότια Γερμανία.
Οι οικογένειες των ιδρυτών με τα παιδιά που απέκτησαν συνεχίζουν να μένουν σε ένα προάστιο του Essen, πηγαίνουν κάθε εβδομάδα στην εκκλησία, παίζουν Γκολφ και ψωνίζουν πάντοτε από τα καταστήματα τους ενώ οι δύο αδελφές εταιρίες συνηθίζεται να αντιμετωπίζονται σαν μία «οντότητα», παρά το διαφορετικό ιδιοκτησιακό καθεστώς τους.

Κατάστημα Aldi
O Theodor Paul Albrecht (Aldi Nord) γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου του 1922.  Το 1977 έγινε η πολύκροτη απαγωγή του, η οποία διήρκεσε 17 ημέρες με αποτέλεσμα να απελευθερωθεί μετά από πληρωμή λύτρων ύψους 3 εκατ. Δολαρίων.  Σήμερα οι γιοι του Berthold (58 ετών, έγινε πατέρας τετραδύμων το 1990) και Theo Junior (60 ετών) βρίσκονται στο Δ.Σ. της εταιρίας χωρίς όμως εκτελεστική εξουσία, αφού η Aldi Nord διοικείται πλέον από εξωτερικούς managers. O Theodor Paul Albrecht πέθανε βαθύπλουτος, στις 24 Ιουλίου 2010, σε ηλικία 88 ετών.
Ο Karl Hans Albrecht (Aldi Sud) γεννήθηκε το 1920 και σε ηλικία 93 ετών είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος της Γερμανίας, ο τέταρτος πλουσιότερος άνθρωπος της Ευρώπης και από τους πλουσιότερους του κόσμου, με καθαρή περιουσία 22,6 δις Δολάρια. Πάντα υπήρξε απομονωμένος και μοναχικός, χωρίς καμιά δραστηριότητα κάτω από φώτα της δημοσιότητας. Από το 1994 αποσύρθηκε από την «ενεργό» δράση διατηρώντας την ιδιότητα του Προέδρου του Ιδρύματος που ελέγχει τις επιχειρήσεις του στην Γερμανία και σε ολόκληρο τον κόσμο.  Ο φιλάσθενος γιός του Karl Junior (65 ετών) όπως και η κόρη τουBeate Heister (61 ετών) δεν εργάζονται στην επιχείρηση, η οποία διοικείται από διευθυντικά στελέχη – επαγγελματίες. Στα γνωστά χόμπυ του περιλαμβάνονται το γκολφ, η καλλιέργεια ορχιδέων και οι γραφομηχανές – αντίκες, ενώ φημολογείται έντονα πως κατέθεσε προσφορά εξαγοράς της Αγγλικής ποδοσφαιρικής ομάδας Leeds United.
Η παγκόσμια ανάπτυξη της Aldi έγινε με βάση στρατηγικό σχεδιασμό που αποκλείει την ύπαρξη και των δύο αδελφών εταιριών στην ίδια χώρα, με το ίδιο σήμα. Εκεί που δραστηριοποιείται η  Aldi Nord (με έδρα το Essen) δεν επεκτείνεται η Aldi Sud (με έδρα το Mülheim an der Ruhr) και το αντίθετο. Έτσι, η Aldi Nordδραστηριοποιείται στη Δανία, τη Γαλλία, τις χώρες της Μπενελούξ, της Ιβηρικής χερσονήσου και της Πολωνίας, ενώ Aldi Süd λειτουργεί στην Ιρλανδία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ουγγαρία, την Ελβετία, την Αυστραλία, την Αυστρία και τη Σλοβενία. Τόσο η Aldi Nord όσο και η και η Aldi Süd λειτουργούν στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά με διαφορετικά σήματα: Με το σήμα Trader Joe η πρώτη και με το σήμα Aldi μόνο η δεύτερη.
Η Aldi Süd ξεκίνησε να λειτουργεί και στην Ελλάδα με τα ταυτόχρονα εγκαίνια 12 καταστημάτων στις 13 Νοεμβρίου 2008 δημιουργώντας αποθηκευτικό κέντρο – έργο τέχνης,  συνολικής έκτασης 54.000 τετ. μέτρων στην Σίνδο Θεσσαλονίκης, με μια συνολική επένδυση ύψους 1,3 δις Ευρώ αλλά δύο χρόνια αργότερα (Δεκέμβριος 2010) έβαλε λουκέτο και στα 38 καταστήματα που είχε ανοίξει μέχρι τότε στην Ελλάδα, απολύοντας 650 εργαζόμενους και πουλώντας την τεράστια αποθήκη της Σίνδου (και 12 από τα καταστήματα Aldi) στον μεγάλο ανταγωνιστή της, την Lidl που συνεχίζει την επιτυχημένη της παρουσία στην Ελλάδα.

Τις μέρες αυτές η Aldi Süd βρίσκεται στο κέντρο ενός αρνητικού θορύβου μέσα στην Γερμανία, από τις αποκαλύψεις του περιοδικού Der Spiegel σύμφωνα με τις οποίες, εργαζόμενοι της αλυσίδας οι οποίοι εκπαιδευόταν σε κεντρικές αποθήκες της αλυσίδας στο Mahlberg υπέστησαν κακομεταχείριση.
Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του περιοδικού, ο διευθυντής ενός χώρου αποθήκευσης και διανομής προϊόντων της Aldi Süd έδενε σε έναν στύλο νεαρούς μαθητευόμενους εργαζόμενους χρησιμοποιώντας πλαστικό περιτυλίγματος και διάτασσε το προσωπικό να γράφει στα πρόσωπά τους με μαρκαδόρους. Η «εκπαίδευση» – καψόνι συμπληρωνόταν με απειλές ότι θα κλείδωνε τους εκπαιδευόμενους σε ένα δωμάτιο-καταψύκτη για 20 λεπτά αν δεν υπάκουαν τυφλά στις εντολές του.
Η ίδια η Aldi Süd σε επίμονες ερωτήσεις, παραδέχτηκε ότι «οι καταγγελίες περί κακομεταχείρισης των ειδικευόμενων εργαζομένων της, που έφερε στην δημοσιότητα το ειδησεογραφικό περιοδικό Der Spiegel, αληθεύουν». «Όταν διεξαγάγαμε εσωτερική έρευνα, ανακαλύψαμε με φρίκη ότι η ουσία όσων περιγράφονται στο δημοσίευμα είναι ουσιαστικά αλήθεια», ανέφερε η εταιρία. Πρόσθεσε ότι «δεν ήταν ενήμερη για τα καψόνια στα οποία υπέβαλε ο διευθυντής τους εργαζόμενους πριν το περιοδικό της ζητήσει να σχολιάσει την υπόθεση», ότι «Στα μέλη του προσωπικού της που είχαν λάβει μέρος σε αυτές τις παρεκτροπές, όπως και σε ανώτερα στελέχη της, επιβλήθηκαν πειθαρχικά μέτρα» και ότι «η συμπεριφορά αυτή στο κέντρο διανομής προϊόντων στο Μάλμπεργκ, στη νοτιοδυτική Γερμανία, της προκάλεσε κατάπληξη και σοκ».
Το ίδιο το δημοσίευμα του εβδομαδιαίου περιοδικού Der Spiegel που εκδίδεται στο Αμβούργο σε 1.000.000 τεύχη, βασίστηκε σε ένα βιβλίο που έγραψε ένα πρώην διευθυντικό στέλεχος της Aldi και περιέχει την μαρτυρία ενός από τους υπαλλήλους της που υπέστησαν κακομεταχείριση. Το θύμα ανέφερε ότι «ο διευθυντής της αποθήκης τον έδεσε τόσο σφιχτά με το πλαστικό που χρησιμοποιείται στις αποθήκες για να σταθεροποιούνται τα προϊόντα τα οποία τοποθετούνται πάνω σε παλέτες, που μετά δυσκολίας κατάφερνε να αναπνέει» και ότι «δεν τόλμησε να διαμαρτυρηθεί ή να καταγγείλει τη μεταχείριση που υπέστη, διότι φοβόταν ότι θα απολυόταν».
Σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα του Der Spiegel οι δράστες ήταν επτά διευθυντικά στελέχη – όλα αποζημιώθηκαν και απομακρύνθηκαν από την εταιρία, ενώ οι δικαστικές αρχές της Γερμανίας ανακοίνωσαν ότι διατάχθηκε έρευνα «κατ΄ αγνώστων» με την κατηγορία της σωματικής βλάβης και της στέρησης της ελευθερίας.
Ανάλογο περιστατικό κακομεταχείρισης εκπαιδευομένων είχε γίνει γνωστό και σε κατάστημα της Aldi Süd στο Freiburg ενώ κατά καιρούς έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο video που αφορούν παρόμοιες καταστάσεις.

Κάτι αντίστοιχο, αυτή την φορά με αποκαλύψεις του περιοδικού Stern (ίδια περίπου κυκλοφορία με εκείνη του Der Spiegel) ήρθε στην επιφάνεια το 2008, όταν έγινε γνωστό ότι η πέμπτη σε μέγεθος Γερμανική αλυσίδα (εκπτωτικών) καταστημάτων Lidl παρακολουθούσε με κρυφές μικρο-κάμερες το προσωπικό των καταστημάτων της, καταγράφοντας όλες τις ιδιωτικές τους επικοινωνίες, την συμπεριφορά τους στα καταστήματα, ακόμη και τις επισκέψεις τους στις τουαλέτες! Η αλυσίδα κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί μεθόδους της Stasi (Lidl-Stasi), της γνωστής μυστικής υπηρεσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, η οποία είχε κατηγορηθεί άπειρες φορές για παράνομες ενέργειες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό το βάρος του σκανδάλου αυτού που πήρε πολύ μεγάλες διαστάσεις και όχι μόνο μέσα στην Γερμανία, παραιτήθηκε τον Απρίλιο του 2009, ο υπεύθυνος της Γερμανικής αγοράς Frank-Michael Mros ο οποίος όμως τοποθετήθηκε λίγο αργότερα υπεύθυνος ολόκληρης της Βρετανίας!

Κατάστημα Lidl
Η Lidl που στο παρελθόν έχει επίσης κατηγορηθεί ότι «θυμίζει στρατόπεδο εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων» (χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα του ManagerMagazine, 2007), δραστηριοποιείται και στην Ελληνική αγορά από το έτος 1999 και παρουσιάζει στα θέματα αυτά, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης, μια τελείως διαφορετική εικόνα επιδεικνύοντας κοινωνική ευαισθησία με πολλές δράσεις, ενώ το 2012 κατάφερε να συμπεριληφθεί μέσα στις 5 πρώτες κοινωνικά υπεύθυνες εταιρίες, σύμφωνα με έρευνα για την «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και την Υπεύθυνη Κατανάλωση 2012» που διενεργήθηκε από το Ινστιτούτο Επικοινωνίας σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και την δημοσκοπική εταιρία MRB.
Σε επίπεδο πάντως Ομίλου ο οποίος,  σύμφωνα με τον κατάλογο του SN βρίσκεται και στην πέμπτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης για το έτος 2011, με 11.029 καταστήματα (31/12/2011) και συνολικές πωλήσεις  90,6  δισεκατομμύρια Δολάρια, η εικόνα που εκπέμπει η Lidl στα θέματα που σχετίζονται με εργασιακά θέματα, δεν είναι καθόλου καλή! Όπως ακριβώς δεν είναι καθόλου καλή και η εικόνα που εκπέμπει ο μεγάλος τους ανταγωνιστής, η  Aldi!
Συμπέρασμα: Στην σημερινή εποχή αν η ανάπτυξη μεγάλων επιχειρήσεων δεν στηρίζεται –μεταξύ πολλών άλλων- στην ικανοποίηση και στην στοιχειώδη ευημερία του ανθρώπινου παράγοντα, τότε έχει ένα πολύ σοβαρό μειονέκτημα που ίσως κάποτε να στοιχίσει ακόμα και την επιβίωση τους. Αυτό είναι κάτι που έχει ήδη αποδειχτεί στην πράξη και σίγουρα θα αποδειχτεί και στο μέλλον….
http://www.analyst.gr/2013/09/30/2391/
Ο Λεωνίδας Κουμάκης, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επί τρεις δεκαετίες, με την ιδιότητα του Διευθυντού Εξαγωγών Ελληνικής Οινοβιομηχανίας, ταξίδευσε στις 4 από τις 5 ηπείρους του πλανήτη μας, δημιουργώντας ένα εκτεταμένο δίκτυο διανομής σε 32 χώρες.
Είναι συγγραφέας των βιβλίων «Το Θαύμα-Μια πραγματική ιστορία» (πρώτη έκδοση 1992,  η τέταρτη έκδοση το 2008 – περισσότερα στο  e – shop της ιστοσελίδας ) και «Ματιές στις ρίζες του Ελληνισμού» (1997). Τον Δεκέμβριο 1996 κυκλοφόρησε  τον σύντομο «Aποχαιρετισμό».


olympia.gr