ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ… Ενδέκατος Άθλος – Τα μήλα των Εσπερίδων

ΜΕΣΑ σε οκτώ χρόνια και ένα μήνα πραγματοποίησε ο Hρακλής τούς πρώτους Δέκα Άθλους , ο Ευρυσθεύς όμως δεν αναγνώρισε το δεύτερο και τον πέμπτο και τον φόρτωσε με δύο ακόμη . Ο Ενδέκατος Άθλος ήταν να φέρει καρπούς από τη χρυσή μηλιά, γαμήλιο δωρο της Μητέρας Γης στην Ήρα, η οποία τόσο τη χάρηκε, ώστε τη φύτεψε στον ίδιο το θεϊκό κήπο της. Αυτός ο κήπος βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Άτλαντα, όπου τερματίζουν το δρόμο τους τα ζεμένα στο άρμα του Ήλιου άλογα αγκομαχώντας και όπου, στις αδιαμφισβήτητες βοσκές του, περιπλανιόνταν τα πρόβατα και τα γελάδια του Ατλάντα, από χίλια κοπάδια και τα δύο.
Κάποτε η Ήρα παρατήρησε ότι οι Εσπερίδες, στη φύλαξη των οποίων είχε εμπιστευτεί το δέντρο, έβαζαν χέρι στα μήλα , διέταξε λοιπόν τον πάντα άγρυπνο δράκο Λάδωνα να τυλιχτεί γύρω από τον κορμό του δέντρου και να το προσέχει (1).
β. Μερικοί λένε ότι ο Λάδων ήταν βλαστάρι του Τυφώ­να και της Έχιδνας κατ” άλλους ήταν ο μικρότερος γιος της Κητους και του Φόρκυνος. Άλλοι πάλι λένε ότι ήταν παιδί της Μητέρας Γης από παρθενογένεση. Είχε εκατό κεφάλια και ήξερε πολλές γλώσσες (2).
γ. Αμφισβητείται επίσης αν οι Εσπερίδες κατοικούσαν στο όρος Ατλάντα, στη χώρα των Υπερβόρειων, ή στο όρος Ατλάντα της Μαυριτανίας ή κάπου πέρα από τον Ωκεανό ή σε δύο νησιά κοντά στο ακρωτήριο Δυτικό Κέρα­το, δίπλα στις αιθιοπικες Εσπερίες, στις όχθες της Αφρι­κης. Μολονότι τα μήλα άνηκαν στην Ήρα, ο Άτλας καυχιό­ταν ότι βρίσκονταν στο δικό του κήπο, όταν η Θέμις τον προειδοποίησε:
- Πρόσεχε, Τιτάνα, κάποια μέρα ένας γιος του Δία θα κλέψει το χρυσάφι από το δέντρο σου !
Ο Άτλας, ο όποιος δεν είχε ακόμα τιμωρηθεί με τη σκληρή τιμωρία να κρατάει την ουράνια σφαίρα στους ωμούς του, έχτισε γερούς τοίχους γύρω από τον οπωρώνα και έδιωξε αδιακρίτως όλους τούς ξένους από τη χώρα του πιθανότατα εκείνος προσέλαβε τον Λάδωνα για να φυλάει τα μήλα (3).
δ. Επειδή δεν είχε ιδέα κατά που πέφτει ο κήπος των Εσπερίδων, ο Ηρακλής πήγε μέσω Ιλλυρίας στον Πάδο, στην πατρίδα του μαντικού θαλάσσιου θεού Νηρέα. Καθ” οδών διέσχισε το μικρό μακεδονικό ποταμό Εχέδωρο όπου ο Κύκνος, γιος του Άρη και της Πυρηνης, τον προκάλεσε σε μονομαχία. Ο Άρης ανέλαβε μάρτυρας του Κύκνου και τούς παρέταξε αντιμέτωπους ο Ζευς όμως έριξε ένα αστροπελέκι ανάμεσα τους, οπότε διέκοψαν τη μάχη. Όταν τελικά ο Ηρακλής έφτασε στον Πάδο, οι ποταμονύμφες, κόρες του Δία και της Θέμιδος, του έδειξαν τον Νηρέα πού κοιμόταν . Ο Ηρακλής έπιασε σφιχτά τον γέροντα θαλάσ­σιο θεό και παρά τις μάταιες μεταμορφώσεις του, όπως του Πρωτεα, τον υποχρέωσε να μαντέψει πως μπορούσε να αποκτήσει τα χρυσά μήλα. Κατ” άλλους ο Ηρακλής απευθύνθηκε στον Προμηθέα γι” αύτη την πληροφορία (4).
ε. Ο Νηρεύς συμβούλεψε τον Ηρακλή να μην κόψει ο ίδιος τα μήλα, άλλά να βάλει τον Άτλαντα να το κάνει παίρνοντας για λίγο από την πλάτη του το αφάνταστο φορτίο του , έτσι, όταν έφτασε στον κήπο των Εσπερίδων, τον παρακάλεσε να του κάνει αυτή τη χάρη . Ο Άτλας θα αναλάμβανε· οτιδήποτε με το ενδεχόμενο να ξεκουραστεί μια ωρίτσα, φοβόταν όμως τον Λάδωνα τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλής με βέλος πού εκτόξευσε πάνω από τον μαντρότοιχο. Κατόπιν ο Ηρακλής πρότεινε την πλάτη του για να δεχτεί το βάρος της ουράνιας σφαίρας Ο Άτλας πήγε και επέστρεψε σύντομα με τρία μήλα πού είχαν κόψει από το δέντρο οι θυγατέρες του. Έβρισκε θαυμάσια την αίσθηση της ελευθέριας.
- Πηγαίνω ευχαρίστως εγώ τα μήλα στον Ευρυσθέα, προσφέρθηκε, αν θέλεις να κρατήσεις τα ουράνια για μερι­κούς μήνες ακόμα .
Ο Ηρακλής προσποιήθηκε ότι συμφωνεί, επειδή όμως ο Νηρεύς τον είχε προειδοποιήσει να μη δεχτεί τέτοια πρόταση, παρακάλεσε τον Ατλάντα να κρατήσει την σφαίρα μια στιγμή μόνο, όσο για να τοποθετήσει ένα μαξιλάρι στο κεφάλι του. Ο Άτλας την έπαθε, άφησε χάμω τα μήλα και φορτώθηκε πάλι τον ουρανό , ο Ηρακλής τα μάζεψε και έφυγε χαιρετώντας τον ειρωνικά.
ζ. Ύστερα από μερικούς μήνες ο Ηρακλής παρέδωσε τα μήλα στον Ευρυσθέα ο οποίος του τα επέστρεψε , τότε τα χάρισε στην Αθηνά, η οποία τα γύρισε στις νύμφες, επειδή ήταν παράνομο κάτι πού αποτελούσε ιδιοκτησία της Ήρας να μη βρίσκεται στα χέρια τους (5). Μετά από τούτο τον άθλο ο Ηρακλής ένιωσε μεγάλη δίψα: χτυπώντας λοιπόν με το πόδι του το έδαφος έκανε μια πηγή να αναβλύσει , αυτή η πηγή αργότερα έσωσε τη ζωή των Αργοναυτών όταν ταλαιπωρούνταν στην άνυδρη λιβυκη έρημο. Εν τω μεταξύ η Ήρα, δακρύζοντας για τον Λάδωνα, ανέβασε την μορφή του στον ουρανό ως αστερισμό του Όφεως (6).
η. Ο Ηρακλής δεν γύρισε στις Μυκήνες από τον συντομότερο δρόμο. Πρώτα διέσχισε τη Λιβύη, της οποίας ο βασιλιάς , Ανταίος, γιος του Ποσειδώνα και της Μητέρας Γης, συνήθιζε να εξαναγκάζει κάθε ξένο να παλεύει μαζί του μέχρι τελικής πτώσης και τότε τον σκότωνε , δεν ήταν απλώς δυνατός και επιδέξιος αθλητής, αλλά όποτε άγγιζε τη γη, έπαιρνε καινούριες δυνάμεις. Φύλαγε τα κρανία των θυμάτων του για να φτιάξει στέγη σ” ένα ναό του Ποσειδώνα (7) . Δεν είναι γνωστό αν τον προκάλεσε σε μονομαχία ο Ηρακλής θέλοντας να τερματίσει τη βάρβαρη αυτή συνήθεια ή αν προκάλεσε ο Ανταίος τον Ηρακλή. Πάντως ο Ανταίος αποδείχτηκε σκληρό καρύδι: επειδή ήταν γίγαντας κατοικούσε σε σπηλιά στα ριζά ενός πυργοειδούς βράχου, έτρωγε κρέας λιονταριού και κοιμόταν χάμω ώστε να διατηρεί και να πολλαπλασιάζει την ήδη φοβερή δύναμη του . Η Μητέρα Γη δεν έγινε στέρφα με τη γεννά των Γιγάντων, συνέλαβε τον , Ανταίο σε σπηλαίο στη Λιβύη και το βρήκε περισσότερο δικαιολογημένο να καμαρώνει γι” αυτόν παρά για τα φρικτά μεγαλύτερα παιδιά της, τον Τυφώνα, τον Τιτυό και τον Βριάρεω. Θα την πάθαιναν άσχημα οι Ολύμπιοι αν είχε πολεμήσει και ο Ανταίος εναντίον τους στα Φλεγραια Πεδία.
θ. Την ώρα της προετοιμασίας για τον αγώνα πάλης οι δύο αντίπαλοι πέταξαν ο καθένας τη λεοντή του, ο Ηρακλής έτριψε το σώμα του κατά την ολυμπιακή συνήθεια με λάδι, ενώ ο Ανταίος πασπάλισε τα μέλη του με καυτή άμμο για την περίπτωση πού αποδεικνυόταν ανεπαρκές να ακουμπάει μόνο με τις πατούσες του στη γη. Ο Ηρακλής σχεδίαζε να διατηρήσει τις δυνάμεις του και να κουράσει τον Ανταίο, όταν όμως τον κοπάνησε σύγκορμο χάμω, απόρησε βλέποντας τα μούσμουλα του γίγαντα να φουσκώνουν ξανά και τα μέλη του να κοκκινίζουν όλο υγειά καθώς η Μητέρα Γη τον γέμιζε πάλι ζωή. Οι αντίπαλοι συνεπλάκησαν ξανά και ο Ανταίος έπεσε χάμω μόνος του χωρίς καν να περιμένει το χτύπημα , τότε ο Ηρακλής συνειδητοποίησε τι συνέβαινε, τον σήκωσε ψηλά, του τσάκισε τα παΐδια και, παρά τα απελπισμένα βογκητά της Μητέρας Γης, τον κράτησε ψηλά ώσπου να ξεψυχήσει (8).
ι. Μερικοί λένε ότι αυτή η σύγκρουση συνέβη στη μικρή μαυριτανική πόλη Λίξο, κάπου ογδόντα χιλιόμετρα από την Ταγγερη, κοντά στη θάλασσα, όπου αιώνες αργότερα έδειχναν ένα μικρό λόφο ως τάφο του Ανταίου. Οι ντόπιοι ήταν πεπεισμένοι ότι έτσι και απομάκρυναν από το λόφο μερικά καλάθια χώμα, άρχιζε να βρέχει και δεν σταματούσε όσο δεν επιστρεφόταν το χώμα. Λεγόταν μάλιστα ότι ο κήπος των Εσπερίδων ήταν στο κοντινό νησάκι όπου υπήρχε βωμός του Ηρακλή· σήμερα πια, αν εξαιρέσει κανείς μερικές αγριελιές, ίχνος κήπου δεν φαίνεται στο νησί . Καταλαμβάνοντας την Ταγγερη ο Σερτώριος άνοιξε τον τάφο για να δει αν ήταν πραγματικά τόσο μεγάλος ο σκελετός του Ανταίου όσο περιγραφόταν από την παράδοση. Προς μεγάλη του έκπληξη ο σκελετός είχε μήκος τριάντα πήχες, οπότε έκλεισε ξανά στα γρήγορα τον τάφο και προσέφερε θυσίες ήρωα στον Ανταίο. Κατά την τοπική παράδοση η Ταγγερη, η οποία νωρίτερα λεγόταν Τιγγις, ιδρύθηκε από τον Ανταίο ή τον Σόφακα, γιο του Ηρακλή και της Τιγγης, χήρας του Ανταίου, ο οποίος έδωσε το όνομα της μητέρας του στην πόλη όταν βασίλεψε στην περιοχή. Ο γιος του Σόφακα Διόδωρος υποδούλωσε πολλούς αφρικανικούς λαούς με τη βοήθεια του ελληνικού στρατού τον οποίο στρατολόγησε από μυκηναΐους αποίκους πού είχε εγκαταστήσει εκεί ο Ηρακλής (9) . Οι Μαυριτανοί έχουν ανατολική προέλευση και θεωρούν, όπως και οι κάτοικοι της Φάρου, ότι είναι απόγονοι κάποιων Περσών πού είχαν συνοδέψει τον Ηρακλή στην Αφρική· άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι απόγονοι των Χανα­ναίων τούς οποίους ο Ιησούς του Ναυη εξεδίωξε από τη χώρα τους (10).
κ. Ύστερα από όλα αυτά ο Ηρακλής επισκέφτηκε το μαντείο του Άμμωνα και ζήτησε να μιλήσει με τον πατέρα του , ο Ζευς όμως δεν θέλησε να φανερωθεί ο ίδιος και όταν ο Ηρακλής επέμεινε, έγδαρε ένα κριάρι, φόρεσε το τομάρι του και κρύβοντας το κεφάλι του στο κρανίο του κριαριού του έδωσε ορισμένες οδηγίες. Γι” αυτό οι Αιγύπτιοι παρίσταναν τον Δία Άμμωνα κριοκεφαλο. Οι Θηβαίοι μόνο μια φορά το χρόνο θυσίαζαν κριάρια όταν, στο τέλος της γιορτής του Δία, έσφαζαν ένα και μοναδικό κριάρι για να σκεπάσουν το άγαλμα του με την προβιά , ύστερα οι πιστοί χτυπούσαν τα στήθια τους σε ένδειξη πένθους και το έθαβαν σε καθαγιασμένο τάφο (11).
λ. Προχωρώντας νότια ο Ηρακλής ίδρυσε μια εκατον­ταπυλη πόλη και την ονόμασε Θήβα προς τιμήν της γενέτειρας του , μερικοί όμως λένε ότι η πόλη είχε ήδη ιδρυθεί από τον Όσιρη. Εκείνο τον καιρό στην Αίγυπτο βασίλευε ο Ανταίος, ο αδελφός του Βούσιρη, γιος του Ποσειδώνα και της κόρης του Έπαφου Λυσιάνασσας ή κατ” άλλους, κόρης του ποταμού Νείλου Ανίππης (12). Συνέβη λοιπόν κάποτε να πέσει ξηρασία και λιμός επί οχτώ ή εννέα ολόκληρα χρόνια στη χώρα του Βούσιρη, ο οποίος έφερε έλληνες μάντεις για να τον συμβουλέψουν . Ο ανιψιός του, ένας σοφός Κύπριος μάντης ονόματι Φρασίος, Θράσιος ή Θασιος, γιος του Πυ­γμαλίωνα, δήλωσε ότι ο λιμός θα σταματούσε μόνον εφόσον θυσιάζουν κάθε χρόνο έναν ξένο προς τιμήν του Δία . Ο Βούσιρης άρχισε με τον ίδιο τον Φράσιο, και συνέχισε με όποιον άλλο ξένο έφτανε εκεί μέχρι την άφιξη του Ηρακλή, ο οποίος άφησε τούς Ιερείς να τον σύρουν μέχρι το βωμό , του έδεσαν τα μαλλιά με δίχτυ και όταν ο Βούσιρις προσευχόμενός στους θεούς ύψωσε τον τελετουργικό πελέκι, ο Ηρακλής έσπασε τα δεσμά του και σκότωσε τον Βούσιρη, το γιο του Αμφιδάμαντα και όλη την Ιερή ακολουθία του (13).
μ. Ύστερα ο Ηρακλής διέσχισε την Ασία και σταμά­τησε στη Θερμύδρα, το λιμάνι της Λίνδου στη Ρόδο , ξέζεψε το ένα βόδι από το κάρο κάποιου αγρότη, το θυσίασε, και έφαγε το κρέας του ενώ ο ιδιοκτήτης των ζωντανών τον περιέλουζε βρισιές από μια μακρινή βουνοκορφή. Εξου και η κατοπινή συνήθεια των κατοίκων της Λίνδου να βρίζουν όταν προσέφεραν θυσίες στον Ηρακλή. Τελικά ο Ηρακλής έφτασε στον Καύκασο, όπου ο Προμηθεύς βρισκόταν ήδη αλυσοδεμένος τριάντα χρόνια – ή χίλια, ή τριάντα χιλιάδες χρόνια – και καθημερινά ένα όρνιο, γόνος του Τυφώνα και της Έχιδνας, του έτρωγε το συκώτι . Ο Ζευς από καιρό είχε μετανιώσει για αύτη την τιμωρία, επειδή ο Προμηθεύς τον είχε προειδοποιήσει φιλικά να μην παντρευτεί την Θέτιδα γιατί μπορούσε να αποκτήσει παιδί μαζί της δυνατότερο από τον ίδιον , έτσι τώρα, όταν ο Ηρακλής του ζήτησε χάρη για τον Προμηθέα, δέχτηκε χωρίς δισταγμό (14). Επειδή όμως η τιμωρία ήταν αιώνια ο Ζευς έθεσε όρο να φορέσει ο Προμηθεύς ως σημάδι της αιχμαλωσίας του ένα δαχτυλίδι φτιαγμένο από τις αλυσίδες του και στολισμένο με πέτρες του Καύκασου – το πρώτο δαχτυλίδι με πέτρα στον κόσμο. Είχε όμως οριστεί να υποφέρει ο Προμηθεύς ωσότου κατέ­βαινε στη θέση του κάποιος αθάνατος οικειοθελώς στον Τάρταρο , τότε ο Ηρακλής υπενθύμισε στον Δία τον Χείρω­να, ο οποίος ήθελε να απαλλαγεί από το δωρο της αθανασίας, αφότου πληγώθηκε αθεράπευτα. Εφόσον λοιπόν υπερπηδήθηκαν όλα τα εμπόδια, ο Ηρακλής προσευχήθηκε στον Απόλλωνα Κυνηγετη, διαπέρασε με το βέλος του την καρδιά του όρνιου και απελευθέρωσε τον Προμηθέα (15).
ν. Έκτοτε η ανθρωπότητα φοράει δαχτυλίδια και στε­φάνια προς τιμήν του Προμηθέα, επειδή όταν απελευθερώθηκε τον πρόσταξαν να φορέσει στεφάνι τις, και ο Ηρακλής για συμπαράσταση στεφανώθηκε με αγριελιά (16).
ξ. Ο παvτοδύναμος Ζευς ύψωσε το βέλος του Ηρακλή ανάμεσα στα άστρα ως τον αστερισμό του Βέλους και οι κάτοικοι του Καύκασου θεωρούσαν εχθρό της ανθρωπότητας το Όρνιο. Έβαζαν φωτιά με αναμμένα βέλη στη φωλιά του και παγίδες για να εκδικηθούν όσα υπέφερε ο Προμηθεύς
hellasforce.com