ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1824 ΟΙ ΝΑΥΜΑΧΙΕΣ ΜΥΚΑΛΗΣ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ . ΣΕΛΙΔΕΣ ΔΟΞΑΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΑΣ

Σήμερα νίκη ή τάφος μας η  θάλασσα
"Ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κατά την διάρκεια του Ελληνικής Επανάστασις του 1821,το Επαναστατικό Ελληνικό Ναυτικό,αποτελούμενο από εμπορικά πλοία τα οποία οι ιδιοκτήτες τους μετέτρεψαν σε πολεμικά,χάρις στο Ελληνικό Δαιμόνιο,πολύ γρήγορα κυριάρχισε στο Αιγαίο και έγινε ο φόβος και ο τρόμος του Τουρκικού πολεμικού ναυτικού και του άριστα οργανωμένου και εκπαιδευμένου Αιγυπτιακού ναυτικού,το οποίο και προσέτρεξε προς βοήθεια του Τουρκικού κατόπιν αιτήσεως του Σουλτάνου.
Κατά την διάρκεια του οκταετούς αγώνος,το ναυτικό μας κατεναυμάχησε τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο,με αποκορύφωμα τις ναυμαχίες Μυκάλης και κόλπου Γέροντα,χάρις στις οποίες ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος ενικήθει και αναγκάσθηκε να επιστρέψει στα αγκυροβόλια του.

 

ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΣΑΜΟΥ
Αν δεν υπήρχε η εμφύλιος σύραξις κατά την διάρκεια της επαναστάσεως,το ναυτικό μας θα είχε καταστρέψει ολοσχερώς τους δύο εχθρικούς στόλους και θα είχε αποτρέψει την καταστροφή της Χίου,των Ψαρών και της Κάσου,καθώς και του Μεσολογγίου.
Επειδή τα τελευταία χρόνια αυτά δεν διδάσκονται στα σχολεία ή διδάσκονται μόνον σαν επικεφαλίδες,αποφάσισα να γράψω το παρόν άρθρο το οποίο αφιερώνω σε όλους τους Ήρωες Έλληνες ναυτικούς μας που δόξασαν την Ελλάδα και έχυσαν το αίμα τους σε όλους τους αγώνες το Έθνους,για την Ελευθερία της !!!
ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Βρισκόμαστε στο τέταρτο έτος της επαναστάσεως,το 1824 και ο Τούρκος Σουλτάνος Μαχμούτ Β'έβλεπε ότι ήταν αδύνατον να την καταβάλει,παρά τις εμφύλιες συγκρούσεις και το αλληλοφάγωμα των επαναστατών,την κατάρα του Έθνους μας από τα αρχαία χρονια.Ο κύριος λόγος αυτής της αδυναμίας ήταν η αποτυχία του τουρκικού Στόλου να καταστρέψει τις ναυτικές δυνάμεις των επαναστατών και να κυριαρχήσει στο Αιγαίο.Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο,εκτός ότι θα στερούσε τους Έλληνες από μία από τις κυριότερες πηγές ισχύος τους,θα επέτρεπε και  την απρόσκοπη μεταφορά στρατευμάτων στην Πελοπόννησο και στην Στερεά Ελλάδα,οπότε η κατάπνιξη της επαναστάσεως θα ήταν θέμα χρόνου.Βλέποντας λοιπόν ο σουλτάνος αυτό,αναγκάσθηκε να ζητήσει την βοήθεια του υποτελούς του πασά της Αιγύπτου Μωχάμετ Αλή,ο οποίος διέθετε έναν αξιολογότατο Στόλο,οργανωμένο και εκπαιδευμένο από Γάλλους αξιωματικούς,προσφέροντας του σαν αντάλλαγμα το πασαλίκι της Πελοποννήσου.Ο Μωχάμετ ανταποκρίθηκε αμέσως στο κάλεσμα αυτό,καθόσον η Πελοπόννησος-Μωριάς ήταν ένα παλαιό του όνειρο.
Το σχέδιο που κατεστρώθει από τους Τούρκους και Αιγύπτιους ήταν η καταστροφή των ενοχλητικών και διαθετόντων πολεμικό Στόλο,νήσων Ψαρών και Κάσου από τον Τουρκικό και Αιγυπτιακό Στόλο αντίστοιχα.Στην συνέχεια οι δύο στόλοι θα ενωνόνταν και αφού θα πέρναγαν δια πυρός και σιδήρου την ανυπότακτη Σάμο,θα επιτίθεντο κατά της Πελοποννήσου.
Υπόψη στην Σάμο ουδέποτε είχε πατήσει Τούρκος,λόγω προνομίων που είχαν δοθεί το 1565 από τον Σουλτάνο Σουλειμάν Α'με σκοπό την επανακατοίκηση της,καθόσον το νησί είχε εγκαταληφθεί από τους κατοίκους του το 1475 (πλην 40 οικογενειών της περιοχής του όρους Κέρκης) λόγω των συνεχών πειρατικών επιδρομών και ενσκήψαντος μολυσματικής νόσου (λιμός).Μόνον φόρους πλήρωνε το νησί και ήταν από τα πρώτα που επανεστάτησαν στις 20 Απριλίου 1821,υπό τους οπλαρχηγούς καπετάν Κωνσταντή Λαχανά και Λυκούργο Λογοθέτη.
Πράγματι στίς 29 Μαίου 1824 κατεστάφει Η Κάσος από τους Αιγυπτιους και στις 21 Ιουνίου τα Ψαρά από τους Τούρκους,παρά την ηρωική αντίσταση των κατοίκων και των δύο νησιών.Χιλιάδες άνδρες και γυναικόπαιδα εσφαγίασθησαν ή αιχμαλωτίσθησαν για να πουληθούν ως δούλοι στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.Επίσης πολυτιμότατα πλοία καταστράφηκαν ή περιήλθαν στα χέρια των Τουρκοαιγυπτίων.Η ναυτική δύναμη του εξεγερμένου έθνους μειώθηκε σημαντικά και τα δύο προπύργια του κατά θάλασσα αγώνα έπαψαν να υπάρχουν.
Συγχρόνως ο Τούρκος Ναύαρχος  Χοσρέφ Πασάς ειδοποίησε τους Σαμίους με κάποιον Άγγλο υπήκοο, πλοίαρχο του στόλου του, να δηλώσουν υποταγή και δεν θα έχουν να φοβηθούν τίποτα. Οι Σάμιοι στη συνέλευσή τους απέκρουσαν την πρόταση του Χοσρέφ.
Δυστυχώς έπρεπε να συμβούν οι δύο αυτές μεγάλες συμφορές για να αντιληφθούν η Κεντρική Επαναστατική Διοίκηση  και οι αναλισκόμενοι σε εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις Έλληνες τον κίνδυνο που διέτρεχε το κίνημα τους από την παραμέληση του επαναστατικού Ναυτικού.Έτσι από το τελευταίο δάνειο,που είχε συναφθεί από το εξωτερικό,στάλθηκαν χρήματα  στην Ύδρα και στις Σπέτσες,αλλά και στους πρόσφυγες Ψαριανούς που είχαν προσωρινά εγκατασταθεί στο κάστρο της Μονεμβασιάς.Από την καταστροφή των Ψαρών είχαν διασωθεί περίπου 3600 νησιώτες με 16 βρίκια και 7 πυρπολικά.
Όπως είναι γνωστό πριν την επανάσταση του 1821, Ελληνικό κράτος δεν υπήρχε και κατά συνέπεια ούτε εθνικός στόλος ,ούτε Ναυαρχείο που θα κατηύθυνε και θα επέβλεπε τον κατά θάλασσα αγώνα.Οι στόλοι των επαναστατών αποτελέσθησαν από εξοπλισμένα ιδιωτικά εμπορικά σκάφη της Υδρας ,των Σπετσών και των Ψαρών (τρινήσιος στόλος),αλλά και της Κάσου.Τα σκάφη αυτά κυβερνώντο από τους ιδιοκτήτες τους,οι οποίοι,κατά τα πρώτα χρόνια της επαναστάσεως,κατέβαλλαν και τα έξοδα για την συντήρηση και την κίνηση τους,με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζουν κανέναν ανώτερο τους.Η κατάσταση όμως που δημιουργήθηκε δημιούργησε την ανάγκη κάποιοι εξ αυτών να γίνουν "ανεκτοί" ως "πρώτοι μεταξύ ίσων "και από τους οποίους θα ήταν δυνατόν οι υπόλοιποι να δεχθούν διαταγές.Αυτοί θα έπρεπε να τεθούν επικεφαλής των δυνάμεων του κάθε νησιού για την καλύτερη διεξαγωγή των επιχειρήσεων.
Έτσι λοιπόν :
-Στην Υδρα ονομάσθησαν Ναύαρχοι αρχικά ο Ιάκωβος Τομπάζης και στη συνέχεια ο Ανδρέας Μιαούλης και Αντιναύαρχος ο Γεώργιος Σαχτούρης.
-Στις Σπέτσες, Ναύαρχος ο Γεώργιος Ανδρούτσος και Αντιναύαρχος ο Ιωάννης Κυριακός.
-Στα Ψαρά,Ναύαρχος ο Νικολής Αποστόλης.
Τις εντολές για την διεξαγωγή των επιχειρήσεων έδιναν οι κοινότητεςτων τριών νησιών,οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν "τοπικά μικρά Ναυαρχεία"και προς τις οποίες έστελναν τις αναφορές τους οι τρείς στόλοι.Σημειωτέον οτι οι τρείς κοινότητες συνεννοούντο μεταξύ τους για τον συντονισμό των επιχειρήσεων.
Οι ετοιμασίες ήταν ταχύτατες,καθόσον οι τρείς κοινότητες των νησιών γνώριζαν ότι αυτή την φορά θα είχαν να αντιμετωπίσουν δύο ξεχωριστούς στόλους με σύγχρονα πολεμικά πλοία.Έτσι αποφάσισαν να διαιρέσουν τις λίγες δυνάμεις τους.Ορθότατα τέθηκε ως πρωτεύων στόχος ο πανίσχυρος και καλύτερος , Αιγυπτιακός στόλος,που εναντίον του θα στελνόταν και η ισχυρότερη Ελληνική Μοίρα σκαφών.Πρώτα όμως έπρεπε να αντιμετωπισθεί ο Τουρκικός στόλος ,ο οποίος γιόρταζε το Μπαϊράμι στη Μυτιλήνη.
ΑΠΟΠΛΟΥΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ
Στις 24 Ιουλίου 1824 απέπλευσαν από τις Σπέτσες 15 πολεμικά πλοία και ένα πυρπολικό υπό τον Ναύαρχο Γ.Ανδρούτσο.Στις 27 Ιουλίου απέπλευσε η Υδραίικη Μοίρα (μέρος του στόλου της Υδρας) αποτελούμενη από 23 πολεμικά πλοία και 4 πυρπολικά υπό τον Αντιναύαρχο Γ.Σαχτούρη.
Όμως και ο Ψαριανός στόλος ετοιμαζόταν και ας μην είχε περάσει ούτε μήνας από την καταστροφή του νησιού τους.Από την Μονεμβασιά 10 πολεμικά και 5 πυρπολικά υπό τον Ναύαρχο Αποστόλη ,είχαν ξεκινήσει στις 18 Ιουλίου για την Σύρο,με σκοπό στο ναυπηγείο της να "παλαμίσουν"(καθαρίσουν και πισάρουν) τα ύφαλα τους,πράγμα απαραίτητο για την ταχύτητα και τη στεγανότητα τους.
Στις 7 Ιουλίου είχε εκπλεύσει από την Αλεξάνρεια της Αιγύπτου,ο Αιγυπτιακός στόλος,ο οποίος αποτελείτο από 60 πολεμικά διαφόρων τύπων και 150 μεταγωγικά,από τα οποία 84 έφεραν ευρωπαϊκές-χριστιανικές σημαίες.Διοικητής του ήταν ο Ναύαρχος Ισμαήλ Γιβραλτάρ,αλλά ψυχή του ήταν ο Ιμπραήμ Πασάς ,θετός γιός του Σουλτάνου της Αιγύπτου Μωχάμετ Άλη.Εξ αιτίας αντιθέτων ανέμων ο στόλος δεν κατάφερε να φθάσει στα νότια παράλια της Μ.Ασίας ,παρά μόνον κατά τα τέλη του μήνα ,οπότε και αγκυροβόλησε στον Κόλπο της Μάκρης ή Μαρμαρίδας απέναντι από τη Ρόδο.
Τέλη Ιουλίου Ο Τουρκικός στόλος με Ναύαρχο τον Χοσρέφ Πασά,τον επονομαζόμενο Τοπάλ=κουτσός, αποτελούμενος από 48 πολεμικά διαφόρων τύπων,απέπλευσε από την Μυτιλήνη και στις 28 Ιουλίου  αγκυροβόλησε στα νότια της Σάμου έξω από το σημερινό Πυθαγόρειο, κοντά στην είσοδο του στενού της Μυκάλης (αρχαίος Επταστάδιος Πορθμός) που χωρίζει την Σάμο από τα Μικρασιατικά παράλια της Ιωνίας.Το στενό έχει μήκος 1350μ (7 στάδια )και πλάτος από 1300μ έως 1800μ.
Ο Χοσρέφ είχε διαδεχθεί τον φονευθέντα ,κατά την πυρπόληση της ναυαρχίδας του στην Χίο από τον Κανάρη,καταστροφέα του νησιού  Ναύαρχο Καρά Αλή.
ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΚΑΣΤΕΛΙ-ΚΑΣΤΡΟ Λ.ΛΟΓΟΘΕΤΗ
Από τις αρχές Ιουλίου στα Μικρασιατικά παράλια έναντι της Σάμου είχε συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός τουρκικών στρατευμάτων και ατάκτων, με 300 περίπου μικρά πλοιάρια, σακκολέβες(μικρά εμπορικά ιστιοφόρα),καϊκια,κλπ.Η δύναμις αυτή επιχείρησε συνεχείς και αλλεπάλληλες επιθέσεις και αποβάσεις στο νησί τις οποίες απέκρουαν οι Σάμιοι.Πολλοί από τους Σαμίους μαχητές που ήταν οχυρωμένοι στον λόφο Καστέλι του Πυθαγορείου (σημερινός ναός Μεταμορφώσεως) είχαν έλλειψη νερού,όμως η πηγή που βρισκόταν εκεί κοντά, έβγαζε αλμυρό νερό. Τις ημέρες όμως εκείνες υπερίσχυσε η φλέβα του πόσιμου νερού κι αυτό θεωρήθηκε από τους αμυνόμενους θεϊκή βοήθεια.
Επίσης η δύναμη αυτή επιχείρησε αποβάσεις στη περιοχή του Καρλοβασίου και στο ακρωτήριο Κότσικα κοντά στο Βαθύ,οι οποίες απεκρούσθησαν επιτυχώς από τους Σαμίους.
30 Ιουλίου
---------
Η Υδραίϊκη Μοίρα υπό τον Σαχτούρη( 23 πλοία και 4 πυρπολικά) ξημερώματα της 30 Ιουλίου πλέοντας στο στενό Ικαρίας και Φούρνων εντοπίζει 20 σακκολέβες και 30 κωπήλατα μικροκάϊκα να κατευθύνονται προς το Καρλόβασι της Σάμου (βόρειο μέρος του νησιού) για να αποβιβάσουν 2000 στρατιώτες.κατά την συμπλοκή που ακολούθησε μερικές σακκολέβες βυθίστηκαν,ενώ οι υπόλοιπες μαζί με τα μικροκάϊκα,έφθασαν κακήν -κακώς στα Μικρασιατικά παράλια,όπου εκατελείφθησαν από τους επιβαίνοντες,οι οποίοι αλλόφρονες έτρεχαν να βρούν καταφύγιο μακριά από την θάλασσα ενώ " εκυνηγούντο ακατάπαυστα με τα κανόνια των Ελληνικών πλοίων".Οι Υδραίοι είχαν 5 νεκρούς και 9 τραυματίες,ενώ οι απώλειες του εχθρού ήταν ανυπολόγιστες.Στις 10 τη νύχτα ανασυγκροτήθηκε ο Ελληνικός στόλος και στις 2 το πρωί έφθασε στην Σάμο.
ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΜΥΚΑΛΗΣ
31 Ιουλίου
----------

ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ-ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟ ΣΤΕΝΟ
Το πρωί της 31 Ιουλίου βρήκε την Υδραίϊκη Μοίρα δύο μίλλια ανοικτά του Βαθέος Σάμου (βόρειο μέρος του νησιού) η οποία κατά την διάρκεια της νύχτας ενισχύθηκε με ένα Ψαριανό βρίκι και δύο πυρπολικά, του Κανάρη και του Νικόδημου.Επειτα από πληροφορίες που εδώθησαν από τους Σαμίους ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν απόβαση στο Νότιο και Ανατολικό μέρος του νησιού,ο αντιναύαρχος Σαχτούρης έθεσε τα πλοία του σε κίνηση.Χαιρετούντα και αντιχαιρετούμενα με τις Σαμιακές φρουρές με κανονιοβολισμούς,τα Υδραίϊκα σκάφη παραπλέοντα το νησί εισήλθαν στο στενό της Μυκάλης (Επταστάδιος Πορθμός ή Δαρμπογάζι κατά την δημώδη γλώσσα της εποχής).Εκεί βρέθηκαν μπροστά σε μια μεγάλη συγκέντρωση σακκολεβών,μικροκάϊκων και πλοιαρίων που περίμεναν να παραλάβουν και να μεταφέρουν στο νησί του Πυθαγόρα τις χιλιάδες στρατιώτες και ατάκτους οι οποίοι είχαν κατακλύσει τα έναντι της Σάμου μικρασιατικά παράλια.Ταυτοχρόνως είδαν και τον εκ 48 πλοίων αποτελούμενο Τουρκικό στόλο του Χοσρέφ που ήταν  αγκυροβολημένος έξω από το Τηγάνι(σημερινό Πυθαγόρειο-Αρχαία Σάμος).

ΣΤΕΝΑ ΜΥΚΑΛΗΣ

Μόλις έφθασε η Υδραίϊκη Μοίρα,ο Σαχτούρης έδωσε εντολή να κινηθούν προς τους όρμους όπου ήταν τα εχθρικά.Οι σακολέβες και δύο βρίκια που τις προστάτευαν,μόλις αντίκρυσαν τον Ελληνικό στόλο ,έκοψαν τις άγκυρες και κινήθηκαν προς τις θέσεις που ήταν αγκυροβολημένος ο Τουρκικος στόλος.Τρία Ελληνικά πλοία προχώρησαν περισσότερο προς το πρώτο "λιμενίδιο",όπου υπήρχαν πολλά μικροκάϊκα και τα κανονιοβόλησαν.Με την πρώτη κανονιά τα εχθρικά στρατεύματα πήραν τον δρόμο της φυγής και "έτρεχαν ως γίδια εις τα ψηλότερα των λοφων".
(Όπου έχω φράσεις σε εισαγωγικά,είναι αντιγραφή από τα ημερολόγια των πλοίων).

ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΗΣ ΜΥΚΑΛΗΣ ΣΗΜΕΡΑ
Ο άνεμος δεν ευνοούσε τα Ελληνικά πλοία για να επιχειρήσουν επίθεση κατά του τουρκικού στόλου.Τότε ο Χοσρέφ,βλέποντας ότι δεν θα ήταν δυνατή η απόβαση στη Σάμο,εφόσον ο Ελληνικός στόλος κατείχε τον πορθμό,διέταξε 18 μεγάλες "φρεγάτες και κορβέτες"να επιτεθούν εναντίον του.Ο Σαχτούρης διέταξε τα πλοία του να μην κινηθούν και να χτυπούν τον εχθρό με τα κανόνια τους από τις θέσεις τους. Πυκνοί πυροβολισμοί έπεφταν και από τα δύο μέρη,χωρίς όμως αποτέλεσμα.Τότε δόθηκε διαταγή σε δύο Ελληνικά πυρπολικά  "να βάλλουν εις τα πανιά".Ο πυρπολιτής Ρομπόσης όρμησε εναντίον μιας φρεγάτας και ο πυρπολητής Τσαπέλης εναντίον μιας κορβέτας και τα ανάγκασαν να απομακρυνθούν.
Πάντα οι Τούρκοι έτρεμαν αυτό το Ελληνικό όπλο,τα Πυρπολικα !!!
Τα αποτελέσματα αυτής της πρώτης ναυμαχίας ήταν μηδαμινά από άποψη απωλειών και ζημιών των δύο αντιπάλων.Το σημαντικό όμως ήταν ότι οι Υδραίοι κράτησαν τις θέσεις,από τις οποίες οι Τούρκοι απέτυχαν να μετακινήσουν.
1 Αυγούστου
-----------
Το πρωί της 1 Αυγούστου,ο εχθρός ξαναγύρισε.επί τρείς ώρες κράτησε αψιμαχία ανάμεσα στους δύο αντιπάλους χωρίς αποτέλεσμα,καθώς τα τουρκικά πλοία έμεναν εκτός βολής και τα ελληνικά δεν προχωρούσαν.Τελικά 4 πυρπολικά προχώρησαν προς το μέρος του εχθρού ,που μόλις τα αντίκρυσε απομακρύνθηκε ολοταχώς.
Οι κάτοικοι της Σάμου παρακολουθούσαν από την παραλία τα γεγονότα,ενώ τα επάκτια πυροβολεία τους κανονιοβολούσαν συνεχώς τον Τουρκικό στόλο.
2 Αυγούστου
-----------
Το πρωί της 2 Αυγούστου ο στόλος των Σπετσών και ένα Ψαριανό πλοίο που έπλεαν προς την Σάμο (σύνολο 16 πλοία και ένα πυρπολικό) συναντήθηκαν κοντά σ'αυτήν με εχθρικά πλοία που μετέφεραν αποβατικά στρατεύματα στην Σάμο.Στη σύγκρουση που επακολούθησε μερικά από τα εχθρικά βυθίσθηκαν μαζί με το έμψυχο φορτίο τους,άλλα αιχμαλωτίσθησαν και τα υπόλοιπα τράπηκαν σε φυγή  προς την νησίδα του Αγίου Μηνά (ανατολικά του πορθμού της Μυκάλης).Στη συνέχεια τα Σπετσιώτικα και το Ψαριανό εισήλθαν στον πορθμό και συνενώθηκαν με τον Υδραίϊκο στόλο.Ετσι ο Ελληνικός στόλος αριθμούσε τώρα 39 πλοία και 6 πυρπολικά.
4 Αυγούστου
----------
Στις 4 Αυγούστου ο εχθρικός στόλος πραγματοποίησε και νέα εξόρμηση εναντίον των Ελληνικών πλοίων,που τον υποδέχθηκαν με σφοδρό κανονιοβολισμό,ενισχυμένο και από τα κανόνια των ακτών της Σάμου.Συγχρονως 16 Ελληνικά πλοία προχώρησαν για να αποκρούσουν τον εχθρό και τα πυρπολικά έλαβαν διαταγή να δράσουν.Οι κυβερνήτες τους όμως αρνήθηκαν να υπακούσουν με διάφορες προφάσεις."Δις και τρις τους εκάναμεν σημείον να εύγουν....χωρίς να υπακούσουν εις τον Αντιναύαρχο τους",γράφει ο Σαχτούρης.Τέλος ο ίδιος με τον πλοίαρχο Λ.Φόνο,μεταπηδώντας από το ένα πυρπολικό στο άλλο,τους θύμιζαν την σημασία των πυρπολικών και ότι χωρίς αυτό το πανίσχυρο όπλο δεν θα έφερναν θετικά αποτελέσματα.Οι πλοίαρχοι των πυρπολικών έμεναν όμως αμετάπειστοι,ενώ ο αριθμός των Τουρκικών πλοίων μεγάλωνε.Είχαν φθάσει 22 έναντι 16 Ελληνικών.Στη δύσκολη εκείνη ώρα φάνηκε να πλησιάζει ο Κανάρης με το πυρπολικό του.Στην πρόταση του Σαχτούρη να ορμήσει εναντίον του εχθρού  ο γενναίος Ψαριανός απάντησε θετικά και χωρίς χρονοτριβή,ακολουθώντας το πλοίο του Λ.Παναγιώτα,προχώρησε προς την Τουρκική ναυαρχίδα και μια μεγάλη φρεγάτα.Σφοδρός κανονιοβολισμός υποδέχθηκε τα Ελληνικά πλοία.Ο Κανάρης ,κάνοντας μια διαδρομή θανάτου,ανάμεσα σε μια βροχή από μυδράλλια και σφαίρες,αγωνιζόταν να προσκολλήσει το πυρπολικό του σε ένα από τα εχθρικά πλοία.Τελικά αυτό δεν έγινε κατορθωτό ,πέτυχε όμως να ματαιώσει την έφοδο του εχθρού,που φοβισμένος απομακρύνθηκε μέσα στην νύχτα.
5 Αυγούστου
-----------
Θα αναφερθώ σε αρκετές λεπτομέρειες της ναυμαχίας,αφ'ενός για να δούμε την γενναιότητα εκείνων των πραγματικών Ελλήνων,όπου αψηφόντας την ζωή τους εμάχοντο με πείσμα για την πατρίδα τους χωρίς να υπολογίζουν τον πανίσχυρο αντίπαλο τους και αφ'ετέρου τον φόβο των Τούρκων μόλις αντίκρυζαν τα Ελληνικά πλοία και ιδίως τα πυρπολικά των υπέροχων αυτών Ελλήνων.Ας τους έχουμε παράδειγμα για την σημερινή μας εποχή !!!!
Οι μικροσυγκρούσεις όμως δεν μπορούσαν να συνεχισθούν.Και οι δύο αντίπαλοι επεδίωκαν την αποφασιστική μάχη.
Πράγματι την Τρίτη 5 Αυγούστου με τις πρώτες ακτίνες του Ηλίου ο Τουρκικός στόλος,με ευνοϊκές γι'αυτόν καιρικές συνθήκες πλησίασε τα αγκυροβολημένα στο μέσο του πορθμού Υδραιοσπετσιώτικα πλοία.
Ο Σαχτούρης,βέβαιος,όπως ο ίδιος γράφει,ότι ο εχθρός θα επιχειρούσε και τέταρτη έφοδο,είχε διατάξει γενική προετοιμασία στη διάρκεια της νύχτας,δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στα πυρπολικά,εφόσον οι Τούρκοι είχαν υπεροπλία.Τα 6 πυρπολικά είχαν ετομασθεί και μαζί με τα απαραίτητα συνοδευτικά περίμεναν την ευκαιρία να επιτεθούν.
Τα Τουρκικά πλοία βοηθούμενα από τον ανατολικό άνεμο που φυσούσε,άρχισαν να πιέζουν την Ελληνική παράταξη και προσπαθούσαν να την βγάλουν από τον πορθμό.Ταυτοχρόνως άλλα εχθρικά πλοία έρχονταν από το αντίθετο μέρος ,οπότε η θέση του Ελληνικού στόλου άρχισε να γίνεται δύσκολη.Στην επίθεση πρωτοστατούσε μία μεγάλη φρεγάτα των 36 πυροβόλων.Εναντίον της όρμησε το πυρπολικό του Υδραίου Δημ.Τσάπελη που αψηφώντας κάθε κίνδυνο προσπάθησε να προσκολλήσει το πυρπολικό του στη φρεγάτα "Μπουρλότ-Κορκμάζ"(=δεν φοβάται το πυρπολικό).Τότε 4 βάρκες με στρατό κατέβηκαν από την φρεγάτα για να τον εμποδίσουν.Οι Έλληνες ναύτες μπροστά στον κίνδυνο να συλληφθούν άρχισαν να απομακρύνονται ,ενώ ο Τσαπέλης συνέχιζε τη δραματική του προσπάθεια μόνος του.Βλέποντας όμως την βάρκα του έτοιμη να απομακρυνθεί,βιάστηκε να πυροδοτήση το πυρπολικό του,η πυρίτιδα αναφλέγηκε νωρίτερα και το πυρπολικό καταστράφηκε χωρίς αποτέλεσμα,ενώ ο γενναίος Τσάπελης ,μόλις πρόλαβε να διασωθεί από την βάρκα του,με βαριά εγκάυματα στο πρόσωπο και στα χέρια.
Στην Τουρκική φρεγάτα επικρατούσε πανικός και πολλοί έπεφταν στην θάλασσα για να σωθούν.Τότε η φρεγάτα,αντί να συνεχίσει την την πορεία της,έστρεψε προς τα Μικρασιατικά παράλια,όπου θα προσάραζε και θα διέσωζε τους άνδρες της.Αλλά τότε βρέθηκε ξαφνικά αντιμέτωπη με το πυρπολικό του Κανάρη,που αψηφώντας τον καταιγισμό των πυρών που ερίχνοντο εναντίον του,συνέχισε την καταδίωξη της,φέρνοντας την σε αδιέξοδο.Άλλοι από το πλήρωμα έμπαιναν στις βάρκες να σωθούν και άλλοι έπεφταν στη θάλασσα.Ο Κανάρης έριξε το πυρπολικό του στο κέντρο του εχθρικού πλοίου,το προσέδεσε,του έβαλε φωτιά και κατάφερε να απομακρυνθεί εγκαίρως.Η εχθρική φρεγάτα πνιγμένη στις φλόγες έπεσε σε έναν βράχο.Η πυριτιδαποθήκη της εξερράγει,τα πυροβόλα της εκπυρσοκροτούσαν αυτόματα από την υπεθέρμανση και το νεότευκτο εχθρικό πλοίο ανατινάχθηκε στον αέρα σκορπίζοντας σε μεγάλη έκταση την καταστροφή και τον θάνατο,ακόμα και στους αναμένοντες στρατιώτες στην Μικρασιατική ακτή.
Όσος εχθρικός στρατός βρισκόταν στην παραλία έτρεχε προς τους λόφους,ενώ άλλοι έπεφταν στην θάλασσα,όπου οι Έλληνες τους συνελάμβαναν και τους έσφαζαν.Κανένα Ελληνικό πλοίο δεν βλάφτηκε από την τρομερή έκρηξη.Σκοτώθηκαν όμως δύο από τους ναύτες του Κανάρη.
Ας δούμε τι γράφει το ημερολόγιο της υποναυαρχίδα "Αθηνά" του Σαχτούρη (παρατηρέισθε την γλώσσα της εποχής):
"...Εν τοσούτω το πυρ διεδόθη και εις τα κανόνια τα οποία άρχισαν να κροτούν μόνα των....αλλά το πυρ ήδη έφθασεν εις το πυριτοφυλάκειον,το οποίον έκαμεν να πετάξουν εις τον αέρα κανόνια,κατάρτια,αντέναις,σίδηρα,σφαίρες,ξύλα,εργάταις,πολεμοφόδια και τους έσω διαμένοντας εχθρούς...Πλήθη στρατευμάτων ευρίσκοντο εις όλα τα παράλια,επάνω εις τους οποίους ΚΑΤΑ ΘΕΙΑΝ ίσως νόησιν επήγαν και έπεσαν τα περισσότερα σίδηρα και σπάσματα της φρεγάτας και έκαναν να σκοτωθούν πολλοί εξ αυτών και πολλοί να λαβωθούν...."
Είχε ηδη μεσημεριάσει και παρά την καταστροφή οι Τούρκοι συνέχιζαν την επίθεση κατά της αριστερής πλευράς της Ελληνικής παράταξης που κρατούσαν οι Σπετσιώτες.Ο ίδιος ο Χοσρέφ πλησίασε τα παράλια της Σάμου στην περιοχή "Ασπρο Κάβο"και με την ναυαρχίδα του και  2 φρεγάτες που άρχισαν "ν'αδειάζουν τα κανόνια κατά του φρουρίου και των βουνών .Η Ελληνική αντεπίθεση, με πρώτη τη ναβέτα του Ανάργυρου Λεμπέση,υπήρξε άμεση,ενώ τα Υδραίϊκα και Σπετσιώτικα πλοία με τα πυροβόλα τους
εμπόδιζαν τον εχθρό να προχωρήσει.
Κατά τις 15:00 ο Υδραίος Γεώργιος Βατικιώτης κατώρθωσε να κολλήσει το πυρπολικό του σε ένα μεγάλο Τυνησιακό βρίκι και να το κάψει.Παρά το νέο πλήγμα η Τουρκική επίθεση συνεχιζόταν με επιμονή.Μετά δύο ώρες μάχης ,ο Υδραίος πυρπολητής Δημ.Ραφαλιάς μαζί με τον Λέκα Ματρόζο,πυρπόλησαν ένα "μεγάλο φρεγαδόνι Τριπολίνικον ",ενώ μόλις απέτυχε ο επίσης Υδραίος Αναστάσιος Ρομπόζης στην επίθεση του εναντίον μιάς φρεγάτας.
Καθόλη την διάρκεια της ναυμαχίας τα Σαμιακά κανόνια από τις παραλίες του νησιού βομβάρδιζαν ακατάπαυστα τον Τουρκικό στόλο.
Ο Χοσρέφ βλέποντας ότι τα περισσότερα πλοία του  ήταν έτοιμα να εγκαταλείψουν τον αγώνα προτίμησε να εγκαταλείψη την ναυμαχία και οπισθοχώρησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Αυγούστου,πίσω από το Αγαθονήσι,20 μίλλια περίπου νοτίως της Σάμου.
Η ναυμαχία της Μυκάλης σήμανε και το τέλος της προσπάθειας των Τούρκων να πατήσουν στη Σάμο.Η μεγάλη καταστροφή που έγινε στον Τουρκικό στόλο,καθώς και ο διασκορπισμός του στρατού που είχε συγκεντωθεί στα Μικρασιατικά παράλια,ανάγκασαν τον Χοσρέφ να εγκαταλείψη κάθε προσπάθεια για απόβαση στην Σάμο.
Στις 8 Αυγούστου ο Τουρκικός στόλος που ήταν κρυμένος πίσω από το Αγαθονήσι,ξεκινησε για τον Νότο προκειμένου να συναντήσει τον Αιγυπτιακό στόλο,πράγμα που συνέβει λίγες μέρες αργότερα στην περιοχή της νήσου Κω.Η συμβολή του Σαχτούρη στη νίκη αυτή ήταν τεράστια. Δικαιολογημένα περιέγραψε περήφανος τη νικηφόρα ναυμαχία του στόλου σε έκθεσή του προς τους πρόκριτους της Υδρας.Το πρωί της 6ης Αυγούστου,εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος,βρήκε την Σάμο απαλαγμένη από την απειλή και τους Σαμίους να πανηγυρίζουν.Η επιτυχής έκβαση της ναυμαχίας αποδόθηκε σε θεία παρέμβαση καί αποφασίσθει να κτισθεί έπιβλητικός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα στο ύψωμα δίπλα στο Κάστρο του οπλαρχηγού Λυκούργου Λογοθέτη εκπληρώνοντας έτσι το τάμα του,ο οποίος υπάρχει μέχρι σήμερα και αποτελεί τον κύριο ναό του Πυθαγορείου.Επίσης απεφασίσθει στην επίσημη σφραγίδα του "Κοινού της Σάμου"(επαναστατική κυβέρνηση)να έχει την εικόνα της Μεταμόρφωσης και γύρω την επιγραφή "ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΑΜΟΝ ΕΣΩΣΕΝ ΤΗ 6Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1824".
Η 6η Αυγούστου έχει καθιερωθεί εθνική εορτή της Σάμου και εορτάζεται ανελλειπώς κάθε χρόνο με τελετές,νησιώτικους χορούς,αναπαράσταση της Ναυμαχίας και καύση πυροτεχνιμάτων.
Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ
ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΑ
Μετά την επιτυχία του Ελληνικού στόλου και την οδυνηρή ήττα που υπέστει απ'αυτόν,ο Ναυαρχος Χοσρέφ δεν ξανατόλμησε να επιχειρήσει μόνος του εναντίον των Ελλήνων και αφιχθείς στην περιοχή της Κω περίμενε την άφιξη των Αιγυπτίων συμμάχων του υπό τον Ιμπραήμ πασά και τον ναύαρχο Ισμαήλ Γιβραλτάρ.
Τις τελευταίες μέρες του Ιουλίου,ο τεράστιος Αιγυπτιακός στόλος,με 56 σύγχρονα πολεμικά πλοία και πάνω από 300 μεταγωγικά,γεμάτα στρατό,ζώα και πολεμικό εξοπλισμό,είχαν καταπλεύσει στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Μ.Ασία και Ρόδο.Ο στρατός αυτός,άρτια εκπαιδευμένος από Γάλλους αξιωματικούς,έφθανε τις 15.000,ενώ άλλες 8.000 προετοιμαζόντουσαν στην Αίγυπτο.
Μετά την ναυμαχία της Μυκάλης ο Ελληνικός στόλος ενισχύθηκε με την Ψαριανή Μοίρα η οποία κατέφθασε από την Μύκονο ,όπου την είχαν αποκλείσει προσωρινά αντίθετοι άνεμοι.Συγχρόνως η δεύτερη Υδραίϊκη Μοίρα από 29 πλοία υπό τον Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη,ξεκίνησε από την Υδρα στις 10 Αυγούστου 1824 και στις 14 ενώθηκε και με μία άλλη Σπετσιώτικη Μοίρα από 12 πλοία υπό τον Αντιναύαρχο Ιωάννη Κυριακό,στην περιοχή του Σουνίου.
Στη συνέχεια όλα μαζί έπλευσαν προς την Θήρα (Σαντορίνη) και στη συνέχεια στους Λειψούς.Στις 24 του μηνός όλες οι Ελληνικές Μοίρες ενώθηκαν στην περιοχή Λέρου,Πάτμου και Λειψών,με αρχηγούς τον Μιαούλη,τον Σαχτούρη,τον Ανδρούτσο και τον Αποστόλη.Με τη γενική αρχηγία του Μιαούλη ο Ελληνικός στόλος ανοίχτηκε προς την Κω και την Αλικαρνασσό για να αντιμετωπίσει τον εχθρό.Ηταν η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη που μπόρεσε να παρατάξει το αγωνιζόμενο Έθνος καθ'όλη την διάρκεια της Επαναστάσεως:70 πολεμικά και αρκετά πυρπολικά.Αν προσθέσουμε και τα σκάφητων επιμέρους στολίσκων,διαπιστώνουμεότι ο αριθμός τους ήταν μεγαλύτερος.Πολλά όμως ήταν αποσπασμένα σε διάφορες αποστολές (επικοινωνία με διάφορα νησιά,συνοδεία λειών, ταχυδρομικά,επιφυλακή στη Σάμο,κλπ).
Διαβάζουμε πάλι στο ημερολόγιο του "Αθηνά":"...Ητον η ώρα έκτη της ημέρας(12:00) οπόταν ενωθείσαι όλαι αι Ελληνικαί μοίραι αποκατέσταινον την θαλάσσιον δύναμιν την κατά των εχθρών διευθυνομένην με 70 Ελληνικάς σημαίας κυμματουμένας".
Τα Ελληνικά πλοία έφεραν 850 πυροβόλα και είχαν πληρώμα 5.000 άνδρες.Απέναντι τους είχαν τις ενωμένες πλέον Τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις από ένα σύνολο 105 συγχρόνων σκαφών με 20.000 ναύτες και στρατιώτες και 2.500 πυροβόλα.
Και δεν ήταν μόνο οι αριθμοί ,αλλά κυρίως το είδος των πλοίων που αποτελούσαν τους αντίπαλους στόλους,το οποίο καθιστούσε συντριπτική την Τουρκοαιγυπτιακή υπεροχή.Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμων στα ναυτικά,για να αντιληφθεί το μέγεθος της διαφοράς.Αρκεί και μόνο η διαπίστωση του γεγονότος ότι τις επαναστατικές δυνάμεις αποτελούσαν μικρά πρώην εμπορικά σκάφη (κυρίως βρίκια,γολέτες και ελάχιστα τριίστια),τα οποία για τις ανάγκες του αγώνα είχαν μετατραπεί σε πολεμικά.Έφεραν συνήθως 6-18 πυροβόλα μικρής ολκής και οι μόνοι λόγοι για τους οποίους δεν είχαν καταφέρει οι Τούρκοι,επί τέσσερα χρόνια,να συντρίψουν τα σιτοκάραβα,ήταν αφ'ενός η έλλειψη οργάνωσης του στόλου τους και αφ'ετέρου η χαώδης διαφορά που χώριζε την ποιότητατου ανθρωπίνου δυναμικού των δύο αντιπάλων.
Οι Έλληνες γνώριζαν την αδυναμία τους να αντιπαρατάξουν τα μικρά τους σκάφη στους Οθωμανικούς κολοσσούς.Έτσι από τα πρώτα στάδια του αγώνα είχαν στραφεί στη χρήση πυρπολικών,με εξαιρετικά αποτελέσματα τόσο στην τακτική τους χρήση,όσο και στις ψυχολογικές επιχειρήσεις,που μόνον στην θέα τους οι Τούρκοι έφευγαν πανικόβλητοι !!!
ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ
24 Αυγούστου
------------
Το πρωί της 24ης Αυγούστου ο Μιαούλης ξεχώρισε 24 πλοία και 6 πυρπολικά και τα διέταξε να προχωρήσουν σαν προφυλακή,ενώ ο υπόλοιπος στόλος ακολούθησε.Λίγο πριν το μεσημέρι η προφυλακή έφθασε στον πορθμό μεταξύ Κω και Μικρασιατικής ακτής.Εκεί συνάντησε να περιπολούν πλοία επιφυλακής του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου και τα πυρπολικά επιτέθηκαν ανεπιτυχώς σε μία φρεγάτα  η οποία ετράπει σε φυγή.Σε λίγο έφθασαν τα κύρια σώματα των αντιπάλων στόλων και η σύγκρουση γενικεύτηκε.Το στενό γέμισε πλοία τα οποία αντάλλασαν ακατάπαυστα πυρά,ενώ στη μάχη πήρε μέρος το Τουρκικό φρούριο της Κω.Η στενή περιοχή όμως ανάμεσα στην Κω και την Αλικαρνασσό,δυσκόλευε την ανάπτυξη των εχθρικών πλοίων.Επιπλέον το ισχυρό μελτέμι που άρχισε να πνέει ευνοούσε τα Ελληνικά.Στους δύο αυτούς παράγοντες προστέθηκε η ανικανότητα και το πεσμένο ηθικό των Τουρκικών πληρωμάτων.Ακόμη η θαλασσοταραχή δυσκόλευε τις κινήσεις τους ,ώστε να κινδυνεύουν να συγκρουσθόυν μεταξύ τους.Και αυτή ακόμη η ναυαρχίδα του Χοσρέφ,με τους πιό ικανούς ναύτες,έπαθε ζημιές χωρίς να κατορθώσει κάτι το αξιόλογο.Μια Τουρκική φρεγάτα που τόλμησε να προχωρήσει,γύρισε πίσω με βαριές ζημιές από τα Ελληνικά κανόνια και ο πλοίαρχος της σκοτώθηκε.
Η υπεροχή όμως του Αιγυπτιακού στόλου,η εμπειρία του στον ναυτικό αγώνα και η τόλμη του ήταν φανερή.Ο Γιβραλτάρ με τη ναυαρχίδα του πέρασε επανειλημμένα μπροστά από την Ελληνική παράταξη,ωσότου το πυρπολικό του Πιπίνου τον ανάγκασε να απομακρυνθεί.
Η ημέρα τελείωσε χωρίς αξιόλογα αποτελέσματα για τους δύο αντιπάλους,αν και οι Έλληνες έχασαν δύο πυρπολικά,από τα οποία το ένα βλήθηκε από βόμβα του φρουρίου της Κω και το άλλο από σύγκρουση με άλλο πλοίο.ηΗ ναυμαχία κράτησε τρεισήμισι ώρες,με τις εκατέρωθεν απώλειες να μην  ξεπερνούν τους 20 νεκρούς.
Οι Τουρκοαιγύπτιοι αποσύρθηκαν στο εσωτερικό του κόλπου της Αλικαρνασσού,ενώ οι Έλληνες παρέμειναν όλη την νύχτα μεταξύ Καλύμνου και Μικρασιατικής ακτής.
25 Αυγούστου
------------
Το πρωί της 25 Αυγούστου βρήκε τον Ελληνικό στόλο να κινείται στο βόρειο άκρο της Κώ σε αναμονή εμφάνισης του εχθρού.Επειδή κάτι τέτοιο δεν συνέβει και ταυτόχρονα αυξανόταν η ένταση του ανέμου,τις πρώτες βραδυνές ώρες αποχώρησαν και αγκυροβόλησαν στον βορειότερα ευρισκόμενο κόλπο του Γέροντα,για να βρίσκονται στον δρόμο του αντιπάλου προς την απειλούμενη Σάμο.
Ο μεγάλος αυτός κόλπος των Μικρασιατικών παραλίων σχηματίζεται από την χερσόνησο της Αλικαρνασσού και το ακρωτήριο Γέροντας  και βρίσκεται απέναντι από τα νησιά Λέρος και Λειψοί.
Η ιστορία έχει διδάξειότι όταν δύο αντίπαλοι στόλοι έχουν εμπλακή σε μία μεταξύ τους σύγκρουση χωρίς καθοριστικό αποτέλεσμα,πιθανότατα θα επιδιώξουν μία άλλη η οποία "θα ξεκαθαρίσει τα πράγματα".Ετσι συνέβει και στην συγκεκριμένη περίπτωση.
26,27,28 Αυγούστου
------------------
Στις 26 ο Μιαούλης έστειλε λίγα πλοία να κατασκοπεύσουν τις κινήσεις του εχθρού,αλλά στις 28 του μηνός τα πλοία αυτά δέχθηκαν επίθεση από τον εχθρό.Τα Ελληνικά πλοία τα κατεδίωξαν μέχρι την Κω.Εκεί είδαν ότι σιγά σιγά έκαναν την εμφάνιση τους σχεδόν όλα τα αντίπαλα σκάφη,τα οποία ομως δεν προχωρούσαν πέραν της Κω.Αυτές οι κινήσεις του εχθρού  φανέρωναν ότι ετοιμαζόταν για γενική σύγκρουση.
Ο Ναύαρχος Μιαούλης,το εξαίρετο αυτό ναυτικό μυαλό,έδωσε σήμα γενικής ετοιμότητος.Όλα έδειχναν ότι η επόμενη ημέρα θα ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη.
29 Αυγούστου 1824-Ημέρα δοξας του Ελληνικού Ναυτικού
----------------------------------------------------
Το πρωί της 29ης Αυγούστου έπνεε ελαφρός δυτικός-βορειοδυτικός άνεμος που ευνοούσε Τον Τουρκοαιγυπτιακό στόλο.Η κατάσταση αυτή του ανέμου και κάποια ασυνεννοησία των Ναυάρχων Μιαούλη και Ανδρούτσου με τον Αποστόλη,έγινε αιτία 17 πολεμικά μεταξύ των οποίων και εκείνα των ναυάρχων και αντιναυάρχων της Υδρας και των Σπετσών και 5 πυρπολικά,να βρεθούν αγκυροβολημένα στον κόλπο και να μην μπορούν να κινηθούν.Τα υπόλοιπα υδραιοσπετσιώτικα αρμένιζαν μεταξύ Λειψών και Φαρμακονησίου και τα Ψαριανά λίγο νοτιότερα.Ετσι λοιπόν ο Ελληνικός στόλος ήταν χωρισμένος σε τρία μέρη τα οποία απείχαν μεταξύ τους αρκετά μίλια.
Εκτιμώντας την κατάσταση ο Χοσρέφ,που είχε την γενική αρχηγία,χώρισε τις δυνάμεις του σε δύο μέρη.Με τον Τουρκικό στόλο θα χτυπούσε τα διασκορπισμένα στο πέλαγος Ελληνικά σκάφη ,ενω ταυτόχρονα ο Αιγυπτιακός θα επετίθετο και θα συνέτριβε τα ακινητοποιημένα λόγω ανέμου Ελληνικά που βρισκόντουσαν στον κόλπο του Γέροντα.
Ο χοσρέφ ήταν τόσο σίγουρος για την νίκη του ώστε διέταξε την μουσική μπάντα της ναυαρχίδας του να παίζει.Γράφει ο Αντώνιος Ανδρέα Μιαούλη ,ο οποίος ήταν παρών στην ναυμαχία :"Οθεν περί την ανατολήν του ηλίου ανύψωσαν οι εχθροί την σημαίαν των με μουσικην και με βαρβαρικούς αλαλαγμούς χαράς,διότι είδαν ημάς μεμονωμένους και εις πολλά ανεπιτηδείαν θέσιν τοποθετημένους".
Και τότε έγινε κάτι πρωτοφανές ,κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην παγκόσμιο ναυτική ιστορία !!! Τότε "μίλησε" η ναυτοσύνη των Ελλήνων και φάνηκε η αξία του έμψυχου υλικού με το οποίο ήταν στελεχωμένα τα Ελληνικά πλοία !!!
Επειτα από σήμα του Μιαούλη και τα 22 εγκλωβισμένα σκάφη,κατέβασαν τις βάρκες τους στην θάλασσα και στην συνέχεια αυτές άρχισαν να τα ρυμουλκούν,σε μία προσπάθεια να τα βγάλουν από τον κόλπο για να συναντήσουν ευνοίκό άνεμο !!!
Εχοντας υπολογίσει την απόσταση στην οποία βρίσκοταν τα εχθρικά πλοία και βλέποντας ότι η κίνηση τους ήταν αργή ,επειδή ο άνεμος ήταν πολύ ασθενής,το μεγάλο αυτό ναυτικό μυαλό της Υδρας ένοιωσε ότι τα Ελληνικά σκάφη θα προλάβαιναν να πετύχουν τον σκοπό τους.Χωρισμένοι σε βάρδιες οι ναύτες έπιασαν τα κουπιά και σιγά-σιγά τα πλοία δεμένα από τις "σκαμπαβίες"(βάρκες) και με μαζεμένα τα πανιά,άρχισαν να κατευθύνονται προς την έξοδο του κόλπου.Επρόκειτο για μία τιτάνεια προσπάθεια καθώς ο ήλιος ανέβαινε και η καλοκαιρινή ζέστη,ενισχυμένη από την άπνοια,καθιστούσε τις συνθήκες αφόρητες για τους κωπηλάτες.Οι κόποι τους όμως ανταμείφθηκαν.Ενα-ένα τα πλοία έφθαναν στο σημείο όπου το ελαφρύ αεράκι κόλπωνε τα πανιά και αμέσως έσπευδαν να σχηματίσουν γραμμή μάχης,καθώς οι πρώτες μπάλλες από τα κανόνια του Αιγυπτιακού στόλου,που πλησίαζε,έπεφταν κοντά τους.
Σε λίγο και τα τελευταία σκάφη "βρήκαν αέρα" και έτσι ολόκληρη η Υδραιοσπετσιώτικη Μοίρα,περίμενε,έχοντας παρακάμψει το ακρωτήριο του Γέροντα,τους Αιγυπτίους που πλησίαζαν.Στο μεγάλο κατάρτι της ναυαρχίδας του Μιαούλη κυμάτιζαν τα σινιάλα που έλεγαν: " ΣΗΜΕΡΑ Ή ΝΙΚΗ Ή ΤΑΦΟΣ ΜΑΣ Η ΘΑΛΑΣΣΑ " !!!!!!!Ο Αιγύπτιος ναύαρχος Γιβραλτάρ έδωσε διαταγή στην δεξιά πτέρυγα του στόλου του να επιτεθεί και να καταστρέψει τα απομονωμένα Υδραιοσπετσιώτικα πλοία που μόλις είχαν καταφέρει να βγούν από τον κόλπο.Επί τρείς ώρες 50 Αιγυπτιακά περνούσαν εμπρός από τα Ελληνικά και άδειαζαν τα δεξιά τους πυροβόλα,για να πάρουν στην συνέχεια στροφή  και να αδειάσουν και τα πυροβόλα της αριστερής πλευράς. Ο Μιαούλης αντέδρασε άμεσα και την κατάσταση έσωσαν τα πυρπολικα του.Πλέοντας επιδέξια ανάμεσα στις εχθρικές φρεγάτες τις εμπόδιζαν να πλησιάσουν τα Ελληνικά πλοία.Αμεσο κίνδυνο διέτρεξε  η υποναυαρχίδα "Αθηνά" του Σαχτούρη  που δέχθηκε δέκα βλήματα και σώθηκε χάρις στη γενναιότητα του πληρώματος και στους επιδέξιους ελιγμούς του.Και όλα αυτά συνέβαιναν λόγω μη ευνοικού ανέμου για τα Ελληνικά πλοία.
Στο μεταξύ Ο Τουρκικός στόλος είχε αρχίσει να προσβάλει τα υπόλοιπα Ελληνικά πλοία που βρίσκονταν μεταξύ Λειψών και Φαρμακονησίου και τα οποία προσπαθούσαν να κινηθούν προς τον Γέροντα για να συνενωθούν με τον Μιαούλη.Οι Τούρκοι κατάφεραν προς στιγμή να τους κλείσουν τον δρόμο.Ηρθαν όμως αντιμέτωποι με τον Ψαριανό Ναύαρχο Αποστόλη ο οποίος έδωσε εντολή τα μισά να κινηθούν προς τον Γέροντα,ενώ ο ίδιος με τα υπόλοιπα στάθηκε να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο αντίπαλο.Ηδη όμως από τις 14:00 ο αέρας είχε γυρίσε σε ανατολικό-βορειοανατολικό που ήταν ευνοικός για τους Ελληνες.Τότε ο Αποστόλης διέταξε τα πυρπολικά να επιτεθούν.Ο Ψαριανός Δημ.Παπανικολής όρμησε κατ'ευθείαν στην ναυαρχίδα του Χοσρέφ η οποία είχε πέσει σε άπνοια.Τα επιτυχημένα όμως πυρά της έπληξαν το πυρπολικό το οποίο διάτρητο από τα εχθρικά βλήματα έμεινε στο τέλος ακυβέρνητο και ο Παπανικολής αναγκάσθηκε να το κάψει.
Η Ψαριανή επίθεση ,παρά την αποτυχία της προκάλεσε σύγχυση στις Τουρκικές γραμμές.Την συγχυση αυτή εκμεταλεύτηκαν τα πυρπολικά των δύο άλλων νησιών και εξαπέλυσαν επιθέσεις.Η επίθεση των πυρπολητών Ματρόζου,Πιπίνου και Λάζαρου Μουσού απέτυχαν γιατί οι Τούρκοι κατάφεραν να ξεκολλήσουν να πυρπολικά και να τα απομακρύνουν,μάλιστα ο Πιπίνος τραυματίσθηκε σοβαρά.Αυτές όμως οι συνεχείς επιθέσεις των πυρπολικών,αν και αποτυχημένες,συνέτειναν στο να χαλαρώσει προσωρινά η Τουρκική πίεση και έτσι τα σκάφη του Αποστόλη κατάφεραν να ενωθούν με τα σκάφη του Μιαούλη και να σχηματίσουν μια γραμμή από τον Γέροντα μέχρι την Λέρο.Συγχρόνως ενώθηκαν και οι δύο εχθρικοί στόλοι.
Οι αρχηγοί τους αντιλαμβάνονταν ότι από την έκβαση αυτής της ναυμαχίας κρινόταν η πορεία της Επαναστάσεως.Ο Ιμπραήμ έβλεπε ότι για να πνίξει καίρια την Επανάσταση έπρεπε να συντίψει τον Ελληνικό στόλο.Ο Μιαούλης από την άλλή πλευρά ήξερε καλύτερα πως μόνο η θαλάσσια δύναμη θα έσωζε τον αγώνα.
Η αναμέτρηση ήταν υπεράνθρωπη για τους Ελληνες.Εκατοντάδες κανόνια από 150 πλοία έρριχναν φωτιά προς όλες τις κατευθύνσεις.Ο Ιμπραήμ από την ναυαρχίδα του Γιβραλτάρ,ενθάρρυνε τους αξιωματικούς του.Αλλά και ο Μιαούλης ήταν αποφασισμένος ή να νικήσει ή να χαθεί.Ο συνεχής ισχυρός κανονιοβολισμός άρχισε να κάμπτει την Τουρκική παράταξη.Τότε μέσα στους καπνούς φάνηκε να κυματίζει στο ψηλό κατάρτι της ναυαρχίδας του Μιαούλη το ιστορικό σήμα προς τα πυρπολικά :
"Με την βοήθεια του σταυρού επιτεθείτε" !!!
Πράγματι σε λίγο ο Υδραίος Γεώργιος Θεοχάρης κατάφερε να κολλήσει το πυρπολικό του σε μια Τυνησιακή φρεγάτα των 46 πυροβόλων.Επειδή αργούσε να μεταδοθεί η φωτιά στο εχθρικό ,ο Μιαούλης έδωσε διαταγή στον Υδραίο Γεώργιο Βατικιώτη να επιτεθεί και αυτός.Πράγματι επιτέθηκε και μπόρεσε κι'αυτός να κολλήσει το πυρπολικό του στην φρεγάτα.Η ώρα ήταν 18:30 όταν οι φλόγες έφθασαν στην πυριταποθήκη του μεγάλου πλοίου το οποίο ανατινάχθηκε "με έναν μεγαλώτατον και απαραδειγμάτιστον κρότον όστις δεν ηκούσθη άλλοτε ",όπως αναφέρεται στο ημερολόγιον του "Αθηνά"¨.Από τους 1.000 άνδρες του πληρώματος και των στρατιωτών που επέβαιναν σ'αυτό,ελάχιστοι σώθηκαν και οι περισσότερο απ'αυτούς,μεταξύ των οποίων και ο κυβερνήτης,συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.Οι Ελληνες είχαν 2 νεκρούς και 5 τραυματίες από το πυρπολικό του Θεοχάρη.
Η ανατίναξη της φρεγάτας σήμανε και την λήξη της ναυμαχίας.Με σπασμένα νεύρα και καταρρακωμένο ηθικό οι Τουρκοαιγύπτιοι τραβήχθηκαν ηττημένοι προς τον νότο,προς το μέρος απ'όπου το πρωί είχαν εμφανισθεί με φιλοδοξία και πίστη ότι επιτέλους θα νικήσουν τους Ελληνες.
Οι νικητές με την σειρά τους παρέμειναν στην περιοχή της σύγκρουσης,εκτός απ'αυτούς που τα πλοία τους χρειαζόντουσαν επισκευές και τράβηξαν για τη Σάμο.
Για άλλη μία φορά τα όνειρα των υπερφίαλλων,όπως και σήμερα,Τούρκων εναυάγησαν εμπρός στην ανωτερότητα και την πολεμική αρετή των Ελλήνων !!!! Αυτό ας το έχουν υπόψη τους και οι σήμερινοί Τούρκοι !!!!
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1824
Μετά την ήττα που υπέστει ο εχθρικός στόλος,δεν εγκατέλειψε την περιοχή αλλά αποτραβήχθηκε μεταξύ Καλύμνου και Κω.Οι Ελληνες είχαν μάθει από τους αιχμαλώτους ναύτες ότι πρώτη ενέργεια του Αιγύπτιου Ιμπραήμ θα ήταν η κατάληψη της Σάμου.
Στις 5 Σεπτεμβρίου ο ενωμένος εχθρικός στόλος φάνηκε να πλέει πάλι προς την Σάμο.Ο Ελληνικός στόλος με 61 πλοία,πρόλαβε πριν φθάσει ο εχθρικός να παραταχθεί εμπρός από την Σάμο,απο τον Μαραθόκαμπο(ΝΔ Σάμο) μέχρι το Πυθαγόρειο.Ο τεράστιος εχθρικός στόλος πλησίαζε και " η θάλασσα από Κω μέχρι Αγαθονήσι εκαλύπτετο από πλοία τα οποία εσχημάτιζαν αληθινό κινητό δάσος" η΄"πυκνότατον νέφος" όπως γράφει Ο Σαχτούρης.Μετά από ολιγοωρη στάση στους Αρκιούς τα μεσάνυχτα κινητοποιήθηκε προς την Σάμο.Τα κανόνια άρχισαν να κροτούν και κρεμάστηκαν φανάρια σε όλα τα κατάρτια των εχθρικών πλοίων.Ολη η Σάμος τέθηκε σε επιφυλακή.Τα ξημερώματα βροχή ραγδαία,ανεμοζάλη και φοβερή τρικυμία συνοδευομένη από πολύ δυνατό βοριά,σπάνια γι'αυτήν την εποχή,ματαίωσε την απόβαση και ο εχθρικός στόλος αναγκάσθηκε να οπισθοχωρίσει προς τους Αρκιούς,σκορπισμένος και ασύντακτος,ενώ τα μεταγωγικά του οπισθοχώρησαν και κατέφυγαν στην Αλικαρνασσό. Κάποια θεία δύναμη επενέβει και πάλι !!!!
Γράφει ο Ναύαρχος Νικόδημος στα "Απομνημονεύματα εκστρατειών και ναυμαχιών του Ελληνικού στόλου": '..Την ημέραν εκείνην είπον κατ'εμαυτόν:Ας αναπέμψωμεν ύμνον προς τον θεόν ημών...Αυτός εκ του θρόνου του οποίου εκπορεύονται αστραπαί και βρονταί,διεσκόρπισεν τους εχθρούς ημών εν μέσω θαλάσσης και ελύτρωσε δια θαύματοςαυτού την Σάμον".
Αυτές οι καιρικές συνθήκες κράτησαν επι τριήμερο.Στις 8 του μηνός,μετά την παύση της τρικυμίας ο εχθρικός στόλος ετοιμάσθηκε  να πραγματοποιήση απόβαση στον Μαραθόκαμπο της Σάμου. Ο Μιαούλης έδωσε εντολή στον στόλο να  είναι έτοιμος να κινηθεί εναντίον του.Ετσι τα Ελληνικά πλοία ανά δύο,σχημάτισαν και πάλι φράγμα έμπροσθεν του νησιού.Αλλά πάλι σηκώθηκε ισχυρός βορειοανατολικός άνεμος και ματαίωσε τα σχέδια του εχθρού για μία ακόμη φορά !!!
Στη συνέχεια Ο Μιαούλης έδωσε εντολή στα πλοία να συγκεντώσουν την προσοχή τους στην Τουρκική ναυαρχίδα του Χοσρέφ,ο οποίος πανικόβλητος ετράπει σε φυγεί.Ετσι οι Τουρκοαιγύπτιοι απογοητευμένοι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την επιχείρηση.
Αφού πρώτα προσέγγισαν την Μύκονο,πέρασαν από την Ικαρία στην περιοχή της οποίας στις 10 Σεπτεμβρίου εναυμάχησαν με Σπετσιώτικη Μοίρα σε βοήθεια της οποίας προσέτρεξα και Υδραίικα πλοια.70 εχθρικά με ούριο άνεμο εξακόντιζαν ανεπιτυχώς "κεραυνούς πυρος" έναντι των ολίγων Ελληνικών.Μετά όμως από επίθεση πυρπολικού αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν,ενώ κατεύθανε και ο υπόλοιπος Ελληνικός στόλος ο οποίος και τους επιτέθει.Ετσι ο εχθρός αναγκάσθηκε να υποχωρήσει και μέσω του στενού της Χίου κατευθύνθει προς Μυτηλήνη.Τα πολεμικά του Ελληνικού στόλου τους ακολούθησαν και τα μεσάνυχτα της 24/25 Σεπτεμβρίου οι πυρπολητές Δημ.Καλογιάννης από την Υδρα και Κων/ντινος Νικόδημος από τα Ψαρά κατάφεραν να κάψουν ένα βρίκι και μιά κορβέτα βόρεια των Οινουσών της Χίου,ενώ λίγο αργότερα μόλις απέτυχε στο ίδιο εγχείρημα με μία άλλη κορβέτα το πυρπολικό του Ρομπότη.Ηδη στους Ελληνες είχαν απομείνει μόνον 3 πυρπολικα και αν διέθεταν περισσότερα θα είχαν κάψει το μεγαλύτερο μέρος του εχθρικού στόλου.
Αυτή ήταν η τελευταία πράξη του αγώνα για την σωτηρία της Σάμου .Οι Οθωμανικοί στόλοι βρήκαν προσωρινά καταφύγιο στη Μυτηλήνη ,απ'όπου αργότερα ο Τουρκικός απέπλευσε για τα Δαρδανέλια  με 15 πλοία,ενω τα υπόλοιπα τα άφησε στον Αιγυπτιακό από τον οποίον  ζήτησε ο Χοσρέφ να τον συνοδεύσει μέχρι τα στενά,φοβούμενος τον Ελληνικό στόλο.Ο Αιγυπτιακός στις 9 Οκτωβρίου έφυγε από την Μυτιλήνη για την Σουδα της Κρήτης,αφού πρώτα στάθμευσε στην Ικαρία για να παραλάβει τα φορτηγά πλοία με τον στρατό του.
Ο Ελληνικός στόλος το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου έφθασε στην Λέρο απ'όπου ελευθέρωσε δέκα Κάσιους αιχμαλώτους,που είχαν αιχμαλωτισθεί στην καταστροφή του νησιού τους .Την 1η Νοεμβρίου ολόκληρος ο στόλος έφθασε έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης,όπου συνάντησε τον Αιγυπτιακό και όρμησε εναντίον του.Τρεις προσπάθειες των πυρπολικών με τους Βώκο,Ραμπότη,Κανάρη δεν κατόρθωσαν να φέρουν αποτέλεσμα.Δημιούργησαν όμως μεγάλες καταστροφές σε άψυχο και έμψυχο υλικό ,γιατί πολλοί στρατιώτες και ναύτες στη θέα των πυρπολικών έπεφταν στην θάλασα για να σωθούν και πνίγονταν και άλλοι συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι.Μετά την αποτυχία των πυρπολικών τα Ελληνικά πλοία έκαναν επίθεση κατά των εχθρικών και τα καταδίωξαν μέχρι την Κάρπαθο.Κυρίευσαν 7 φορτηγά πλοία με τα στρατεύματα τους και τις αποσκευές τους και υποχρέωσαν τα άλλα να ζητήσουν σωτηρία στην Ρόδο.Την επόμενη ημέρα,άλλα 4 μεταγωγικά πλοία του εχθρού με διαφορετικές σημαίες και με όλο τον εξοπλισμό τους συνελήφθησαν.Εκτός από τον στρατό,μετέφεραν και πολλούς ίππους,πλήθος από στρατιωτικό εξοπλισμό και αποσκευές που αργότερα παραδόθηκαν στην Ελληνική κυβέρνηση.Αρκετά άλλα εχθρικά πλοία προσπαθώντας να αποφύγουν την καταδίωξη των Ελληνικών και λόγω τρικυμίας έπεσαν σε απόκρημνες ακτές και καταστράφηκαν ,ενώ τα πληρώματα τους πνίγηκαν.Αλλα κατέφυγαν στη Ρόδο,άλλα στο Μαρμάρι και άλλα έφυγαν για την Αλεξάνδρεια.Τα υπολείματα του Αιγυπτιακού στόλου τις τελευταίες ημέρες του Νοεμβρίου,συγκεντώθηκαν στη Ρόδο,ανασυγκροτήθηκαν και έπλευσαν στο λιμάνι της Σούδας,όπου ανενόχλητα αποβίβασαν τα στατεύματα τους.
Ολο αυτό το διάστημα,μέρος του Ελληνικού στόλου είχε παραμείνει στην Σάμο για την ασφάλεια της.Γύρω στα μέσα Νοεμβρίου και ο Ελληνικός στόλος ,θριαμβευτής,γύρισε στις βάσεις του,να επιδιορθώσει τις βλάβες του,να ανασυνταχθεί και να αναπαυθεί.
Οι απώλειες των Τουρκοαιγυπτίων από τον Αύγουστο μέχρι τέλος Νοεμβρίου υπολογίσθηκαν σε 12.000 νεκρούς,έναντι ελαχίστου αριθμού των Ελλήνων.
Το νησι του Πυθαγόρα,η Σάμος, είχε σωθεί και  δεν ξαναπειλήθηκε μέχρι το τέλος του αγώνα.Η Σάμος δεν συμπεριελήφθει στα εδάφη του ελευθερου Ελληνικού κράτους,αλλά το 1832 αναγνωρίσθηκε από τον Σουτάνο Μαχμούτ Β' ως αυτόνομη πολιτεία με το όνομα "Ηγεμονία της Σάμου"με Ελληνα χριστιανό ηγεμόνα που διοριζόταν από την Υψηλή Πύλη.Το 1912 με αρχηγό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη επαναστάτησε εναντίον των Τούρκων και στις 2 Μαρτίου 1913 έγινε η οριστική και επίσημη ένωση της με την Ελλάδα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η όλη διεξαγωγή των ναυτικών επιχειρήσεων από την πλευρά των Ελλήνων επαναστατών δεν μπορεί παρά να προκαλεί θαυμασμό.Παρά την πολυαρχεία που επικρατούσε,οι αποφάσεις του Τρινήσιου στόλου λαμβάνονταν συλλογικά,οι ενέργειες των επιμέρους δυνάμεων ήταν σχεδόν άψογες και η μεταξύ τους συνεννόηση πολύ καλή.Αποτέλεσμα αυτών ήταν οι προσπάθειες τους να επιβραβευθούν με συνεχείς νίκες,οι οποίες εκτός της ποιοτικής υπεροχής των Ελληνικών πληρωμάτων οφειλόταν ,σε τεράστιο βαθμό ,στη χρήση των πυρπολικών.Δύο φρεγάτες ,δύο κορβέτες και δύο βρίκια έγιναν βορά της φωτιάς.Εκείνο που βάρυνε στην εξέλιξη των επιχειρήσεων ,περισσότερο και από την στρατιωτική αξία αυτών των σκαφών και από την απώλεια τόσων ανθρωπίνων ζωών,ήταν η ψυχική φόρτιση των οθωμανικών πληρωμάτων και ο τρόμος που τους ενέπνεε η εμφάνιση και μόνον των πυρπολικών.Με το ηθικό χαμηλό και ανίκανοι,συνήθως,να τα σταματήσουν οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι υποχωρούσαν προσφέροντες νίκες στον Ελληνικό στόλο.
Η κορυφαία στιγμή σε αυτόν τον τρίμηνο αγώνα ήταν η ναυμαχία του Γέροντα.Και ήταν κορυφαία όχι για το πλήθος των καταστραφέντων εχθρικών σκαφών,αλλά επειδή τα σιτοκάραβα αντιμετώπισαν επί μακρόν σε μάχη εκ παρατάξεως,την μεγαλύτερη του Αγώνα,τον ενωμένο Τουρκοαιγυπτιακό στόλο,με απόλυτη επιτυχία.
Οι ελιγμοί των Ελληνικών στολίσκων σε μιά κατάσταση αβέβαιη και επικίνδυνη,με άπνοια ή ενάντιο άνεμο,ήταν θαυμάσιοι και αποτέλεσαν τη βάση  επάνω στην οποία στηρίχθηκε η ανατροπή της αρχικής δυσμενούς κατάστασης,που ολοκληρώθηκε και μετατράπηκε σε νίκη με την επίθεση των πυρπολικών.
Από την πλευρά τους οι Τούρκοι επέδειξαν περισσότερη επιθετικότητα και επιμονή  για την επίτευξη των στόχων,απ'όσο συνήθως.Επίσης το σχέδιο του ναυάρχου τους για τη ναυμαχία του Γέροντα ήταν καλομελετημένο,ενώ και μερικοί μεμονωμένοι κυβερνήτες σκαφών έδειξαν ψυχραιμία και σημαντικές αρετές.Γενικά όμως η εμφάνιση του Τουρκικού στόλου μόνον καλή δεν ήταν.
Από τον πολυδιαφημισμένο Αιγυπτιακό στόλο ,με πολλούς Ευρωπαίους αξιωματικούς και υπερσύγχρονα πλοία,θα περίμενε κανείς περισσότερα πράγματα.Σε αυτή του όμως την πρώτη συμμετοχή στον αγώνα εναντίον επαναστατών δεν προσέφερε τίποτα που να δικαιολογεί την φήμη του.Εκτός της μεγαλύτερης πειθαρχίας στις τάξεις του και το περισσότερο επιθετικό πνεύμα που τον διέκρινε,δεν υπήρχε τίποτε άλλο.Κλήθηκε για να βγάλει τον Τούρκικο στόλο από μία δύσκολη θέση κα απέτυχε οικτρά !!!
Η ήττα αυτή ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία του Οθωμανικού ναυτικού αν ληφθεί υπόψη ότι τα Ελληνικά πλοία δεν ήταν πολεμικά αλλά εμπορικά εξοπλισμένα.Οι Οθωμανοί συνέχισαν την εκτέλεση του σχεδίου τους με την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο την επόμενη χρονιά η οποία είχε καθυστερήσει σημαντικά λόγω των προαναφερθέντων ναυμαχιών για την σωτηρία της Σάμου. Αν όμως είχαν νικήσει τον Ελληνικό στόλο η Ελλάδα θα είχε υποδουλωθεί πριν προλάβουν να έρθουν οι Ευρωπαίοι και η ναυμαχία του Ναβαρίνου δεν θα είχε γίνει ποτέ.
H ναυμαχία του Γέροντα είναι μία από τις λαμπρότερες σελίδες της Επανάστασης του 1821. Οι αντίπαλες δυνάμεις ήταν τόσο πολύ άνισες που η θετική έκβαση της ναυμαχίας για τους Ελληνες κίνησε τον θαυμασμό και των ξένων. Ο Γάλλος ναυτικός συγγραφέας αντιναύαρχος Julien de la Graviere, αναφερόμενος στη ναυμαχία του Γέροντα, παρατηρεί:
"H ναυτική ιστορία ίσως να μην έχει σελίδα περισσότερο ενδιαφέρουσα από αυτήν για έναν ναυτικό ".
H νίκη στη ναυμαχία του Γέροντα δεν οφείλεται μόνο στον ηρωισμό των Ελλήνων ναυτικών, οι οποίοι δεν πτοήθηκαν από τα γιγάντια θαλάσσια τέρατα του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου και από την τρομερή υπεροπλία του, αλλά κυρίως στη στρατηγική ιδιοφυΐα του Μιαούλη, ο οποίος κατόρθωσε να κάνει τα λιγοστά και μικρού μεγέθους πλοία που είχε υπό τις διαταγές του να ελιχθούν ανάμεσα στα δυσκίνητα Τουρκικά και Αιγυπτιακά προκαλώντας πανικό στον εχθρό.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο Ελληνικός στόλος με τη συμμετοχή του σε όλες τις ναυμαχίες του οκταετούς αγώνα αποτέλεσε το θώρακα της Επανάστασης και πρόσφερε τα μέγιστα για τη δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας, η οποία οφείλει κατά μεγάλο μέρος την ύπαρξη της στα ηρωϊκά και θαλασσοδαρμένα παλικάρια των Σπετσών, της Ύδρας, της Κάσου και των Ψαρών και στους ήρωες πυρπολιτές που αψηφόντας τα πυρά του εχθρού έπεφταν με γενναιότητα χωρίς να σκέπτονται την ζωή τους επάνω στα σύγχρονα για την εποχή μεγαθήρια.
Απεδείχθει επίσης για μία ακόμη φορά,τι μπορούν να πετύχουν οι Ελληνες όταν είναι ενωμένοι !!!!
Οι πραγματικοί Ελληνες, με αυταπάρνηση και ηρωίσμό  και χωρίς να υπολογίζουν την ζωή τους,μάχονται  για την σωτηρία της θεϊκής αυτής χώρας ,της ΕΛΛΑΔΑΣ !!! Η ιστορία μας από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι και στο πρόσφατο παρελθόν ,είναι γεματη από ηρωικές πράξεις των γνήσιων Ελλήνων.
Οι αγώνες τους και η γενναιότητα τους, ας μας είναι λαμπρό παράδειγμα στους δύσκολους καιρούς που περνάει η χώρα μας σήμερα.
Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ουδέποτε έχει νικηθεί από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα και θα συνεχίσει,παρά τις δυσκολίες των τελευταίων ετών,το παράδειγμα των προγόνων του !!!Αλλωστε σήμερα συγκαταλέγεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως από πλευράς "ναυτοσύνης".
Οσοι επιβουλεύονται την χώρα μας καλόν είναι να γνωρίζουν ότι ο φιλήσυχος Ελληνικός λαός, όταν κινδυνεύει η πατρίδα,το μοναδικό στο κόσμο DNA του,του ξυπνάει μνήμες και τον μετατρέπει σε ανήμερο θηρίο που δεν υπολογίζει τίποτα εμπρός στην σωτηρία της !!!!
Τιμή και δόξα στους ήρωες Ναυτικούς της Ελληνικής επαναστάσεως του 1821-1829 !!!!!
5/8/2012                                         
                                                                 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΗΣ
                                                                  ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΠΖ εα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ,τόμος ΙΒ,"Εκδοτική Αθηνών"1975.
-Περιοδικό ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ τεύχος 60 Αύγουστος 2001.
-ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Μάριου Σίψα,αρχιπλοιάρχου ΠΝ,έκδοση ΓΕΝ 1982.
-ΑΙ ΝΑΥΤΙΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΑΓΩΝΟΣ 1821--29                       Κ.Α Αλεξανδρή,αντιπλοιάρχου ΠΝ.
-ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΕΡΓΑΝΤΙΝΟΥ "Η ΑΘΗΝΑ ",αντιναυάρχου Γεωργ.Σαχτούρη.
-ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΩΝ ΚΑΙ ΝΑΥΜΑΧΙΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ,υποναυάρχου Κων.Νικοδήμου,έδοση 1862,ανατύπωση "Ναυτικής Επιθεώρησης"1989.
-ΟΙ ΝΑΥΜΑΧΙΕΣ ΤΟΥ 1821,Αντωνίου Ανδρέα Μιαούλη,έκδοση Βεργίνα 1996.
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ,Σπυρ.Τρικούπη,έκδοσηΧρ.Γιοβάνη,1978.
-ΘΑΛΑΣΣΟΜΑΧΟΙ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ,"Ναυτική Επιθεώρηση"τεύχος 437,Ιαν-Απρ.1986.
-ΥΔΡΑΙΟΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΝΑΥΜΑΧΟΙ ΤΟΥ 1821,ΜΕΡΟΣ β',αντιναυάρχου Δημ.Λισμάνη,έκδοση Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού,1996.