Επίσκεψη στο Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο

Pepe Escobar, Asia Times, 15-1017 Pe
[Διακόσιες χιλιάδες Καταλανοί, πλημμύρισαν και χθες τους δρόμους της Βαρκελώνης με καταλανικές σημαίες, πανό και συνθήματα υπέρ της άμεσης ανεξαρτησίας, σε μιαν ορμητική εκδήλωση διαμαρτυρίας για την σύλληψη και φυλάκιση δύο ηγετών τους και την κατάσχεση του διαβατηρίου του αρχηγού της Καταλανικής Αστυνομίας, του οποίου απειλείται και  δίκη για στάση.

Η νέα εμπρηστική ενέργεια της  ισπανικής κυβέρνησης Ραχόϊ ανεβάζει σε εκρηκτικό σημείο τους βαθμούς της εντάσεως, εγείρει φραγμό στην προοπτική διαλόγου εξομάλυνσης, ορθώνει το φάσμα απειλητικού διχασμού για την Ισπανία και προσθέτει νέο ηθικό κλονισμό για την Ευρωένωση -στους κόλπους της οποίας υπάρχει από χθες χώρα με πολιτικούς κρατουμένους.
Κατατοπιστική για το Ισπανικό πρόβλημα της Ευρώπης είναι η κατωτέρω ανάλυση του σπινθηροβόλου Βραζιλιάνου περιοδεύοντα ανταποκριτή των  Asia Times, Sputnik, Al- Jazeera και άλλων μέσων διεθνούς ενημέρωσης.]
Παρουσίαση: Μιχαήλ Στυλιανού
Ο Καταλανός Πρόεδρος Κάρλος Πουιτζεμόντ υπογράφει την κήρυξη της ανεξαρτησίας στο περιφερειακό Κοινοβούλιο στην Βαρκελώνη, στις 10 Οκτωβρίου 1017
Πείτε το Θέατρο του Παραλόγου, με έναν φονικό υπότιτλο. Κάτω από πίεση από όλες τις πλευρές εκείνη την μοιραία ημέρα –ακόμη και από τον Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου- ο Κάρλος Πουιτζεμόν, Πρόεδρος της Καταλονίας, βγήκε το βράδυ με μια δήλωση σε διαλεκτική Τζούντο της τελευταίας στιγμής. Αποφάνθηκε με μιαν μη-άρνηση άρνηση της Μονομερούς Κήρυξης ανεξαρτησίας από την Ισπανία. Αυτό που κηρύχθηκε, αμέσως ανεστάλη. Η Δημοκρατία της Καταλονίας διήρκεσε έξη δευτερόλεπτα.
Η αιφνίδια ευφυής κίνηση έφερε την Μαδρίτη σε σύγχυση.
Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόϊ ή Νάνος-Φράνκο εξέδωσε ένα τελεσίγραφο: ΄Εχετε πέντε μέρες να δηλώσετε αν κηρύξατε ανεξαρτησία. Ανεξαρτήτως των εξελίξεων, η πυρηνική απειλή της Μαδρίτης αιωρείται πάντοτε: Το δυσώνυμο άρθρο 155 του Συντάγματος, το οποίο επιβάλλει την αναστολή της καταλανικής κυβέρνησης και του κοινοβουλίου για έξη ως δώδεκα μήνες.
Ωστόσο αυτό μπορεί να γίνει με ψαλιδίσματα –ένα 155 σε βραδεία κίνηση, παράλληλα με μιαν ομιχλώδη προσφορά έναρξης μιας διαδικασίας, το πολύ σε έξη μήνες, η οποία θα οδηγεί σε συνταγματική αναθεώρηση. Η Μαδρίτη έχει ανάγκη την Καταλονία για την επιτυχία αυτής της αναθεώρησης. ΄Ετσι βασικά, ο Πουιτζεμόν φτάνει να πει όχι για ν’ αρχίσει να κινείται το τραίνο.
Είναι όμως πολύ πιο περίπλοκο από όσο φαίνεται. Η καταλανική άκρα αριστερά μέχρι το τελευταίο λεπτό προσπαθούσε να πείσει τον Πουιτζεμόντ να κηρύξει την άνευ όρων ανεξαρτησία. Tαυτόχρονα -όπως έπρεπε να αναμένεται- αυτά τα έξη δευτερόλεπτα εξαγρίωσαν τους Καταλάνους ενωτικούς. Οι μετριοπαθείς από την πλευρά τους θα προτιμούσαν να δουν έστω και ίχνος φωτός στην άκρη του τούνελ.
Το πρόβλημα είναι ότι, παρά την ύπαρξη διακριτικών διαύλων επικοινωνίας, η στρατηγική της Μαδρίτης αποβλέπει να προκαλέσει διχασμό στο στρατόπεδο των σχισματικών για να αποτρέψει το σχίσμα με την Ισπανία. Μέχρι τώρα ο διχασμός αποφεύχθηκε με την ενέργεια ορισμένου αριθμού βουλευτών να υπογράψουν μια διακήρυξη υποστήριξης για την ακόμη ανύπαρκτη Καταλανική Δημοκρατία.
Σχίστε αυτό το Σύνταγμα
Ο Πρόεδρος της περιφέρεια της Κανταβρίας, Μιγκέλ Ανγκέλ Ρεβίγια, συνοψίζει την κατάσταση ως εξής: Φταίει ο Ραχόϊ. Ο Ρεβίγια ανησυχεί ότι «το 50% των Καταλανών θέλουν να εγκαταλείψουν την Ισπανία. Πριν από τέσσερα χρόνια τα πράγματα δεν ήταν έτσι». Υπογραμμίζει πως                      «ο καταστατικός νόμος της Καταλονίας –που είχε εγκριθεί από τους Καταλανούς και από την Ισπανική Βουλή- αντικρούστηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο, είχαν λοιπόν δίκιο, έτσι δεν είναι; Δεν αφορούσε ανεξαρτησία, ήταν μια συνθήκη που προσδιόριζε μια σειρά από υποχρεώσεις.»
΄Ετσι η απόρριψη των συνομιλιών από την ισπανική κυβέρνηση ήταν αυτό που, κατά τον Ρεβίγια, οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Δεν είναι άξιο απορίας, αφού συμβουλάτορας του Ραχόϊ είναι ο πρώην πρωθυπουργός Χοσέ Μαρία Αθνάρ.
Η άκρως αντιδραστική κυβέρνηση της Μαδρίτης θα μπορούσε να είχε αφοπλίσει την βόμβα ακόμη και πριν από το δημοψήφισμα, κινητοποιώντας τομείς της εργατικής τάξης της Καταλονίας που έχουν σαν πρώτη γλώσσα τους τα Ισπανικά, όχι τη καταλανική και πολλοί από τους οποίους θεωρούν  το θέμα της ανεξαρτησίας σαν «ένα πόλεμο των πλουσίων».
Ωστόσο η Μαδρίτη επέλεξε τις τακτικές της καταπίεσης του Φράνκο. Ο βασιλιάς Φελίπε είχε μιαν ευκαιρία να κάνει έκκληση για καταλαγή και να επανενώσει το έθνος, αλλά διάλεξε τον ρόλο του Αρχιμπαμπούλα. Οι Ευρωπαίοι «ηγέτες» κόλλησαν στους πλατειασμούς τους, όπως ο ευνοούμενος του Ρότσιλντ Εμμανουέλ Μακρόν, που εξαίρει το «βαθύ» όραμα μιας συγχωνευμένης Ευρώπης και η Καγκελάριος ΄Αγγελα Μέρκελ που προτίμησε να αποστεί από τον ρόλο της της διανομέα Σοφίας, μια και στο κάτω-κάτω εδώ δεν επρόκειτο για την Κριμαία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χάνοντας την ελάχιστη αξιοπιστία που της απέμενε, αγνόησε προκλητικά τις ίδιες τις «θεμελιώδεις αξίες» που διακηρύσσει, τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων που κατοχυρώνονται με το άρθρο 2 της ιδρυτικής συνθήκης της ΕΕ και με το άρθρο 21 του καταστατικού της χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι Ποδέμος έχουν μερικές θετικές προτάσεις για την διάσωση της ισπανικής δημοκρατίας.                                           Ωστόσο φαίνεται ότι μοναδικό από εδώ και πέρα λογικό δρομολόγιο είναι:
1.- Αποβολή της ανίκανης κυβέρνησης Νάνο-Φράνκο, που δεν θέλει κανένα διάλογο –σκληρό προσκλητήριο για ένα έθνος τόσο παθιασμένα συντηρητικό όπως η Ισπανία.
2.-Να εξηγηθεί σε όλους  στην Καταλονία, ειδικότερα στα  διάφορα στρώματα της εργατικής  τάξης –κάτι που οι σημερινοί «ηγέτες» είναι ανίκανοι να κάνουν-, τι πρακτικά θα σήμαινε η ανεξαρτησία στην Καταλονία, μιαν από τις πλουσιότερες επαρχίες της Ευρώπης. το μέσα ή το έξω από την Ευρώπη: Εμπόριο με ποιο νόμισμα; Χωρίς ένοπλες δυνάμεις; Ικανότητα χειρισμού μιας εχθρικής γειτονικής δύναμης (Ισπανίας) και χωρίς αναγνώριση από την Γαλλία;
3.-Το ξεκίνημα μιας  διαδικασίας σφαιρικού εθνικού  διαλόγου για την μεταρρύθμιση  του απαρχαιωμένου συντάγματος  του 1978, που να οδηγεί σ’ έναν σύγχρονο ομοσπονδιακό καταστατικό χάρτη, που να δίνει έμφαση σε μεγαλύτερη συμφωνία μεταξύ των περιφερειών και να φροντίζει για τις ανησυχίες των σκληροπυρηνικών οπαδών της ανεξαρτησίας, που αποτελούν το τουλάχιστον 25% του πληθυσμού της Καταλονίας.
Τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να είναι στο πρόγραμμα. Και γι’ αυτόν τον λόγο η πραγματική τραγωδία βρίσκεται μόνο στην αρχή της. Η Ισπανία έχει ήδη διαρραγεί και δεν υπάρχει οδός επιστροφής.
Ανάμνηση Ρόζας Λούξεμπουργκ
Είναι ισχυρός ο πειρασμός της επισήμανσης αναλογιών με την Ευρώπη προ εκατονταετίας. Θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς το τελευταίο καυστικό δημοσίευμα της Ρόζας Λούξεμπουργκ, πριν την δολοφονία της τον Ιανουάριο του 1919: «Ηλίθια κομματόσκυλα! Η «τάξις» σας είναι χτισμένη στην άμμο.» Ταυτόχρονα η Ρόζα Λούξεμπουργκ προειδοποιούσε την Αριστερά για τους ανερχόμενους μικροαστικούς εθνικισμούς, μετά την πτώση των Αψβούργων (με εξαίρεση την Τσεχοσλοβακία).
Ο «Καταλανισμός», που ξεφύτρωσε τον 19ο Αιώνα, είναι ωστόσο ένα διαφορετικό θηρίο. Το ρήγμα Βαρκελώνης-Μαδρίτης οφείλεται σε βαθείς οικονομικούς/δημοσιονομικούς λόγους, που διογκώθηκαν με την οικονομική κρίση της Ισπανίας από το2008. Ο εθνικισμός της Καταλονίας δεν είναι στενοκέφαλος αλλά περιεκτικός, πλατειά ανοικτός Στον Άλλο – από άλλα μέρη της Ισπανίας και του εξωτερικού.
Το δυσεπίλυτο του πολιτικού προβλήματος συνίσταται στο ότι η Καταλονία – η πιο ευρωπαϊκή από όλες τις επαρχίες της Ισπανίας και ιστορικά προσηλωμένη στον ρεπουμπλικανισμό και τον φεντεραλισμό – αμφισβητεί την ίδια την φύση του ισπανικού συστήματος. Το πέταγμα αυτού του απαρχαιωμένου Συντάγματος –που γράφτηκε αμέσως μετά τον θάνατο του Φράνκο και είναι  διαποτισμένο με την αμνήστευση των Φρανκιστών- είναι εξ ίσου σημαντικό με την αυτοδιάθεση. Το να πεις ότι ο βασιλικός οίκος των Βουρβόνων αντιμετωπίζει μια κρίση νομιμότητας είναι πολύ κατώτερο της πραγματικότητας. Οι πράξεις της Μαδρίτης την Ημέρα Καταπίεσης του Δημοψηφίσματος  -υπό την ηγεσία ενός οπαδού των βασανιστηρίων υπό τον Φράνκο, του απαίσιας φήμης Στρατηγού Μπουμ-Μπουμ – δεν μπορούσε παρά να αναστήσει τις μνήμες της Καταλονίας ως του βασικού αναρχικού/ρεπουμπλικανικού κέντρου κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο: Η ίδια η Γκουάρντια Σιβίλ (πολιτοφυλακή) αντιπροσωπεύει την μνήμη του καθεστώτος του Φράνκο. Είναι κατανοητό ότι οι οπαδοί της ανεξαρτησίας προτιμούν να πετάξουν το βαρύ ιστορικό/οικονομικό φορτίο όταν βλέπουν το ακατόρθωτο του εκσυγχρονισμού της Ισπανίας.
Η προοπτική μιας εσωτερικής έκρηξης του σημερινού ισπανικού κράτους –με επιπτώσεις παντού, από τη χώρα των Βάσκων μέχρι τη Σκωτία- θα έπρεπε να κάνουν τους Ευρωπαίους, σε Ανατολή και Δύση, να ξανασκεφτούν βαθειά για όλες τις διασυνδέσεις ανάμεσα σε πόλη, επαρχία, έθνος, κράτος και (Ευρωπαϊκή) ένωση,  σε μια υγιεινή άσκηση του πνεύματος στην πολιτική οικονομία.
Αντίθετα, στις Βρυξέλλες έχουμε μιαν ολική παράλυση. Σχέδιο Β δεν υπάρχει. Ακόμη χειρότερα, δεν υπάρχει πολιτική βούληση, όπως σημείωσαν μερικοί Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Καμιά έκπληξη, με Ευρωπαίους «ηγέτες» τέτοια μετριότητας όπως η παρέα Γιούνκερ/Τουσκ και ο νούμερο 2 της Κομισιόν, Ολλανδός νομικός Φρανς Τίμμερμανς να δηλώνει ότι «κάποτε η ισχύς του Νόμου πρέπει να προστατεύεται από ανάλογη χρήση βίας».
Οι Βρυξέλλες, αντιμετωπίζοντας την προοπτική μια επαρχία να εγκαταλείψει μονομιάς όχι μόνο την ΕΕ αλλά και το Ευρώ, είναι ανίκανη να δει ότι το ισπανικό ρήγμα είναι σε μικρόκοσμο το ρήγμα έθνους-κράτους μέσα στην ΕΕ. Η αμέριστη υποστήριξη των Γιούνκερ-Τουσκ στον Νάνο-Φράνκο δεν μπορεί παρά να ερμηνεύεται από τους προοδευτικούς ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη γι’ αυτό που είναι. Τι καλό μπορεί να προκύψει σε μια μεσολάβηση από αυτούς τους ανύπαρκτους; Μόνο η πολιτική κοινωνία, από κοινού στην Ισπανία και στην Καταλονία, θα έπρεπε να είναι μεσολαβητές. Διερωτάται όμως κανείς αν είναι στο ύψος της αποστολής.