Τα Αρχαία Θέατρα της Ελλάδος. Μέρος 1ον - Στερεά Ελλάδα

Το  θέατρο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι στην ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Kάθε πόλη διέθετε  το δικό της θέατρo για την ψυχαγώγηση των πολιτών της. Όλος ο Ελληνικός χώρος και γενικά όλος ο Ελληνικός κόσμος είναι κατάσπαρτος με αρχαία Θέατρα τα περισσότερα εκ των οποίων  είναι άγνωστα στον πολύ κόσμο.
Θα ξεκινήσουμε το οδοιπορικό μας , για να γνωρίσουμε αυτά τα αυτά τα πανέμορφα οικοδομήματα ,από την στερεά Ελλάδα που έχει το προνόμιο να έχουν ανακαλυφθεί στο έδαφός της 17 θέατρα , μέσα στα οποίασυγκαταλέγονται  το πιο αρχαίο Θέατρο της Ελλάδος άλλα και τα πιο περίεργα ως προς την κατασκευή.

Αρχαίο Θέατρο Θορικού

Είναι το αρχαιότερο θέατρο που διασώζεται μέχρι σήμερα και χρονολογείται στο τέλος της Αρχαϊκής Εποχής, μεταξύ 525 και 480 π.Χ.. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πηγάζουν ουσιαστικά από τα «σχήματά» του, δεν είναι κυκλικό αλλά ελλειψοειδές και έχει ορθογώνια ορχήστρα σε αντίθεση με μεταγενέστερα θέατρα που έχουν κυκλική.
Έχει 21 σειρές με καθίσματα και η χωρητικότητά του φτάνει περίπου τα 4.000 άτομα. Κλίμακες (σκάλες) χωρίζουν την κατασκευή σε δύο κερκίδες άνισου μεγέθους. Τότε, είχε ξύλινη σκηνή, η οποία δεν αντικαταστάθηκε ποτέ από λίθινη, όπως στα υπόλοιπα θέατρα.
Αρχαίο θέατρο Διονύσου

Ο αρχικός πυρήνας του θεάτρου ανάγεται στον 6ο αι. π.Χ. στην περίοδο της δυναστείας των Πεισιστρατιδών. Τότε οι θεατές παρακολουθούσαν καθισμένοι στο πρανές του λόφου, στο οποίο λίγο καιρό αργότερα τοποθετήθηκαν ξύλινα καθίσματα.
Τον  5ο αι. π.Χ. τα καθίσματα του κοίλου σταδιακά αντικαταστάθηκαν από λίθινα, ενώ για πρώτη φορά κατασκευάστηκαν κλίμακες που διαιρούσαν το κοίλο σε κερκίδες και οριοθετήθηκαν οι πάροδοι του θεάτρου.
Κατά την περίοδο του άρχοντα Λυκούργου, στο β' μισό του 4ου αι. π.Χ., το κοίλο του θεάτρου κατασκευάστηκε εξολοκλήρου λίθινο και επεκτάθηκε μέχρι τη ρίζα του Ιερού Βράχου. Υπολογίζεται ότι σε αυτή την περίοδο το θέατρο χωρούσε περίπου 15000-16000 θεατές. Στην πρώτη σειρά καθισμάτων, τη λεγόμενη προεδρία, υπήρχαν 67 μαρμάρινοι θρόνοι, ο καθένας από τους οποίους έφερε χαραγμένο το όνομα του επίσημου προσώπου για το οποίο προοριζόταν.
Το 86 π.Χ., κατά την επιδρομή του Σύλλα, η σκηνή, όπως και ολόκληρο το θέατρο, υπέστησαν σημαντικές ζημιές. Στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ., επί αυτοκράτορα Νέρωνα, κατασκευάστηκε νέα σκηνή εντυπωσιακών διαστάσεων.
Ύστερα από την εισβολή των Ερούλων, το 267 μ.Χ., το θέατρο χρησιμοποιούνταν κυρίως για τις συγκεντρώσεις της Εκκλησίας του Δήμου.
Σήμερα από την γιγάντια κερκίδα του θεάτρου σώζονται σήμερα μόνο 13 σειρές εδωλίων.
Αρχαίο Θέατρο Χαιρώνειας

Στους πρόποδες  της ακρόπολης της Χαιρώνειας βρίσκεται το μικρό σε μέγεθος αρχαίο θέατρο , αφιερωμένο στη διονυσιακή λατρεία. Το μοναδικό τμήμα του θεάτρου που διακρίνεται σήμερα είναι το κοίλο, εξ’ ολοκλήρου λαξευμένο στο βράχο.Στην αρχική του φάση, η οποία χρονολογείται στο δεύτερο ήμισυ του 5ου αι. π. Χ., το κοίλο είχε ευθύγραμμα εδώλια και η χωρητικότητά του δεν πρέπει να ξεπερνούσε τους χίλιους θεατές. Στην ελληνιστική περίοδο αρχίζει σταδιακά να διαμορφώνεται το θέατρο με τα ημικυκλικά εδώλια που φαίνονται σήμερα.
Το κοίλο διέτρεχαν πλέον τρία διαζώματα. Στην ρωμαϊκή εποχή το κοίλο διευρύνθηκε και πάλι και με τη βοήθεια πλευρικών αναλημμάτων πήρε  πεταλοειδή μορφή. Δεν διατηρείται κανένα ίχνος από το σκηνικό οικοδόμημα, το οποίο σύμφωνα με επιγραφή του 3ου αι. π. Χ. διέθετε και προσκήνιο.
Αρχαίο θέατρο Ευώνυμου Αλίμου.

Το αρχαίο θέατρο Ευώνυμου χρονολογείται από τον 5ο π.χ. αιώνα.  Η ορχήστρα του ήταν σε ορθογώνιο σχήμα με διαστάσεις (7,50μ Χ 15,30μ). Στον χώρο του Θεάτρου σώζονται οι θρόνοι της προεδρίας καθώς και τρεις σειρές από της κερκίδες.Το θέατρο αποτέλεσε τόσο χώρο παραστάσεων όσο και χώρο συνεδριάσεων των πρεσβυτέρων του δήμου.Εγκαταλείφτηκε το 2ο π.χ. αιώνα λόγω ότι η περιοχή πλημμύριζε. Σήμερα, δυστυχώς ελάχιστοι γνωρίζουν την σημασία του ως εύρημα αλλά και ως ιστορικό κομμάτι ,ενώ η εγκατάλειψη του χώρου στην τύχη του είναι εμφανής.
Αρχαίο θέατρο Ερέτριας

Σύμφωνα με ενδείξεις που παρέχουν τα αρχιτεκτονικά λείψανα της σκηνής, πρέπει να κατασκευάσθηκε αρχικά τον 5ο αι. π.Χ., μετά την περσική καταστροφή και την ανοικοδόμηση της πόλης, ενώ η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής του ήταν ο 4ος αι. π.Χ.
Το κοίλο διέθετε ένδεκα κερκίδες, διαχωρισμένες από δέκα κλίμακες, που οδηγούσαν στο ανώτερο τμήμα του. Θολωτή υπόγεια στοά οδηγούσε από τη σκηνή στο κέντρο της ορχήστρας. Για την κατασκευή του θεάτρου χρησιμοποιήθηκε τοπικός πωρόλιθος στη θεμελίωση και ασβεστόλιθος στις παρόδους Η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 6.300 θεατές και η μορφή του παρουσιάζει ομοιότητες με το θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, μετά τις μετατροπές που υπέστη αυτό το 330 π.Χ. Το θέατρο, μετά την καταστροφή της Ερέτριας από τους Ρωμαίους το 198 π.Χ., ανακατασκευάσθηκε με πιο ευτελή υλικά.
Αρχαίο θέατρο Δελφών

Η μορφή του πρώτου θεάτρου, που κατασκευάσθηκε στο χώρο, δεν μας είναι γνωστή. Είναι πιθανό ότι οι θεατές κάθονταν σε ξύλινα καθίσματα ή απ' ευθείας στο έδαφος. Αργότερα, τον 4ο αι. π.Χ., κτίσθηκε το πρώτο πέτρινο θέατρο και ακολούθησαν πολλές επισκευές του. Τη σημερινή του μορφή, με τη λιθόστρωτη ορχήστρα, τα λίθινα εδώλια και τη σκηνή, έλαβε κατά τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους, το 160/159 π.Χ., όταν ο Ευμένης Β΄ της Περγάμου χρηματοδότησε τις κατασκευαστικές και επισκευαστικές εργασίες που έγιναν στο μνημείο.
Το κοίλο του θεάτρου διαιρείται με το διάζωμα σε δύο ζώνες, από τις οποίες η ανώτερη έχει 8 σειρές εδωλίων και η κατώτερη 27. Οι δύο ζώνες χωρίζονται σε έξι κερκίδες η επάνω και σε επτά η κάτω, συνολικής χωρητικότητας 5.000 θεατών. Η πεταλοειδής ορχήστρα πλαισιώνεται από αποχετευτικό αγωγό.
Από τη σκηνή σώζονται μόνο τα θεμέλια. Φαίνεται ότι χωριζόταν σε δύο μέρη, το προσκήνιο και την κυρίως σκηνή.
Αρχαίο Θέατρο Αχαρνών

Το Αρχαίο Θέατρο Αχαρνών αποκαλύφθηκε τον Φεβρουάριο του 2007 κατά τις εργασίες θεμελίωσης οικοδομής.
Η μέχρι τώρα ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως μια ολόκληρη κερκίδα,πλάτους 5 μ. και 22μ. με 11 σειρές καθισμάτων από ασβεστολιθικούς δόμους σε ημικυκλική διάταξη. Την ύπαρξη του θεάτρου Αχαρνών μαρτυρούν δύο επιγραφές του β΄μισού του 4ου αι. π.Χ. Μία αναθηματική που αναφέρει τα έσοδα από τη μίσθωση του θεάτρου σε ιδιώτες και μια άλλη στήλη, όπου αναγράφονταν δύο ψηφίσματα. Υπολογίζεται ότι έχει κατασκευαστεί προς το τέλος του 5ου αι. π. Χ
Αρχαίο Θέατρο Στράτου

Το αρχαίο Θέατρο της Στράτου Αιτωλοακαρνανίας χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. και είχε χωρητικότητα περίπου 7.000 θεατές. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της αρχαίας πόλης Στράτου  και έχει θέα τον ποταμό Αχελώο και την κοιλάδα του.
Το θέατρο είναι δομημένο από ντόπιους ψαμμιτόλιθους. Η κρηπίδα της περιφέρειας της ορχήστρας και ο αποχετευτικός αγωγός είναι κατασκευασμένα από λευκό ασβεστόλιθο. Το κοίλο του Θεάτρου διαιρείται με 12 κλίμακες σε 11 κερκίδες. Σώζονται μέχρι και σήμερα τουλάχιστον 33 σειρές εδωλίων.
Αρχαίο Θέατρο Καλυδώνας

Το αρχαίο Θέατρο της Καλυδώνας στην  Αιτωλοακαρνανία πιθανόν να  χρονολογείται στον 3ο – 4ο αιώνα π.Χ.
Το χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει ορθογώνια ορχήστρα (16×14μ. περίπου) και οι 26 σειρές εδωλίων του ,από ψαμμιτικούς λίθους, είναι διατεταγμένες σε σχήμα Π, κάτι που του έδωσε το χαρακτηριστικό όνομα: «Βουλευτήριο Καλυδώνας»!
Μπροστά από τη σκηνή θα πρέπει να υπήρχαν δώδεκα κίονες ιωνικού ρυθμού, από τους οποίους σώθηκαν μόνο οι έξι .
Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών

Το αρχαίο Θέατρο Οινιαδών κρατά τις ρίζες της ιστορίας του από τον 4ο αιώνα π.Χ . Βρίσκεται κοντά στην Αγορά της αρχαίας πόλης της Αιτωλοακαρνανίας, όπου πρωτοκατασκευάστηκε από τους Αθηναίους.
Το Θέατρο δέχτηκε κάποιες μετασκευαστικές επεμβάσεις από τον Μακεδόνα Φίλιππο τον Ε”, ενώ το 167 π.Χ οι Ρωμαίοι επεμβαίνουν ελαφρώς στη διαμόρφωσή του. Είναι χωρητικότητας 5.000 περίπου θεατών. Το κοίλο του Θεάτρου είναι μεγαλύτερο από ένα ημικύκλιο και αποτελείται από 28 σειρές εδωλίων, εκ των οποίων διατηρούνται μόνο 19. Η ορχήστρα του θεάτρου (διαμέτρου 16,14μ.) σώζεται σε άριστη κατάσταση, όχι όμως και η σκηνή, από την οποία είναι ορατά μόνο τα θεμέλια του προσκηνίου
Αρχαίο Θέατρο Μακύνειας

Το αρχαίο Θέατρο Μακύνειας στην Αιτωλοακαρνανία είναι πιθανόν έργο του 3ου αι. π.Χ και βρίσκεται σε ένα μικρό πλάτωμα στην ακρόπολη της αρχαίας Μακύνειας.
Διασώζεται σήμερα το τοξοειδές κοίλο του και 14 σειρές εδωλίων και πιστεύεται ότι χρησιμοποιούταν και ως βουλευτήριο. Έχει επίσης αποκαλυφθεί η ορχήστρα και στοιχεία της σκηνής. Το υλικό που είχε χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του είναι ψαμμιτόλιθος.
Στο υψηλότερο σημείο του θεάτρου υπήρχαν τρεις ευθύγραμμες και παράλληλες σειρές καθισμάτων με στηρίγματα στην πλάτη, όπου προφανώς κάθονταν οι επίσημοι, ενώ μπροστά από αυτές υπήρχε πέτρινος θρόνος για το τιμώμενο πρόσωπο.
Αρχαίο Θέατρο Πλευρώνας

Το αρχαίο θέατρο Πλευρώνας στην Αιτωλοακαρνανία, χρονολογείται στα μέσα περίπου του 3ου π.Χ. αιώνα και είναι χτισμένο σε επαφή με αρχαίο τείχος της Πόλης ,η σκηνή του μαλιστα , έχει ενσωματωθεί σε τμήμα του αρχαίου τείχους.
Η ορχήστρα του θεάτρου (διαμέτρου 11,60 μ.) είναι διαμορφωμένη με χώμα στο φυσικό έδαφος. Υπολογίζεται πως θα είχε 25-30 σειρές εδωλίων. Ορατές είναι μόνο 16 σειρές.
Τα εδώλια σε αρκετά σημεία είναι κατασκευασμένα από ορθογώνιους λαξευμένους λίθους, ενώ σε άλλα είναι λαξευμένα στο φυσικό βράχο.
 Αρχαίο θέατρο Ορχοµενού 

Τo θέατρο, είναι κτισµένο µέσα στην τειχισµένη ακρόπολη του Ορχοµενού Βοιωτίας.
 Η πρώτη κατασκευή του τοποθετείται στα τέλη του 4ο αιώνα π.Χ. Το θέατρο αποτελείται από ενιαίο κοίλο χωρίς διαζώµατα και οι βαθµίδες για τα ειδώλια των θεατών είναι εν µέρει λαξευµένες στο βραχώδες πρανές. Η σηµερινή µορφή του µνηµείου είναι το αποτέλεσµα συνεχών ανακατασκευών και προσθηκών που έλαβαν χώρα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου χρήσης του.
Η πρώτη ανακατασκευή του χρονολογείται στον 3οαι. π.Χ. ενώ η τελευταία
εκτιµάται ότι έγινε τον 1οαι. µ.Χ.. Το κοίλο έχει εσωτερική διάµετρο 39 µέτρα περίπου και αποτελείται από δώδεκα σειρές εδωλίων από πωρόλιθο. Μεταξύ των εδωλίων παρεµβάλλονται εννέα κλίµακες από σκληρό ασβεστόλιθο, οι οποίες χώριζαν το κοίλο σε οκτώ κερκίδες.
Αρχαίο θέατρο Αμφιαρείου

Το θέατρο οικοδομήθηκε τον 2ο αιώνα π.χ. αν και είναι πιθανόν να υπήρχε προγενέστερη κατασκευή από τον 3ο π.χ. αιώνα.
Αποτελεί μοναδικό δείγμα καλής διατήρησης ελληνικού προσκηνίου. Το προσκήνιο (που έχει αναστηλωθεί) αποτελείται από οκτώ δωρικούς μαρμάρινους κίονες με ύψος 2,7 μέτρα. Στα επιστήλια υπάρχουν τρίγλυφα και μετόπες ενώ τα κενά μεταξύ των κιόνων χρησιμοποιούνταν για την τοποθέτηση σκηνικών.
Στην περιφέρεια της ορχήστρας υπάρχουν 5 μαρμάρινοι θρόνοι που χρονολογούνται στον 1ο αιώνα π.χ. και προορίζονταν για ιερείς και επισήμους.
Στο θέατρο γίνονταν γιορτές με σκηνικούς και μουσικούς αγώνες κάθε τέσσερα χρόνια: τα μεγάλα Αμφιαράεια.
Αρχαίο Θέατρο Ζέας

Το θέατρο της Ζέας που βρίσκεται στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο με το αρχαιολογικό μουσείο είναι των ελληνιστικών χρόνων (2ου αιώνα π.χ.). Από το θέατρο σήμερα σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση η ορχήστρα και η σκηνή, αντίθετα από το κοίλον του θεάτρου , τις σειρές εδωλίων των θεατών ,δεν σώζεται τίποτα .
Αρχαίο θέατρο Καβείριου Θήβα

Το Θέατρο, το οποίο κτίστηκε κατά την ελληνιστική περίοδο (3ος-1ος αιώνας π.χ.)  Δεν είχε σκηνή, διέθετε δέκα κερκίδες στο κοίλο και βωμό στο κέντρο της ορχήστρας. Εξυπηρετούσε στην παρακολούθηση των "δρωμένων" που σχετίζονταν με τη μύηση των πιστών.
Ωδείο Ηρώδου του Αττικού

Χτίστηκε με δαπάνες του Ηρώδη του Αττικού κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ., προς τιμήν της συζύγου του Ασπασίας Αννίας Ρηγίλλης, η οποία πέθανε το 160 μ.Χ.. Ο προορισμός του οικοδομήματος ήταν κατά κύριο λόγο οι μουσικές εκδηλώσεις και για τον λόγο αυτό ονομάστηκε Ωδείο. Ο χώρος που προοριζόταν για το κοινό είχε 32 σειρές από μαρμάρινες κερκίδες και η χωρητικότητά του ήταν της τάξης των 5000 περίπου θεατών.  Το σκηνικό οικοδόμημα βρισκόταν υπερυψωμένο στο βάθος της σκηνής και είχε τρεις ορόφους, δύο εκ των οποίων διατηρούνται μέχρι σήμερα σε ύψος 28 μέτρων. Το ωδείο ήταν στεγασμένο με ξύλινη οροφή από ξύλο κέδρου.
Από διάφορες ενδείξεις προκύπτει ότι το εν λόγω Ωδείο λειτούργησε μόνο 105 χρόνια, δεδομένου ότι τον 3ο αιώνα, δηλαδή το 267 μ.Χ., πολλά οικοδομήματα της Αθήνας, όπως και αυτό, καταστράφηκαν από τους Έρουλους επιδρομείς.
Από τα τέλη του 1950 το Ωδείο χρησιμοποιείται, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, για πολιτιστικές εκδηλώσεις και από τότε πλειάδα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών έχει εμφανιστεί στον χώρο αυτό.
Επιμέλεια Διόνυσος
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/
ΠΗΓΕΣ : 
http://www.athensattica.gr/
http://odysseus.culture.gr/
http://www.diazoma.gr/
http://www.2steps.gr/
http://agriniovoice.gr/
http://art-hellas.blogspot.gr/
http://el.wikipedia.org/
http://www.plutarcheio.gr/
autochthonesellhnes.blogspot.gr