ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ… Οι αντίζηλοι δίδυμοι

ΟΤΑΝ η αρρενογονικη γραμμή του Οίκου του Πολυκάονα έσβησε ύστερα από πέντε γενιές, οι Μεσσηνιοι κάλεσαν τον Περιηρη, γιο του Αίολου, να γίνει βασιλιάς τους, κι αυτός παντρεύτηκε την κόρη του Περσεα, τη Γοργοφόνη. Η Γοργοφόνη επέζησε του συζύγου της, και ήταν η πρώτη χήρα πού ξαναπαντρεύτηκε: Ο καινούριος της σύζυγος ήταν ο Οίβαλος ο Σπαρτιάτης (1). Ως τότε το έθιμο ήταν να αυτοκτονούν οι γυναίκες όταν πέθαινε ο σύζυγός τους: έτσι έκανε η κόρη του Μελέαγρου, η Πολυδώρα, πού ο σύζυγός της Πρωτεσίλαος ήταν ο πρώτος πού πήδηξε στη στεριά όταν ο ελληνικός στόλος έφτασε στην παράλια της Τροίας έτσι έκαναν η Μάρπησσα, η Κλεοπάτρα και η Ευάδνη, κόρη του Φύλακου, πού ρίχτηκε στη νεκρική πυρά όταν ο σύζυγός της πέθανε στη Θήβα (2).

β. Γιοι της Γοργοφόνης από τον Περιηρη ήταν ο Αφα­ρεύς και ο Λεύκιππος, ενώ γιοι της από τον Οίβαλο ήταν ο Τυνδάρεως και ο Ικάριος (3). Ο Τυνδάρεως διαδέχτηκε τον πατέρα του στο θρόνο της Σπάρτης, ενώ ο Ικάριος εκτελούσε χρέη συμβασιλέα αλλά ο Ιπποκόων και οι δώδεκα γιοι του τούς εκθρόνισαν και τους δύο – μολονότι μερικοί λένε ότι ο Ικάριος (πού αργότερα έγινε πεθερός του Οδυσσέα) πήγε με το μέρος του Ιπποκόοντα. Ο Τυνδά­ρεως κατέφυγε στο βασιλιά Θέστιο, στην Αιτωλία, και παντρεύτηκε την κόρη του Λήδα, πού του έκανε τον Κάστο­ρα και την Κλυταιμνήστρα, ενώ ταυτόχρονα γέννησε από τον Δία την Ελένη και τον Πολυδεύκη (4). Αργότερα, αφού είχε υιοθετήσει τον Πολυδεύκη, ο Τυνδάρεως ανέκτησε το θρόνο της Σπάρτης, και ήταν ένας από εκείνους πού ο Ασκληπιός ανάστησε εκ νεκρών. Τον τάφο του εξακολουθούν να τον επιδεικνύουν στη Σπάρτη (5).
γ. Εν τω μεταξύ ο ετεροθαλής αδελφός του Τυνδάρεω, ο Αφαρεύς, είχε διαδεχθεί τον Περιηρη στο θρόνο της Μεσσήνης, όπου ο Λεύκιππος – από τον οποίο, λένε οι Μεσσηνιοι, πήρε το όνομά της η πόλη Λεύκτρα – εκτελούσε χρέη συμβασιλέα και είχε υποδεέστερες εξουσίες . Ο Αφα­ρεύς πήρε γυναίκα του την ετεροθαλή αδελφή του Αρήνη, πού του έκανε τον Ιδα και τον Λυγκεα, η αλήθεια ωστόσο είναι ότι ο Ίδας ήταν γιος του Ποσειδώνα (6). Τώρα, οι κόρες του Λεύκιππου, οι ΛευκιππΙδες, δηλαδή η Φοιβη, ιέρεια της Αθηνάς, και η Ιλάρεια, ιέρεια της Άρτεμης, ήταν λογοδοσμένες με τα ξαδέλφια τους , τον Ίδα και τον Λυγκέα . Αλλά ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, πού είναι γνωστότεροι ως Διόσκουροι, άρπαξαν τις κοπέλες και έκαναν μαζί τους γιους τούτο προκάλεσε απηνη αντιζηλία ανάμεσα στα δύο ζεύγη των διδύμων (7).
δ. Οι Διόσκουροι, πού ουδέποτε αποχωρίζονταν ο ένας τον άλλο, σε οποιαδήποτε περιπέτεια, έγιναν το καύχημα της Σπάρτης. Ο Κάστωρ ήταν φημισμένος στρατιωτικός και δαμαστής αλόγων. Ο Πολυδεύκης είχε τη φήμη του καλύτερου πυγμάχου της εποχής του, κέρδισαν και οι δύο βραβεία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι εξάδελφοι και αντίζηλοι τους δεν ήταν λιγότερο αφοσιωμένοι ο ένας στον άλλο. Ο Ίδας ήταν πιο δυνατός από τον Λυγκέα, αλλά ο Λυγκεύς είχε τόσο γερά μάτια ώστε μπορούσε κι έβλεπε στο σκοτάδι ή μάντευε τη θέση θαμμένων θησαυρών (8).
ε. Ο Εύηνος τώρα, γιος του Άρη, είχε παvτρευτεί τη Λευκίππη, από την οποία είχε γίνει πατέρας της Μάρπησ­σας. Στην προσπάθειά του να κρατήσει την κόρη του παρ­θένα, ο Εύηνος κάλεσε όλους τούς επίδοξους μνηστήρες της να αγωνιστούν μαζί του σε αρματοδρομία, ο καθένας με τη σειρά του· όποιος νικούσε, θα κέρδιζε τη Μάρπησσα, όποιος νικιόταν θα έχανε το κεφάλι του. Στους τοίχους του σπιτιού του Εύηνου δεν άργησαν να καρφωθούν πολλά κεφάλια, και ο Απόλλων, πού ερωτεύτηκε τη Μαρπησσα, εξέφρασε τον αποτροπιασμό του γι’ αυτό το τόσο βάρβαρο έθιμο και είπε ότι σύντομα θα το καταργούσε προκαλώντας τον Εύηνο να αγωνιστεί μαζί του. Αλλά ο Ίδας είχε κι αυτός δοσμένη την καρδιά του στη Μάρπησσα, και παρακάλεσε τον πατέρα του Ποσειδώνα να του χαρίσει φτερωτό άρμα (9) . Προτού ο Απόλλων προφτάσει να κάνει τίποτε ο Ίδας είχε σπεύσει στην Αιτωλία, και άρπαξε τη Μαρπησσα ανάμεσα από έναν όμιλο χορεύτριες. Ο Εύηνος τον έστρωσε στο κυνήγι, αλλά δεν μπόρεσε να τον φτάσει, και ένιωσε τέτοιον εξευτελισμό, ώστε, αφού πρώτα σκότωσε τα άλογα του, έπεσε κι ο ίδιος και πνίγηκε στον ποταμό Λυκόρμα πού έκτοτε ονομάστηκε Εύηνος (10).
ζ. ‘Όταν ο Ίδας έφτασε στη Μεσσήνη, ο Απόλλων δοκίμασε να του πάρει τη Μάρπησσα, και μονομάχησαν οι. δύο τους, άλλα ο Ζευς τούς χώρισε, και όρισε ότι η Μάρπησ­σα θα αποφάσιζε μόνη της ποιόν από τούς δύο προτιμούσε να παντρευτεί. Φοβούμενη ότι ο Απόλλων θα την παρατούσε όταν θα γινόταν γρια, όπως είχε κάνει και με πολλούς άλλους έρωτες του, η Μαρπησσα διάλεξε για σύζυγό της τον Ίδα (11).
η. Ο Ίδας και ο Λυγκεύς ήταν ανάμεσα στους κυνηγούς του Καλυδώνιου κάπρου, και σαλπάρισαν με την Αργώ για την Κολχίδα. Κάποια μέρα, αφού ο Αφαρεύς είχε πεθάνει, αυτοί και οι Διόσκουροι τα μπάλωσαν κάπως με τη διένεξη τους, όσο χρειαζόταν για να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να πραγματοποιήσουν επιδρομή για αρπαγή γελαδιών στην Αρκαδία . Η επιδρομή αποδείχτηκε επιτυχής, και ο Ίδας διαλέχτηκε με κλήρο για να μοιράσει τη λεία ανάμεσα στους τέσσερις. Χώρισε λοιπόν ο Ίδας μια αγελάδα στα τέσσερα, και όρισε ότι όποιος έτρωγε πρώτος το μερίδιο του, θα έπαιρνε τη μίση λεία, ενώ την υπόλοιπη θα την έπαιρνε ο επόμενός στη γρηγοράδα. Προτού καλά καλά στρωθούν οι άλλοι για ν’ αρχίσουν το διαγώνισμα, ο Ίδας είχε χάψει το μερίδιο του, και ύστερα βοήθησε τον Λυγκέα να χάψει το δικό του αμέσως μόλις κατάπιαν το τελευταίο κοψίδι, αυτός και ο Λυγκεύς πήραν τα γελάδια και ξεκίνησαν για τη Μεσσήνη. Οι Διόσκουροι ξέμειναν ώσπου ο Πολυδεύκης, ο πιο αργός από τους δύο, να τελειώσει το φαγητό του οπότε ξεκίνησαν κι αυτοί για τη Μεσσήνη, και εκεί διαμαρτυρήθηκαν στους πολίτες λέγοντας ότι ο Λυγκευς είχε κλέψει το μερίδιο του δεχόμενός βοήθεια από τον Ίδα, και ότι ο Ίδας είχε κι αυτός κλέψει το δικό του αφού δεν περίμενε ώσπου να ετοιμαστούν και οι άλλοι διαγωνιζόμενοι.
Ο Ίδας και ο Λυγκεύς έτυχε να λείπουν στο όρος Ταΰγετο, όπου θυσίαζαν στον Ποσειδώνα· έτσι οι Διόσκουροι άρπαξαν τα δίαφιλονι­κούμένα γελάδια, καθώς και άλλα λάφυρα, και ύστερα κρύ­φτηκαν στην κουφάλα μιας βελανιδιάς και περίμεναν την επιστροφή των αντίζηλων τους. Αλλά το μάτι του Λυγκεα τούς έκοψε από την κορυφή του Ταΰγετου και ο Ίδας κατηφορίζοντας βιαστικά την πλάγια του βουνό, κάρφωσε το δόρυ του στο δέντρο και διαπέρασε τον Κάστορα. Όταν Πολυδεύκης όρμησε έξω για να πάρει εκδίκηση για τον αδελφό του, ο Ίδας ξεκόλλησε τη σκαλιστή ταφόπετρα από το μνήμα του Αφαρέα, και του την πέταξε. Μολονότι βαριά τραυματισμένος, ο Πολυδεύκης κατόρθωσε να σκοτώσει τον Λυγκεα με το δόρυ του· και τότε επενέβη ο Ζευς προς χάρη του γιου του, και με τον κεραυνό του ξέκανε τον Ίδα (12).
θ. Οι Μεσσηνιοι όμως λένε ότι ο Κάστωρ σκότωσε τον Λυγκεα και ότι ο Ίδας, συντετριμμένος από τη λύπη του, παράτησε τη μάχη και βάλθηκε να θάβει τον αδελφό του. Τότε πλησίασε ο Κάστωρ και γεμάτος προστυχιά χάλασε το μνημείο πού είχε μόλις ανεγείρει ο Ίδας, υποστηρίζοντας ότι ο Λυγκεύς δεν άξιζε τέτοιο πράγμα.
- Ο αδελφός σου δεν πολέμησε καλύτερα από γυναίκα! του φώναξε προσβλητικά.
Ο ‘Ίδας στράφηκε και έχωσε το ξίφος του στην κοιλιά του Κάστορα άλλα ο Πολυδεύκης πήρε αμέσως εκδίκηση για τον αδελφό του (13).
ι. Άλλοι λένε ότι ο Λυγκεύς ήταν εκείνος πού τραυμά­τισε θανάσιμα τον Κάστορα σε μάχη πού δόθηκε στην Αφιδνα άλλοι πάλι ότι ο Κάστωρ σκοτώθηκε όταν ο Ίδας και ο Λυγκεύς εξαπέλυσαν επίθεση κατά της Σπάρτης άλλοι τέλος λένε ότι οι Διόσκουροι επέζησαν και οι δύο απ’ τη μάχη, και ότι τον Κάστορα τον σκότωσαν αργότερα ο Μελέαγρος και ο Πολυνείκης (14).
κ. Σ’ ένα πράγμα τουλάχιστον υπάρχει γενική ομοφωνία, ότι εκείνος πού επέζησε τελευταίος και από τα δύο ζεύγη των διδύμων, ήταν ο Πολυδεύκης, ο οποίος, αφού έστησε τρόπαιο δίπλα στο σπαρτιατικό στίβο για να δοξάσει τη νίκη του σε βάρος του Λυγκέα, προσευχήθηκε στον Δία: «Πατέρα, μη μ’ αφήσεις να ζήσω πιο πολύ από τον αδελφό μου!» Δεδομένου όμως ότι ήταν γραμμένο να πεθάνει μόνο ο ένας από τούς γιους της Λήδας, και δεδομένου ότι ο πατέρας του Kαστορα, ο Τυνδάρεως, ήταν θνητός, ο Πολυδεύκης, σαν γιος του Δια, ανέβηκε κανονικά στον ουρανό. Αποποιήθηκε όμως την αθανασία εφόσον δεν μπορούσε να τη μοιραστεί και ο Κάστωρ, και έτσι ο Ζευς επέτρεψε στους δυο τους να περνούν τις ημέρες τους εκ περιτροπής στον ουρανό και κάτω από τη γη, στη Θεράπνη. Ανταμείβοντας περαιτέρω την αδελφική αγάπη τους ο Zεύς τοποθέτησε τις μορφές τους ανάμεσα στα άστρα: είναι οι Δίδυμοι (15).
λ. Μετά τη θεοποίηση των Διοσκούρων, ο Τυνδάρεως κάλεσε τον Μενέλαο στη Σπάρτη και του παραχώρησε το βασΙλειό, του. Kαι δεδομένου ότι ο Οίκος του Αφαρέα είχε τώρα μείνει κι αυτός χωρίς διάδοχο, ο Νέστωρ ανέβηκε στο θρόνο, όλης της Μεσσηνίας, με εξαίρεση την περιοχή όπου ηγεμόνευαν οι γιοι του Ασκληπιού (16).
μ. Οι Σπαρτιάτες εξακολουθούν να δείχνουν το σπίτι όπου έζησαν οι Διόσκουροι. Ιδιοκτήτης του σπιτιού έγινε κατόπιν κάποιος Φορμίων, πού οι Διόσκουροι τον επισκέ­φθηκαν κάποια νύχτα προφασιζομενοι ότι ήταν ξένοι από την Κυρηνη. Του ζήτησαν, φιλοξενία και τον παρακάλεσαν να κοιμηθούν στην παλιά τους κάμαρη. Ο Φορμίων τούς απάντησε ότι ήταν ευπρόσδεκτοι σε οποιονδήποτε άλλο χώρο του σπιτιού. Δυστυχώς όμως την κάμαρη για την οποία μιλούσαν, την είχε τώρα η θυγατέρα του. Το άλλο πρωί , το κορίτσι και όλα του τα υπάρχοντα είχαν εξαφανιστεί, και η κάμαρη ήταν άδεια, με εξαίρεση τα αγάλματα των Διοσκούρων και λίγο σίλφιο πάνω σ’ ένα τραπέζι (17).
ν. Ο Ποσειδών έκανε τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη σωτήρες των θαλασσινών πού τα πλοία τους ναυαγούν και τούς παραχώρησε την εξουσία να στέλνουν ευνοϊκούς ανέ­μους όταν στην πλώρη κάποιου πλοίου, οποιουδήποτε θυσιάζονται άσπρα πρόβατα, οι Διόσκουροι ανταποκρίνονται και καταφτάνουν από τον ουρανό τρεχάτοι και ακολου­θούμενοι από συνοδεία σπουργιτιών (18).
ξ. Οι Διόσκουροι πολέμησαν με το σπαρτιατικό στόλο στους Αιγός ποταμούς, και κατόπιν οι νικητές ανάρτησαν προς τιμή τους στους Δελφούς δύο χρυσά αστέρια άλλα τ’ αστέρια έπεσαν, και εξαφανίστηκαν λίγο πριν από τις μοιραίες μάχες στα Λεύκτρα (19).
ο. Κατά τον δεύτερο μεσσηνιακό πόλεμο, δύο Μεσση­νιοι προκάλεσαν την οργή των Διοσκούρων όταν προσποιήθηκαν ότι είναι αυτοί. Eτυχε να πανηγυρίζει ο σπαρτιατικός στρατός κάποια γιορτή των δύο ημιθέων, όταν όρμησαν καλπάζοντας στο στρατόπεδο δύο δίδυμοι δορυφόροι πού φορούσαν άσπρους χιτώνες, πορφυρές χλαμύδες και σκούφους σαν κελύφη από αυγά. Οι Σπαρτιάτες έπεσαν να τούς προσκυνήσουν, και οι δήθεν Διόσκουροι, δύο Μεσσηνιοι νεαροί ονομαζόμενοι Γώνιππος και Πάνορμος, σκότωσαν πολλούς απ’ αυτούς. Και λοιπόν μετά τη μάχη στο Μνήμα του Αγριόχοιρου , οι Διόσκουροι κάθισαν πάνω σε μια άγριαπιδία και εξαφάνισαν την ασπίδα πού άνηκε στο νικητή αρχηγό των Μεσσηνιων Αριστομένη, πράγμα που τον εμπόδισε να καταδιώξει τούς Σπαρτιάτες στην άτακτη φυγή τους, και έτσι οι Διόσκουροι έσωσαν πολλές ζωές. Όταν πάλι ο Αριστομένης επεχείρησε να εισβάλει νύχτα στη Σπάρτη, τα φάσματα των Διοσκούρων και της αδελφής τους Ελένης τον γύρισαν πίσω. Αργότερα ο Κάστωρ κι ο Πολυδεύκης συγχώρησαν τούς Μεσσηνιους, οι οποίοι έκαναν προς τιμή τους θυσίες όταν ο Επαμεινώνδας ίδρυσε την καινούργια πόλη Μεσσήνη (20).
π. Οι Διόσκουροι εποπτεύουν τούς αθλητικούς αγώνες της Σπάρτης, και επειδή αυτοί επινόησαν τον πολεμικό χορό και την πολεμική μουσική, είναι οι προστάτες όλων των αοιδών πού υμνούν τις αρχαίες μάχες. Στο Ιερό της Ιλάει­ρας και της Φοιβης στη Σπάρτη, οι δύο ιέρειες εξακολουθούν να αποκαλούνται Λευκιππίδες, και το αυγό από το οποίο βγήκαν οι δίδυμοι της Λήδας, είναι κρεμασμένο από την οροφή (21). Οι Σπαρτιάτες παριστάνουν τούς Διόσκουρους με δύο παράλληλα ξύλινα δοκάρια πού ενώνονται από δύο εγκάρσια. Οι συμβασιλείς τους παίρνουν αυτά τα δοκάρια πάντοτε μαζί τους στη μάχη, και όταν, για πρώτη φορά, σπαρτιατικός στρατός ξεκίνησε με αρχηγό έναν μόνο βασι­λιά, ορίστηκε ότι το ένα δοκάρι θα έπρεπε επίσης να μείνει στη Σπάρτη. Όπως λένε όσοι έχουν δει τούς Διόσκουρους, η μόνη αισθητή διαφορά ανάμεσα τους είναι ότι το πρόσωπο του Πολυδεύκη έχει τα σημάδία της πυγμαχίας. Το ντύσιμό τους είναι το ίδιο: φορούν κι οι δύο από μισό κέλυφος αυγού στεφανωμένο με άστρο, έχουν κι οι δύο το δόρυ του ο καθένας και το άσπρο του άλογο. Μερικοί λένε ότι τα άλογα τους τούς τα χάρισε ο Ποσειδών άλλοι ότι το θεσσαλικό άτι του Πολυδεύκη ήταν δωρο του Ερμή
hellasforce.com