Ο Γρύπας

Στο εξώφυλλο: Απεικόνιση Γρύπα σε τοιχογραφία στην αίθουσα θρόνου – ανάκτορο Κνωσσού_ Wikipedia
μετάφραση – απόδοση στα Ελληνικά: Χείλων
Ο Γρύπας ήταν μυθικό όν με κεφάλι και φτερά αετούκαι σώμα – ουρά – πόδια λέοντα. Καθώς ο αετός θεωρείτο «βασιλιάς των πτηνών» και το λιοντάρι «βασιλιάς των ζώων», ο Γρύπας αντιπροσώπευε ένα ισχυρό και μεγαλοπρεπές πλάσμα. Την εποχή της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο Γρύπας θεωρείτο ότι προστάτευε από το κακό, την μαγεία και τις συκοφαντίες. Αν και συναντάται συχνά στην μεσαιωνική Εραλδική εποχή (εραλδική=βοηθητικός ιστορικός κλάδος που ασχολείται με την μελέτη οικοσήμων, συμβόλων, θυρεών, σημαιών, κ.λ.π) εντούτοις έλκει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.

Ο Ηρόδοτος έγραφε:
«Στην Βόρεια Ευρώπη υπάρχει ο περισσότερος χρυσός, αλλά και πάλι δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα πως παράγεται ο χρυσός, αφού λέγεται ότι μονόφθαλμοι άνθρωποι που ονομάζονται Αριμασποί τον κλέβουν από τους γρύπες. Αυτό δεν το πιστεύω, ότι δηλαδή υπάρχουν μονόφθαλμοι, οι οποίοι έχουν διαφορετική φύση από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Τα πιο απομακρυσμένα εδάφη, αν και είναι σχεδόν αποκλεισμένα από όλα τα υπόλοιπα του κόσμου, είναι πιθανό να έχουν αυτά τα πράγματα που θεωρούμε ως τα καλύτερα και σπανιότερα.» (Ηρόδοτος, Iστορίες, 3.116)
Παρόλο που ο Γρύπας εμφανίζεται κατά κόρον στην αρχαιοελληνική τέχνη και μυθολογία, ανάλογες παραστάσεις συναντώνται στην αρχαία Περσία και Αίγυπτο χρονολογούμενες την 4^η χιλιετία π.Χ. Συγκεκριμένα στην Κνωσσό, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απεικονίσεις Γρυπών σε τοιχογραφίες της «Αίθουσας θρόνου»  εποχής του Χαλκού (15^ο π.Χ. αιώνα).
Απεικόνιση του Λαμασσού _University of Chicago Oriental Institute_Νεο Ασσυριακή περίοδος_721-705 π.Χ._ Wikipedia
Αποτελεί ενδιαφέρον το γεγονός ότι υπάρχουν διάφορα υβριδικά πλάσματα που προσομοιάζουν στον Γρύπα. Επί παραδείγματι, το Λαμασσού ήταν μυθικό πλάσμα της Ασσυριακής μυθολογίας που είχε κεφάλι άνδρα, σώμα λέοντα, ή ταύρου και φτερά αετού.
Ο θεός Vishnu με το Garuda.
Ανατολικότερα, το Γκαρούντα, μισό άνθρωπος – μισό πουλί, αποτελούσε σύμβολο του Ινδουιστικού θεού Βισνού. Ίσως η γοητεία που ασκούσαν τέτοια υβριδικά πλάσματα οφείλεται στο γεγονός ότι επέτρεπαν στους ανθρώπους να συνδυάζουν τα καλύτερα χαρακτηριστικά δύο ή περισσοτέρων πλασμάτων σε ένα «υπέρ πλάσμα» επιτυγχάνοντας τους ανάλογους συμβολισμούς.
Αυτό μπορεί να ίσχυε κατά τον Μεσαίωνα αλλά στον αντίστοιχο Ευρωπαϊκό μύθο, πίστευαν ότι οι Γρύπες ζευγάρωναν εφ’ όρου ζωής και όταν ο ένας πέθαινε, ο άλλος ζούσε το υπόλοιπο της ζωής του χωρίς να αναζητήσει άλλον σύντροφο, γεγονός που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο Γρύπας χρησιμοποιήθηκε από την εκκλησία ως σύμβολο μονογαμικότητας, χωρίς να είναι σίγουρο αν αυτό ίσχυε, ή ήταν απλά μια σύγχρονη ερμηνεία.
Πρωτοκεράτωψ
Παρόλο που ο Γρύπας φαίνεται ως ένα πλάσμα που προήλθε από την φαντασία των ανθρώπων, ίσως στην πραγματικότητα να υπάρχει κάποιο στοιχείο αλήθειας σε αυτό το πλάσμα. Μια θεωρία υποστηρίζει ότι τον Γρύπα έφεραν στην Ευρώπη έμποροι που ταξίδευαν κατά μήκος του δρόμου του μεταξιού, προερχόμενοι από την έρημο Γκόμπι στην Μογγολία, στην οποία βρέθηκαν απολιθώματα ενός δεινοσαύρου που ονομάζεται Πρωτοκεράτωψ. Δεδομένου ότι αυτά τα οστά και ειδικά το κρανίο το οποίο φέρει ράμφος, βρέθηκαν στο έδαφος της ερήμου, ιστορικοί ερευνητές τα θεώρησαν ως απόδειξη ύπαρξης κάποιου υβριδικού πλάσματος που κάποτε ζούσε στην έρημο. Επιπρόσθετα έχει αποδειχθεί ότι οι ιστορίες γύρω από τον Γρύπα υπήρχαν πριν την ανάπτυξη του Δρόμου του Μεταξιού. Ίσως ήταν ιστορίες των εμπόρων οι οποίοι συνδύαζαν τα απολιθώματα του Πρωτοκεράτοπα με το θρυλικό πλάσμα.
Ανεξάρτητα από την προέλευσή του, ο Γρύπας διετέλεσε σημαντικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού για μεγάλο χρονικό διάστημα και εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα, όπως φαίνεται σε διάφορα εμβλήματα, μασκότ, ακόμη και στην λαογραφία. Τελικά ο Γρύπας και άλλα μυθικά υβριδικά πλάσματα θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη φαντασία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
αρχική δημοσίευση εδώ
Πηγές
Atsma, A. J., 2011.http://www.theoi.com/Thaumasios/Grypes.html
Buffalo Architecture and History, 2009. Illustrated Dictionary of Egyptian Mythology. [Online]
Available at:http://buffaloah.com/a/archsty/egypt/illus/illus.html
Encyclopaedia Britannica, 2013.http://www.britannica.com/EBchecked/topic/246060/griffin
Herodotus, The Histories, [Godley, A. D. (trans.), 1920.Herodotus’ The Histories. Cambridge: Harvard University Press.]
Mythology Wiki, 2014.http://mythology.wikia.com/wiki/Griffin
Wikipedia, 2014.http://www.britannica.com/EBchecked/topic/246060/griffin
chilonas.com