Ιστορικές παρερμηνείες

O απόηχος των ιστορικών γεγονότων δεν επηρεάζει μόνον αυτούς που τα έζησαν αλλά και αυτούς που τα μελετούν. Με την πάροδο του χρόνου ακόμη και γνωστοί πόλεμοι ή συμβάντα δεν παύουν να περιβάλλονται από σκοτεινές πτυχές, με αποτέλεσμα να υφίστανται αλλοιώσεις και να προκαλούν παρανοήσεις.


Το φίδι στο μήνυμα «Ενότητα ή θάνατος» (Αμερικανική Επανάσταση)
Η παρανόηση: Η εικόνα στο σκίτσο «Ενότητα ή θάνατος» (Join or Die) απεικονίζει την αμερικανική ακτογραμμή με τη μορφή ενός φιδιού κομμένο σε τμήματα που αντιπροσωπεύουν τον διχασμό των αποικιών. Είναι ένα ξεκάθαρο μήνυμα, που προειδοποιεί «είτε θα αγωνισθούμε μαζί ή ποτέ δεν θα απαλλαγούμε από τους Βρετανούς κατακτητές».
Η αλήθεια: Η πολιτική γελοιογραφία δημιουργήθηκε για να ενώσει τις διχασμένες αποικίες – εναντίον των Γάλλων. Το 1754, 20 έτη πριν οι αποικίες ενωθούν για να νικήσουν τους Βρετανούς, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος κάλεσε για μια παρόμοια ένωση προκειμένου να περιορίσει την Γαλλική επέκταση στην Αμερικανική ενδοχώρα. Τα σχέδια για μια κοινή προσπάθεια ενάντια στη Νέα Γαλλία απέτυχαν παταγωδώς. Οι περισσότερες από τις αποικίες αισθανόντουσαν περισσότερο δεμένες με την Βρετανία παρά μεταξύ τους.
Οι Βρετανοί δεν ήσαν πρόθυμοι για μια τέτοια ένωση, είτε εν μέρει επειδή τους συνέφερε οι αποικίες να παραμένουν διχασμένες και να ερίζουν μεταξύ τους, αλλά κυρίως λόγω του επικίνδυνου προηγούμενου που μπορούσε να δημιουργηθεί. Αντ’ αυτού, οι Βρετανοί αποφάσισαν να οργανώσουν στρατιωτική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας κατά των Γάλλων. Φυσικά, όταν οι αποικίες έλαβαν γνώση του κόστους για τον «Επταετή πόλεμο», η ένωση των Αμερικανικών αποικιών έναντι των Βρετανών άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο δελεαστική. Η σύγχυση όσον αφορά στην προέλευσή του σκίτσου με το φίδι πιθανότητα προέρχεται από τον Paul Revere, ο οποίος αναδιαμορφώνοντας την ιδέα του Βενιαμίν Φραγκλίνου το χρησιμοποίησε ως επικεφαλίδα της εφημερίδας του το 1774.

Μάχη της Σαρατόγα – μια καθαρά αποικιακή νίκη (Αμερικανική Επανάσταση)
Η παρανόηση: Η ιστορία της μάχης Σαρατόγα είναι απλή: Οι γενναίες αποικιακές δυνάμεις, κέρδισαν την πρώτη σημαντική νίκη τους επί των Βρετανών, αποδεικνύοντας το σθένος των επαναστατών και προτρέποντας τους Γάλλους σε βοήθεια.
Η αλήθεια: Οι άποικοι νίκησαν τους Βρετανούς στην Σαρατόγα χρησιμοποιώντας Γαλλική πυρίτιδα, όπλα και προμήθειες, κάτι το οποίο είναι πολύ συχνά αγνοείται. Επίσης αγνοούνται οι Γάλλοι και Ισπανοί οι οποίοι δρούσαν στο Αμερικανικό έδαφος πολύ πριν από την μάχη. Αιώνες πριν την καθιέρωση «ειδικών συμβούλων», οι νεοσύστατες ΗΠΑ εξέταζαν το θεσμό Εξωτερικής Παρέμβασης, με επικρατέστερες τις δύο χώρες οι οποίες ήθελαν να περιορίσουν την Βρετανική επέκταση.
Οι πρώτες Γαλλικές αναφορές όσον αφορά στην εκτίμηση των πολεμικών δυνατοτήτων των επαναστατών ήταν εξωφρενικά υπερβολικές, υπερβάλλοντας όχι μόνο στον αριθμό των ένοπλων ανδρών, αλλά και το ανυπότακτο πνεύμα του τοπικού πληθυσμού. Ενθαρρυμένη η Γαλλική κυβέρνηση, άρχισε μια πολιτική σπατάλης για τη χρηματοδότηση των νέων εξεγέρσεων. Η Ισπανία ήταν ακόμη πιο ανήσυχη να χρησιμοποιήσει την αποικιακή εξέγερση προκειμένου να πλήξει την Αγγλία.
Πριν ακόμη υπογραφεί η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, η Ισπανία ξόδευε χρήματα και όπλα στις αποικίες, ενώ παράλληλα έπληττε τους Βρετανούς στη Νότια Αμερική και την Πορτογαλία. Η επανάσταση ήταν ξεκάθαρα Αμερικανική, αλλά είχε συστηματικά καλλιεργηθεί από Ισπανούς και Γάλλους πράκτορες. Όταν άρχισε ο πόλεμος, υπήρξε μόνο η πλήρης υποστήριξη από την Γαλλία και Ισπανία προκειμένου οι άποικοι να είναι ετοιμοπόλεμοι, γεγονός που συνέβη 2^1/2 χρόνια πριν την μάχη της Σαρατόγα, στην οποία η νίκη ήταν αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας.

Η Λαϊκή επανάσταση (Γαλλική Επανάσταση)
Η παρανόηση: Λανθασμένη ιστορική προσέγγιση καθιέρωσε την εντύπωση ότι ο «λαός» ξεκίνησε τη Γαλλική Επανάσταση.
Η αλήθεια: Η Γαλλική Επανάσταση δεν ξεκίνησε στους δρόμους του Παρισιού. Ξεκίνησε όταν η Γαλλική αριστοκρατία ανάγκασε τον Λουδοβίκο 16^ο να συγκαλέσει την Συνέλευση των Γενικών Τάξεων* (*Νομοθετικό Σώμα συμβουλευτικού χαρακτήρα το οποίο αποτελείτο από τις τρείς κοινωνικές τάξεις…κληρικούς – ευγενείς – κοινούς πολίτες) για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 200 χρόνια. Μετά την Αμερικανική Επανάσταση, η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας ήταν απελπιστική. Η Γαλλία χρηματοδότησε την πολεμική προσπάθεια μέσω δανείων, αλλά η δεξαμενή των πρόθυμων και διαθέσιμων δανειστές είχε στερέψει και η χώρα αντιμετώπιζε μια σοβαρή κρίση χρέους. Το 1787 σε μια προσπάθεια οικονομικής αναδιανομής, το επιτελείο των ανακτόρων εισηγήθηκε νέους φόρους. Οι περισσότερες εισηγήσεις, κυρίως επιβολής άμεσων φόρων, αντιμετώπισαν την αποδοκιμασία και απόρριψη. Η αριστοκρατία θεωρώντας ότι πλήττονται τα προνόμιά της, πίεζε για σύγκληση των Γενικών Τάξεων με την αιτιολογία ότι ήταν το μόνο αρμόδιο όργανο να ψηφίσει για τη φορολογία.
Μπορεί να υπήρχαν και θέματα σχετικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου, του πολίτη κά, αλλά το κυρίως θέμα ήταν οι φόροι. Ευρισκόμενος σε αδιέξοδο και με τα κρατικά ταμεία άδεια, Ο Λουδοβίκος 16^ος δεν είχε άλλη επιλογή από το να προγραμματίσει την σύγκληση των Γενικών Τάξεων τον μήνα Μάιο 1789. Έτσι ενώ ήταν το τρίτο τμήμα των Γενικών Τάξεων (αυτοί που δεν ήσαν ευγενείς ή κληρικοί) που υλοποίησε την επανάσταση για Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη – στην πραγματικότητα η αριστοκρατία ήταν αυτή που ξεκίνησε την αποδόμηση του παλαιού καθεστώτος.

Η μάχη της Νέας Ορλεάνης (Αγγλο – Αμερικανικός πόλεμος 1812)
Η παρανόηση: Σε ένα από τα σπάνια διαλείμματα πολέμου του 1812, οι Αμερικανικές δυνάμεις συνέτριψαν τους Βρετανούς στη μάχη της Νέας Ορλεάνης. Ωστόσο η νίκη ήταν μόνο συμβολική και ενδεικτική της κακής κατάστασης των επικοινωνιών στις αρχές του 19^ου αιώνα, καθότι όπως αναφέρουν όλες οι πηγές, η μάχη διεξήχθη μετά την ολοκλήρωση του πολέμου.
Η αλήθεια: Η Συνθήκη της Γάνδης, η οποία τερμάτισε τον πόλεμο του 1812, ορίζει στο πρώτο άρθρο ότι μέχρι και οι δύο πλευρές να επικυρώσουν τους όρους της συνθήκης, ο πόλεμος θα συνεχιζόταν. Εάν είτε οι ΗΠΑ, ή η Βρετανία αρνούνταν να αποδεχθούν την συνθήκη, όλες οι διαπραγματεύσεις διακόπτονταν και η συνέχεια θα δινόταν στο πεδίο της μάχης. Ακόμα κι αν οι Βρετανοί είχαν αποδεχθεί τη συνθήκη όταν έγινε η μάχη, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ένα μήνα περιθώριο για την επικύρωση.
Έτσι ενώ το Κογκρέσο συνεδρίαζε, η τύχη των πόλεων της Νότιας ακτής (κόλπος Μεξικού) παρέμενε αβέβαιη. Όντας σημαντική και συμβολική η Νέα Ορλεάνη απετέλεσε προς το τέλος του πολέμου, το πεδίο για μια σειρά μαχών που αφορούσαν στον έλεγχο της πολύτιμης περιοχής του Κόλπου. Ήττα στην Νέα Ορλεάνη μπορούσε να σημάνει αποκλεισμό του λιμένα, γεγονός που θα είχε μακροπρόθεσμες συνέπειες στο ανταγωνισμό για την κυριαρχία στον Κόλπο του Μεξικού. Οι επόμενες μάχες έγιναν στο Mobile της Αλαμπάμα μέχρι οι ΗΠΑ να αποδεχθούν την συνθήκη στα μέσα Φεβρουαρίου. Ο πόλεμος στην πραγματικότητα συνεχίστηκε και μετά το επίσημο τέλος του πολέμου στις 16 Φεβρουαρίου 1815, αλλά μόνο σε απομακρυσμένα φυλάκια στα σύνορα και όχι στη Νέα Ορλεάνη.

 «Λέοντες διοικούνται από όνους» (1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος)
Η παρανόηση: ………….Ένας Γερμανός αξιωματικός παρατηρώντας μια γενναία αλλά τελικά μάταια Βρετανική επίθεση, σχολιάζει: «Οι Άγγλοι στρατιώτες πολεμούν σαν λιοντάρια» και ένας συνάδελφός του απαντά «Αληθεύει, αλλά είναι λιοντάρια με επικεφαλής όνους». Συνοψίζοντας την Βρετανική προσπάθεια στον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο, οι Βρετανοί στρατιώτες ήσαν γενναίοι αλλά απέτυχαν λόγω ανεπαρκούς ηγεσίας.
Η αλήθεια: Υπάρχουν δύο τμήματα σε αυτόν τον μύθο. Πρώτον ότι η στιχομυθία μεταξύ Γερμανών αξιωματικών συνέβη στην πραγματικότητα και δεύτερον, η συζήτηση περιγράφει την Βρετανική πολεμική προσπάθεια. Όσο για την ίδια τη φράση, είναι ένα πολύ παλαιό κλισέ που χρησιμοποιείτο για να περιγράψει μια σειρά από στρατούς από την εποχή του Ναπολέοντα και εντεύθεν. Σαφώς οι Γερμανοί αξιωματικοί δεν εφηύραν την έκφραση. Ο Βρετανός συγγραφέας που την διέδωσε, υποστήριξε το αντίθετο και φυσικά ήταν αδύνατον να ελέγξει την πηγή για την υποτιθέμενη συνομιλία.
Πως λοιπόν χρησιμοποιήθηκε αυτή η παλαιά έκφραση προκειμένου να περιγράψει τον Βρετανικό στρατό και την διοίκησή του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο; Στο βαθμό που αφορά σε επιθέσεις που είναι παράλογες και καταλήγουν σε σφαγή η έκφραση αυτή είναι κατάλληλη. Αλλά η γενίκευσή της σε όλο το Βρετανικό στράτευμα είναι άδικη, την στιγμή κατά την οποία οι Βρετανοί κέρδισαν τον πόλεμο. Πόσο γρήγορα μπορούσες να εκδηλώσεις μια αντεπίθεση στις εχθρικές γραμμές το 1915 όταν τα άλογα είχαν αχρηστευθεί από τα χαρακώματα και συρματοπλέγματα, τα άρματα ήσαν ακόμη σε μορφή πρωτοτύπων και η ακρίβεια στο πυροβολικό ήταν περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη. Αυτό ήταν το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι Βρετανοί διοικητές, οι οποίοι συχνά παρουσιάζονταν ως άκαμπτοι και ανόητοι.
Αλλά το να μάθεις να χρησιμοποιείς αποτελεσματικά τις νέες εφευρέσεις, ενώ η μοίρα της πατρίδας σου κρέμεται στην κυριολεξία από εσένα, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμη όμως και με ελλιπή μέσα οι Βρετανοί διοικητές αποδείχθηκαν προσαρμόσιμοι. Οι Βρετανοί κέρδισαν με ακριβείς εναέριους και χερσαίους βομβαρδισμούς και με μηχανοκίνητες επιθέσεις που υποστηρίζονταν από ελαφρύ πεζικό. Οι στρατηγοί τους ίσως δεν υπήρξαν λαμπροί, αλλά σίγουρα δεν ήσαν όνοι.

Πόλεμος χαρακωμάτων & αμυντικών έργων (1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος)
Η παρανόηση: Οι εικόνες που έχουν αποτυπωθεί στους περισσότερους από τον 1^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι αυτές του δυτικού μετώπου στις οποίες κυριαρχεί ένα «σεληνιακό» τοπίο γεμάτο τάφρους και κρατήρες από βολές πυροβολικού. Γενικά επικρατεί η εντύπωση ότι τα αμυντικά έργα (τάφροι, χαρακώματα, κ.λ.π) ήταν αυτά που καθόρισαν την έκβαση του πολέμου.
Η αλήθεια: Ο χαρακτηρισμός ως αμυντικός πόλεμος φθοράς και η έκφραση «ερημωμένη γη» είναι μόνο η μισή αλήθεια. Στο εξίσου αιματηρό Ανατολικό μέτωπο, ο 1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ένα εντελώς διαφορετικό είδος πολέμου. Ο πόλεμος μεταξύ της Γερμανίας, της Αυστρο – Ουγγαρίας και της Ρωσίας ήταν αδυσώπητος, με συνεχή κινητικότητα και στρατηγικές τακτικές. Λόγω της μεγάλης γεωγραφικής κλίμακας (το Ανατολικό μέτωπο ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το Δυτικό) ο πόλεμος παρουσίαζε συνεχείς εναλλαγές.
Οι Ρώσοι υπερείχαν σε αριθμούς (περισσότεροι από 10 εκατομμύρια στρατιώτες) αλλά όχι στην τεχνολογία. Οι Γερμανοί υπερείχαν σε οπλισμό και ποιότητα ηγεσίας αλλά όχι σε αριθμούς. Η Αυστρο – Ουγγαρία υστερούσε σε τεχνολογία και αριθμούς, αλλά διέθετε υψηλού επιπέδου διοίκηση, καθότι τα 3/4 της οποίας ήσαν Γερμανικής καταγωγής. Ως αποτέλεσμα, οι διοικητές στα ανατολικά έκαναν συνεχώς ελιγμούς για να καλύψουν τις αδυναμίες τους σε ένα ρευστό πολεμικό μέτωπο μήκους 1.800 μιλίων.
Ο πόλεμος στην ανατολή ήταν διέφερε σημαντικά από εκείνον στα δυτικά, σε σημείο που ακόμη και το ιππικό σημείωνε σημαντικές επιτυχίες υποστηρίζοντας το πεζικό. Το ανατολικό Μέτωπο δεν ήταν το μόνο μέτωπο του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου που διέφερε από τον πόλεμο χαρακωμάτων του δυτικού μετώπου, καθώς στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, εξελισσόταν ένα διαφορετικό είδος πολέμου (ανταρτοπόλεμος) κατά τη διάρκεια της Ανατολικής Αφρικανικής Εκστρατείας και της Αραβικής Εξέγερσης.

Πολωνικό Ιππικό εναντίον Γερμανικών αρμάτων (2^ος Παγκόσμιος Πόλεμος)
Η παρανόηση: Με την έναρξη των εχθροπραξιών με τη Γερμανία, το Πολωνικό ιππικό αντιπαρατέθηκε με μία Γερμανική τεθωρακισμένη μεραρχία, επιτιθέμενο στα Πάντσερ (Γερμανικά άρματα μάχης) με ξίφη. Φυσικά, η γενναία επίθεση απέτυχε παταγωδώς.
Η αλήθεια: Η Ναζιστική προπαγάνδα εφηύρε την ιστορία σχεδόν εκ του μηδενός φαλκιδεύοντας τα γεγονότα. Λέμε «σχεδόν», διότι το 1939 το Πολωνικό ιππικό όντως επιτέθηκε κατά μονάδων του Γερμανικού στρατού. Κατά τη διάρκεια μιας μικρής μάχης κοντά στην πόλη Krojanty, Πολωνοί ιππείς επιτέθηκαν σε μονάδα Γερμανικού πεζικού στο ύπαιθρο και τους ανάγκασε να υποχωρήσουν. Η αντεπίθεση δύο Γερμανικών τεθωρακισμένων απώθησε τους Πολωνούς, οι οποίοι οπισθοχώρησαν προκειμένου να καλυφθούν.
Ενώ ο Πολωνικός στρατός δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει την εκμηχάνιση του Γερμανικού στρατού, εντούτοις οι Πολωνοί παρέταξαν έναντι της Γερμανικής υπεροπλίας κάθε διαθέσιμο ιππικό σύνταγμα, εξοπλίζοντάς το με τα πιο αποτελεσματικά αντιαρματικά όπλα της εποχής. Τα όπλα αυτά ήταν μέρος του Πολωνικού στρατιωτικού δόγματος και η εκπαίδευση σε αυτά άρχισε πολύ πριν τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Πολωνοί διατήρησαν το ιππικό κύρίως για λόγους στρατιωτικής τακτικής, πέραν της έλλειψης οικονομικών πόρων, καθότι η απουσία τεθωρακισμένων και οχημάτων καθιστούσε το ιππικό, την επόμενη καλύτερη λύση προκειμένου να εξασφαλισθεί η κινητικότητα και ευελιξία του Πολωνικού στρατού.
Σχεδόν δύο δεκαετίες νωρίτερα, η Πολωνία είχε χρησιμοποιήσει το σώμα του ιππικού για να καταστείλει με επιτυχία το πυροβολικό του Κόκκινου Στρατού κατά τον Πολωνό – Σοβιετικό πόλεμο.

Η στρατηγική του κεραυνοβόλου πολέμου – Blitzkrieg (2ος Παγκόσμιος Πόλεμος)
Η παρανόηση: Οι Γερμανοί κατετρόπωσαν τους Συμμάχους στις πρώτες μάχες του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, διότι επινόησαν μια εντελώς νέα τακτική στον πόλεμο……τις αστραπιαίες μηχανοκίνητες επιθέσεις – το Blitzkrieg.
Η αλήθεια: Αφού οι Γερμανοί κατέλαβαν την Πολωνία, στράφηκαν κατά της Γαλλίας και απώθησαν τους Βρετανούς πέρα από την Μάγχη. Οι Σύμμαχοι απέδωσαν τις απώλειές τους στη νέα στρατηγική Blitzkrieg των Γερμανών………..την οποία εφηύραν οι Σύμμαχοι για το Γερμανικό στρατό. Όμως ακόμη και ο Χίτλερ ήταν το ίδιο έκπληκτος από την ταχεία Γερμανική προέλαση. Μαθαίνοντας τις Γερμανικές νίκες στη Γαλλία, ο Χίτλερ είχε δηλώσει: «θαύμα, ένα απόλυτο θαύμα». Η Γερμανική νίκη ήταν τόσο απόλυτη που ο Χίτλερ υποψιαζόταν κάποιου είδους παγίδα ή αντεπίθεση εκ μέρους των Συμμάχων, χωρίς φυσικά να ισχύει κάτι τέτοιο.
Αλλά εκτός από επιτυχημένες στρατηγικές κινήσεις, οι πρώτες νίκες της Γερμανίας στον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο ήσαν τυχαίες και βιαστικές. Στην Πολωνία, τη Γαλλία , τη Νορβηγία και τη Δανία, η Γερμανοί αυτοσχεδίαζαν καθ’ οδόν. Μετά την αρχική τους επιτυχία, ήταν λογικό για τη Γερμανία να υιοθετήσει το δόγμα Blitzkrieg, ακόμη και αν ήταν εφεύρεση των ηττημένων. Όσο κακή ήταν η κατασκοπεία της Γερμανίας πριν τον πόλεμο, ακόμη χειρότερη ήταν αυτή της Γαλλίας (παντελής έλλειψη πληροφόρησης).
Ο απόλυτος αιφνιδιασμός, η στρατιωτική παράλυση και η ανύπαρκτη ηγεσία, είναι τα βασικά αίτια της Γαλλικής (και όχι μόνο) πανωλεθρίας………………..παρά το Blitzkrieg.
————————
Η παρούσα ανάρτηση προέκυψε από αντίστοιχο άρθρο του J. Wisniewski το οποίο δημοσιεύθηκε στο listverse.com.
chilonas.wordpress.com