Ο Δημήτριος ο Φαληρεύς ήταν αρχαίος Έλληνας πολιτικός, που διακρίθηκε ακόμη ως ρήτορας, συγγραφέας και φιλόσοφος της Περιπατητικής Σχολής. Η γέννηση του τοποθετείται περί το 345 π.Χ. στο Φάληρο, εξ ου και το προσωνύμιο του. Όσον αφορά στη ζωή και τη δράση του οι πληροφορίες που μας παραδίδονται προέρχονται κυρίως από τον Διογένη Λαέρτιο και το λεξικό «Σούδα».
Ήταν γιος του Φανόστρατου, ενώ ο Διογένης Λαέρτιος παραδίδει κάποια είδηση, σύμφωνα με την οποία ο Δημήτριος «ην εκ της
Κόνωνος οικίας». Στο σημείο αυτό ο Αιλιανός αναφέρει ότι ο Δημήτριος υπήρξε δούλος στην οικία του Τιμόθεου, γιου του Κόνωνος. Ωστόσο, οι μελετητές αξιολογούν ως αναξιόπιστη αυτή την πληροφορία, ενώ δέχονται ότι η οικογένεια του είχε στενές σχέσεις με την οικογένεια του Κόνωνος.
Όταν ο Δημήτριος ήταν νέος φημιζόταν για την ομορφιά του, για την οποία είχε χαρακτηριστεί ως «Χαριτοβλέφαρος».
Η παιδεία του ήταν ιδιαιτέρως επιμελημένη και υπήρξε μαθητής του Αριστοτέλη και του διαδόχου του στην Περιπατητική Σχολή, του Θεόφραστου από την Ερεσό.
Κοντά στους δυο φιλοσόφους απέκτησε βαθιά μόρφωση, ενώ συνέγραψε πλείστα συγγράμματα, τα οποία όμως δεν διασώζονται σήμερα. Όσον αφορά στο πολιτικό επίπεδο υπήρξε οπαδός της αντιμακεδονικής μερίδας, η οποία είχε ταχθεί κατά του Αντιπάτρου, ενώ όπως θα αποδειχτεί αργότερα θα αναπτύξει πολύπλευρη δραστηριότητα στα εσωτερικά ζητήματα της Αθήνας, όπου θα διακριθεί ως νομοθέτης και διαχειριστής.
Ακόμη, φημιζόταν για την ρητορική του δεινότητα, ενώ πηγές αναφέρουν ότι ήταν εκείνος που εισήγαγε το ασιατικό ύφος στην τέχνη της ρητορείας. Η ικανότητα του αυτή ήταν η αιτία απόκτησης μεγάλης επιρροής στην Αθήνα, με αποτέλεσμα να διοριστεί από τον βασιλιά Κάσσανδρο ως «επιστάτης» των Αθηναίων πολιτών. Έτσι, εκλέχθηκε επιμελητής της πόλης και η διακυβέρνηση του διήρκησε δέκα συναπτά έτη (317 π.Χ. – 307 π.Χ.), όπου υπηρέτησε επάξια την πόλη και τον λαό. Έδειξε έντονη δραστηριότητα στον οικονομικό και τον νομοθετικό τομέα, επιτυγχάνοντας με τις ρυθμίσεις του την αύξηση των εσόδων της Αθήνας, αλλά και την μεταμόρφωση της, μέσω των καλαίσθητων διακοσμήσεων του. Συγκεκριμένα, ανέβασε τις ετήσιες προσόδους της πόλης σε 1.200 τάλαντα, ενώ θέσπισε νόμους για την περιστολή της πολυτελούς και έκλυτης διαβίωσης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν οι νόμοι του για τον περιορισμό της χλιδής, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την απαγόρευση της κατασκευής μεγαλόπρεπων ταφικών μνημείων. Λιτές επιτύμβιες στήλες αντικατέστησαν τις πλούσια διακοσμημένες, μαρμάρινες ληκύθους και τα εντυπωσιακά ανάγλυφα με σκηνές αποχαιρετισμού, με αποτέλεσμα το τέλος της αττικής τέχνης των νεκρικών μνημείων. O νόμος αυτός και άλλοι ανάλογοι του Δημητρίου του Φαληρέως διατηρήθηκαν ενεργοί επί αιώνες, γεγονός που αποδεικνύει ότι είχαν την υποστήριξη της δημόσιας κοινής γνώμης, καθώς ο λαός είχε κουραστεί από την προκλητική επίδειξη πλούτου των ισχυρών της πόλης. Στο σημείο αυτό ιστορικές πηγές μας πληροφορούν ότι οι Αθηναίοι ως ένδειξη αναγνώρισης της προσφοράς του, έστησαν προς τιμήν του 360 ανδριάντες, έναν για κάθε μέρα του έτους, οι περισσότεροι από τους οποίους τον απεικόνιζαν έφιππο ή πάνω σε άρμα.
Ωστόσο, μετά την κατάληψη της Αθήνας από τον Δημήτριο Α’ τον Πολιορκητή (307 π.Χ.) και την απόβαση του στον Πειραιά, η πολιτική του σταδιοδρομία του Δημήτριου λήγει. Αν και ο ίδιος κατείχε την Μουνιχία, δηλαδή τον σημερινό λόφο της Καστέλας του Πειραιά και συγκεκριμένα την κορυφή και την ανατολική πλαγιά με τον προ αυτού όρμο, αλλά και σημαντική στρατιωτική δύναμη, τράπηκε σε φυγή στη Θήβα και από εκεί κατέφυγε στην Αίγυπτο, για να γλιτώσει την θανατική ποινή που του επέβαλαν οι Αθηναίοι. Αμέσως μετά την πτώση του οι Αθηναίοι έσπευσαν να καταστρέψουν τους ανδριάντες του, από τους οποίους άλλους έριξαν στη θάλασσα, άλλους πούλησαν και άλλους έκοψαν για να κατασκευάσουν αγγεία, τις λεγόμενες «αμίδες».
Ο φιλόσοφος στην Αίγυπτο συνάντησε την θερμή υποδοχή του βασιλιά Πτολεμαίου του Σωτήρα, ο οποίος του απέδωσε μεγάλες τιμές. Βλέποντας ο Δημήτριος τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις που επέφερε η ραγδαία επέλαση των μακεδονικών φαλαγγών στις αχανείς εκτάσεις της Περσικής Αυτοκρατορίας, έπλασε ένα όνειρο που είχε σχέση με την ανάδειξη του ελληνικού πνεύματος σε παγκόσμια κλίμακα, καταφέρνοντας να πείσει με τις προτροπές του τον Πτολεμαίο να δημιουργήσει στην Αλεξάνδρεια σχολή και βιβλιοθήκη, όπου θα συγκεντρώνονταν όλα τα βιβλία του τότε γνωστού κόσμου. Τότε ακριβώς, ο βασιλιάς της Αιγύπτου του ανέθεσετην ίδρυση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Με αυτό τον τρόπο, ο Δημήτριος έθεσε τα θεμέλια της γραμματικής και της κριτικής φιλολογίας, ενώ με τις συμβουλές του συνείσφερε στην μετάφραση των ιερογλυφικών χρονικών της Αιγύπτου και άλλων απόκρυφων βιβλίων.
Ο Φαληρεύς, έχοντας θητεύσει επιτηρητής της Αθήνας, γνώριζε από κοντά τη λειτουργία και τη σύνθεση της Ακαδημίας του Πλάτωνα και του Λυκείου του Αριστοτέλη, ενώ πιθανολογείται ότι είχε διδαχθεί από τον ίδιο το φιλόσοφο τον τρόπο οργάνωσης μιας βιβλιοθήκης.Το όνειρο του Δημητρίου άρχισε να υλοποιείται περί το 300 π.Χ. με την ανέγερση του «Μουσείου», του πρώτου πανεπιστημίου στον κόσμο. Το «Μουσείο» ήταν σχολή που δημιουργήθηκε σύμφωνα με τα πρότυπα των δύο αθηναϊκών σχολών και ονομάστηκε έτσι επειδή ήταν αφιερωμένο στις Εννέα Μούσες, τις προστάτιδες των τεχνών και των επιστημών.Ο Δημήτριος με το δημιουργικό του πνεύμα αντιλήφθηκε ότι για να υπάρξει πρόοδος στον τομέα της γνώσης, δεν χρειάζεται μόνο η σύνθεση μιας σχολής με διαπρεπή μυαλά, αλλά και η καταγραφή και συγκέντρωση των ερευνών σε ένα μέρος.
Το ύφος του ήταν φιλοσοφικό, αναμιγμένο με «ρητορικήν ευτονίαν», αλλά ασυνήθιστα γλυκερό στους δέκα Αττικούς Ρήτορες. Επιπροσθέτως, ο Διογένης Λαέρτιος μας παραδίδει έναν κατάλογο των συγγραμμάτων του Δημήτριου, ο οποίος περιέχει 45 τίτλους, και στον οποίο περιλαμβάνονται έργα ρητορικά, πολιτικά, φιλοσοφικά, αλλά και γραμματικού και φιλολογικού περιεχομένου. Ειδικότερα, το έργο του με τίτλο «Περί της Δεκαετίας», περιείχε τον απολογισμό της δράση του όταν ήταν επιμελητής της πόλης των Αθηνών. Επιπλέον, ένα άλλο σύγγραμμα του είναι γνωστό με τον τίτλο «Σωκράτης». Όσον αφορά στην πολιτική νομοθεσία, ανήκουν τα έργα του «Περί της Αθήνησι Νομοθεσίας» και «Περί των Αθήνησι Πολιτειών». Ακόμη, είχε προβεί στην συγγραφή και άλλων έργων, με περιεχόμενο τεχνοκρατικό και φιλολογικό, μερικά εκ των οποίων είναι το «Περί Ρητορικής», το «Περί Ηλιάδος» και το «Περί Οδύσσειας». Ένα ακόμη σύγγραμμα του φέρει τον τίτλο «Αισωπίων», ενώ λέγεται ότι είχε συνθέσει και παιάνες για τον θεό Σάραπι, λόγω του ότι είχε ανακτήσει τη χαμένη του όραση έπειτα από δεήσεις στον θεό αυτό.
Τέλος, όταν διαδέχτηκε τον θρόνο ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος, ο Δημήτριος έχασε την βασιλική εύνοια, γιατί είχε συμβουλέψει τον Σωτήρα να προτιμήσει ως διάδοχο του τον Πτολεμαίο τον Κεραυνό. Αναφορικά με τον θάνατο του Φαληρέως, οι αρχαίες πηγές αναφέρουν δυο εκδοχές, είτε ότι πέθανε στη φυλακή, είτε εξόριστος στην Άνω Αίγυπτο, από δάγκωμα δηλητηριώδους φιδιού το 280 π.Χ. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον θάνατο του επήλθε το τέλος της φυσικής ρητορείας, ενώ ανοίχτηκε η εποχή ενός ρητορικού είδους που ήταν περισσότερο τεχνητό και επιδεικτικό.
πηγή : http://koinos–nous.blogspot.gr/2014/05/blog-post_3700.html
theancientweb.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το ιστολόγιο δεν υιοθετεί και δεν φέρει καμία ευθύνη για τα σχόλια των αναγνωστών του. Πλέον, οι αναγνώστες μπορούν να σχολιάζουν με το λογαριασμό τους στο facebook ή με λογαριασμούς από τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα. Τα ανώνυμα σχόλια θα παραμείνουν κλειστά όσο υπάρχουν άτομα που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία για να προβοκάρουν και να επιτεθούν σε άλλους σχολιαστές για να επιβάλλουν τις απόψεις τους.