Ο Στρατηγός Γρίβας Διγενής μιλάει για τον "Ανταρτοπόλεμο" της ΕΟΚΑ...(Μέρος 2ο)

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ.
"Η ΕΟΚΑ έχει συνεισφέρει στον κυπριακό αγώνα απείρως περισσότερα απ’ όσα προσέφεραν 75 χρόνια χαρτοπολέμου. Το όνομα του Διγενή είναι ένα αίνιγμα στους Βρεταννούς. Αλλά κι ένας θρύλος. Έχει ήδη περάσει στις σελίδες της ιστορίας του απελευθερωτικού κινήματος."
Σημείωμα Μακαρίου προς Γρίβα περί τα τέλη του Κυπριακού Απελευθερωτικού Αγώνα το ’59.
(από το "Η θεωρία του Ανταρτοπολέμου, Ο Πόλεμος του Ψύλλου", εκδ. Κάλβος 1976, του  Robert Taber)

Επιμέλεια: Γιώργος Ανεστόπουλος
Αν κι ο Γρίβας είναι το αρχέτυπο του συντηρητικού στρατιωτικού — σωβινιστής και φασίστας στα μάτια των ελλήνων κομμουνιστών — η φιλοσοφία του για την τρομοκρατία πλησιάζει εκείνη των αναρχιστών. 
Το κράτος ασκεί την εξουσία του χρησιμοποιώντας την απειλή της ισχύος, ισχυρίζονται οι αναρχιστές: ο αστυφύλακας στη γωνία είναι ο πράκτορας και το σύμβολο του κράτους και το ρεβόλβερ στη μέση του βρίσκεται εκεί για να τρομάζει ή σε ακραίες περιπτώσεις, να σκοτώνει εκείνους που του αντιστέκονται. 
Αν λοιπόν η εξουσία του είναι παράνομη, επειδή ασκείται χωρίς την αβίαστη συναίνεση των κυβερνωμένων, δεν είναι σωστό και φυσικό ν ’ αντιμετωπίσεις τη βία με βία, να σκοτώνεις τον αστυνομικό όπως σκοτώνει κανείς το ληστή και να πολεμάς τους άρπαγες της εξουσίας όπως πολεμά κανείς μια εισβολή;
Πραγματικά, αυτή ήταν η λογική που οδήγησε το Γρίβα, έναν Ελληνοκύπριο, να κηρύξει τον πόλεμο στους Βρεταννούς εξουσιαστές της Ελληνικής (και τουρκικής) Κύπρου.
Στα "Απομνημονεύματά" του γράφει ότι "με θλίψη αλλά και με μια υψηλή αίσθηση καθήκοντος" πήρε τα όπλα το 1955 ενάντια σ’ έναν παλιό φίλο και σύμμαχο, την Βρεταννία. Κατηγορεί, όχι το Βρεταννικό λαό, αλλά μια "συμμορία πολιτικών" , που αρνήθηκαν ακόμα και την ελπίδα της ελευθερίας στην Κύπρο, και προσθέτει: "Στα κεφάλια τους πέφτει το κρίμα για το θάνατο τόσων άντρων, γυναικών και παιδιών στα τραγικά χρόνια που ακολούθησαν".
Η απαρχή του Κυπριακού αγώνα για ανεξαρτησία αναγγέλθηκε στις 31 Μαρτίου 1955 με μια σειρά εκρήξεις σ’ ολόκληρη τη χώρα. Σαμποτέρ που όρμησαν μέσα στο ραδιοσταθμό της Λευκωσίας έριξαν βόμβες που κατέστρεψαν τον εξοπλισμό εκπομπής και σήκωσαν τη στέγη απ’ το κτίριο, προκαλώντας ζημίες που υπολογίστηκαν σε 60.000 λίρες Αγγλίας.
Βόμβες έπεσαν σε κτίρια κρατικών γραφείων και στις εγκαταστάσεις ασυρμάτου στους στρατώνες Γουώλσλεϋ, όπου βρισκόταν το στρατηγείο της Βρεταννικής στρατιωτικής δύναμης που εκείνη τη στιγμή αριθμούσε μόνο τέσσερις χιλιάδες άντρες. Στο λιμάνι της Λεμεσσού, ένα εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος και δυο αστυνομικοί σταθμοί δέχτηκαν βόμβες.
Στη Λάρνακα, το αρχηγείο της αστυνομίας, τα δικαστήρια και το γραφείο του Βρεταννού διοικητή καταστράφηκαν από βόμβες.
Το πρώτο θύμα της εκστρατείας βρήκε το θάνατο στην Αμμόχωστο — ένα μέλος της ΕΟΚΑ έπαθε ηλεκτροπληξία όταν έριξε ένα υγρό σχοινί πάνω σε καλώδια υψηλής τάσης σε μια προσπάθεια να σαμποταριστεί η ηλεκτρική παροχή.
«Η επίθεση αιφνιδίασε τον κόσμο, οι αξιωματούχοι της αποικίας τά 'χασαν και πανικοβλήθηκαν», λέει ο Γρίβας.
Το κύμα βομβιστικών επιθέσεων συμπληρώθηκε από γενικότερη πολιτική δράση. Νέοι μαθητές και παιδιά του σχολείου στρατολογήθηκαν γρήγορα στο κίνημα ανεξαρτησίας —"είχα σκοπό να κάνω τη νεολαία της Κύπρου φυτώριο της ΕΟΚΑ " , γράφει ο Γρίβας - και μια σειρά επιτυχημένες διαδηλώσεις οργανώθηκαν, τόσο βίαιες που έδιωξαν την αστυνομία απ’ τους δρόμους και χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν στρατιώτες για ν’ αποκατασταθεί η τάξη.

Μικρά παιδιά δέκα χρόνων χρησιμοποιήθηκαν για τη διανομή εντύπων της ΕΟΚΑ και σαν αγγελιοφόροι. Δάσκαλοι που επενέβαιναν, αδιαφορώντας για τις προειδοποιήσεις της οργάνωσης, τιμωρήθηκαν "αυστηρά", μια λέξη που, όπως τη χρησιμοποιεί ο Γρίβας, συνήθως σημαίνει ότι πυροβολήθηκαν από την ομάδα εκτελεστών της ΕΟΚΑ .
Πίεση εξασκήθηκε στις κυπριακές εφημερίδες, που άργησαν να πάρουν το σωστό τόνο σχετικά με την εκστρατεία π .χ ., σε εφημερίδες που δεν έσπευσαν να διαμαρτυρηθούν για τα καταπιεστικό μέτρα των Βρεταννών. Εκείνες που είχαν "αδύνατο πνεύμα" ένιωθαν σύντομα το βάρος του μποϋκοτάζ της ΕΟΚΑ .
Το κύμα της τρομοκρατίας είχε ξεκινήσει από μια εξαιρετικά μικρή ομάδα άντρων —όχι περισσότερους από ογδόντα, σύμφωνα με το Γρίβα, που ήσαν οργανωμένοι σε ομάδες Σαμποτέρ των πέντε ή έξη άντρων σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις και κωμοπόλεις του νησιού.
Αλλά δεν ήσαν ακόμα αντάρτικες μονάδες , αν κι ο Γρίβας είχε κάνει προσωπικά αναγνώριση του νησιού, κρατώντας σημειώσεις για τα ευνοϊκά σημεία ενεδρών, τα εδάφη που ήσαν κατάλληλα για να προσφέρουν βάσεις για αντάρτικη δράση κλπ.
Το εξαιρετικό δίκτυο δρόμων σ’ όλο το νησί απαγόρευε μιαν εκτεταμένη αντάρτικη εκστρατεία κι οι περισσότεροι απ’ αυτούς που θα πολεμούσαν σαν αντάρτες δεν στελνόντουσαν στην ύπαιθρο αν δεν είχαν πρώτα εξαντλήσει τη χρησιμότητά τους στις πόλεις, όταν πια γίνονταν τόσο πολύ γνωστοί που κινδύνευαν αν θα τους έβλεπαν στους δρόμους. 
Τα βουνά της οροσειράς της Κυρήνειας και η πυκνά δασωμένη Τρόοδος στα νοτιοδυτικά, όμως χρησιμοποιήθηκαν αργότερα σαν βάσεις για τις αντάρτικες επιχειρήσεις και για την εκπαίδευση των ομάδων σαμποτάζ.
Μετά τις πρώτες βομβιστικές επιθέσεις, υπήρξε ένα καταλάγιασμα στην τρομοκρατική εκστρατεία, που διακοπτόταν μόνο από μεμονωμένες επιθέσεις ενάντια σε κείνους που ο Γρίβας ονομάζει "στόχους ευκαιρίας". Ένας απ’ αυτούς, σύμφωνα με τ’ "Απομνημονεύματα", ήταν ο σερ Ρόμπερτ Αρμιταίητζ, ο Βρεταννός διοικητής της Κύπρου.
Τη μέρα του εορτασμού της "Μέρας της Αυτοκρατορίας", στη Λευκωσία, ο κυβερνήτης παρακολούθησε την πρεμιέρα ενός φιλμ στον κινηματογράφο "Παλλάς" . Στη διάρκεια της προβολής, επι δυο ολάκερες ώρες, καθόταν λίγα μέτρα μακρυά από μια πολυθρόνα, κάτω απ’ την οποία μια θρυαλλίδα, δεμένη σε μια μπουκάλα Κόκα-Κόλα γεμάτη εκρηκτική ύλη, καιγόταν αργά. Η ταινία τελείωσε. Ο κυβερνήτης και η συνοδεία του έφυγαν απ’ την αίθουσα.
Πέντε λεπτά αργότερα, η βόμβα εξερράγη, καταστρέφοντας επτά σειρές καθισμάτων και γεμίζοντας το ταβάνι με θραύσματα.
Ο Γρίβας περνούσε τον καιρό μεταξύ των επιθέσεων ταξιδεύοντας γύρω απ’ τη Λευκωσία και καμία φορά στα βουνά της Κυρήνειας, δίνοντας διαταγές στους αρχηγούς των αμάδων, επιστατώντας στην εκπαίδευση, προετοιμάζοντας προπαγανδιστικό υλικό και γενικά τονώνοντας το ηθικό με τις εμφανίσεις του.
Η ταυτότητά του ως "Διγενής, Αρχηγός" — που μ’ αυτήν υπέγραφε πάντα τις ανακοινώσεις του — είχε ήδη αποκαλυφτεί. Το μικρό κυπριακό Κομμουνιστικό Κόμμα είχε αποκηρύξει την ΕΟΚΑ ως "αλήτες" και "νεροπιστολάδες" . (Η γραμμή αυτή του κόμματος θυμίζει την περίπτωση της Κούβας, όπου οι κομμουνιστές αποκήρυξαν τον Κάστρο και τους υποστηρικτές του ως "μπουρζουάδες πραξικοπηματίες").
Παίρνοντας την ίδια θέση, ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας αποκάλυψε σε μια εκπομπή απ’ τη Μόσχα ότι Διγενής ήταν ο Γρίβας, πολύ γνωστός στους κομμουνιστές ως αρχηγός των παράνομων ελληνικών οργανώσεων του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, που λεγόντουσαν " X ", και αργότερα ως διοικητής ελληνικών στρατιωτικών επιχειρήσεων ενάντια στους κομμουνιστές αντάρτες στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο.
"Είναι κωμικό, αλλά οι Βρεταννοί δεν πήραν στα σοβαρά αυτή την πληροφορία" , λέει ο Γρίβας. "Η ιδέα ότι ένας ηλικιωμένος συνταξιούχος αξιωματικός ήταν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν πολύ παράδοξη για να τη δεχτούν."
Ο "Διγενής" συνέχισε να κινείται ελεύθερα με μαύρα γυαλιά και ψαλιδισμένο μουστάκι. Για ένα διάστημα έστησε το αρχηγείο του στα βουνά, αλλά αργότερα, λέει, κρύφτηκε σ’ ένα σπίτι στη Λεμεσσό επι δυο χρόνια χωρίς να τον ανακαλύψουν ή να τον προδώσουν.

Το δεύτερο κύμα επιθέσεων της ΕΟΚΑ έγινε τον Ιούνιο. Το πρώτο θύμα της εκστρατείας ήταν ένας αστυφύλακας που σκοτώθηκε όταν μια βόμβα άνοιξε μια τρύπα στον τοίχο του τοπικού αρχηγείου αστυνομίας στη Λευκωσία. Δεκαέξη άντρες τραυματίστηκαν.
Ένας λοχίας σκοτώθηκε όταν μια ομάδα επιτέθηκε στον αστυνομικό σταθμό του Αμίαντου. Αρκετοί άλλοι σταθμοί δέχτηκαν επιθέσεις. Ο Γρίβας προσωπικά είχε διαλέξει ένα στόχο: τον διοικητή των Βρεταννικών δυνάμεων ξηράς στη Μέση Ανατολή, το στρατηγό Κέτλευ, που συνήθιζε να πηγαίνει καθημερινό με αυτοκίνητο στην πρωτεύουσα από το σπίτι του στην ακτή της Κυρήνειας. "Βρήκα ένα καλό μέρος για ενέδρα στο πέρασμα πάνω απ' τα βουνά της Κυρήνειας", γράφει ο Γρίβας, "αλλά ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος αντέδρασε στο σχέδιο και το εγκαταλείψαμε" .
Τα "Απομνημονεύματα" αποκαλύπτουν ότι ο Μακάριος αντέδρασε σε πολλά σχέδια που πρότεινε ο Γρίβας και συχνά κωλλυσιεργούσε όταν ο Γρίβας ήθελε να προχωρήσουν ορμητικά.
Αλλά ο αρχιεπίσκοπος κρατούσε τα κλειδιά του ταμείου. Χωρίς χρήματα ο Γρίβας δε μπορούσε να προχωρήσει και αναγκαζόταν να ξανασκεφτεί τα πιο δραστικά μέτρα του, όπως, π .χ ., όταν ήθελε να στείλει ομάδες εκτελεστών στο Λονδίνο για να δολοφονήσουν γνωστούς Κύπριους πληροφοριοδότες που ζούσαν στη Βρεταννία σε ανταμοιβή των προδοσιών τους. 
Γενικά, όμως, η εκστρατεία προχώρησε όπως ήθελε ο Γρίβας που επέβαλλε μιαν αυστηρή πειθαρχία στο διασκορπισμένο στρατό του από τρομοκράτες και σαμποτερ.
 "Συχνά εξέδιδα ανακοινώσεις ότι μόνο εγώ δίνω διαταγές: η απειθαρχία θα είχε τιμωρία το θάνατο."
Αν και ο Γρίβας λέει ότι στην αρχή θα μπορούσε να πετάξει τους Βρεταννούς στην θάλασσα, αν είχε πεντακόσιους ένοπλους, δεν πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά την παρατήρηση αυτή. Απ ‘την αρχή είδε πολύ καθαρά ότι η νίκη του θα ήταν πολιτική μάλλον παρά στρατιωτική. Και τούτο γίνεται φανερό από το γενικό σχέδιο που χάραξε στην Αθήνα δυο χρόνια πριν εκραγεί η πρώτη βόμβα στη Λευκωσία.
 I. Ο ΣΤΟΧΟΣ

Να ξεσηκωθεί η παγκόσμια κοινή γνώμη, ιδιαίτερα των συμμάχων της Ελλάδας, με ηρωικά κατορθώματα και αυτοθυσίες, που θα τραβήξουν την προσοχή στην Κύπρο έως ότου πετύχουμε το σκοπό μας. Οι Βρεταννοί πρέπει συνεχώς να παρενοχλούνται και να εκνευρίζονται έως τη στιγμή που θα υποχρεωθούν απ’ την παγκόσμια διπλωματία, που θα διοχετευθεί μέσα από τα Ηνωμένα Έθνη, να εξετάσουν το πρόβλημα της Κύπρου και να το τακτοποιήσουν σύμφωνα με τις επιθυμίες του Κυπριακού λαού κι ολόκληρου του ελληνικού έθνους.
II. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Η δράση θα σκοπεύει να προκαλέσει τόση σύγχυση και ζημία στις τάξεις των Βρεταννικών δυνάμεων που να κάνει φανερό στο εξωτερικό ότι οι Βρεταννοί δεν είναι πια σε θέση να ελέγχουν απόλυτα την κατάσταση. Η εκστρατεία θα διεξαχθεί σε τρία μέτωπα:
α. σαμποτάζ στις κυβερνητικές εγκαταστάσεις και στα στρατιωτικά φυλάκια.

β. Επιθέσεις στις βρεταννικές δυνάμεις με αξιόλογο αριθμό ένοπλων μαχητικών ομάδων.

γ. Οργάνωση παθητικής αντίστασης από τον πληθυσμό,
εξαιτίας των δυσκολιών που θα αντιμετώπιζε ένας μεγάλης κλίμακας ανταρτοπόλεμος... Το κύριο βάρος της εκστρατείας θα πέσει στο σαμποτάζ και γι αυτό ο βασικός στόχος των μαχητικών ομάδων θα είναι η υποστήριξη και κάλυψη των Σαμποτέρ με τον εκνευρισμό και αντιπερισπασμό των κυβερνητικών δυνάμεων...
Δεν θα πετύχουμε με μικρές και διακοπτόμενες επιθέσεις, αλλά μονάχα με μια συνεχή εκστρατεία, που θα σκοπεύει σε σοβαρά αποτελέσματα.
Δε μπορούμε να περιμένουμε ότι με τέτοια μέσα θα επιβάλουμε μια καθολική ήττα στις Βρεταννικές δυνάμεις.  
Σκοπός μας είναι να προκαλέσουμε μιαν ηθική ήττα διατηρώντας την επίθεση έως ότου οι στόχοι, που θέσαμε στην πρώτη παράγραφο αυτού του σχεδίου, πραγματοποιηθούν.
Κατά τα τέλη Ιουνίου 1955, η δεύτερη φάση της εκστρατείας είχε τελειώσει.
Οι μαχητές της ΕΟΚΑ πληροφορήθηκαν από ένα δελτίο ότι τα "υλικά αποτελέσματα" δεν έφτασαν στο ύψος των απαιτήσεων του αρχηγού. Τα θύματα ήσαν λίγα και η ζημία που προκάλεσαν τα σαμποτάζ ήταν ασήμαντη από οικονομικής πλευράς.
Προφανώς, αυτό ήταν εκείνο που εννοούσε ο Γρίβας όταν μιλούσε για "υλικά αποτελέσματα".
Από πολιτικής πλευράς, όμως, η εκστρατεία της ΕΟΚΑ είχε ήδη γνωρίσει μιαν αξιόλογη επιτυχία. Ο πρωταρχικός σκοπός της οργάνωσης είχε επιτευχθεί. Το ζήτημα της αυτοδιάθεσης της Κύπρου είχε τεθεί δραματικά στη συνείδηση του κόσμου.
Η βρεταννική κοινή γνώμη, ιδιαίτερα, είχε εξεγερθεί και τα αποτελέσματα ήταν τα προβλεφθέντα: η πολιτική της κυβέρνησης που έλεγε ότι δεν πρόκειται να ασχοληθεί ποτέ με την κυπριακή ανεξαρτησία — υποτίθεται ότι η Κύπρος ήταν απαραίτητη για τη στρατιωτική ασφάλεια της Βρεταννίας στη Μεσόγειο — βρέθηκε υπό αμφισβήτηση.
Κι άρχισαν να γεννιούνται δεύτερες σκέψεις για τη λέξη «ποτέ».
Δυο χρόνια πρωτύτερα, οι Βρεταννοί είχαν αρνηθεί να συζητήσουν το θέμα της Κύπρου με την Ελληνική κυβέρνηση. Τώρα, ο πρωθυπουργός σερ Άντονυ Ήντεν έστειλε προσκλήσεις και στην Αθήνα και στην Άγκυρα να πάρουν μέρος σε μια τριμερή συνδιάσκεψη στο Λονδίνο. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος, επιδιώκοντας ένα πλατύτερο βήμα και μια καλύτερη λύση απ’ αυτή που θα μπορούσε να δώσει μια τέτοια συνάντηση, πέταξε στην Αθήνα για να πιέσει την Ελληνική κυβέρνηση ν’ απευθυνθεί στα Ηνωμένα Έθνη.
Προτού φύγει, έστειλε στο Γρίβα τα συγχαρητήριά του, προσθέτοντας:

"Η ΕΟΚΑ έχει συνεισφέρει στον κυπριακό αγώνα απείρως περισσότερα απ’ όσα προσέφεραν 75 χρόνια χαρτοπολέμου. Το όνομα του Διγενή είναι ένα αίνιγμα στους Βρεταννούς. αλλά κι ένας θρύλος. Έχει ήδη περάσει στις σελίδες της ιστορίας του απελευθερωτικού κινήματος."
Ο Γρίβας προετοίμαζε μια γενική επίθεση προγραμματισμένη να συμπέσει με τη σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το φθινόπωρο. Σαν πρώτο βήμα, πρότεινε να τεθεί εκτός μάχης η ντόπια αστυνομική δύναμη, ένα έμπιστο μέσο επιβολής του νόμου, για να αναγκαστούν έτσι οι Βρεταννοί να αναπτύξουν τις στρατιωτικές δυνάμεις τους, που ως τότε χρησίμευαν κυρίως στη φρούρηση κυβερνητικών κτιρίων ή παρέμεναν στους στρατώνες για ν ’ αντιμετωπίζουν διαδηλώσεις και παρόμοιες καταστάσεις ανάγκης.

Σε μια διαταγή με ημερομηνία 28 Ιουνίου, πληροφορούσε τους αρχηγούς ομάδων της ΕΟΚΑ :
" Στόχος της επόμενης επίθεσής μας θα είναι η κατατρομοκράτηση της αστυνομίας και η παράλυση της διοίκησης, στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Αν πετύχουμε το στόχο μας, το αποτέλεσμα θα είναι τριπλό:
Η αποθάρρυνση θα απλωθεί τόσο γρήγορα στην Αστυνομική Δύναμη, που οι περισσότεροι απ’ αυτούς, αν δεν μας βοηθήσουν ενεργά, θα κάνουν στραβά μάτια στις δραστηριότητές μας.
Ο Στρατός θα επέμβει ενεργά στην ασφάλεια κι αυτό θα αναγκάσει τα στρατεύματα να εξαπλωθούν και να κουραστούν. Το χαμηλό ηθικό του Στρατού θα επηρεάσει επίσης και τους ηγέτες του.
Μπροστά στη δύναμη και την επιμονή μας και τα προβλήματα που προκαλούν, είναι πολύ πιθανόν ότι τα Ηνωμένα Έθνη, μέσω των χωρών μελών που ενδιαφέρονται για τις υποθέσεις της Κύπρου, θα επιδιώξουν να βρουν μια λύση.
Τα αποτελέσματα που θέλουμε, θα επιτευχθούν με:
1. Δολοφονικές επιθέσεις εναντίον αστυνομικών που δεν συμπαθούν τους  σκοπούς μας και προσπαθούν να μας καταβάλουν.
2. Ενέδρες σε αστυνομικούς περιπόλους στις πόλεις ή επιδρομές σε αστυνομικά τμήματα στην ύπαιθρο.
3. Παρεμπόδιση της ελευθερίας κινήσεων της αστυνομίας σ’ ολόκληρο το νησί με ενέδρες (σε άτομα ή ομάδες).
Η αστυνομία προειδοποιήθηκε για το τι έπρεπε να περιμένει μ’ ένα φέιγ βολάν, που τοιχοκολλήθηκε στα χωριά και σκορπίστηκε στους δρόμους των πόλεων από μαθητές των σχολείων:
"Π Ρ Ο Σ ΤΗΝ Α Σ Τ Υ Ν Ο Μ ΙΑ :
Σας προειδοποίησα και θα πραγματοποιήσω την προειδοποίησή μου κατά γράμμα. Σκοτεινότερες μέρες περιμένουν τους τυράννους της Κύπρου, βαρύτερες ποινές τους προδότες... Μην προσπαθήσετε να μας κλείσετε το δρόμο γιατί θα τον βάψετε με το αίμα σας. Έχω δώσει διαταγές και:
Οποιοσδήποτε προσπαθήσει να σταματήσει τους πατριώτες της Κύπρου θα ΕΚΤΕΛΕΙΤΑΙ.
Οποιοσδήποτε προσπαθήσει να συλλάβει ή να ψάξει τους πατριώτες της Κύπρου θα ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΑΙ.
ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΤΙΠΟΤΑ ΝΑ ΦΟΒΑΣΤΕ ΕΦΟΣΟΝ ΔΕΝ ΜΠΑΙΝΕΤΕ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΜΑΣ .
ΕΟΚΑ
Ο Αρχηγός, Διγενής."
Μετά την προειδοποίηση, η ΕΟ Κ Α προχώρησε με μια σειρά επιδρομών σε αστυνομικά τμήματα, επιδρομές που εξυπηρέτησαν έναν διπλό σκοπό: οι επιθέσεις τρομοκράτησαν την αστυνομία και παράλληλα έδωσαν την ευκαιρία στην οργάνωση να βρει τα απαραίτητα όπλα, γιατί πολύ λίγα έφταναν απ’ την Ελλάδα, απ’ όπου τα πρώτα όπλα και πολεμοφόδια είχαν έρθει.
Η εκστρατεία στις πόλεις καθυστέρησε, ένα γεγονός που ο Γρίβας σχεδόν απολογητικά λέει ότι "οφειλόταν στην παντελή απειρία των ομάδων εκτελεστών" . Παρ' όλα αυτά, υπήρξαν αποτελέσματα.
Αρκετοί αστυνομικοί σκοτώθηκαν και άλλοι τραυματίστηκαν στη Λευκωσία και την Αμμόχωστο. Δεκάδες παραιτήθηκαν κι αυτοί που παρέμειναν, λέει ο Γρίβας, δίσταζαν να βγάλουν το κεφάλι τους έξω από τα τμήματα. Αποτέλεσμα των επιδρομών ήταν να βρεθεί η διοίκηση κυριολεκτικά στην άμυνα.
Ένοπλοι φρουροί περιπολούσαν γύρω απ’ τα αστυνομικά τμήματα τη νύχτα κι όταν έπρεπε η αστυνομία να κλείσει προσωρινά ένα τμήμα, οι αστυνομικοί έπαιρναν μαζί τους κι όλα τα όπλα τους.
Οι Βρεταννοί δεν ήξεραν σχεδόν τίποτα για την ΕΟΚΑ — ποιοι ήσαν τα μέλη — της, πού μπορούσαν να βρεθούν. Αυτοί που ήσαν σε θέση να τους το πουν, τα μέλη της ελληνοκυπριακής αστυνομικής δύναμης, γρήγορα έχασαν τη μιλιά τους.
Στις 28 Αυγούστου, ένας αστυφύλακας του Ειδικού Κλάδου, ο οποίος είχε μαρκαριστεί να εκτελεστεί εξαιτίας της " υπερενθουσιώδους" προσκόλλησής του στο καθήκον, εκτελούσε υπηρεσία σε μια πολιτική συγκέντρωση στην οδό Λήδρας στη Λευκωσία. Πυροβολήθηκε μπροστά σ’ ένα πλήθος εκατοντάδων ατόμων από ένα νεαρό δημόσιο υπάλληλο, το Μιχάλη Καραολή, μέλος μιας τριμελούς ομάδας εκτελεστών της ΕΟΚΑ.

Ο φόνος αυτός, μέρα μεσημέρι μπροστά σ’ εκατοντάδες ανθρώπους και στην καρδιά της πρωτεύουσας, ήταν ένα θανάσιμο χτύπημα στο ηθικό της αστυνομίας. Ο φονιάς, Μιχάλης Καραολής, πιάστηκε αργότερα και καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά η ζημία είχε γίνει.
Ο φόνος του ανθρώπου του Ειδικού Κλάδου, λέει ο Γρίβας "τσάκισε την αντίσταση προς την ΕΟ Κ Α μέσα στην ελληνική αστυνομία".

Σιγά σιγά, άρχισαν να στρατολογούνται Τούρκοι για ν αντικαταστήσουν τους Έλληνες στην αστυνομική δύναμη, με αποτέλεσμα την ένταση της εχθρότητας ανάμεσα στις δυο εθνικές κοινότητες.
Από τους Έλληνες που παρέμειναν στις καταστάσεις μισθοδοσίας των Βρεταννών, πολλοί έγιναν κατάσκοποι της ΕΟΚΑ κι έδιναν επακριβείς πληροφορίες στην οργάνωση για τις προθέσεις των Βρεταννών κάθε μέρα. Εκείνοι που δεν συνεργαζόντουσαν με την οργάνωση, έκαναν στραβά μάτια για τις δραστηριότητές της, όπως είχε προβλέψει ο Γρίβας κι έπαψαν να είναι χρήσιμοι στους Βρεταννούς ή να δημιουργουν προβλήματα στο απελευθερωτικό κίνημα.
Η βρεταννική προπαγάνδα αποκήρυσσε με σκληρά λόγια τις μεθόδους της ΕΟΚΑ, αλλά ο Γρίβας δεν ενοχλήθηκε.
Αργότερα, έγραφε:

"Κάθε πόλεμος είναι σκληρός κι ο μόνος τρόπος να νικήσεις ανώτερες δυνάμεις είναι ο δόλος και το τέχνασμα. Δεν μπορείς νάχεις την πολυτέλεια να αποφασίσεις αν θα χτυπάς από μπροστά ή αν θα χτυπάς από πίσω, όπως δεν μπορείς και ν ' αποφασίσεις αν θα χρησιμοποιήσεις τουφέκια ή πυροβόλα. Οι Βρεταννοί μπορούν να με κατακρίνουν όσο θέλουν που ξεκίνησα πόλεμο στην Κύπρο, αλλά δεν είχα υποχρέωση να ζητήσω την άδειά τους γι’ αυτό και δεν μπορούν ν’ αρνηθούν ότι πολέμησα με τον επιτυχέστερο τρόπο."

Η τρομοκρατία υποστηριζόταν από έντονη πολιτική διέγερση που γέμισε με τεράστια πλήθη τις κυριότερες πόλεις. Στη διάρκεια μιας διαδήλωσης στη Λευκωσία τον Σεπτέμβριο, αυτοκίνητα του στρατού ανατράπηκαν και πυρπολήθηκαν και το Βρεταννικό Ινστιτούτο κάηκε μέχρι τα θεμέλια.
Ο ι πρωτοσέλιδες ειδήσεις που γεννήθηκαν απ’ αυτή τη δράση δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν στην Ελλάδα μιαν ακρόαση για το πρόβλημα της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη. Η Ελληνική έκκληση απορρίφτηκε στις 23 Σεπτεμβρίου. Αλλά η εκστρατεία της ΕΟΚΑ κατατάραξε τους Βρεταννούς. Δυο μέρες Μετά την απόρριψη της Ελληνικής έκκλησης στον Ο Η Ε, το Λονδίνο ανακοίνωσε ότι ένας καινούργιος κυβερνήτης θα αντικαθιστούσε αμέσως τον σερ Ρόμπερτ Αρμιταίητζ.
Ο αντικαταστάτης ήταν ο πολυπαρασημοφορημένος στρατάρχης σερ Τζων Χάρντιγκ, ένας εκλεκτός Βρεταννός στρατηγός του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, που μόλις είχε παραιτηθεί από τη θέση του αρχηγού του Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου.

" Στην πραγματικότητα ήταν", λέει ο Γρίβας, "ο πρώτος Βρεταννός στρατιώτης εκείνης της εποχής και καλύτερο κομπλιμέντο δε μπορούσε να μας γίνει απ’ το να στείλουν ενάντια στις ισχνές δυνάμεις μας έναν άντρα με τόσο μεγάλη φήμη και τόσο λαμπρή καριέρα" .
Ο Χάρντιγκ, όπως αποδείχτηκε, δεν επρόκειτο να έχει μεγαλύτερη επιτυχία ενάντια στην ΕΟΚΑ από τον προκάτοχό του.
Ο διορισμοί ενός στρατιωτικού στη θέση του πολιτικού κυβερνήτη έδειξε καθαρά ότι η Ντάουνιγκ Στρητ είχε σκοπό να πατάξει την ΕΟΚΑ με στρατιωτικό μέτρα παρά να συνεχίσει την αστυνομική δράση. Το πρόβλημα, όπως γίνεται συνήθως όταν μάχεται κανείς αντάρτες κι ακόμα περισσότερο όταν καταπολεμά τρομοκράτες, ήταν πως δεν υπήρχε τίποτα χειροπιαστό για να στραφεί επάνω του η στρατιωτική δύναμη. Όπως εξηγεί ο Γρίβας:

"Η Βρεταννική απάντηση στις μεθόδους μας ήταν να πλημμυρίσουν το νησί με στρατεύματα. Ήταν μια λαθεμένη απάντηση. Απ’ τη μεριά του αντάρτη, είναι πολύ επικίνδυνο να μεγαλώσει το μέγεθος των ομάδων πέρα από ένα ορισμένο σημείο. Το ονομάζω "σημείο κορεσμού". Κι αυτό καθορίζεται από τη φύση του τεραίν, την ικανότητα των μαχητών, τις ανάγκες τους σε τροφές και εφόδια, την τακτική που υιοθετούν και την ανάγκη να είναι ελάχιστες οι απώλειες.
Κάθε δεδομένη περιοχή μπορεί να απορροφήσει έναν ορισμένο αριθμό άντρων' σε ορεινά εδάφη, όπου οι κορυφές και οι χαράδρες είναι νεκρό έδαφος, ο αριθμός αυτός είναι κλάσμα του απαιτουμένου σε αλλιώτικες περιοχές αριθμού. Εγώ ο ίδιος, όταν έσμιγα με τους αντάρτες στα βουνά, ένιωθα πάντα ανήσυχος αν τύχαινε να είμαστε περισσότεροι από έξη μαζί.
Ακόμα και στις πεδιάδες, το σημείο κορεσμού είναι μικρότερο απ’ αυτό που θα υπέθετε κανείς: π .χ  το να χρησιμοποιείς περισσότερους από πέντε ή έξη άντρες σε μια επίθεση ενάντια σ’ ένα χωριό δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό, γιατί όσο πιο πολυάριθμοι οι επιτιθέμενοι, τόσο πιο δύσκολο είναι να ξεφύγουν μετά τη δράση.
Βάσει της ίδιας αρχής, τα χωριά όπου είμαστε ισχυροί υποκρινόντουσαν αδυναμία, σύμφωνα με δικές μου διαταγές, ως τη στιγμή που ήταν σκόπιμο να επιτεθούν — ενώ άλλα, όπου οι δυνάμεις μας ήταν ασθενέστερες, συνέχιζαν να επιτίθενται συνεχώς, μόνο και μόνο για να παραπλανούν τον εχθρό.
Αν αυτό οδηγούσε σε συλλήψεις, ακόμα και μιας ολόκληρης ομάδας, δεν είχε σημασία, γιατί υπήρχε πάντοτε έτοιμη μια εφεδρική ομάδα που περίμενε να αναλάβει δράση. Έτσι, δεν απεκάλυψα ποτέ στον εχθρό την πραγματική μας δύναμη, αλλά πάντοτε μετά από μια αιφνιδιαστική έκρηξη βίας το πεδίο της μάχης έμενε άδειο. Όταν οι Βρεταννοί προσπαθούσαν ν’ ανταποδώσουν το χτύπημα, δεν έβρισκαν τίποτα να χτυπήσουν.

Αυτό ήταν το μυστικό της επιτυχίας μου στα τέσσερα χρόνια του σκληρού αγώνα και οι αρχές μου δεν άλλαξαν όταν φάνηκε στο προσκήνιο ο Χάρντιγκ."
"Πρέπει να θυμάται κανείς ότι ο Γρίβας μιλάει για μιαν εκστρατεία που βασιζόταν κυρίως στην τρομοκρατία και το σαμποτάζ, που διεξαγόταν σ’ ένα μικρό νησί χωρίς πολύ χώρο για ελιγμούς και που σκόπευε σε πολιτικό μάλλον παρά σε στρατιωτικό αποτέλεσμα. Δεν προσπαθούσε να δημιουργήσει αυτόνομες αντάρτικες περιοχές βάσης ή να φτάσει τον υπέρτατο αντάρτικο σκοπό (άπιαστο για την Κύπρο) της εξισορρόπησης των στρατιωτικών δυνάμεων.
Στις συνθήκες της Κύπρου, οι μικρές αντάρτικες μονάδες μπορούσαν να θεωρούνται αναλώσιμες. Ήσαν αναλώσιμες ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ήσαν αναλώσιμοι οι τρομοκράτες, οι οποίοι δεν επιδιώκουν να στήσουν μια στρατιωτική δύναμη, αλλά να προκαλέσουν μάλλον πολιτικά και ψυχολογικά αποτελέσματα, θυσιάζοντας συχνά τον εαυτό τους.
Ο Γρίβας χρησιμοποίησε έξυπνα τις ομάδες των πόλεων και της υπαίθρου σε συνδυασμό: όταν ήθελε να κάνει μια εκστρατεία στην ύπαιθρο, ξεσήκωνε στις πόλεις μεγάλες πολιτικές διαδηλώσεις που απασχολούσαν τα στρατεύματα, ενώ οι αντάρτικες ομάδες του εξαπέλυαν κεραυνοβόλες επιθέσεις σε στόχους της υπαίθρου. Όταν σχεδίαζε μια καινούργια επίθεση στις πόλεις, δημιουργούσε στην ύπαιθρο αντιπερισπασμούς, που ανάγκαζαν τα στρατεύματα να βγαίνουν σε έντονα RATISSAGES.
" . . .τα αποθέματά μου ήσαν ισχνά και δε μπορούσα να ελπίζω σε μια στρατιωτική νίκη", γράφει. " Ήταν μάλλον ζήτημα να δημιουργηθεί μια δύναμη και να συνεχίζει να υπάρχει, όσο και αν προσπαθούσε ο εχθρός να την καταστρέψει. Αυτό και άλλα ακόμα, το κατορθώσαμε τους πρώτους έξη μήνες."
Φτάνοντας στη Λευκωσία, ο Χάρντιγκ έκανε μια γρήγορη προσπάθεια να διαπραγματευθεί με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Όταν οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν ύστερα από μερικές μέρες, ο Γρίβας διέταξε μια γενική επίθεση της ΕΟΚΑ. Νέες επιθέσεις εξαπολύθηκαν ενάντια σε αστυνομικούς σταθμούς χωριών σε μια προσπάθεια να βγάλουν απ’ τις πόλεις τον εχθρό. Άντρες της ΕΟΚΑ επέδραμαν στα ορυχεία του Μιτσέρου και ξέφυγαν με χίλια πεντακόσια ραβδιά δυναμίτη, εξακόσια καψύλια και τρεις χιλιάδες μέτρα θρυαλλίδας.
Μια άλλη ομάδα επιδρομέων μπήκε στις στρατιωτικές αποθήκες στο λιμάνι της Αμμοχώστου, έδεσε και φίμωσε ένα νυχτοφύλακα και έφυγε μ’ ένα φορτηγό γεμάτο αγγλικά όπλα — οπλοπολυβόλα Μπρεν, Στενς, όλμους και μπαζούκας.
Η πολιτική διέγερση εντάθηκε και οι Βρεταννοί χειροτέρεψαν μόνοι τους την κατάσταση με απερίσκεπτες προσπάθειες να εμποδίσουν τις διαδηλώσεις. Η στιγμή της αναγγελίας ότι ο Μιχάλης Καραολής, "ο πρώτος ήρωας της επανάστασης", είχε καταδικαστεί σε θάνατο, δε μπορούσε να είναι πιο κακοδιαλεγμένη. 
Η αναγγελία έγινε στις 28 Οκτωβρίου, μια εθνική επέτειο που υπενθύμιζε την άρνηση της Ελλάδας να παραδοθεί στις δυνάμεις του Άξονα το 1940. Ο Χάρντιγκ απαγόρευσε κάθε είδους δημόσιες εκδηλώσεις. 
Ο Γρίβας απάντησε καλώντας τους Κυπρίους να αγνοήσουν την απαγόρευση και το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά αιματηρές συγκρούσεις.

 Ο στρατός άνοιξε πυρ σ’ ένα πλήθος διαδηλωτών, τραυματίζοντας τρείς άντρες. Έγιναν περισσότερες από χίλιες συλλήψεις, που γέμισαν τις φυλακές των κυριότερων πόλεων, αμέσως μετά τις συγκρούσεις στους δρόμους.
Ενώ οι Βρεταννικές δυνάμεις ήσαν απασχολημένες στις πόλεις με διαδηλώσεις και σαμποτάζ, ο Γρίβας διέταξε δράση σ’ ολόκληρο το νησί.
Άρχισε στις 18 Νοεμβρίου, όταν περισσότερες από πενήντα βόμβες ρίχτηκαν σε τριάντα χωριστούς στόχους σ’ ολόκληρη την Κύπρο. Ως το τέλος της εβδομάδας, είχαν γίνει αρκετές εκατοντάδες επιθέσεις.
Το κεντρικό ταχυδρομείο της Λευκωσίας ανατινάχτηκε — η βόμβα απλά τοποθετήθηκε σ’ ένα ταχυδρομικό κουτί. Μια βόμβα εννιά κιλών μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του Κύκκου, έξω απ’ τη Λευκωσία, στη σχάρα ενός ποδήλατου και ανατίναξε τη στέγη του εστιατορίου των υπαξιωματικών σκοτώνοντας δυο λοχίες.
Στρατιωτικά φυλάκια στη Λεμεσσό και τη Λάρνακα δέχτηκαν επίθεση. Αντάρτες στα βουνά της Κυρήνειας επιτέθηκαν σε δυο ορυχεία και αντάλλαξαν πυροβολισμούς με
τους στρατιώτες που τα φύλαγαν.
Φορτηγά μιας εταιρείας μεταλλείων έπεσαν σε ενέδρα και κοντά στην Αμμόχωστο τρία στρατιωτικά οχήματα τινάχτηκαν έξω απ’ το δρόμο, αναγκάζοντας τον στρατό να σταματήσει όλες τις στρατιωτικές μετακινήσεις στους δρόμους στη διάρκεια της νύχτας.
Ο Γρίβας κατηύθυνε προσωπικά μιαν ενέδρα σε δυο στρατιωτικά οχήματα, κατέστρεψε το ένα και αποτραβήχτηκε ύστερα με την ομάδα του σ’ έναν κοντινό λόφο, απ’ όπου παρατηρούσε το άγημα ενίσχυσης που εμφανίστηκε τρεις ώρες μετά την επίθεση να απομακρύνει ένα νεκρό στρατιώτη από το κατεστραμμένο αυτοκίνητο.
Καμία προσπάθεια έρευνας της περιοχής δεν έγινε.
Στις 26 Νοεμβρίου κηρύχτηκε σ’ ολόκληρο το νησί κατάσταση πολιορκίας. Εξαιρετικές δικαιοδοσίες έρευνας και σύλληψης δόθηκαν στην αστυνομία. Οι απεργίες απαγορεύτηκαν. Η οπλοφορία απαγορεύτηκε επι ποινή θανάτου και οι Σαμποτέρ αντιμετώπιζαν ισόβια κάθειρξη.
Οι Βρεταννοί στρατιώτες, απαντώντας με τις μεθόδους των Φαιών στη δολοφονία των συντρόφων τους, έστρεψαν την οργή τους πάνω στον πληθυσμό. Σταματούσαν αγροτικά αυτοκίνητα που πήγαιναν για τις αγορές και πέταγαν τα φορτία φρούτων και λαχανικών στο δρόμο. Αποσπάσματα έρευνας παραβίαζαν το οικογενειακό άσυλο των πολιτών, κακομεταχειριζόντουσαν τους ενοίκους και κατέστρεφαν την ξένη περιουσία. Οι συλλήψεις γινόντουσαν χωρίς εντάλματα και οι ύποπτοι παρέμεναν βδομάδες ή μήνες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης χωρίς δίκη.

" Οι δυνάμεις ασφαλείας άρχισαν τη δουλειά τους", γράφει ο Γρίβας, "λες και ήθελαν σκόπιμα να οδηγήσουν τον πληθυσμό στην αγκαλιά μας".
Τελικά αυτό συνέβη.

Ο Γρίβας βρισκόταν στα βουνά της Τροόδου για να συντονίσει αντάρτικες επιχειρήσεις και μερικές φορές από τρίχα γλίτωσε απ’ τους Βρεταννούς κομμάντος που χτένιζαν την περιοχή. Σε μια περίπτωση, δυο Βρεταννικές δυνάμεις που διέθεταν συνολικά επτακόσιους άντρες, που είχαν χαθεί μέσα στην ομίχλη, συνέκλιναν η μία προς την άλλη ενώ οι αντάρτες ξεγλίστρησαν. Οι Βρεταννοί, άρχισαν μάχη μεταξύ τους που κράτησε μιαν ώρα μέχρι να καταλάβουν ότι χτυπούσαν δικούς τους.
Οι απώλειές τους ήσαν περισσότερες από πενήντα.
Την Πρωτοχρονιά του 1956, ο Χάρντιγκ ανάγγειλε ραδιοφωνικά την πρόβλεψή του ότι "οι μέρες της ΕΟΚΑ είναι μετρημένες"
Την άλλη μέρα, οκτακόσιοι Βρεταννοί στρατιώτες απέκλεισαν ένα δάσος όπου υπήρχε η υποψία ότι κρύβεται ο Γρίβας, ξόδεψαν ολόκληρη μέρα χτενίζοντας μια περιοχή δύο τετραγωνικών μιλίων και αποσύρθηκαν με τρεις αιχμαλώτους.
Ο Γρίβας αναφέρει:
"Στην πραγματικότητα, βρισκόμουνα λίγα μίλια μακρυά από την περιοχή των επιχειρήσεων και παρακολουθούσα με κυάλια την πρόοδο της έρευνας. "Έμεινα κατάπληκτος με τον ασυντόνιστο τρόπο με τον οποίο οι στρατιώτες ενεργούσαν".
Στις 22 του μηνός, μονάδες της ΕΟΚΑ επέδραμαν ταυτόχρονα σε κάθε χωριό της Κύπρου, σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσουν τις αρκετές χιλιάδες δίκαννα του νησιού, που είχε καταγραμμένα η αστυνομία.
 Ένας άντρας της ΕΟ Κ Α τραυματίστηκε κι ένας στρατιώτης σκοτώθηκε σ’ αυτή την επιχείρηση.

Περισσότερα από οκτακόσια δίκαννα συγκεντρώθηκαν και ο Γρίβας προχώρησε στην οργάνωση ειδικών μονάδων με δίκαννα:
"Οι μονάδες αυτές χρησιμοποιήθηκαν για να παρενοχλούν τους Βρεταννούς τη νύχτα, για επιδρομές σε στρατώνες, για τη δημιουργία αντιπερισπασμών για τη διεξαγωγή μεγάλων αντάρτικων επιχειρήσεων και για την εκτέλεση προδοτών".
Το Φεβρουάριο του 1956, η δύναμη του στρατού είχε αυξηθεί από τέσσερις χιλιάδες άντρες σε εικοσιδύο χιλιάδες περίπου. Την ίδια στιγμή, η ΕΟΚΑ διέθετε μια συνολική "δύναμη πρώτης γραμμής" από διακόσιους εβδομήντα τρεις άντρες, που υποστηριζόντουσαν από επτακόσιους πενήντα εφεδρικούς αντάρτες στα χωριά, οπλισμένους μόνο με δίκαννα.
Στους μαχητές της "πρώτης γραμμής" περιλαμβάνονται ογδόντα άντρες οργανωμένοι σε δεκαπέντε ομάδες στη Λευκωσία, εβδομηνταέξη άντρες στην Αμμόχωστο και τριαντατέσσερις άντρες στη Λεμεσσό, τις τρεις κυριότερες πόλεις του νησιού. Η αριθμητική σύγκριση ήταν συντριπτικά υπέρ των Βρεταννών, αλλά ο Γρίβας θεωρούσε το στρατό, που υποστηριζόταν από πέντε χιλιάδες αστυνομικούς, "δυσκίνητο σώμα" , που "προσέφερε" έναν πλούτο στόχων, παλιών και καινούργιων, στις πόλεις και τα χωριά. Τελικά, είχε δίκιο.
Ο Γρίβας επέτεινε την εκστρατεία τρομοκρατίας και σαμποταζ. Τα σπίτια των ανώτερων βρεταννών αξιωματικών δέχτηκαν βόμβες, βρεταννοί στρατιώτες πυροβολήθηκαν στους δρόμους, ρίχτηκαν βόμβες σε λέσχες και ταβέρνες που σύχναζαν στρατιώτες.
Ένας  υπηρέτης που ανήκε στην ΕΟΚΑ κατάφερε να βάλει μια βόμβα κάτω από το στρώμα του κρεβατιού του σερ Τζων Χάρντιγκ: ευτυχώς για τον κυβερνήτη, μια ξαφνική αλλαγή στην θερμοκρασία της ατμόσφαιρας (αυτή την εξήγηση δίνει ο Γρίβας) επηρέασε τον ωρολογιακό μηχανισμό και η βόμβα δεν εξερράγη, μέχρι που την ανακάλυψαν και την απομάκρυναν.
Οι Βρεταννοί έδειξαν πως δεν μπόρεσαν να μάθουν πολλά ή και τίποτα από την προηγούμενη εμπειρία που είχαν απ’ την τρομοκρατία σε άλλες περιοχές. Οι προσπάθειές τους να δαμάσουν τον πληθυσμό που βοηθούσε την ΕΟΚΑ, κατάφεραν μόνο να τον εξοργίσουν. Το πείραμα να επιβληθούν συλλογικά πρόστιμα στις ελληνικές κοινότητες σαν αντίποινα στις επιθέσεις ενάντια στις βρεταννικές δυνάμεις οι ποινές κυμαινόντουσαν από μερικές εκατοντάδες λίρες σε ορισμένα μικρά χωριά ως 240.000 λίρες στην Αμμόχωστο και 35.000 λίρες στη Λεμεσσό — εγκαταλείφθηκε ύστερα από έξη μήνες ως ατελέσφορο.
Τα αυστηρά μέτρα ενάντια στους αιχμαλώτους μαχητές της ΕΟΚΑ όχι μόνο δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν εκφοβιστικά, αλλά δημιούργησαν σοβαρούς πολιτικούς αντίκτυπους. Όταν οι πρώτοι καταδικασμένοι σε θάνατο ένοπλοι τη ΕΟΚΑ απαγχονίστηκαν για φόνο στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας, στις 10 Μαΐου ’56, τεράστια συλλαλητήρια διαμαρτυρίας έγιναν στην Ελλάδα, επτά άτομα σκοτώθηκαν σε διαδηλώσεις στην Αθήνα και ο δήμαρχος Αθηναίων έκανε μ’ ένα σφυρί κομματάκια μια μαρμάρινη πλάκα αφιερωμένη στη βασίλισσα Ελισσάβετ και τον πρίγκηπα Φίλιππο μπροστά σ’ ένα ενθουσιασμένο πλήθος.
Ακόμα και ο βρεταννικός τύπος καταδίκασε τους απαγχονισμούς. Χωρίς αμφιβολία, όλοι ένιωσαν συμπάθεια για του δυο βρεταννούς ομήρους που η ΕΟ Κ Α εκτέλεσε την επομένη σε αντίποινα για τις εκτελέσεις, αλλά οι πρώτες σελίδες των εφημερίδων είχαν ήδη ξοδευτεί σ’ εκείνο που εκατομμύρια άνθρωποι προφανώς πίστευαν σαν έκτρωμα τη βρεταννική δικαιοσύνη. Είναι μια ειρωνία του πολιτικού πολέμου — κι ένα πολιτικό γεγονός που πρέπει να λάβουμε υπόψη - μα και να κατανοήσουμε βαθιά — ότι οι κανόνες δεν είναι ίδιοι και για τις δύο πλευρές.
Οι βρεταννοί στρατιώτες δεν τα κατάφεραν καλύτερα ενάντια στους αντάρτες της ΕΟΚΑ στην ύπαιθρο απ’ όσο ενάντια στους τρομοκράτες στις πόλεις. Ο στρατός πυρπόλησε πολλές χιλιάδες στρέμματα δάσους στις ασυντόνιστες προσπάθειές του να βγάλει έξω τις αντάρτικες ομάδες των βουνών, αλλα οι αντάρτες που συνέλαβε ήσαν λίγοι και γρήγορα αντικασταστάθηκαν απο άλλους.
"Ο Χάρντιγκ προσπάθησε να μας χτυπήσει στα βουνά (γράφει ο Γρίβας), αλλα, μη διαθέτοντας κανένα συγκεκριμένο σχέδιο και μη μπορώντας να καταλάβει τις μεθόδους μας, είχε ελάχιστες επιτυχίες. Η δραστηριότητά του εξαρτιόταν απο σπασμωδικές ενδείξεις πληροφοριοδοτών, που ήσαν συχνά ανακριβείς και αβάσιμες και τον οδηγούσαν να συγκεντρώνεται σε στενές ζώνες: μέχρι και πενήντα καμιόνια φορτωμένα στρατιώτες μπορούσανε να πλτμμυρίσουν μια μικρή περιοχή που ερευνιόταν μια μέρα ολόκληρη αλλα σχεδόν πάντοτε ξεγλιστρούσαμε πριν αρχίσει η έρευνα και παρακολουθούσαμε την εξέλιξή της απο γειτονικά υψώματα, όντας σίγουροι ότι δεν επρόκειτο να επεκτείνουν την επιχείρηση πέρα απο τ ’ αρχικά όριά της."
Τί έπρεπε να γίνει; Εξετάζοντας αναδρομικά το πρόβλημα του Αντιπάλου του, ο Γρίβας λέει:
" . . .ο Χάρντιγκ επέμενε στο λάθος του: υποτιμούσε τον εχθρό του απο τη μια μεριά και υπερτιμούσε τις δικές του δυνάμεις απο την άλλη. Αλλα κανείς δεν χρησιμοποιεί ένα τανκ για να πιάσει αρουραίους —μια γάτα κάνει καλύτερα τη δουλειά. Η μόνη ελπίδα του στρατάρχη να μας βρει ήταν να παίξει τη γάτα με το ποντίκι: να χρησιμοποιήσει μικρές, ειδικά εκπαιδευμένες μονάδες, που θα μπορούσαν να ενεργούν με πονηριά και υπομονή και θα χτυπούσαν εκει που δεν θα τους περιμέναμε."

Δεν δημιουργήθηκαν, όμως, ποτέ τέτοιες ομάδες κι ο πόλεμος συνεχίστηκε με τον τρόπο και τ’ αποτελέσματα που μπορούσε κανείς να περιμένει. Αυτο που δεν μπόρεσε να καταφέρει ο Χάρντιγκ με είκοσι χιλιάδες στρατιώτες το 1956, δεν το κατόρθωσε ούτε ο αντικαταστάτης του με διπλό αριθμό στρατιωτων το 1958.
Σαραντατρείς χιλιάδες στρατιώτες υπήρχαν στην Κύπρο όταν τέλειωσαν οι εχθροπραξίες, αλλα τί έκαναν εκεί, λίγοι μπορούν να πουν. Οπωσδήποτε δεν κατάφεραν να επιβάλουν την ειρήνη.
Ο Γρίβας παραθέτει τον απολογισμό των δραστηριοτήτων της ΕΟΚΑ στις 2 Οκτωβρίου 1958, για να δώσει μιαν ιδέα της κλίμακας των επιχειρήσεων εκείνης της εποχής:
"Λ Α Ρ Ν Α Κ Α : Στρατιώτης σκοτώνεται απο βόμβα,  πράκτορας των Βρεταννών πυροβολείται απο ομάδα εκτελεστών.
Λ ΕΥΚ Ω ΣΙΑ : Βόμβα ρίχνεται στο αρχηγείο της αστυνομίας απο αυτοκίνητο, απώλειες άγνωστες.
Α Μ Μ Ο Χ Ω ΣΤ Ο Σ: Ενέδρα σε δύο στρατιωτικά οχήματα, απώλειες άγνωστες.
Λ Ε Μ Ε Σ Σ Ο Σ : Οκτώ Βρεταννοί τραυματίζονται απο βόμβα στο ξενοδοχείο Ακροπολ· τέσσερις στρατιώτες τραυματίζονται απο βόμβα που έπεσε σε καμιόνι.
ΠΛΑΤΑΝΙ: Δύο στρατιώτες σκοτώνονται, δύο άλλοι τραυματίζονται απο νάρκη σε όχημα.
Π Α Ν Α ΓΙΑ - ΣΤ Α Υ Ρ Ο Σ: Δύο στρατιώτες σκοτώνονται, δύο άλλοι τραυματίζονται σε ενέδρα.
ΠΥΡΟΙ: Όχημα πέφτει σε ενέδρα, απώλειες άγνωστες.
Μ ΕΣ Ο ΓΙ: Δύο στρατιώτες σκοτώνονται σε ενέδρα οχήματος.
ΠΗΓΗ: Δύο στρατιώτες σκοτώνονται, δύο άλλοι τραυματίζονται από νάρκη σε όχημα.
ΠΕΡΙΣΤΈΡΩΝΑ: Βάμβες ρίχνονται σε δύο στρατιωτικά οχήματα, απώλειες άγνωστες.
Οι βρεταννικές αρχές είχαν εξοργιστεί απο τον αγώνα, αλλά έκαναν λίγο για ν’ αλλάξουν την πορεία του εμπλέκοντας και την τουρκική κοινότητα στη σύγκρουση. Η ένταξη Τούρκων στην αστυνομία και η παρακίνηση άδηλων εθνικών ανταγωνισμών δημιούργησαν μερικες σφαγές πολιτών και αφαίρεσαν τη ζωή αθώων πολιτών κι απ’ τις δύο πλευρές, αλλα το "διαίρει και βασίλευε" σαν εργαλείο της βρεταννικής πολιτικής απέτυχε στην Κύπρο.
Ο τελικός πολιτικός συμβιβασμός που εξασφαλίστηκε με τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου και εθέσπισε την Δημοκρατία της Κύπρου μ’ ένα σύνταγμα γραμμένο απο το Λονδίνο, την Αθήνα και την Άγκυρα, ήταν ελάχιστα ικανοποιητικός για το Γρίβα.
Είχε πολεμήσει για την ανεξαρτησία του νησιού, θεωρώντας την σαν ένα βήμα προς την ένωση με την Ελλάδα, αλλα κι αυτή η ανεξαρτησία ήταν επισφαλής.
Αλλά κι οι Βρεταννοί δύσκολα μπορούν να ισχυριστούν πως κέρδισαν μιαν, έστω και μερική, νίκη. Είχαν πληρώσει πανάκριβα σε χρήμα, ζωές και γόητρο στη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων μάταιου αγώνα. Και δεν είχαν τίποτα σε αντιστάθμισμα πέρα απο ένα συμβιβασμό στα χαρτιά, που ήταν χειρότερος κι απο ανοιχτήν ήττα: εκει που υπήρχε ένα προβληματικό αποικιακό ζήτημα, ένα εκρηκτικό διεθνες θέμα έχει δημιουργηθεί που παραμένει ώς σήμερα σοβαρή απειλή για την ειρήνη στη Μεσόγειο, μια απειλή όχι μονάχα για τους Βρεταννούς.

Όσο για τη σύγκρουση που οδήγησε στη Ζυρίχη, αυτή ήταν, βήμα προς βήμα, μιας σειρά ξεκάθαρων ηττών για τα αποικιοκρατικά όπλα και την αποικιοκρατική πολιτική. Οι Βρεταννοί κινήθηκαν ενάντια στην ΕΟ ΚΑ σα να αντιμετώπιζαν μια συμμορία κοινών εγκληματιών και βασίστηκαν σε μεθόδους που θα κατέπνιγαν ένα ξέσπασμα ληστρικής δραστηριότητας. Δεν φαίνεται να κατάλαβαν ποτέ αυτό που ήταν ξεκάθαρο για το Γρίβα από την αρχή:
"Γελούσα δυνατά όταν διάβαζα ότι ο στρατηγός Α ή ο ταξίαρχος Β είχαν έρθει στην Κύπρο για να βάλουν σ’ εφαρμογή τις μεθόδους τους που τους είχαν κάνει διάσημους σ' άλλες περιοχές.
Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι ο κυπριακός αγώνας ήταν μοναδικός ως προς τα κίνητρα, την ψυχολογία και τις συνθήκες και δεν περιλάμβανε μόνο μια χούφτα επαναστάτες, αλλα ολόκληρο το λαό".
(από το "Η θεωρία του Ανταρτοπολέμου, Ο Πόλεμος του Ψύλλου", εκδ. Κάλβος 1976, του  Robert Taber)
Πηγή https://www.academia.edu
aegeanhawk.blogspot.gr